2024           4            17                                           2024/ДШМ/445          

 

О.С, Т.М, Д.А,

Ц.М, М.Э, Б.Б, Х.Х, Б.Б, Б.А,

Б.М, Н.Э, Д.С, Б.Э, О.М

нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ж.Эрдэнэчимэг даргалж, шүүгч С.Болортуяа, шүүгч Т.Шинэбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

прокурор С.Мөнхгэрэл, Ө.Мөнхнавч,

хохирогч “Д О” ББСБ ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А-гийн өмгөөлөгч Г.Минжмаа,

шүүгдэгч М.Э, Б.Б нарын өмгөөлөгч Ч.Ганзориг,

шүүгдэгч Х.Х, Б.Б нарын өмгөөлөгч Д.Алтантуяа,

шүүгдэгч Д.А, түүний өмгөөлөгч Г.Баяржаргал, С.Оюунцэцэг,

шүүгдэгч О.С, түүний өмгөөлөгч Г.Тамир,

шүүгдэгч Т.М, түүний өмгөөлөгч Д.Гомбо, Ш.Мягмарцэрэн,

шүүгдэгч Б.А, О.Мнарын өмгөөлөгч Т.Мөнхцэцэг,

шүүгдэгч Б.М-ийн өмгөөлөгч М.Цэрэндэжид,

шүүгдэгч О.М-ынөмгөөлөгч Г.Ганцэцэг,

нарийн бичгийн дарга Б.Энхдөлгөөн нарыг оролцуулан,

Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Батсайхан даргалж, шүүгч З.Болдбаатар, шүүгч А.Мөнхсайхан нарын бүрэлдэхүүнтэй хийсэн шүүх хуралдааны 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч хохирогч “Д О” ББСБ-ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А, шүүгдэгч Д.А, түүний өмгөөлөгч С.Оюунцэцэг, Г.Баяржаргал, шүүгдэгч М.Э, Б.Б нарын өмгөөлөгч Б.Эрхбаяр, Б.Батбаяр, Ч.Ганзориг нарын хамтран гаргасан давж заалдах гомдол, шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нарын өмгөөлөгч Д.Алтантуяа, шүүгдэгч Т.М, түүний өмгөөлөгч Д.Гомбо, Ш.Мягмарцэрэн нарын хамтран гаргасан гомдол, шүүгдэгч О.С, түүний өмгөөлөгч Г.Тамир нарын хамтран гаргасан давж заалдах гомдлуудыг үндэслэн Ц.М, М.Э, Б.Б, Х.Х, Б.Б, Б.А, Д.А, О.С, Т.М, Б.М, Н.Э, Д.С, Б.Э, О.М нарт холбогдох эрүүгийн 1702002100069 дугаар хэргийг 2024 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Т.Шинэбаярын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1. .......... овгийн ...- ийн С  ........

2. ... овгийн ...- ын М .....

3. .... овгийн ...- ийн А ........

Ч дүүргийн шүүхийн 1998 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдрийн 123 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 240 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар 1 жилийн хорих ялаар шийтгүүлж, тэнсэж хянан харгалзсан;

4. ..... овгийн ...-ын А, ...........

5. .... овгийн .......-ийн Э, ....

6. ..... овгийн ...-ийн М ......

7. ... овгийн ...-ийн С, .......

8. .... овгийн ...-ийн М, ...........

9. .... овгийн ....-ийн Э, ............

10. ... овгийн ....-ын Б, ...........

11. .... овгийн ...-ийн Э, .........

12. ....... овгийн ..-ийн Б, .......

13. ...... овгийн ...-ын Х, ........

14. ... овгийн .....-ын М

1. Шүүгдэгч О.С нь:

1.1. Т.М-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............. дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж, 2017 оны 02 дугаар сарын 16-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Э.Г-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.2. Т.М, Б.А нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай хуурамч гэрчилгээ, тодорхойлолт зэргийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр Б.А-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.3. Т.М, Б.А нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “П К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .............. тоот ................. дугаартай, ............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................. дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийн ашиглан, хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 4 дүгээр сарын 07-ны өдөр Б.А-ийн нэрээр 100.000.000 төгрөгийг залилан авахыг завдсан,

1.4. Т.М-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “М Ф ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .......... ................. дугаартай, .......... тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .......... дугаартай хуурамч гэрчилгээ, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн лавлагаа зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж О.С-ийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 4 дүгээр сарын 12-ны өдөр 40.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдөр 40.000.000 төгрөгийг тус тус залилан авч, нийт 80.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

