2024            3              21                                         2024/ДШМ/349

 

А.М, Ц.Н нарт

холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Очмандах даргалж, шүүгч Б.Батзориг, шүүгч Ц.Оч нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

прокурор Г.Билгүүн, Б.Энх-Эрдэнэ,

шүүгдэгч А.М-ын өмгөөлөгч Ц.Дэлгэрмөрөн,

нарийн бичгийн дарга Б.Энхдөлгөөн нарыг оролцуулан,

Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Доржсүрэн даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2024 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 2024/ШЗ/78 дугаар шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор Г.Билгүүн, Б.Энх-Эрдэнэ нарын хамтарч бичсэн эсэргүүцэлд үндэслэн А.М, Ц.Н нарт холбогдох 2106 01581 1645 дугаар эрүүгийн хэргийг 2024 оны 02 дугаар сарын 29-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Ц.Оч илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1. М овгийн А-ийн М, 1961 оны ... дугаар сарын ...-ны өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 62 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 2, эхнэрийн хамт Сүхбаатар дүүргийн ... дугаар хороо, ... дугаар гудамжны ... тоотод оршин суух бүртгэлтэй, /РД: ... /,
   1. 1980 онд Эрүүгийн хуулийн 109 дүгээр зүйлийн Б, 64 дүгээр зүйлийн Б-д зааснаар 3 жил хорих ял шийтгүүлж, уг ялыг тэнсэж хянан харгалзсан,
   2. 1982 онд Эрүүгийн хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 2-д зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ял,
   3. 1983 онд Эрүүгийн хуулийн 114 дүгээр зүйлд зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ял,
   4. 1984 онд Эрүүгийн хуулийн 64 дүгээр зүйлийн а-д зааснаар 1 жил 9 сарын хугацаагаар хорих ял,
   5. Улаанбаатар хотын шүүхийн 1987 оны 9 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 117А дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн 153 дугаар зүйлийн 3-д зааснаар 6 жилийн хугацаагаар хорих ял,
   6. Улаанбаатар хотын Сүхбаатарын районы ардын шүүхийн 1988 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 53 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 123 дугаар зүйлийн 3, 153 дугаар зүйлийн 3-д зааснаар 4 жил хорих ял шийтгүүлж, өмнөх тогтоолоор оногдуулсан хорих ялын заримыг нэмж нэгтгэн 7 жилийн хугацаагаар хорих ял,
   7. Улаанбаатар хотын шүүхийн 1990 оны 5 дугаар сарын 25-ны өдрийн 63 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор 1961 оны Эрүүгийн хуулийн 109.б, 63.а, БНМАУ-ын Эрүүгийн хуулийн 82 дугаар зүйлийн 1, 267 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар нийт 7 жилийн хугацаагаар хорих ял,
   8. Сонгинохайрхан дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2001 оны 4 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 162 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 127 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар 9 жилийн хугацаагаар хорих ял,
   9. Төв аймаг дахь сум дундын 1 дүгээр шүүхийн 2002 оны 01 дүгээр сарын 08-ны өдрийн таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 211 дүгээр зүйлийн 211.1 дэх хэсэгт зааснаар 8 жил 11 сарын хугацаагаар хорих ял шийтгүүлж, 2008 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр ялын хугацаа дуусч суллагдсан,
   10. Дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны 2 дугаар шүүхийн 2014 оны 4 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 518 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 148 дугаар зүйлийн 148.3 дахь хэсэгт зааснаар 5 жил 6 сарын хугацаагаар хорих ял тус тус шийтгүүлж байсан;
2. И овгийн Ц-ийн Н, 1967 оны ... дугаар сарын ...-ны өдөр Дорноговь аймагт төрсөн, 56 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, бичээч мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 2, нөхрийн хамт Сүхбаатар дүүргийн ... дугаар хороо, ... тоотод оршин суух бүртгэлтэй, ял шийтгэлгүй, /РД: ... /;

А.М-, Ц.Н-, М.Б- нар нь гэмт хэрэгт хамтран оролцож, гэмт хэрэг үйлдэхэд үйлдлээрээ нэгдэж бүлэглэн, бие биеийнхээ үйлдлийг үйлдэл, эс үйлдлээрээ дэмжиж, гэмт үйлдлийн улмаас үүсэх үр дагаврыг хүсэж, ашиг олох зорилгоор Хан-Уул дүүргийн ... дүгээр хороо, ... гудамж ... дугаар байрны ... тоот болон ... тоот хаягт байрлаж, 2018 оны 02 дугаар сараас 2020 оны 7 дугаар сар хүртэлх хугацаанд нэр бүхий хуулийн этгээдүүдийг өөрсдийн болон бусдын нэр дээр үүсгэн байгуулж, огт үйл ажиллагаа явуулаагүй байж явуулсан мэтээр нийт 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтуудыг нэр бүхий татвар төлөгч хуулийн этгээдүүдэд зарж борлуулж, Татварын Ерөнхий газрын цахим мэдээллийн санд хий бичилт хийсэн буюу санхүүгийн баримтуудыг хуурамчаар үйлдэн шивсэн гэмт хэрэгт холбогджээ.

