2025 04 29 191/ШШ2025/03636

 

 

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны тойргийн шүүхийн шүүгч Л.Золзаяа даргалж, шүүгч Д.Батцэцэг, шүүгч Н.Сарангүн нарын бүрэлдэхүүнтэйгээр тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

 

Нэхэмжлэгч:  тоотод оршин суух, Б овогт Гын Ж /рд:****/-ийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: тоотод оршин суух, Г овогт Аийн Б/рд:****/-д холбогдох

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Гэм хорын хохиролд 14,070,090 төгрөг гаргуулах тухай иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч Г.Ж, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Б.Айгерим нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг үндэслэн хариуцагч А.Бболон иргэдийн төлөөлөгчийн эзгүйд хэргийг шийдвэрлэв.

Тодорхойлох НЬ:

 

1. Нэхэмжлэгч шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ дараах байдлаар тайлбарласан. Үүнд:

Тухайн өдөр би найзтайгаа караокеноос гараад Жи Эс-25 дэлгүүрээс маргааш өглөө идэж уух юм авах гээд найзтайгаа хамт орохоор явсан. Жи Эс-25 дэлгүүрийн үүдэнд 3 залуу байсан. Надаас тамхи нэхсэн. Манай найз дэлгүүр лүүгээ ороод өглөөний идэж уух юмаа авах гээд орчихсон байсан. Тэр хооронд нэг нь бариад Г.Бнамайг цохисон. Зодоод байж байтал эргүүлийн цагдаа тухайн үед хажуугаар явж таарсан. Тэгээд ирээд дуут дохиогоо өгөөд зогссон чинь бүгд зугтаагаад явсан. Дараа нь би хэсгийн цагдаагийн газарч очиж, өргөдлөө өгөөд тухайн үед миний хамар дотогшоо цөмөрчихсөн байдалтай байсан. Тухайн үеийн байцаагч цагдаа даруй гэмтлийн эмнэлэг дээр очиж хамраа янзлуулахгүй бол болохгүй, удаж болохгүй, шууд гэмтлийн эмнэлэг руу яв гэсэн. Би гэмтлийн эмнэлэгт очиж 170,000 төгрөгөөр тархины бичлэг болон хамраа нааш нь гаргаж ирэх, зөөлөн эд, ясны хугаралттай байсан. 14 хоногийн дараа дахиж ирж оёогоо авхуулангаа тархины бичлэгт дахиад ор гэсэн. Хариуцагчийг Жи Эс-25 камерын бичлэгээс хайж олсон. Хариуцагч надтай нэг ч удаа холбогдож, эмнэлэгт дагуулж очоод үзүүлж байгаагүй. Би өөрөө 11 сард МЖЖ эмнэлэгт үзүүлсэн. Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн хэргийн дараа МЖЖ эмнэлэгт үзүүлэхэд энэ бол зөвхөн хамрын мурийлт биш, хамар цаашаагаа цөмөрч орсон учраас хамрын хүнд хагалгаанд орно гэсэн. Хамрыг чинь бүтэн авч байгаад дахин өргөлт хийж доторх эмчилгээ хийхгүй бол зөвхөн нэг талын талын хамраар амьсгалаад байна. 100 хувь авах ёстой хүчилтөрөгчийг 50 хувиар л авч байгаа гэсэн үг. Тийм учраас цаашдаа зүрхэнд чинь нөлөөлнө. Хагалгаанд орохгүй удаашрах тусам зүрхний шигдээс болох магадлал өндөртэй гэсэн. Тийм учраас 6,900,000 төгрөгөөр бүтэн наркозтой хамрын хагалгаанд орохоор болсон юм. Хамрыг бүхлээр нь авч хагалгаа хийх учраас хагалгаанд орсны дараа 2 сар ажил хийхгүй гам барих шаардлагатай гэж хэлсэн. Тухайн үед зодуулаад ил шархтай байсан тул хоолны үйлдвэрт ажиллах боломжгүй байсан. Тэр үед бас 1 сар ажил хийгээгүй. Одоо хагалгаанд орохоор бол дахиад 2 сар ажилгүй байна гэсэн үг. Иймд хариуцагчаас хагалгааны өмнөх тархины бичлэгт орсон төлбөр, 3 сарын цалинг нэхэмжилж байна. Хагалгааны төлбөр 6,900,000 төгрөг, сарын үндсэн цалин 1,400,000 төгрөг, кемпийн нэмэгдэл 170,000 төгрөг, нийт 15,700,000 төгрөгийн цалин авна. Түүнийг 3 сард үржүүлэхээр 4,710,000 төгрөг болж байна. Мөн өвчин намдаах эм, тархины бичлэг гэх зэргийн төлбөрийг нэхэмжилж байна. 170,000 төгрөгөөр Гэмтэл согог судлалын эмнэлэгт тухайн үед үзлэгт хамрагдаж байсан. МЖЖ эмнэлэгт тархины бичлэг, үзлэгт 80,000 төгрөг төлсөн. 210,000 төгрөг, нийлээд 290,000 төгрөг гарсан. Тухайн үеийн өвчин намдаах эм болон 2 удаа үзлэгт орсон. Мөн машины тэрэгний зогсоол, сэтгэл санааны хохирол 1,000,000 төгрөг нэхэмжилсэн. гэв.