1.5. Т.М, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ..... дүүргийн 14 дүгээр хороо, “Б г”-ын 510 тоотод С.Д-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..........тоот ............... дугаартай хуурамч гэрчилгээ болон орон сууцны лавлагаа зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдөр өөрийн болон О.М нарын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилан авсан,

1.6. Т.М, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч С.М-аас Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай хуурамч гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 7 дугаар сарын 21-ний өдөр О.М-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.7. Н.Б, Х.Х, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “В ц”-ийн 305 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К к” ХХК-иас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..............тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдөр Н.Б болон гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Н.Э нарын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.8. Б.Э тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ..... дүүргийн 26 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Т-өөс Д-ийн хуурамчаар үйлдүүлсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, 721 дүгээр байрны 71 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .......... дугаартай хуурамч гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2018 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр Б.Э-гийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 1.000.000 төгрөгийг,

1.9. Б.Э-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Сүхбаатар дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Т.Т-аас ... дүүргийн 2 дугаар хороо, ... байрны .. тоот ........ дугаартай Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн хуурамч гэрчилгээг ашиглах зохйомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр өөрийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулан 20.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 11 дүгээр сарын 09-ний өдөр 11.000.000 төгрөгийг нэмэлт зээлийн гэрээ байгуулах замаар нийт 29.150.000 төгрөгийг тус тус залилсан,

1.10. Д.А, Б.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ..... дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, ...тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдөр 60.000.000 төгрөгийг,

1.11. Д.А, Б.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо 73-37 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж С.С-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдөр 70.000.000 төгрөгийг,

1.12. Д.А, Б.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай гэрчилгээ, лавлагаа зэрэг бичиг баримт ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж Д.А-гийн нэрээр 2018 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдөр 60.000.000 төгрөгийг тус тус залилсан,

1.13. Т.М-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ... дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Б к” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ....... дүүргийн .. дүгээр хороо, .. дүгээр байрны 32 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 01 дүгээр сарын 07-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 28.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.14. Т.М-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Хан-Уул дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Б к” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн ... дүгээр хороо,  ... дугаар байрны .. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ..... дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичиг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 02 дугаар сарын 22-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 23.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.15. Т.М, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Ф т г” ББСБ-аас Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдрэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 6 дугаар сарын 08-ны өдөр О.М-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.16. Т.М, Б.А нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа яруулдаг “Ф т г” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн .. дүгээр хороо .. дүгээр байрны 32 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдөр Б.А-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.17. Т.М, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ....... дүүргийн .. дугаар хороо .. дүгээр байрны ... тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 8 дугаар сарын 16-ны өдөр О.М-ын нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилан авч, хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

1.18. Д.А-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтэгчийн үүрэгтэй оролцож, Сонигохайрхан дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн Банзүрх дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээг зэрэг баримт бичгийг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон өөрийн нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр 14.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдөр нэмэлт зээлийн гэрээгээр 22.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

1.19. Б.Э-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Сонгинохайрхан дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн ... дугаар хороо .. дүгээр байрны 71 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр Б.Эгийн нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар нийт 40.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

1.20. ганцаараа .... дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 37 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............ дугаартай гэрчилгээг зэрэг баримт бичгийг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2018 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдөр өөрийн нэрээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 26.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

1.21. Т.М, Б.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож ....... дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах .. дугаар корпус, 302 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Д О” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, 721 дүгээр байрны 71 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2018 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдөр Б.Эгийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.22. Т.М-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ... дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах .. дугаар корпус .. тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Д О” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................. дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.23. М.Э, Б.Б нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 2 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “П к ББСБ”-аас Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-37 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан, хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулж 2018 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдөр М.Э, Б.Б нарын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 45.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.24. О.М-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Ч.С-аас Н.А-ийн хуурамчаар үйлдсэн .. дүүргийн .. дугаар хороо, .. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийн ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдөр 15.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 9 дүгээр сарын 27-ны өдөр 6.000.000 төгрөгийг зээлийн болон нэмэлт гэрээ байгуулах замаар нийт 21.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.25. Д.А, Б.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Т.Э-аас Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн .. дүүргийн . дугаар хороо, .. байрны .. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ....... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр 30.000.000 төгрөгийн гэрээ байгуулан 27.600.000 төгрөгийг залилсан,