Нийслэлийн прокурорын газар: А.М-, Ц.Н- нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг тус тус журамлан тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: “Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт 4.Шүүх хуралдаанаар дараах нөхцөл байдлыг хянана: 4.1 дэх заалтад шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх гэж заасан ба уг заалт хангагдаагүй.

Прокуророос шүүгдэгч нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт буюу 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлжээ.

Шүүх хуралдаанд улсын яллагч нараас 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн гэмт хэрэгтэй холбоотойгоор татвараас зайлсхийх гэмт хэргийн шинж байгаа эсэх асуудлыг хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулж байгаа талаар тайлбар гаргасан.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт Энэ хуулийн тусгай ангид заасан хэд хэдэн гэмт хэргийн шинжийг нэг удаагийн үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр хангасан байвал хэд хэдэн гэмт хэрэг үйлдсэнд тооцно гэж хуульчилсан бөгөөд шүүгдэгч нарын холбогдсон хэрэгт нэг мөр шалган тогтоох ажиллагааг явуулаагүй гэж үзэв.

Өөрөөр хэлбэл Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтад заасан гэмт хэрэг гарсан байдал /гэмт хэргийг хэзээ, хаана, яаж үйлдсэн болон Эрүүгийн хуульд заасан бусад байдал/; 1.5 дахь заалтад заасан гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээ зэрэг байдлыг нотлон тогтоох ажиллагааг бүрэн гүйцэд явуулаагүй байхад шүүгдэгч нарын холбогдсон эрүүгийн хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр шүүхэд ирүүлснийг хянан үзээд дээрх үндэслэлээр шийдвэрлэх боломжгүй гэж үзлээ. Учир нь:

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжийг Үнэт цаас, цахим карт, төлбөрийн бусад хэрэгсэл, онцгой албан татварын тэмдэгт, санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн, хуурамчаар үйлдсэнийг мэдсээр байж хадгалсан, ашигласан, зөөвөрлөсөн, тараасан бол...” гэж заажээ.

Прокурор дээрх гэмт хэрэг нь хэлбэрийн бүрэлдэхүүнтэй учир хохирол, хор уршиг шаардахгүй учир бусдад төлөх хохирол төлбөргүй гэж яллах дүгнэлт үйлдсэн гэж мэтгэлцсэн.

Хэргийн үйл баримтаас үзэхэд шүүгдэгч нар 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн нөхцөл байдал байх ба дээрх 41.830.119.056 төгрөг нь ямар учиртай мөнгө болох хохирол, хор уршигт тооцогдох эсэх нь ойлгомжгүй энэ талаар огт дүгнэлт хийлгүйгээр ирүүлсэн нь хэргийг эцэслэн шийдвэрлэх боломжгүй гэж үзлээ.

Учир нь: Эрүүгийн хэргийг хэлбэрийн бүрэлдэхүүнтэй гэдэг байдлаар эцэслэн шийдвэрлэх нь хэтэрхий нэг талыг барьсан, шүүгдэгч нарын эрх зүйн байдлыг дордуулах, мөн хэргийн бодит байдалтай нийцээгүйгээс гадна 41.830.119.056 төгрөгийг шийдвэрлэхгүйгээр орхигдуулах нь бусад этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдөх нөхцөл байдал үүсэж болзошгүй байна. /иргэн, аж ахуйн нэгж, төр/

Шүүгдэгч нар 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн гэж үзэж байгаа бол Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.3 дугаар зүйлд заасан татвараас зайлсхийх гэмт хэргийг шалгасны үндсэн дээр дээрх гэмт хэргийн 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий баримтыг хуурамчаар үйлдсэн үү өөр үнийн дүн бүхий баримтыг хуурамчаар үйлдсэн үү гэдэг бодит байдлыг тогтоох шаардлагатай.

Түүнчлэн 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн нь татвараас зайлсхийх гэмт хэргийн хохирол, хор уршигт тооцогдох эсэхийг ч тусгай мэдлэгийн хүрээнд гаргасан шинжээч нарын дүгнэлт бусад нотлох баримтад тулгуурлан нэг мөр шалган шийдвэрлэх нь зүйтэй.

Шүүгдэгч А.М- нь урьд удаа дараа Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргүүдэд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан хувийн байдалтай байх ба түүнд холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр ирүүлсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт Прокурор хялбаршуулсан журмаар мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан хэргийн материалтай даруй танилцаж, дараах нөхцөл байдал тогтоогдсон эсэхийг хянана: мөн 1.2 дахь заалтад Эрүүгийн хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 5.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 5.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 6.7 дугаар зүйлд заасан нөхцөл хангагдсан эсэх-ийг хянана гэсэн заалт хангагдаагүй байна. /хувийн байдал/

Иймд хялбаршуулсан журмаар ирүүлсэн хэргийн шалгавал зохих нөхцөл байдлыг шалгахад хангагдаагүй гэж дүгнэж, хэргийг прокурорт буцааж мөрдөн шалгах ажиллагааг нэмж хийлгэх нь зүйтэй гэж үзэв.