 

2. Хариуцагч нь шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа: Нэхэмжлэгч Г.Жгийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр гаргасан нэхэмжлэлийг 2024 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдөр хүлээж авч хариуцагч А.Бби нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч дараах тайлбарыг гаргаж байна. Үүнд, 1. нэхэмжлэгч Г.Ж нь 2024.05.21-ний өдөр БЗД-ийн 23 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт согтуугаар надтай маргалдаж миний эрх чөлөөнд халдаж намайг цохиж нүүрэн хэсэгт гэмтэл учруулсан. Би түүнийг цохихоор нь мөргөсөн. Би ч бас гэмтсэн. Миний хувьд тухайн үед гэмтлийн байдлыг тогтоолгоогүй болно. Би ч мөн адил түүнд цохиулснаас нүүр гэмтэж, ажил хийх боломжгүй болсон.

2. Нэхэмжлэгч Г.Ж нь энэ болсон явдлын дараа Өмнөговь аймагт байдаг Оюу толгой ХХК-ийн харьяа Блүфин катеринг ХХК-д агуулахын туслах ажилтнаар ээлжийн ажил хийдэг ба ээлжийн амралттай амарч байх үед дээрх асуудал болсон. Ажлаасаа чөлөө авсан эмнэлгийн шаардлага байхгүй. (амралттай үед болсон)

3. Нэхэмжлэгч Г.Ж нь хамрын хагалгаанд орж хагалгаа хийлгэсэн талаар ямар ч баримт нотолгоо эмнэлгээс хагалгаа хийлгэсэн ямар ч баримтгүй байна. Харин нэхэмжлэгч Г.Ж нь ямар ч баримтгүй атлаа хуурамчаар хийсвэр худал зардал гэх мэтээр 14,070,000 төгрөг нэхэмжилсэн нь үндэслэлгүй байна. Үүнд: 1. ЭМЖЖ чих хамар хоолойн эмнэлэгт үзүүлж авсан шинжилгээний тодорхойлолт л байна. Түүнээс биш хагалгаа хийлгэсэн ямар ч баримт байхгүй байна. Харин шинжилгээ өгөхөд төлсөн бэлэн мөнгөний орлогын баримт болох 460,900 төгрөгийн баримт л байна. Гэтэл нэхэмжлэгч Г.Ж нь хамрын хагалгаанд огт ороогүй. Энэ талаар хагалгаанд орсон ямар ч баримт байхгүй атлаа хагалгаанд орсон мэтээр 6,900,000 төгрөг, мөн хагалгааны дараах 2 сарын гэмтэл 4,710,000 төгрөг гэх зэргээр ямар ч баримтгүйгээр 11,610,000 төгрөгийг нэхэмжилсэн байна гэж үзэж байна. Иймд түүний гаргасан 11,610,000 төгрөгийн нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэж өгнө үү.

Иймд хариуцагч А.Бби нэхэмжлэгч Г.Жгийн гаргасан нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч хариуцагчийн дээрх тайлбарыг гаргаж байна. гэжээ.

 

3. Хэргийн оролцогчдоос шүүхэд дараах баримтуудыг гаргаж өгсөн:

3.1 Нэхэмжлэгчээс нотлох баримтаар: Улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт /хх-3/, Г.Жгийн иргэний үнэмлэхийн хуулбар /хх-4/, ЭМЖЖ эмнэлгийн шинжилгээний хуудас /хх-5-8/, Блүфин катеринг ХХК-ийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 24/173 дугаар Тодорхойлолт /хх-12/, Баянзүрх дүүргийн Эргүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол /хх-13-20/,

3.2. Хариуцагчаас нотлох баримтаар: А.Бгийн Иргэний үнэмлэхийн хуулбар /хх-23/, хариу тайлбар /хх-28-29/ зэрэг баримтуудыг гаргаж өгсөн байна.

