Б.Эын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Ж.Оюунтунгалаг даргалж, шүүгч Н.Батзориг, Ч.Цэнд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

 

Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 4 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 102/ШШ2021/00965 дугаар шийдвэртэй, нэхэмжлэгч Б.Эын хариуцагч В ХХК-д холбогдуулан гаргасан орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээнээс татгалзаж, гэрээний дагуу шилжүүлсэн урьдчилгаа төлбөр 129 000 000 төгрөгийг гаргуулах, гэрээний 3.8-д заасныг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгох тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй, алданги 252 420 000 төгрөг, түрээсийн төлбөр 86 228 100 төгрөг, засварын зардал 17 268 437 төгрөг, олох байсан орлого 54 000 000 төгрөг, нийт 409 916 537 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч Ч.Цэндийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Т.Э, Г.Бат-Эрдэнэ, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Мөнхтуяа, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Оргил, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Болдсайхан нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгч тал шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Нэхэмжлэгч нь В ХХК-тай 2016 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдөр онцгой нөхцөлтэй, зээлээр орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээг байгуулсан боловч гэрээний хугацаа дуусаагүй байхад В ХХК нь үндэслэлгүйгээр байрнаас 2018 оны 4 дүгээр сарын 10-ны өдөр хөөгдсөн, хадам эцэг Т.Эын Баянзүрх дүүргийн 1 дүгээр хороо, Денверийн гудамж 85-307 тоот байранд нь нүүж гэр бүлийнхээ бага насны 3 хүүхэд, эхнэрийн хамтаар очицгоосон юм. Тус байрыг авах сонирхол манай гэр бүлд байсан хэдий ч худалдагч тал нь байнгын шантаачилж гэрэл тогийг таслах, өдөр бүр хэрүүл шуугиан гаргаж байсан бөгөөд байраа чөлөөлж авна дараагийн айлд зарна, гар зайл гэсээр байгаад биднийг гэр бүлийн хамтаар байрнаас нүүлгэсэн байгаа бөгөөд 2016 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн онцгой нөхцөлтэй, зээлээр орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээ нь цаашид үргэлжлэх боломжгүй гэрээний талууд татгалзснаар дээрх гэрээг цуцлагдсан болохыг тогтоолгохоор нэхэмжлэлийн шаардлагыг өөрчилж гаргаж байна. Нэхэмжлэгч миний бие нь гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах шаардлагыг дараах байдлаар өөрчилж байгаа болно. Нэхэмжлэгч, хариуцагч нар гэрээнээс татгалзаж, цуцалсан болохыг тогтоолгох, мөн 2016 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн онцгой нөхцөлтэй, зээлээр орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээний явцад төлбөр болох 129 000 000 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү.