Тиймээс шалгаж тогтоовол зохих бодит байдлуудыг “зөв, бүрэн” тогтоох нь гэм буруутай этгээдэд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын шинж чанар, хэр хэмжээнд нөлөөлөх, улмаар эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хууль ёсны байх зарчим, шаардлагад нийцүүлсэн байх үндэслэлтэй” гэж дүгнэж, Нийслэлийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн шүүгдэгч Ц.Н-, А.М- нарт холбогдох 2106 01581 1645 дугаартай хэргийг тус прокурорын газарт буцааж, хэргийг прокурорт очтол шүүгдэгч Ц.Н-, А.М- нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус хэвээр үргэлжлүүлж, хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, ирүүлсэн эд мөрийн баримтгүй, шүүгдэгч нарын иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй болохыг дурдаж, хэрэгт хавсарган ирүүлсэн 2 ширхэг сидийг хэргийн хамт хүргүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

Прокурор Г.Билгүүн, Б.Энх-Эрдэнэ нар хамтарч бичсэн эсэргүүцэлдээ: “...1. Прокуророос хэрэгт хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн бичгийн нотлох баримтуудаар А.М Ц.Н нар нь М.Б-тэй гэмт хэрэгт хамтран оролцож, гэмт хэрэг үйлдэхэд үйлдлээрээ нэгдэж бүлэглэн, бие биеийнхээ үйлдлийг үйлдэл, эс үйлдлээр дэмжиж. гэмт үйлдлийн улмаас үүсэх үр дагаврыг хүсэж, ашиг олох зорилгоор Хан-Уул дүүргийн ... дүгээр хороо ... гудамж ... байрны ... тоот болон ... тоот хаягт байрлаж, 2018 оны 02 дугаар сараас 2020 оны 7 дугаар cap хүртэлх хугацаанд нэр бүхий 25 хуулийн этгээдүүдийг өөрсдийн болон бусдын нэр дээр үүсгэн байгуулж, үйл ажиллагаа явуулаагүй байж, явуулсан мэтээр нийт 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтуудыг дээрх нэр бүхий татвар төлөгч хуулийн этгээдүүдэд зарж борлуулж, Татварын Ерөнхий газрын цахим мэдээллийн санд хий бичилт хийсэн буюу санхүүгийн баримтуудыг хуурамчаар үйлдэн шивсэн гэх үйл баримт тогтоогдсон гэж дүгнэсэн.

Яллагдагч нарын дээрх үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлд заасан “Мөнгөн тэмдэгт, үнэт цаас, төлбөр тооцооны хэрэгсэл хуурамчаар бэлтгэх, ашиглах” гэмт хэргийн шинжийг хангасан болно.

Учир нь, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлд заасан “Мөнгөн тэмдэгт, үнэт цаас, төлбөр тооцооны хэрэгсэл хуурамчаар бэлтгэх, ашиглах” гэмт хэрэг нь санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэнээр төгсөх хэлбэрийн бүрэлдэхүүнтэй гэмт хэрэг юм.

Яллагдагч нарын хуурамчаар үйлдсэн буюу огт үйл ажиллагаа явуулдаггүй, бараа худалдан борлуулаагүй, үйлчилгээ үзүүлээгүй байж бараа худалдан борлуулсан, үйлчилгээ үзүүлсэн мэтээр нэр бүхий 25 хуулийн этгээдийн нэрээр үйлдсэн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын баримт, падаан нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.13 дахь хэсэгт заасан "нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаан" гэж тухайн төлбөр тооцоо хийснийг нотлох он, cap, өдөр, дахин давтагдашгүй төлбөрийн дугаар, албан татвар суутган төлөгчийн буюу худалдаа эрхлэгч, худалдан авагч албан татвар суутган төлөгчийн нэр, хаяг, татвар төлөгчийн дугаар, худалдаа хийгдсэн бараа, ажил, үйлчилгээний нэр, код, тоо хэмжээ, үнэ, төлбөр тооцооны болон татварын дүн зэрэг мэдээллийг агуулсан зориулалтын тоног төхөөрөмжөөс гаргасан цаасан болон цахим баримтыг" гэх заалт болон Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.13 "анхан шатны баримт" гэж ажил, гүйлгээ гарсныг нотолж бүрдүүлдэг гэрээ, нэхэмжлэх, төлбөр төлсөн баримт болон бусад нотолгоог гэнэ гэж заасны дагуу "Санхүүгийн анхан шатны" баримт мөн гэж дүгнэсэн болно.

Яллагдагч Ц.Н-, А.М- нарын дээрх үйлдэлд татвар төлөхөөс зайлсхийсэн идэвхтэй үйлдэл, эс үйлдэхүй илрээгүй бөгөөд тэдний гэмт хэргийн санаа зорилго хуулийн этгээд үүсгэн байгуулж, түүний нэрээр хуурамч НӨАТ-ын падаан үйлдэж бусад этгээдүүдэд зарж ашиг зорилготой байсан.