1.26. Д.Атай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хороо, 9в байрны 3 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ....... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон замаар 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр О.С-ийн нэр дээр З.О-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 15.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдөр нэмэлт гэрээгээр 25.000.000 төгрөгийг залилан авч хохирогч С.Э-т 40.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

1.27. Д.Атай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн .... дүүргийн .. дугаар хороо, .. байрны .. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ....... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон О.С-ийн нэр дээр З.О-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр 4.000 ам.доллар буюу 9.842.320 төгрөгийг залилан авч хохирогч С.Э-т хохирол учруулсан,

1.28. Д.А-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон өөрийн нэрээр З.О-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдөр 50.000.000 төгрөгийг залилан авч хохирогч С.Э-т хохирол учруулсан,

1.29. Б.Э-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 1 дүгээр нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.А-аас Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, ... тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2018 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 60.000.000 төгрөгийг, 2018 оны 6 дугаар сарын 20-ны өдөр 3.000.000 төгрөгийг залилсан,

1.30. О.М-тай бүлэглэн гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ..... дүүргийн 18 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг К банкны С салбараас Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 12 дугаар хороолол 73-37 тоот ................ дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримт ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдөр 32.000.000 төгрөг залилсан,

1.31. О.С нь 2017 оны 7 дугаар сарын 08-ны өдөр ..... дүүргийн 16 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Б.Б-г бодит байдлыг нуух замаар хуурч, төөрөгдөлд оруулан “Тайкун” барьцаалан зээлдүүлэх газрын нэр дээр байсан ..-.. УБВ улсын дугаартай Тоёото приус маркийн тээврийн хэрэгслийг зарж 8.500.000 төгрөгийн хохирол учруулсан ба үргэлжилсэн үйлдлээр бусдад нийт 1.136.092.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон;

2. Шүүгдэгч Т.М нь:

2.1. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............. дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 02 дугаар сарын 16-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Э.Г-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.2. Д.А, Д.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 25 дугаар хороо, 84 дүгээр байрны 2 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай хуурамч гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 6 дугаар сарын 28-ны өдөр Д.С-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.3. Д.А-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн Ч дүүргийн 5 дугаар хороо, 15 дугаар байрны 20 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ......... дугаартай хуурамч гэрчилгээ, тодорхойлолт зэргийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй О.О-гийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.4. Д.А-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 15 дугаар хороо, 41 дүгээр байрны 3 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ...... дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 6 дугаар сарын 16-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Д.О-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 50.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.5. Н.Э, Д.А нартай гэмт хэрэгт хамтран гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ...... дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан, хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 8 дугаар сарын 08-ны өдөр Н.Э-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.6. О.С, Б.А нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай хуурамч гэрчилгээ, тодорхойлолт зэргийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр Б.А-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.7. О.С, Б.А нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “П к” ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..............тоот ................. дугаартай, ............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .................дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийн ашиглан, хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 4 дүгээр сарын 07-ны өдөр Б.А-ийн нэрээр 100.000.000 төгрөгийг залилан авахыг завдсан,

2.8. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл  ажиллагаа явуулдаг “М Ф ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .......... ................. дугаартай, ..........тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай хуурамч гэрчилгээ, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн лавлагаа зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж О.С-ийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 4 дүгээр сарын 12-ны өдөр 40.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдөр 40.000.000 төгрөгийг тус тус залилан авч, нийт 80.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

2.9. Б.М-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн хамжигчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “М Ф ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, О в хотхон 201-195 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............... дугаартай гэрчилгээ, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдөр Б.М-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 35.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.10. О.С, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ..... дүүргийн 14 дүгээр хороо, Б гын 510 тоотод С.Д-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..........тоот ............... дугаартай хуурамч гэрчилгээ болон орон сууцны лавлагаа зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдөр өөрийн болон О.М нарын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилан авсан,