Нэхэмжлэлийн нэмэгдүүлсэн шаардлага гаргахдаа талуудын хооронд байгуулсан гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.8-тай холбоотойгоор энэ гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцалсан тохиолдолд худалдан авагчийн амьдарсан сар бүрийг нэг сарын 2 000 ам.доллартой тэнцэх төгрөгөөр тооцож түрээсийн төлбөрт суутгана, урьдчилгаа төлбөрийг буцаан олгоно гэсэн заалт байдаг. Өөрөөр хэлбэл нэхэмжлэгчийн зүгээс орон сууц худалдан авах гэрээ байгуулах зорилготой байсан. Гэтэл хариуцагчийн зүгээс ийм заалт оруулсан байдаг. Энэ заалт нь шууд талуудын хүсэл зоригийн дагуу хийгдээгүй бөгөөд зайлшгүй шалтгааны улмаас энэхүү гэрээг байгуулсан. Иймд талуудын хооронд байгуулсан гэрээний зүйлийн 3.8 дахь заалтыг хүчин төгөлдөр бусд тооцож өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, сөрөг нэхэмжлэлдээ: Талуудын хооронд 2016 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдөр Онцгой нөхцөлтэй зээлээр орон сууц худалдах худалдан авах тухай гэрээ" байгуулагдсан байна. Б.Э нь гэрээгээр хүлээсэн үүрэг болох гэрээний үлдэгдэл төлбөрийг цаашид төлж чадахгүй байдалд хүрч элдэв арга сэдэж, хүсэлт тавьж хугацааг хойшлуулж, төлбөр төлөхөөс зайлсхийж байсан. Эцсийн дүнд үлдэгдэл төлбөрийг төлөхөөс зайлс хийж, гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргасан байна. Гэтэл болсон процессийн хувьд манай компанийн зүгээс төлбөрийг хойшлуулж, алдангийг тооцохгүй үргэлжлүүлэх, харилцан тохиролцох замаар асуудлыг шийдвэрлэх боломжит бүхий л хувилбарыг ашиглан тохиролцож байсан атал зүй ёсонд нийцэхгүй үйлдэл гаргаж байгаа тул манай зүгээс учирсан хохирлыг дараах байдлаар нэхэмжилж байна. Б.Э нь 2016 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрөөс хойш тухайн орон сууцанд амьдарч эхэлсэн бөгөөд одоог хүртэл хугацаанд графикт төлбөрөө зөрчин нийт төлсөн төлбөр нь 129 000 000 төгрөг болно. Манай зүгээс удаа дараа төлбөр хойшлуулах, алданги тооцохгүй байх гэсэн худалдан авагч талаас ирүүлсэн хүсэлтийг хүлээн авч харилцан тохиролцон нөхцөл байдлыг ойлгосоор ирсэн. Гэтэл шүүхэд хандсан тул бид ч мөн адил өөрсдийн учирсан хохирлыг нэхэмжлэхээр энэхүү сөрөг нэхэмжлэлийг гаргаж байгаа болно. Б.Э нь 202/8 тоот гэрээний хуваарьт төлбөрийн дагуу төлөх ёстой байсан төлбөрөөс хугацаа хэтрүүлсэн хоног тутамд гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0.5 хувийн алданги нийт 252 420 000 төгрөг, гэрээний 3.8-д заасны дагуу амьдарсан хугацааны төлбөрийг 2 000 ам.доллартай тэнцэх хэмжээний хэмжээний төлбөрийг гэрээ байгуулсан өдрийн ханшаар тооцон 2017 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хойш буюу 21 сарын төлбөр болох 86,228,100 төгрөг, орон сууцны иж бүрэн засварын зардал 17 268 437 төгрөг, нийт 355 916 537 төгрөгийн хохирлыг Б.Эаас гаргуулж өгнө үү.

Нэхэмжлэгч Б.Э нь 2018 оны 4 дүгээр сарын 30-ны өдрөөр орон сууцыг хүлээлгэж өгсөн. Түүнээс хойш бидний зүгээс тухайн байрыг бусад этгээдэд түрээсэлсэн бол олох ёстой байсан орлогыг нэхэмжилж нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлж байна. 2018 оны 4 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс 2019 оны 4 дүгээр сар хүртэл түрээсийн төлбөрт нийт 54 000 000 төгрөг гаргуулахаар шаардаж байна гэжээ.

 