Харин яллагдагч нараас хуурамч санхүүгийн баримтуудыг худалдан авч байгаа хувь хүн, хуулийн этгээдүүдийн үйлдэл нь татвар төлөхөөс зайлсхийх гэмт хэргийн шинжийг хангаж байна гэж дүгнэж, нийт падаан авсан хүн, хуулийн этгээдүүдийн үйлдлийг энэ хэргээс тусад нь гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээллээр шалгуулахаар мөрдөх байгууллагад хүргүүлсэн болно.

Гэтэл шүүхээс Ц.Н-, А.М- нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан хэд, хэдэн гэмт хэргийн шинжийг хангаж байна гэж үндэслэлгүй дүгнэлт хийж, нөгөө гэмт хэргийн буюу “Татвар төлөхөөс зайлсхийх” гэмт шинжийг шалган тогтоогоогүй буюу Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.1 дэх заалтад заасан шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдоогүй гэж дүгнэсэн нь хэргийн бодит байдалд нийцээгүй байна.

Өөрөөр хэлбэл Ц.Н-, А.М- нь нарын үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн" гэмт хэргийн шинжийг л хангаж байгаагаас давхар "Татвар төлөхөөс зайлсхийх” гэмт хэргийн шинжгүй тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт Энэ хуулийн тусгай ангид заасан хэд хэдэн гэмт хэргийн шинжийг нэг удаагийн үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр хангасан байвал хэд хэдэн гэмт хэрэг үйлдсэнд тооцно гэх хуулийн зохицуулалтад хамаарахгүй юм.

Мөн Ц.Н-, А.М- нар нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн" гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь хавтаст хэрэгт хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн нотлох баримтуудаар хангалттай нотлон тогтоогдсон бөгөөд Ц.Н-, А.М- нар нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад болон гэм буруутай эсэхийг тогтоох хуралдааны явцад гэмт хэрэгт үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, хялбаршуулсан журмаар шалган шийдвэрлүүлэх хүсэлт гаргаж байсныг шүүх үнэлээгүй байна.

2. Прокуророос шүүгдэгч нар нь 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн гэж гэмт хэргийн халдлагын зүйлийг тодорхойлсныг шүүх дээрх мөнгөн дүн ямар учиртай болох нь тодорхойгүй, ойлгомжгүй гэсэн нь үндэслэлгүй байна.

Учир нь, дээрх мөнгөн дүн нь нийт хуурамчаар үйлдсэн 666 ширхэг НӨАТ-ын баримтад тусгагдсан мөнгөн дүнгийн нийлбэр бөгөөд үүнийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан "Санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдсэн" гэмт хэргийн хохирол, хор уршигт тооцох боломжгүй юм. Харин 41.830.119.056 төгрөгийн дүн бүхий баримтуудыг худалдан авсан хүн, хуулийн этгээдүүд тухайн дүнгээр татвар төлөхөөс зайлсхийсэн эсэхийг тусад нь шалгуулж байгааг дахин дурдаж, гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон тохиолдолд тухайн татвар төлөхөөс зайлсхийх гэмт хэргийн хохирол, хор уршигт тооцогдох нь зүй юм.

3. ...Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.3 дугаар зүйлд прокуророос хянавал зохих нөхцөл байдлыг тусгасан бөгөөд үүнд яллагдагч урьд нь удаа дараа гэмт хэрэг үйлдэж, ял шийтгүүлсэн тохиолдолд түүнд холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж болохгүй гэх хориглосон хэм хэмжээ тусгагдаагүй байхад шүүхээс А.М-ын урьд ял шийтгэгдэж байсныг дурдаж, энэ нөхцөл байдал нь 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтыг зөрчсөн мэтээр үндэслэлгүйгээр хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн гэж үзлээ.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-т заасан "шүүхийн тогтоолд заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй , 1.2-т заасан “Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн" гэх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр эсэргүүцэл бичив. ...” гэжээ.

Прокурор Б.Энх-Эрдэнэ тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “…Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг нь хэлбэрийн бүрэлдэхүүнтэй тул хохирол, хор уршиг учраагүй гэж үзсэн. 41.830.119.056 төгрөгийн баримтыг хүлээж авсан хуулийн этгээдүүдийг тусад нь шалгуулж байгаа тул тухайн хуулийн этгээдүүдээс холбогдох үнийн дүнгээр нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг гаргуулна. Гэрчийн мэдүүлгүүдээр падаан авсан асуудал нь тогтоогдсон. Яллагдагч нар “2-3 хувиар зардаг байсан” гэж мэдүүлсэн. Энэ хэргийн хувьд гол яллагдагчийг М.Б- гэж үзсэн. М.Б- нас барсан тул эрүүгийн хариуцлага хүлээх боломжгүй гэсэн үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгож, ажиллагаа хийгдээгүй. Хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудаар Ц.Н-гийн дансыг шалгахад хэдэн төгрөг авсан нь тогтоогдоогүй, А.М- огт дансгүй нөхцөл байдал тогтоогдсон тул энэ хэргийн хүрээнд шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн. Хохирлын асуудалд тусдаа мөрдөн шалгах нь гэж үзсэн. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлд заасан гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого нь тусдаа гэж үзэж байна. ...Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн байцаагчаас гэрчийн мэдүүлэг авсан. Хуулийн этгээдийг үүсгэн байгуулах болон 2 этгээд хоорондоо худалдах харилцаанд хууль бус зүйл байхгүй гэж үзэж байна. ” гэв.