2.11. Д.А, М.Э, Б.Б нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн хамжигчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 5 дугаар хороо, 536 байрны 40 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ..................дугаартай гэрчилгээ, бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр Б.Б, М.Э нарын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 33.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.12. Д.А-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн ... дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн .. дугаар хороо, ... тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай гэрчилгээ, бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 4 дүгээр сарын 12-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Д.Н-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.13. Д.А, Д.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............ дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр Д.А, Д.С нарын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.14. Н.Э, Д.А нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 2 дугаар хороо, Г п төвийн байранд үйл ажиллагаа явуулж байсан “И К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдөр Д.А, Н.Э нарын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 18.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.15. Н.Б, Х.Х, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн хамжигчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “В ц”-ийн 305 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К к” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 1 дүгээр хороо 42-28 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдөр Н.Б болон гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Н.Э нарын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.16. О.С, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч С.М-аас Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай хуурамч гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 7 дугаар сарын 21-ний өдөр О.М-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.17. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Хан-Уул дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Б к” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн .. дүгээр хороо, 44 дүгээр байрны 32 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 01 дүгээр сарын 07-ны өдөр О.С-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 28.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.18. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Хан-Уул дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Б к” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ..... дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичиг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 02 дугаар сарын 22-ны өдөр О.С-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 23.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.19. О.С, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Ф т г” ББСБ-аас Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 6 дугаар сарын 08-ны өдөр О.М-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.20. О.С, Б.А нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Ф т г” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн .. дүгээр хороо, 44 дүгээр байрны 32 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 1 дүгээр сарын 27-ны өдөр Б.А-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.21. Д.Атай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрөөс 2017 оны 8 дугаар сарын 21-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд хохирогч Д.О-ээс “мөнгөөр чинь хүмүүсийн хугацаа хэтэрсэн зээлийг чөлөөлж өгч, хамтран ашигтай ажиллъя” гэж ..... дүүргийн 14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах 15 дугаар байрны 326 м.кв талбай бүхий үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг Хаан банкинд барьцаалуулж 220.000.000 төгрөгийг, мөн “мөнгө зээлүүлж тус болооч, өөрийн хөрөнгөө барьцаанд тавьж авсан мөнгөө өгье” гэх зэргээр 150.000.000 төгрөгийг тус тус авч хуурч, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлтийг урвуулан ашиглаж нийт 370.000.000 төгрөгийн хохирол учруулан залилсан,

2.22. О.С, О.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 17 дугаар хороо 40 дүгээр байрны 75 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 8 дугаар сарын 16-ны өдөр О.М-ыннэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилан авч, хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

2.23. Д.А, Б.Б нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Сонгинохайрхан дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн ... дугаар хороо, 27 дугаар байрны 9 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................ дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдөр Д.А, Б.Б нарын нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

2.24. О.С, Б.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Урт цагааны 3 дугаар корпус, 302 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Д О” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, 721 дүгээр байрны 71 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2018 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдөр Л.Э--гийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.25. О.Стэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Урт цагаан 3 дугаар корпус 302 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Д О” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................. дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2017 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр О.С-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.26. Т.М нь гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Д.Б-ийг ашиглан гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй 2016 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдөр .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас 40.000.000 төгрөгийн зээл авахад хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бусдыг төөрөгдөлд оруулан А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн .... дүүргийн .. дүгээр хороо, .. дугаар байрны .. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................ дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг хуурамч бичиг баримтыг зээлийн барьцаанд тавиулах замаар залилсан,

2.27. Т.М нь Ч дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “А...” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 25 дугаар хороо, 13 дугаар хороолол 84-02 тоотод байрлах .......... дугаартай гэрчилгээ болон лавлагаа зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж 2016 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Б.Гэрэлчулуун, Н.Тэмүүлэн нарын нэр дээр гэрээ байгуулан 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

2.28. Т.М нь Сүхбаатар дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .......... дугаартай гэрчилгээг, ..... дүүргийн 25 дугаар хороо, 84 дүгээр байрны 2 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн 000440124 /Ү-2204064074/ дугаартай гэрчилгээг, Б дүүргийн 18 дугаар хороо, 79 дүгээр байрны 4 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээг тус тус ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, төөрөгдөлд оруулан барьцаанд тавьж, хохирогч Р.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 8 дугаар сарын 07-ны өдөр 100.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 8 дугаар сарын 04-ний өдөр 20.000.000 төгрөгийг тус тус залилан авч, хохирогч Р.Б-д нийт 120.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан ба үргэлжилсэн үйлдлээр бусдад нийт 1.377.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон;

3. Шүүгдэгч Д.А нь:

3.1. Б.Э, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай гэрчилгээ, лавлагаа зэрэг бичиг баримт ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж өөрийн нэрээр 2018 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдөр 60.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.2. Б.Э, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож ..... дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, ...тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон Л.Эгийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдөр 60.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.3. Б.Э, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-37 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон С.С-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдөр 70.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.4. Д.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 25 дугаар хороо, 84 дүгээр байрны 2 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай хуурамч гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 6 дугаар сарын 28-ны өдөр Д.С-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.5. Т.Мтай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн Ч дүүргийн 5 дугаар хороо, 15 дугаар байрны 20 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .........дугаартай хуурамч гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй О.О-гийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.6. Н.Э, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ...... дугаартай гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 8 дугаар сарын 08-ны өдөр Н.Э-ын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.7. Т.М-тай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 15 дугаар хороо, 41 дүгээр байрны 3 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ...... дугаартай гэрчилгээг ашиглан ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 6 дугаар сарын 16-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Д.О-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 50.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.8. Т.М, Н.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 2 дугаар хороо, Г п төвийн байранд үйл ажиллагаа явуулж байсан “И К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичиг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдөр өөрийн болон Н.Э нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 18.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.9. Д.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............ дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр Д.С болон өөрийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.10. М.Э, Б.Б, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн хамжигчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 5 дугаар хороо, 536 байрны 40 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ..................дугаартай гэрчилгээ, бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр Б.Б, М.Э нарын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 33.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.11. Т.Мтай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 18 дугаар хороо, 79-4 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай гэрчилгээ, бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийн ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 4 дүгээр сарын 12-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Д.Н-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

3.12. Б.Б, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Сонгинохайрхан дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн ... дугаар хороо, 27 дугаар байрны 9 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдөр өөрийн болон Б.Б нарын нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

3.13. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Сонгинохайрхан дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээг зэрэг баримт бичгийг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон өөрийн нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр 14.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдөр нэмэлт зээлийн гэрээгээр 22.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

3.14. О.С, Б.Э нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Т.Э-аас Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хороо, 9в байрны 3 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ....... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр 30.000.000 төгрөгийн гэрээ байгуулан 27.600.000 төгрөгийг залилсан,

3.15. Д.А нь Б дүүргийн 8 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Хаан банкны орчим Сонгинохайрхан дүүргийн 22 дугаар хороо, Б-ын аманд байрлах 400м² газар барьцаалан урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлийг урвуулан ашиглаж өмнөх авсан мөнгөө эргүүлэн төлөх боломжтой гэж хуурч, зээлийн гэрээ байгуулах замаар хохирогч Я.Э-аас 2016 оны 02 дугаар сарын 19-ний өдөр 10.000.000 төгрөгийг, 2016 оны 8 дугаар сарын 23-ны өдөр 6.500.000 төгрөгийг тус тус залилан авч нийт 16.500.000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

3.16. Т.М-тай нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож 2017 оны 6 дугаар сарын 09-ний өдрөөс 2017 оны 8 дугаар сарын 21-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд хохирогч Д.О-ээс “мөнгөөр чинь хүмүүсийн хугацаа хэтэрсэн зээлийг чөлөөлж өгч, хамтран ашигтай ажиллъя” гэж ..... дүүргийн 14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах 15 дугаар байрны 326 м.кв талбай бүхий үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг Хаан банкинд барьцаалуулж 220.000.000 төгрөгийг, мөн “мөнгө зээлүүлж тус болооч, өөрийн хөрөнгөө барьцаанд тавьж авсан мөнгөө өгье” гэх зэргээр 150.000.000 төгрөгийг тус тус авч буюу хуурч, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлтийг урвуулан ашиглаж нийт 370.000.000 төгрөгийн хохирол учруулан залилсан,

3.17. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хороо, 9в байрны 3 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ....... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон замаар 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр О.С-ийн нэр дээр З.О-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 15.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдөр нэмэлт гэрээгээр 25.000.000 төгрөгийг залилан авч хохирогч С.Э-т 40.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

3.18. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн Байнгол дүүргийн 2 дугаар хороо, 9в байрны 3 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхййн улсын бүртгэлийн ....... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон О.С-ийн нэр дээр З.О-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр 4.000 ам.доллар буюу 9.842.320 төгрөгийг залилан хохирогч С.Э-т хохирол учруулсан,

3.19. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон өөрийн нэрээр З.О-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдөр 50.000.000 төгрөгийг залилан авч хохирогч С.Э-т хохирол учруулсан ба үргэлжилсэн үйлдлээр бусдад нийт 1.040.942.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон;

4. Шүүгдэгч Б.А нь:

4.1 О.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “П к” ББСБ ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..............тоот ................. дугаартай, ............. тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .................дугаартай гэрчилгээ, тодорхойлолт зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 4 дүгээр сарын 07-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээл авах нэрээр 100.000.000 төгрөгийг залилан авахыг завдсан,

4.2. О.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Ф т г” ББСБ-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн .. дүгээр хороо, 44 дүгээр байрны 32 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