Шүүх: Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 205 дугаар зүйлийн 205.1, 202 дугаар зүйлийн 202.1, 227 дугаар зүйлийн 227.3, 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч В ХХК-аас 129 000 000 /нэг зуун хорин есөн сая/ төгрөг гагуулж нэхэмжлэгч Б.Эд олгож, Б.Э болон В ХХК-ийн хооронд 2016 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдөр байгуулагдсан Онцгой нөхцөлтэй, зээлээр орон сууц худалдах худалдан авах гэрээ-ний 3.8 дахь хэсгийг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоож, нэхэмжлэгч Б.Эаас 12 262 745 /арван хоёр сая хоёр зуун жаран хоёр мянга долоон зуун дөчин тав/ төгрөг гаргуулж В ХХК-нд олгож, сөрөг нэхэмжлэлээс үлдэх 397 635 792 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1, 56.2, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэхь хэсэгт зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгч Б.Эын төлсөн 1 457 950 төгрөг, хариуцагч В ХХК-ийн төлсөн 2 524 440 төгрөгийг тус тус Улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, улсын тэмдэгтийн хураамжид хариуцагч В ХХК-аас 1 457 950 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Б.Эд, нэхэмжлэгч Б.Эаас 211 154 төгрөг гаргуулж хариуцагч В ХХК-нд тус тус олгож шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч давж заалдах гомдолдоо: Талууд 2016 оны 7 дугаар сарын 27 өдөр Онцгой нөхцөлтэй орон сууц зээлээр худалдах, худалдан авах тухай №202-08 тоот гэрээ байгуулсан ба тус гэрээний дагуу худалдан авагч Б.Э нь 21 сарын хугацаанд нийт 129 000 000 төгрөгийг графикт хугацаагаа зөрчин байж төлсөн байдаг. Худалдан авагч нь цаашид гэрээний төлбөрийг төлж чадахгүй нөхцөл байдал үүсч бидэнд удаа дараа төлбөр төлөх хугацааг хойшлуулах болон алданги тооцохгүй зөвхөн үндсэн хөлбөрөө төлөх боломж олгож өгнө үү хэмээн хүсэлтийг удаа дараа тавьж байсныг В ХХК хүлээн зөвшөөрч төлбөрийг хойшлуулсаар байсан боловч 2017 оны 9 дүгээр сарын 22-ны өдөр Б.Э нь өөрийн биеэр бичгээр хүсэлт гаргаж гэрээний 3.8-д заасны дагуу нийт төлсөн төлбөртөө тааруулан 2018 оны 4 дүгээр cap хүртэл төлсөн төлбөртөө тааруулан түрээслэн амьдрах боломжтой түүнээс хойш талууд хооронд аливаа төлбөрийн маргаан үүсгэхгүй гэрээ дуусгавар болгосонд тооцох хүсэлтийг гаргасныг В ХХК хүлээн зөвшөөрч тухайн өдөр амаар буюу нүүр тулсан уулзалхаар хариуг өгч асуудлыг хэр дор нь шийдвэрлэсэн байдаг. Гэхэл анхан шатны шүүх Б.Эын гаргасан саналыг хүлээн авч, гэрээг цуцлах, үүргийг өөр үүргээр солих буюу хүрээсийн хөлбөрх хооцох, хүрээсийн хэлцэл хийх халаар хариуцагч В ХХК нь зөвшөөрөөгүй байна гэж дүгнэсэн байдал нь шүүхийн шийдвэрийн 7-р хуудасны 3-р догол Д мөр хэрэгт авагдсан орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээний тооцоо нийлсэн акт, Б.