Прокурор Б.Энх-Эрдэнэ тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “…Хамтран бичсэн прокурорын эсэргүүцлийг дэмжиж байна. ...” гэв.

Шүүгдэгч А.М-ын өмгөөлөгч Ц.Дэлгэрмөрөн тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “…Прокурорын эсэргүүцлийг дэмжиж оролцож байна. А.М-ын үйлдэл нь татвар төлөхөөс зайлсхийх гэмт хэргийн шинжийг хангахгүй байна гэж үзэж байна. А.М-, Ц.Н- нар нь тухайн компанийн гүйцэтгэх захирлын албан тушаалыг тогтмол эрхэлж байсан үйл баримт байхгүй. А.М- нь урьд олон удаа ял шийтгэгдэж байсан бөгөөд татвар шивэлт, хий бичилт, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын баримтын талаар ойлголтгүй гэдгээ мэдүүлж байсан. М.Б- “Би гаалиар бараа оруулж ирдэг үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа тул компани хэрэгтэй байна. Чи компани байгуулаад ир” гэж хэлсэн байдаг. А.М-, Ц.Н- нарын компаниуд нь ашиг олох зорилготой, тогтмол үйл ажиллагаа эрхэлдэг компани биш бөгөөд М.Б-ийн хуурамч, хууль бус үйл ажиллагаа, үйлдэл хийхэд зориулж байгуулсан компаниуд юм. Гаалийн байгууллагаас тухайн компанид бараа таталт, гаалийн бүрдүүлэлт хийгдээгүй талаар хэлсэн байдаг. Иймд анхан шатны шүүхээс А.М-, Ц.Н- нарын үйлдэлд Татвар төлөхөөс зайлсхийх гэмт хэргийн шинж байгаа эсэхийг шалгаж тогтоох шаардлагатай гэж үзэн хэргийг прокурорт буцааж шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй гэж үзэж байна. А.М- нь урьд удаа дараа ял шийтгэгдэж байсан боловч ялаа эдлээд дууссан тул түүнд холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх боломжтой гэж үзэж байна. ...” гэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсгүүдэд зааснаар А.М-, Ц.Н- нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн шийдвэр, ажиллагааг прокурорын эсэргүүцэлд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянав.

Прокуророос А.М-, Ц.Н- нарыг “М.Б-тэй бүлэглэж, ашиг олох зорилгоор 2018 оны 02 дугаар сараас 2020 оны 8 дугаар сар хүртэл хугацаанд нэр бүхий хуулийн этгээдийг өөрсдийн болон бусдын нэр дээр үүсгэн байгуулж, огт үйл ажиллагаа явуулаагүй байж явуулсан мэтээр нийт 41.830.119.056 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 666 ширхэг орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг зориуд худал тодорхойлсон падаан бүхий санхүүгийн баримтуудыг нэр бүхий татвар төлөгч хуулийн этгээдүүдэд зарж борлуулан, Татварын Ерөнхий газрын цахим мэдээллийн санд хий бичилт хийж, санхүүгийн баримтыг хуурамчаар үйлдэн шивсэн нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжтэй” гэж дүгнэж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр шүүхэд шилжүүлжээ.

Анхан шатны шүүх хэргийг хүлээн авч, 2024 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдрийн шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцээд хэргийн талаар нотолбол зохих байдал нотлогдоогүй, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн шалгавал зохих нөхцөл байдал бүрэн хангагдаагүй хэмээн дүгнэж, хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжийн зарим хэсэг хууль зүйн үндэслэлтэй байх тул түүнийг хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх дүгнэв.

1. Хэргийн материалыг шинжлэн судлахад, Цагдаагийн Ерөнхий газрын Эрүүгийн цагдаагийн албаны 2020 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 11и-3/6732 дугаартай албан бичгийн дагуу Татварын байгууллагаас нэр бүхий хуулийн этгээдүүдэд татварын албаны мэдээллийн бааз дахь мэдээлэлд тулгуурлан нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хэсэгчилсэн нягтлан шалгах ажиллагаа явуулсны үр дүнд хуулийн этгээдүүд нь нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдох бодит үйл ажиллагаа явуулан борлуулалтын орлого олсон эсэх нь тодорхойгүй, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын борлуулалтын падаан үйлдэж, бусад татвар төлөгчдөд төсөвт төлөх нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бууруулах боломж олгосон нь гэмт хэргийн шинжтэй байж болзошгүй нөхцөл байдал тогтоогдсон гэсэн  “Танилцуулга” бичсэний дагуу Эрүүгийн цагдаагийн албаны Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх газраас мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулсан байна.