4.3. О.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн Хан-Уул дүүргийн 11 дүгээр  Зайсан 44 дүгээр байрны 32 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай хуурамч гэрчилгээг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2016 оны 12 дугаар сарын-19-ний өдөр Б.А-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан ба үргэлжилсэн үйлдлээр бусдад нийт 150.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон;

5. Шүүгдэгч О.Мнь:

5.1. О.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч С.М-аас Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай хуурамч гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 7 дугаар сарын 21-ний өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

5.2. Т.М, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож ..... дүүргийн 14 дүгээр хороо, “Б г”-ын 510 тоотод С.Д-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..........тоот ............... дугаартай хуурамч гэрчилгээ болон орон сууцны лавлагаа зэрэг бичиг баримтыг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдөр өөрийн болон Т.М нарын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

5.3. О.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Ф т г” ББСБ-аас Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 6 дугаар сарын 08-ны өдөр өөрийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилсан,

5.4. О.Стэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Ч.С-аас Н.А-ийн хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 17 дугаар хороо 40-75 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаа^ртай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийн ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 9 дүгээр сарын 13-ны өдөр 15,000,000 төгрөгийг, 2017 оны 9 дүгээр сарын 27-ны өдөр 6,000,000 төгрөгийг зээлийн болон нэмэлт гэрээ байгуулах замаар нийт 21,000,000 төгрөгийг залилсан,

5.5. О.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож  Б дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн .......... үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................... дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримт ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 8 дугаар сарын 16-ны өдөр өөрийн нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар нийт 40.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

5.6. О.Стэй бүлэглэн гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож ..... дүүргийн 18 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг К банкны С салбараас Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 12 дугаар хороолол 73-37 тоот ................ дугаартай гэрчилгээ зэрэг бичиг баримт ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдөр 32.000.000 төгрөг залилсан ба үргэлжилсэн үйлдлээр бусдад нийт 163.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон;

6. Шүүгдэгч Б.Э нь:

6.1. Д.А, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож ..... дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, ...тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай гэрчилгээг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдөр 60.000.000 төгрөгийг залилсан,

6.2. Д.А, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-37 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж С.С-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2018 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдөр 70.000.000 төгрөгийг залилсан,

6.3. Д.А, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Б-ээс Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай гэрчилгээ, лавлагаа зэрэг бичиг баримт ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж Д.Агийн нэрээр 2018 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдөр 60.000.000 төгрөгийг залилсан,

6.4. О.Стэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, ..... дүүргийн 26 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.Т-өөс Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, 721 дүгээр байрны 71 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай хуурамч гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2018 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 1.000.000 төгрөгийг залилсан,

6.5. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Сүхбаатар дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Т.Т-аас Н.Д-ийн хуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хороо, .............. 96 байрны 3 тоот ............... дугаартай гэрчилгээг ашиглах зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр О.С-ийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулан 20.000.000 төгрөгийг, 2017 оны 11 дүгээр сарын 09-ний өдөр 11.000.000 төгрөгийг нэмэлт зээлийн гэрээ байгуулах замаар нийт 29.150.000 төгрөгийг залилсан,

6.6. Д.А, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт хохирогч Т.Э-аас Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хороо, 9в байрны 3 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ....... дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон О.С-ийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр 30.000.000 төгрөгийн гэрээ байгуулан 27.600.000 төгрөгийг залилсан,

6.7. О.Стэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Сонгинохайрхан дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, 721 дүгээр байрны 71 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр өөрийн нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар нийт 40.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан,

6.8. О.С-тэй гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 1 дүгээр нутаг дэвсгэрт хохирогч Д.А-аас Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, ...тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2018 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 60.000.000 төгрөгийг, 2018 оны 6 дугаар сарын 20-ны өдөр 3.000.000 төгрөгийг тус тус залилсан,

6.9. О.С, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Урт цагаан 3 дугаар корпус, 302 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Д О” ББСБ-иас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, 721 дүгээр байрны 71 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............./ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2018 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан ба бусдад нийт 390.750.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон;

7. Шүүгдэгч Д.С нь:

7.1. Д.А, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 25 дугаар хороо, 84 дүгээр байрны 2 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........ дугаартай хуурамч гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 6 дугаар сарын 28-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

7.2. Д.А, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............ дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр Д.А болон өөрийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан ба нийт 70.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан,

8. Шүүгдэгч Б.М нь:

8.1. Т.Мтай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “М Ф ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 26 дугаар хороо, О в хотхон 201-195 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ............... дугаартай гэрчилгээ, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 35.000.000 төгрөгийг залилсан,

9. Шүүгдэгч Б.Б нь:

9.1. М.Э, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож, Б дүүргийн 2 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “П к ББСБ”-аас Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-37 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан, хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулж 2018 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдөр өөрийн болон М.Э нарын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 45.000.000 төгрөгийг залилсан,

9.2. М.Э, Д.А, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, М ш 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 5 дугаар хороо, 536 байрны 40 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ..................дугаартай гэрчилгээ, бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 12 дугаар  сарын 28-ны өдөр өөрийн болон М.Э нарын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 33.000.000 төгрөгийг залилсан,

9.3. Д.А, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Сонгинохайрхан дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Н.М-ийн хуурамчаар үйлдсэн ... дүүргийн ... дугаар хороо, 27 дугаар байрны 9 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ................ дугаартай гэрчилгээг ашиглаж зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдөр Д.А болон өөрийн нэр дээр Н.Б-тай зээлийн гэрээ байгуулах замаар 20.000.000 төгрөгийг залилан хохирогч С.Б-д хохирол учруулсан ба үргэлжилсэн үйлдлээр бусдад нийт 98.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон;

10. Шүүгдэгч М.Э нь:

10.1. Б.Б, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 2 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “П к ББСБ”-аас Н.М-ийнхуурамчаар үйлдсэн Б дүүргийн 2 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-37 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2018 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдөр Б.Б болон өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 45.000.000 төгрөгийг залилсан,

10.2. Б.Б, Д.А, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 2 дугаар хороо, “М ш” 2 давхар 204 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “М ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 5 дугаар хороо, 536 байрны 40 тоот үл хөдпөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ..................дугаартай гэрчилгээ, бүртгэлийн лавлагаа зэрэг баримт бичгийг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр Б.Б болон өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 33.000.000 төгрөгийг залилсан ба нийт 78.000.000 төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулсан;

11. Шүүгдэгч Н.Э нь:

11.1. Д.А, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Б дүүргийн 2 дугаар хороо, Г птөвийн байранд үйл ажиллагаа явуулж байсан “И К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73-60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ........... дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичиг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдөр Д.А болон өөрийн нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 18.000.000 төгрөгийг залилсан,

11.2. Д.А, Т.М нартай гэмт хэрэгт хамтран оролцож, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож .......... тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К ББСБ” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 73 дугаар байрны 60 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн ...... дугаартай гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 8 дугаар сарын 08-ны өдөр өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 40.000.000 төгрөгийг залилсан ба бусдад нийт 58.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан;

12. Шүүгдэгч Х.Х нь:

12.1. Н.Б, Т.М, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “В ц”-ийн 305 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К к” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..............тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан хуурч, зохиомол байдлыг зориуд бий болгон төөрөгдөлд оруулж 2017 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдөр Н.Б, гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Н.Э нарын нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

13. Шүүгдэгч Н.Б нь:

13.1. Х.Х, Т.М, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран, бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож Ч дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “В ц”-ийн 305 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “К к” ХХК-аас А.С-ын хуурамчаар үйлдсэн ..............тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн .............. дугаартай гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийн ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдөр гэмт хэрэг үйлдэгдэж байгааг ойлгож мэдээгүй Н.Э болон өөрийн нэр дээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

14. Шүүгдэгч Ц.М нь: 

14.1. Сүхбаатар дүүргийн 1 дүгээр хороо, К банкнаас Б дүүргийн 18 дугаар хороо, 32а байрны 50 тоот хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн 3624626 /Ү-2206032741/ дугаартай хуурамч гэрчилгээ зэрэг баримт бичгийг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2016 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдөр өөрийн нэрээр 50.000.000 төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулсан,

14.2. Сүхбаатар дүүргийн 1 дүгээр хороо, Худалдаа хөгжлийн банкны 40 мянгат салбараас Хан-Уул дүүргийн 15 дугаар хороо, 27а дугаар байрны 1502 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн 000342042 /Ү-2206032741/ дугаартай хуурамч гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 5 дугаар сарын 22-ны өдөр өөрийн нэрээр карт эзэмших гэрээ байгуулах замаар 50.000 ам.доллар буюу 120.860.000 төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулан залилсан,