Эааас В ХХК-д 2017 оны 9 дүгээр сарын 22, 2018 оны 01 дүгээр сарын 22-ны өдрийн гаргасан хүсэлт, түлхүүр хүлээлгэн өгсөн тэмдэглэл зэргээр гэрээг цуцлахыг талууд харилцан зөвшөөрөн цуцласан болох нъ нотлогдож байна гэсэн ухга бүхий үндэслэл нь хоорондоо зөрчилдөж байна. Нэг талаас В ХХК нь Б.Эын 2017 оны 9 дүгээр сарын 22-ны өдөр гаргасан хүсэлхийг хүлээн зөвшөөрөөгүй /хариу мэдэгдээгүй/ гэж дүгнэсэн байхал нөгөө талаас хүсэлтийг хүлээн зөвшөөрсөн тул гэрээ цуцлагдсан гэж тайлбарласан нь шүүгчийн шийдвэр эргэлзээтэй эсвэл аль нэг талыг барьсан шийдвэрийг хэт давуу байдлаар гаргасан эсвэл нэгэнт тодорхой болсон үйл явдлыг үтүйсгэх гэсэн үйлдэл гаргасан нь харагдаж байна. Талууд хооронд байгуулсан гэрээг хүчий-төгөлдөр бус байх нөхцөл байхгүй, гэрээнд заасан гэрээ хугацаанаасаа өмнө цуцлагдсан тохиолдолд 1 сарын 2 000 ам доллартай тэнцэх түрээсийн төлбөр, гэрээний алдангийн талаарх нөхцөлийг хуульд харшлаагүй хүчин төгөлдөр гэрээ гэж үзсэн атал гэрээнии учирсан хохиролыг сөрөг нэхэмжлэлиин шаардлагын хүрээнд бүрэн шийдээгүй байна. Б.Э нь 2016 оны 7 дугаар сараас эхлэн 2018 оны 4 дүгээр сарын 30-ны өдөр хүртэл 21 сарын хугацаанд бусдын байранд үнэ төлбөргүй амьдарч гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэхгүй байгаа нь манайд учирсан хохирол биш гэж шүүгч дүгнэсэнд гомдолтой байна. Шудрага ёс гэж байдаг бол бусдын өмчлөлийн зүйлийг апшгласантай холбоотой төлбөрийг төлөх нь зүй ёсны хэрэг байтал огт хохирол учраагүй гэж дүгнэсэн. Иргэний хуулийн 202 дугаар зүйлийн 202.1 дэх хэсэгт /шудрага ёсны зарчимд харш/ гэсэн үндэслэлээр анхан шатны шүүх үзсэн байгааг ойлгохгүй байгаа ба тус орон сууцыг бусдад түрээслэсэн тохиолдолд 1 сарын 4 500 000 төгрөгөөр түрээслэх ба доод тал нь 21 сарын хугацаанд 94 500 000 төгрөг олох боломжтой байсан. Түүнчлэн үл хөдлөх эд хөрөнгийн зах зээлийн ханш жилээс жилд унаж дараагийн хүнд худалдах тохиолдолд анхны өртөгөөс багасах, мөн өмнө нь хүн амьдарч байсан гэх мэт олон нөхцөл шалтгааны улмаас тухайн орон сууцны үнэ буурах хохирлыг бодитой амсаад байна. Хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг авч үзвээс нэхэмжлэгч болон хариуцагч талын тавьсан нөхцөл шаардлагууд тодорхой харагдах ба худалдан авагч буюу Б.Э нь өөрийн саналаар төлсөн төлбөрөө түрээсийн төлбөрт суутгуулан 2018 оны 4 дүгээр сарын 30 өдөр орон сууцыг хүлээлгэн өгөх хүсэлтийн дагуу бодит үйлдлээр нотлон өөрийн хүсэтийг баталгаажуулсан түүнийг В ХХК уулзалтын үед хүлээн зөвшөөрч бодит үйлдлээр хариу өгсөн байдлыг шүүх дүгнээгүй.