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Татварын Ерөнхий газрын Татварын хяналт шалгалт, арга зүйн газрын татварын улсын байцаагч нарын “А” ХХК-д нягтлан шалгах ажиллагаа хийж танилцуулга /36хх 102-105/-ыг Цагдаагийн Ерөнхий газрын Эрүүгийн цагдаагийн албанд хүргүүлсэн байх ба үүний дагуу шинжилгээ хийлгэх тухай мөрдөгчийн тогтоолоор Шүүхийн шинжилгээний Үндэсний хүрээлэнгийн Эдийн засгийн шинжээчийн 2020 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр 221 дугаартай дүгнэлтээр татварын улсын байцаагчийн танилцуулга үндэслэлтэй эсэхийг түүнийг санхүүгийн анхан шатны баримтад үндэслэн тайлбарлаж, хуулийн этгээдийн орлогын гүйлгээ нь худалдан авалт, борлуулалттай тохирч байгаа эсэх, татвараас зайлсхийсэн эсэх, зайлсхийсэн бол хэдий хэмжээний, ямар төрлийн татвараас зайлсхийсэн болохыг он тус бүрээр гаргажээ.

Гэвч, шүүгдэгч А.М-, Ц.Н- нарын зарж борлуулсан гэх нэр бүхий хуулийн этгээдүүдэд хийсэн татварын нягтлан шалгах ажиллагаа хийсэн танилцуулгууд нь үндэслэлтэй эсэх, тэдгээрийн орлогын гүйлгээ нь худалдан авалт, борлуулалттай тохирч байгаа эсэх, хэдий хэмжээний татвараас зайлсхийсэн болох, тэр нь ямар төрлийн татвар болох талаар санхүүгийн шинжилгээ хийлгээгүй, зөвхөн нягтлан шалгах ажиллагаа хийсэн танилцуулгад үндэслэсэн нь нотлох ажиллагааны стандартыг хангахгүй байна.

Өөрөөр хэлбэл, татварын улсын байцаагч нарын нэр бүхий аж ахуйн нэгжүүдэд хийсэн нягтлан шалгах ажиллагааны танилцуулгыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шинжээчийн дүгнэлт, эсхүл мөрдөгчийн магадлагаатай адилтган үзэх боломжгүй юм.

Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.1 дэх заалтад “эрх бүхий байгууллагаас гаргасан акт, дүгнэлт, тусгай мэдлэг бүхий мөрдөгчийн магадлагаа нь тухайн хэргийг шийдвэрлэхэд хангалттай үндэслэл болж чадахгүй байгаа тохиолдолд эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад эдийн засгийн шинжилгээ хийнэ” гэж заасны дагуу хэрэгт мөрдөгчийн магадлагаа, эсхүл эдийн засгийн шинжилгээ зайлшгүй хийлгэх шаардлагатай болно.

2. Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалд зарцуулах зорилгоор гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан эд зүйл, багаж хэрэгсэл, машин механизмыг хураан авах талаар Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлд зохицуулсан бөгөөд энэ нь заавал хэрэглэх хэм хэмжээ юм.

Тодруулбал, гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө орлогыг гэмт хэрэг үйлдэж учруулсан хохиролтой тэнцэх хэмжээний хөрөнгө, орлогыг гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувьд ногдох хөрөнгө, орлогоос албадан гаргуулна.

Эрүүгийн хариуцлагын зорилго нь гэмт этгээдийг нийгэмшүүлэх, цээрлүүлэхээс гадна дахин гэмт хэрэг үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэх явдал бөгөөд албадлагын арга хэмжээ нь ялын зорилгыг хангах, түүний үр нөлөөг дээшлүүлэх зорилгоор хэрэглэгддэг эрүүгийн ялын бус хариуцлагын төрөл болно.

Мөрдөн шалгах ажиллагаагаар гэрчүүд “нийт шивсэн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын үнийн дүнгийн 3 хувь буюу 30 гаруй сая төгрөгийг өгсөн, ...үнийн дүнгийн 2 хувийг өгсөн, ...2.4 хувийг өгсөн...” гэх зэргээр орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээ авсан мэтээр хий бичилт хийсэн баримтыг худалдан авсан талаар,

яллагдагчаар татагдан шалгагдаж байсан М.Б- “...А.М-, Ц.Н- нар аж ахуйн нэгж, компани олж ирдэг байсан. Би эдгээр хүмүүст нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падааны дүнг олж өгдөг байсан. Миний олж өгсөн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын дүнг Цогзолмаа, Энхцэцэг нар нь шивж өгдөг байсан. Ингэж шивэгдсэн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаанаас 1-3 хувьтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн дүнг авдаг байсан. ...Ц.Н- тухайн аж ахуйн нэгжүүдээс 0.5 хувиар тооцож авсан, би болохоор Ц.Н-гаас 0.8 хувийг авсан...Хэн компани олсон тэр нь данс руугаа аваад Ц.Н-д 0.56 хувийг өгдөг, би зуучилсан гэж 0.3 хувийг авдаг байсан. ...” /1рр 246, 34хх 212/ гэж,