 

Шүүх хуралдаанаар зохигчийн гаргасан тайлбар, хэрэгт авагдсан бичмэл баримтуудыг шинжлэн судлаад

ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

 

1. Шүүх дараах үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, зарим хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

2. Нэхэмжлэгч Г.Ж хариуцагч А.Бд холбогдуулан гэм хорын хохиролд 14,070,900 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргасан ба нэхэмжлэлийн тооцооллыг оношилгооны төлбөрт 460,900 төгрөг, хагалгаанд орох зардалд 6,900,000 төгрөг, 2 сарын цалин 4,710,000 төгрөг, сэтгэл санааны хохиролд 2,000,000 төгрөг, нийт 14,070,900 төгрөгийг гаргуулна... гэж тайлбарлав.

  3. Хариуцагч намайг эхэлж цохисон, би өөрөө бас гэмтсэн боловч дүгнэлт гаргуулаагүй, амралттай үед нь болсон явдал, хагалгаа хийлгэсэн баримтгүй, үндэслэлгүй цалин нэхсэн гэх үндэслэлээр нэхэмжлэлээс 460,900 төгрөг төлөхийг зөвшөөрч, бусад хохирлыг хариуцахгүй маргасан байна.

4. А.Бг 2024 оны 05 сарын 21-ний өдөр Баянзүрх дүүргийн 23-р хорооны нутаг дэвсгэр Улиастайн автобусны буудал дээр Г.Жтай үл ялих зүйлээр шалтаглан маргалдан, зодож түүний биед хамар ясны хугарал, хамрын таславчийн мурийлт, хамрын нуруу, хоёр нүдний зовхинд цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал, хамрын нуруунд шарх бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэм буруутайд тооцож, 500,000 төгрөгөөр торгосон болох нь Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 1190 дугаартай шийтгэх тогтоолоор тогтоогдож байна. /хх-13-20/

5. Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1-д Бусдын эрх, амь нас, эрүүл мэнд, сэтгэцэд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эд хөрөнгөд хууль бусаар санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээр гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй, 505 дугаар зүйлийн 505.1-д Бусдын эрүүл мэндэд гэм хор учруулсан этгээд нь хохирогчийн хөдөлмөрийн чадвараа алдсанаас дутуу авсан цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлого, ийнхүү эрүүл мэндэд гэм хор учруулсантай холбогдон гарсан асарч сувилах, нэмэгдэл хоол өгөх, хиймэл эрхтэн хийлгэх, сувиллын газар сувилуулах зэрэг зайлшгүй бүх зардлыг хохирогчид төлөх үүрэгтэй гэж заажээ.

6. А.БГ.Жгийн биед хөнгөн гэмтлийг санаатай учруулсан болох нь тогтоогдсон тул хариуцагч Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 505 дугаар зүйлийн 505.1-д тус тус зааснаар нэхэмжлэгч Г.Жгийн эрүүл мэндэд учруулсан гэм хорын хохирлыг хариуцан арилгах үүрэгтэй байна.

6.1. А.Бгийн гэм буруутай үйлдлийн улмаас Г.Жгийн хамарт гэмтэл учирсан нь тогтоогдсон тул хариуцагчид нэхэмжлэгчийн ЭМЖЖ эмнэлэгт үзлэг, оношилгоо хийлгэхэд зарцуулсан 460,900 төгрөгийн хохирлыг хариуцуулах үндэслэлтэй ба хариуцагч энэ талаар маргаагүй. /хх-28-29/

6.2. Нэхэмжлэгч Г.Жгийн 3 сарын цалин болох 4,710,000 төгрөгийг аваагүй, хохирсон гэх тайлбар хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдохгүй байх ба Блүфин катеринг ХХК-ийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 24/173 дугаартай тодорхойлолтыг эргэлзээгүй баримт гэж үзэхээргүй байна.