Анхан шатны шүүх хүчин төгөлдөр гэж үзсэн гэрээний 5.1-д заасан алдангийг мөн бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосон. Түүнийг хайлбарлахдаа мөн адил Б.Эын гаргасан хүсэлтэнд зөвхөн төлсөн төлбөртөө тааруулан 2018 оны 4 дүгээр cap хүртэл амьдрах санал гаргасан түүнээс алданги төлөх талаар талууд тохиролцоогүй гэсэн үндэслэлээр алдангийг хэрэгсэхгүй болгосон байна. В ХХК-ийн зүгээс тухайн орон сууцны маргааныг шүүхээр шийдвэрлэх хугацаанд бусдад түрээслэсэн тохиолдолд 1 сарын 4 500 000 төгрөгийн дундаж ханшаар тооцож нийт 54 000 000 төгрөгийн орлого олох боломжтой байсныг сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагадаа тусган нэхэмжилсэн.

Анхан шатны шүүх хохирол нотлогдохгүй, Б.Эын буруутай үйлдэл тогтоогдохгүй байна гэж дүгнэсэн. Онцгой нөхцөлтэй орон сууц зээлээр худалдах, худалдан авах №202-08 тоот гэрээний үүргийг бүрэн биелүүлээгүйгээс маргаан үүсч шүүхээр шийдвэрлүүлэх болсон. Хэрэв Б.Э нь гэрээний үүргийг бүрэн биелүүлсэн тохиолдолд 504 840 000 төгрөг В ХХК-д орлого орох байсныг анхан шатны шүүх тооцож үзээгүйгээс гадна Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3 дахь хэсэгт үүрэг гүйцэтгүүлэгчээс гарсан зардал, эд хөрөн-гийн алдагдал буюу гэмтэл, үүрэг гүйцэтгэгч үүргээ гүйцэтгэсэн бол үүрэг гүйцэтгүүлэгчид зайлшгүй орох байсан орлогьгг-хохиролд тооцно гэж заасан байтал тус хуулийн заалтын утгыг бүрэн ойлгоогүй, эсвэл хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэж үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих нөхцөл байдлыг үүсгэсэн болох нь харагдаж байна.

Иймд дээрх гэрээний 3.8-д заасан гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцласан тохиолдолд худалдан авагчийн амьдарсан cap бүрт 1 сарын 2 000 ам.доллартай тэнцэх төгрөгөөр тооцож түрээсийн төлбөрт суутган авч, урьдчилгаа төлбөрийг эргүүлэн олгоно гэсэн талууд харилцан тохиролцон хүлээн зөвшөөрч баталсан гэрээний заалт, 2017 оны 9 дүгээр сарын 22-ны өдрийн Б.Эын гаргасан 2018 оны 4 дүгээр cap хүртэл төлсөн төлбөртөө тааруулан амьдарч орон сууцыг хүлээлгэн өгөхеөр гаргасан хүсэлтийг үндэслзн гэрээнээс учирсан бодит хохирол болох түрээсийн төлбөр 86 228 100 төгрөг, алданги 252 420 000 төгрөгийн алданги, засварын зардал 17 268 437 төгрөг, олох ёстой байсан орлого 54 000 000 төгрөг буюу нийт 409 916 537 төгрөгийг Б.Эаас гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

Анхан шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчөөгүй, нотлох баримтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2 дахь хэсэгт заасан журмын дагуу үнэлэн маргааны үйл баримтыг тогтоож, хэргийг шийдвэрлэхдээ хэрэглэвэл зохих хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэжээ.

 

Нэхэмжлэгч Б.Э нь хариуцагч В ХХК-д холбогдуулан гэрээнээс татгалзсантай холбогдуулан гэрээгээр шилжүүлсэн 129 000 000 төгрөгийг буцаан гаргуулах, орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээний 3.8-д заасныг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгох нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч, гэрээний үүргээ хугацаандаа биелүүлээгүйгээс учирсан хохиролд 409 916 537 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан байна.

 

Талууд 2016 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн Онцгой нөхцөлтэй, зээлээр орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээ гэх гэрээний дагуу худалдагч В ХХК нь 504 840 000 төгрөгийн үнэ бүхий Хан-Уул дүүрэг, 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Зайсан Голден Вилл хотхоны 202 дугаар байрны 4 давхрын .....тоот 5 өрөө орон сууцыг худалдан авагч Б.Эын эзэмшилд хүлээлгэн өгсөн, худалдан авагчаас орон сууцны үнэд 129 000 000 төгрөг төлсөн үйл баримтын талаар маргаагүй.

 

Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан дээрх гэрээ, талуудын маргаангүй тайлбарыг үндэслэн зохигчдын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт нийцүүлэн зөв тодорхойлжээ.

 

Хэрэгт Хариуцагч В ХХК-аас гэрээний үүргийн зөрчлөө арилгах буюу орон сууцны төлбөрөө төлөхийг нэхэмжлэгч Б.Эд мэдэгдсэн тухай нь 2018 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 01/59 дугаартай албан бичиг, мөн нэхэмжлэгчээс, хариуцагч компанид гэрээнээс татгалзсан агуулга бүхий 2017 оны 9 дүгээр сарын 22, 2018 оны 4 дүгээр сарын 06-ны өдрөөр огноолсон хүсэлтүүд, хоёр талаас 2018 оны 4 дүгээр сарын 30-ны өдөр акт үйлдэн орон сууцыг хүлээлцсэн акт зэрэг баримтууд авагдсан байна. /1хх14, 37, 39, 58/