шүүгдэгч А.М- “...Компани байгуулж өгөх үед талийгаач М.Б- зардал буюу 180.000 төгрөг, байгуулж өгөх үед 200.000-300.000 төгрөг өгдөг байсан. ...” /52хх 45/ гэх зэргээр мэдүүлсэн нь А.М-, Ц.Н- нар нь хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс огт үйл ажиллагаа явуулаагүй байж явуулсан мэтээр орлого, эд хөрөнгө, бараа үйлчилгээг худал тодорхойлсон санхүүгийн баримтуудыг татвар төлөгч хуулийн этгээдүүдэд худалдан борлуулж, ашиг олсон нөхцөл байдал тогтоогдож байна.

Хэргийн 36 дугаар хавтасны 207-214 дүгээр талд авагдсан шүүгдэгч Ц.Н-гийн данснуудад үзлэг хийсэн мөрдөгчийн тэмдэглэлээр “Барааны мөнгө, З ХХК-аас, Т-аас” зэрэг гүйлгээний утгатайгаар мөнгө шилжүүлж байсан нь дээрх гэмт хэргийн шинжтэй байж болзошгүй үйлдлийг давхар нотолж байх тул гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлогын хэмжээг тогтоох ажиллагааг зайлшгүй хийх шаардлагатай.

3. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.6 дугаар зүйлд “Гэмт хэргийн улмаас олсон хөрөнгө, мөнгө, орлого гэдгийг мэдсээр байж түүнийг авсан, эзэмшсэн, ашигласан; түүний хууль бус эх үүсвэрийг нь нуун далдлах, гэмт хэрэг үйлдэхэд оролцсон аливаа этгээдэд хуулийн хариуцлагаас зайлсхийхэд туслах зорилгоор өөрчилсөн, шилжүүлсэн; түүний бодит шинж чанар, эх үүсвэр, байршил, захиран зарцуулах арга, эзэмшигч, эд хөрөнгийн эрхийг нуун далдалсан” бол мөнгө угаах гэмт хэрэгт тооцож, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан.

Мөнгө угаах гэмт хэрэг нь байршуулах, нуун далдлах, эргэлтэд оруулах гэсэн гурван үе шаттайгаар үйлдэгддэг бөгөөд хууль бусаар олж авсан мөнгө, хөрөнгө, орлого, эдийн засгийн үр шимийг дахин мөнгө, бараа болгох, хууль бусаар олж авсан мөнгөний тусламжтайгаар үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх зэрэг хэлбэрээр илэрдэг.

Тодруулбал, үл хөдлөх хөрөнгө, автомашин, үнэт эдлэл зэрэг гэмт хэргийн орлогоор өндөр үнэ бүхий арилжих боломжтой бүтээгдэхүүнд хөрөнгө оруулалт хийснээр гэмт хэргээс олсон орлого гэдгийг нууж, тайлагнах шаардлагад бага хамааралтай байдлыг ашиглах зэргээр үйлдэгддэг онцлогтой.

Шүүгдэгч Ц.Н-гийн “...Анх бол үнэхээр л компаниудаар үйл ажиллагаа явуулж, барилга, орон сууц бариулаад байсан учир доор нь ажиллаж байсан боловч сүүлд хууль бус зүйл хийдэг байсныг ойлгосон. ...” /51хх 224/,

шүүгдэгч А.М-ын “...Би М.Б-эд компани олж өгөөд хөлсөнд нь сардаа 300.000-500.000 төгрөгийн мөнгө авдаг байсан. Миний олж өгсөн компаниудыг М.Б- хууль бусаар ашиглаж, ашиг олж байсан байна лээ. М.Б- нь Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг дэвсгэрт байрлах “Т” нэртэй хотхон байдаг. 2 давхар хувийн хаус, орон сууц ихэнх нь баригдаж байгаа барилгууд байдаг ба би уг газрынх нь манаачийн ажлыг нь хүртэл хийж, цалин авч байсан. ...М.Б- Ц.Н-д хамаг л үнэнээ, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын талаар хэлж, ямар ашигтай, ашигтай байгаа учир ямар эд хөрөнгөтэй байгаа талаараа хүртэл хэлсэн гэсэн. ...М.Б-, А.Төмөрсүх нар Сонгинохайрхан дүүргийн ... дугаар хороонд Т хотхоныг харуулж байсан. Уг хотхоныг 2019 онд барилгын ажил явагдаж байсан бөгөөд энэ хотхондоо хөрөнгө оруулалт, гаалиар бараа, барилгын материал оруулахын тулд компаниудыг ашигладаг. ...” /1хх 231-234, 51хх 228/ гэсэн мэдүүлгүүд болон хэрэгт авагдсан бусад баримтуудыг судлахад М.Б-, шүүгдэгч Ц.Н-, А.М- нар нь санхүүгийн баримтуудыг хуурамчаар үйлдэн шивсэн, бусдад худалдаж олсон хууль бус орлогын эх үүсвэрийг далдлах, өөрчлөх зэргээр тодорхой төрлийн үйл ажиллагаа явуулсан, хотхон, амины орон сууц барьсан буюу мөнгө угаасан байж болзошгүй нөхцөл байдал тогтоогдож байна.