6.3. Нэхэмжлэгч Г.Ж Блүфин катеринг ХХК-д хөдөлмөрийн гэрээний дагуу байнгын ажлын байранд ажилладаг бол нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх мэдээлэл, сар бүр цалингаа авдаг дансны хуулга зэргийг хэрэгт өгөх бүрэн боломжтой байхад өгөөгүй тул дан ганц Блүфин катеринг ХХК-ийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 24/173 дугаартай тодорхойлолтоор Г.Жг сард 1,400,000 төгрөгийн тогтмол цалинтай байсан, 4,710,000 төгрөгийн цалин аваагүй хохирсон гэж дүгнэх боломжгүй байх тул хариуцагчаас гаргуулах үндэслэлгүй гэж үзэв.

6.4. Нэхэмжлэгч Г.Ж 2024 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдөр ЭМЖЖ эмнэлэгт үзүүлэхэд хамрын таславчийн мурийлт, хамрын хуучин хугарал засах хамрын хөндийн дурангийн мэс засал хийлгэх шаардлагатай, төлбөр нь 6,900,000 төгрөг болох талаар зөвлөсөн болох нь нэхэмжлэгчийн тайлбар, ЭМЖЖ ХХК-ийн эмч Я.Саруулзаяагийн үзлэгийн тэмдэглэл, баримтаар тогтоогдож байна. /хх-6-8/

6.5. Нэхэмжлэгч мөнгө байхгүйн улмаас мэс засалд орох боломжгүй гэж тайлбарлаж байх ба ЭМЖЖ эмнэлэгт 6,900,000 төгрөгийн үнэтэй хамрын мэс засал хийлгэх эмчилгээ нь гэмт хэргийн улмаас Г.Жгийн биед учирсан гэмтэлтэй хамааралтай байх тул шүүх ирээдүйд гарах зардал болох хамрын мэс заслын төлбөрт 6,900,000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах үндэслэлтэй гэж үзлээ.

6.6. Хариуцагч А.Бби өөрөө зодуулж гэмтсэн гэх боловч баримтаар тогтоогдохгүй байна.

6.7. Нэхэмжлэгч Г.Жгийн нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүндийг хариуцагч А.Бгутаасан болох нь зохигчийн тайлбар, хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдохгүй байх тул нэхэмжлэгчид сэтгэл санааны хохирол шаардах эрх үүсээгүй байна.

7. Иймд дээрх үндэслэлээр, хариуцагч А.Бгээс гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол болох үзлэг, оношилгооны төлбөрт 460,900 төгрөг, хамрын мэс засалд гарах зардалд 6,900,000 төгрөг, нийт 7,360,900 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Г.Жд олгож, нэхэмжлэлээс ажилгүй байсан хугацааны цалинд 4,710,000 төгрөг, сэтгэл санааны хохиролд 2,000,000 төгрөг, нийт 6,710,000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгохоор шийдвэрлэв.

8. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдөх нэхэмжлэлд хамаарч байхад нэхэмжлэгч 228,304 төгрөгийг Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтсийн 100200300941 тоот дансанд төлсөн байх тул буцаан гаргуулж нэхэмжлэгчид олгож, хариуцагчаас 7,360,900 төгрөгт ногдох улсын тэмдэгтийн хураамжийг гаргуулан улсын орлогод оруулах нь хуульд нийцнэ.

  Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2 дахь хэсэг, 116, 118-д заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 505 дугаар зүйлийн 505.1, 511 дүгээр зүйлийн 511.1-д заасныг баримтлан хариуцагч А.Бгээс 7,360,900 /долоон сая гурван зуун жаран мянга есөн зуу/ төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Г.Жд олгож, нэхэмжлэлээс 6,710,000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.7, 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1-д зааснаар нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгддөг болохыг дурдаж, нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид илүү төлсөн 228,304 төгрөгийг Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтсийн 100200300941 тоот данснаас буцаан гаргуулж нэхэмжлэгч Г.Жд олгож, хариуцагч А.Бгээс улсын тэмдэгтийн хураамжид 132,724 төгрөгийг гаргуулан Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтсийн 100200300941 тоот дансанд оруулсугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4, 119.7-д зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох ба уг өдрөөс 14 хоног өнгөрснөөс хойш шүүх хуралдааны оролцогч талууд 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй дурдсугай.

 

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дах хэсэгт зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардаж авснаас хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДаргалагЧ, шҮҮГЧ Л.ЗОЛЗАЯА

 

шүүгч Д.БатЦЭЦЭГ

 

шүүгч Н.САРАНГҮН