 

Шүүх эдгээр нотлох баримтуудыг үндэслэн зохигчдыг харилцан тохиролцон гэрээнээс татгалзсан гэж дүгнэхдээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дах хэсэгт заасан тухайн хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлэх журмыг зөрчөөгүй байна. Гэрээнээс татгалзсантай холбоотой үр дагаврын талаар Иргэний хуулийн 205 дугаар зүйлийн 205.1 дэх хэсгийн заасныг зөв тайлбарлан хэрэглэж, хариуцагч В ХХК-аас 129 000 000 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч Б.Эд олгохоор шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй болжээ.

 

Хариуцагч В ХХК нь нэхэмжлэгч Б.Эаас гэрээний үүргээ хугацаандаа биелүүлээгүйд алданги тооцон 252 420 000 төгрөг, гэрээний үүргээ биелүүлээгүйгээс учирсан хохирол буюу түрээсийн төлбөр 86 228 100 төгрөг, засварын зардал 17 268 437 төгрөг, олох байсан орлого 54 000 000 төгрөг, нийт 409 916 537 төгрөг шаардан сөрөг нэхэмжлэл гаргасан байна.

Талууд гэрээнээс нэгэнт татгалзсан учир гэрээний 5.1-д заасны дагуу гэрээний үүргийн зөрчилтэй холбогдуулан хариуцлага тооцон алданги шаардах эрх худалдан авагч буюу хариуцагчид үүсэхгүй. Гэрээнээс татгалзсанаар, гэрээгээр хүлээх үндсэн үүрэг дуусгавар болох бөгөөд уг үндсэн үүргийг дагалдан үүсэх нэмэлт үүрэг мөн дуусгавар болно. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын 252 420 000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн дүгнэлт Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1, 205 дугаар зүйлийн 205.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6 дах хэсэгт тус тус заасантай нийцжээ.

 

Хариуцагч нь худалдах-худалдан авах гэрээний 3.8-д заасныг үндэслэн нэхэмжлэгч Б.Э-аас түрээсийн төлбөрт 86 228 100 төгрөг гаргуулахаар шаардсан байх ба нэхэмжлэгч уг шаардлагад холбогдуулан гэрээний дээрх заалтыг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгохоор нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн байна.

 

Гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцалсан тохиолдолд хохирлыг хэрхэн тооцох талаар талууд гэрээний 3.8 дах заалтаар Гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцалсан тохиолдолд худалдан авагчийн сар бүрт 1 сарын 2000 ам.доллартай тэнцэх төгрөгөөр тооцож түрээсийн төлбөрт суутган авч, урьдчилгаа төлбөрийг эргүүлэн олгох-оор урьдчилан тохиролцсон нь Иргэний хуулийн 200 дугаар зүйлийн 200.1 дэх хэсэгт заасан гэрээний стандарт нөхцөлд хамаарна.

 

Учир нь хариуцагч компани үл хөдлөх эд хөрөнгийн зуучлалын үйл ажиллагаа эрхэлдэг байх ба тэрээр дээрх нөхцлийг орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээнд байнга тусгаж, хэрэглэдэг гэсэн агуулга бүхий тайлбарыг хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс шүүх хуралдаанд тайлбарласан байна. /1 хх-20, 2хх-80/

 

Иргэний хуулийн 202 дугаар зүйлийн 202.2 дах хэсэгт Аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхэлдэггүй иргэнтэй гэрээ байгуулахаар санал гаргаж байгаа тал нь дараах нөхцлийг гэрээний стандарт нөхцөлд тусгасан бол тэдгээр нь хүчин төгөлдөр бус байна гэж, мөн зүйлийн 202.2.5-д гаргасан зардлыг хэт өндрөөр буюу нэмэгдүүлэн тооцож шаардах эрхийг өөртөө олгосон гэж заажээ. Иймд талуудын гэрээний 3.8-д заасан нөхцлийг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэх тул хариуцагчийн нэхэмжлэгч өөрийн саналаар төлсөн төлбөрөөс түрээсийн төлбөрт суутгуулан 2018 оны 4 дүгээр сарын 30-ны өдрийн орон сууцыг хүлээлгэн өгөх хүсэлтийг хариуцагч компани хүлээн зөвшөөрч бодит үйлдлээр хариу өгсөн байдлыг шүүх дүгнээгүй гэх давж заалдах гомдол хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