Иймд, М.Б-, шүүгдэгч нар нь гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогыг нуун далдлах, хууль ёсны мэт харагдуулах болон бусад зорилгоор хөрөнгө оруулалт хийх, бусдын болон өөрсдийн нэр дээр үл хөдлөх хөрөнгө худалдан авах, бүтээн байгуулах, нуусан мөнгөний гарал үүслийг хууль ёсны эдийн засгийн эргэлтэд оруулсан эсэхийг шалган тогтоох, энэ талаар мөрдөн шалгаж, хууль зүйн дүгнэлт хийх шаардлагатай.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилт нь гэмт хэргийг шуурхай мөрдөн шалгах, хянан шийдвэрлэхээс гадна гэмт хэргийг бүрэн илрүүлэх, гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд шударгаар ял оногдуулах буюу ял завшуулахгүй байх, бусдын хууль бусаар учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх, зөрчигдсөн эрхийг сэргээх явдал болно.

Иймд дээр дурдагдсан мөрдөн шалгах ажиллагааг зайлшгүй хийж гүйцэтгэсний эцэст хэргийг эцэслэн шийдвэрлэх нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтод нийцэж байх тул хэргийг прокурорт буцаасан анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хэвээр үлдээх нь зүйтэй.

4. Харин нэр бүхий яллагдагч нарыг татвараас зайлсхийх гэмт хэргийг шалгах шаардлагатай талаар анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжид заасан нь хууль зүйн үндэслэлгүй бөгөөд прокурорын эсэргүүцлийн энэ талаарх хэсгийг хүлээн авах нь зүйтэй гэж үзэв.

Учир нь татвараас зайлсхийх гэмт хэргийн үндсэн шинж нь эрх бүхий байгууллагаар баталгаажсан татвараас зайлсхийх зорилгоор залилах болон бусад хууль бус арга хэрэглэж татварын байгууллагын татвар ногдуулах, хураах эрхэд халдсаны улмаас татварын хэмжээг бууруулсан үр дагавар үүссэн үр дагавар учирсан байхаас гадна Татварын ерөнхий хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1.20 дахь заалтад зааснаар татварын хууль тогтоомжийн дагуу татвар төлөх үүрэг бүхий этгээд, эсхүл суутган төлөгч байхыг шаардана.

Өөрөөр хэлбэл,  Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжийн дагуу татвар ногдох зүйл болон татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх, түүнтэй холбогдох тооцоо, мэдээ, тайланг тогтоосон хугацаанд татварын албанд хүргүүлэх үүрэг хүлээсэн хувь хүн, хуулийн этгээд байх учиртай.

Энэхүү хэргийн хувьд шүүгдэгч А.М-, Ц.Н- нарын зорилго нь үүсгэн байгуулсан хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс үйл ажиллагаа явуулаагүй атлаа явуулсан мэтээр санхүүгийн анхан шатны баримтыг бусдад худалдаж, ашиг хонжоо олох гэсэн зорилготой, харин татвараас зайлсхийх, татвар төлөх үүргээ зөрчиж татварын хэмжээг бууруулах үр дагавар үүсгэх гэсэн санаа, зорилгоор үйлдэл хийгээгүй тул Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 18.3 дугаар зүйлд заасан гэмт хэргийн шинжтэй эсэх нөхцөл байдлыг тогтоох шаардлагагүй бөгөөд энэ талаар бичсэн прокурорын эсэргүүцлийн хэсгийг хүлээн авч, бусад хэсгийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй.

Дээрх үндэслэлүүдээр прокурор Б.Энх-Эрдэнэ, Г.Билгүүн нарын хамтарч бичсэн 2024 оны 01 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 12 дугаартай эсэргүүцлийн зарим хэсгийг хүлээн авч, Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 2024/ШЗ/78 дугаар захирамжийг хэвээр үлдээв.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 2024/ШЗ/78 дугаар захирамжийг хэвээр үлдээж, прокурор Б.Энх-Эрдэнэ, Г.Билгүүн нарын хамтарч бичсэн 2024 оны 01 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 12 дугаар эсэргүүцлийг хэсэгчлэн хангасугай.
2. Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл энэхүү магадлалыг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол, эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

                

                

                

                                    ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                     Д.ОЧМАНДАХ

                                    ШҮҮГЧ                                                            Б.БАТЗОРИГ

                                    ШҮҮГЧ                                                            Ц.ОЧ