 

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч Б.Эын гэрээний 3.8 дах заалтыг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоох нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж, хариуцагчийн түрээсийн төлбөрт 86 228 100 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад холбогдох хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэхдээ дээрх хуулийн заалтыг агуулгын хувьд зөв тайлбарлан хэрэглэсэн учир шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын Иргэний хуулийн 202 дугаар зүйлийн 202.1 гэснийг өөрчлөх шаардлагагүй гэж давж заалдах шатны шүүх үзлээ.

 

Хариуцагч В ХХК нь маргаж байх хугацаанд орон сууцыг бусдад түрээслэсэн бол 1 сарын 4 500 000 төгрөг, нийт 54 000 000 төгрөгийн орлого олох боломжтой байсан гэх үндэслэлээр нэхэмжлэгч Б.Эаас хохирол гаргуулахаар шаардсан байна. Энэ шаардлагын хувьд орон сууцыг хүлээн авснаас хойшх хугацаанд нэхэмжлэгчийн буруутай үйлдлийн улмаас бусдад худалдах боломжгүй болсон, мөн бусдад хөлсөлж ийм хэмжээний орлого олох байсан гэдгийг хариуцагч өөрөө нотлох, түүнтэй холбоотой нотлох баримтыг шүүхэд гаргаж, цуглуулж өгөх үүргийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсгийн зааснаар хүлээнэ. Хэрэгт энэ үйл баримтын талаар нотолсон баримт авагдаагүй байна.

 

Түүнчлэн, нэхэмжлэгч нь худалдах-худалдан авах гэрээний дагуу орон сууцны урьдчилгаа төлбөрт 129 000 000 төгрөг төлж орон сууцанд амьдарч байсан бөгөөд талууд 2018 оны 4 дүгээр сарын 30-ны өдөр гэрээнээс татгалзсан, үүний дагуу нэхэмжлэгчээс гэрээгээр шилжүүлэн авсан орон сууцыг хариуцагчид хүлээлгэн өгсөн, хариуцагчийн хувьд уг хугацаанаас хойш орон сууцны үнэд төлсөн 129 000 000 төгрөгийг нэхэмжлэгчид буцааж өгөх үүргээ биелүүлээгүй үйл баримт тогтоогдсон талаар дээр дүгнэсэн.

 

Иймээс хариуцагчийн олох ёстой орлогоороо хохирсон гэх сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг анхан шатны шүүх хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэхдээ Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3 дах хэсгийг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн байх тул энэ талаар гаргасан хариуцагчийн давж заалдах гомдлыг хангах хуулийн үндэслэл тогтоогдохгүй байна.

 

Анхан шатны шүүх хариуцагчийн орон сууцны засварын зардал нэхэмжилсэн сөрөг шаардлагыг шинжээч И.Э ХХК-ийн дүгнэлтийг үндэслэн 12 262 745 төгрөгийн хэмжээнд хангаж шийдвэрлэсэн байх ба уг шийдвэрт нэхэмжлэгч талаас давж заалдах гомдол гаргаагүй болно.

 

Дээрх дурдсан үндэслэлээр хариуцагчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээхээр шүүх бүрэлдэхүүн тогтов.

 

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1.Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 4 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 102/ШШ2021/00965 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт заасны дагуу хариуцагчаас давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 2 525 440 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч мөн зүйлийн 172.2 дах хэсэгт заасан үндэслэлээр энэ хуулийн 167 дугаар зүйлд заасан магадлалд гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

 

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дах хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацаа тоолохыг дурдсугай.

 

 

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Ж.ОЮУНТУНГАЛАГ

 

ШҮҮГЧИД Н.БАТЗОРИГ

 

Ч.ЦЭНД