14.3. Ч дүүргийн 1 дүгээр хороо, Ариг банкны 40 мянгат салбараас ..... дүүргийн 1 дүгээр хороо, 12 дугаар хороолол Виндер 81 дүгээр байр 46 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн 000320081 /Ү-2204060045/, Хан-Уул дүүргийн 15 дугаар хороо, Үйлдвэр зайсан гудамж 27б байр 201 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн 000569822 /Ү-2206022865/, Хан-Уул дүүргийн 15  дугаар хороо, Үйлдвэр зайсан гудамж 27а-1502 тоот үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн 000342042 /Ү-2206032741/ гэрчилгээг ашиглан зохиомол байдлыг зориуд бий болгон 2017 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр өөрийн болон хамтран зээлдэгч О.Г-ын нэрээр зээлийн гэрээ байгуулах замаар 470.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулан залилсан,

14.4. Сүхбаатар дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Табе үйлчилгээний газрыг түрээслүүлнэ, урьдчилгаа өгчих хэмээн хуурч, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, 2018 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдөр ... дүүргийн .. дугаар хороо, ... дугаар гудамж 18 тоотод оршин суух хохирогч Т.Б-ээс 12.000.000 төгрөгийг Хаан банкны 5753260126 дугаарын дансаар шилжүүлэн авч залилсан ба бусдад нийт 652.860.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон гэмт хэрэгт холбогджээ.

Нийслэлийн прокурорын газраас: О.С, Б.А, О.М, Б.Э, Б.Б нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар,

Т.М, Д.А нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар,

Д.С, М.Э, Н.Э нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар,

Б.М, Х.Х, Н.Б нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар,

Ц.М-ийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар тус тус зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Шүүгдэгч О.С-ийг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч “Залилах” гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэмт хэрэгт гүйцэтгэгчээр хамтран оролцсон үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар гэм буруутайд;

шүүгдэгч Т.М, Д.А нарыг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч “Залилах” гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэмт хэрэгт гүйцэтгэгчээр болон хамжигчаар хамтран оролцсон үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар гэм буруутайд;

шүүгдэгч Б.А, О.М, Б.Э, Б.Б, Д.С, М.Э, Н.Э нарыг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч залилж, их хэмжээний хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт гүйцэтгэгчээр хамтран оролцсон үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар гэм буруутайд;

шүүгдэгч Ц.М-ийг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч залилж, их хэмжээний хохирол учруулсан” үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар гэм буруутайд;

шүүгдэгч Б.М, Х.Х, Н.Б нарыг “Хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч залилсан гэмт хэрэгт гүйцэтгэгчээр хамтран оролцсон” үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар гэм буруутайд тус тус тооцож,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар шүүгдэгч О.Сэлэнгийг 8 жилийн хугацаагаар хорих ялаар,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар шүүгдэгч Т.М-ыг 7 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, шүүгдэгч Д.Аг 6 жилийн хугацаагаар хорих ялаар,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар шүүгдэгч Б.Э-г 30.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 30.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, шүүгдэгч Б.А, Б.Б нарыг 12.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 12.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, шүүгдэгч О.М-ыг 15.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 15.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, шүүгдэгч Д.С, М.Э, Н.Э нарыг 10.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 10.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар шүүгдэгч Ц.М-ийг 15.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 15.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.М, Х.Х, Н.Б нарыг 5.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 5.000.000 төгрөгөөр торгох ял тус тус шийтгэж,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нарт оногдуулсан хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Эд оногдуулсан торгох ялыг 1 жил 6 сарын хугацаанд, шүүгдэгч Б.А, Б.Б, О.М, Д.С, М.Э, Н.Э, Ц.М нарт оногдуулсан торгох ялыг 1 жилийн хугацаанд, шүүгдэгч Б.М, Х.Х, Н.Б нарт оногдуулсан торгох ялыг 8 сарын хугацаанд тус тус хэсэгчлэн төлүүлэхээр хугацааг тогтоож, шүүхээс тогтоосон хугацаанд торгох ялыг биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг тэдэнд мэдэгдэж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.10 дугаар зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Д.Агийн 2018 оны 8 дугаар сарын 08-ны өдрөөс 2018 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийг хүртэл цагдан хоригдсон 61 хоногийг, шүүгдэгч О.С-ийн 2022 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрөөс 2023 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдрийг хүртэл 84 хоногийг тус тус тэдний эдлэх ялд оруулан тооцож,

тус хэрэгт хураагдсан эд мөрийн баримтгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, шүүгдэгч Б.Б, М.Э, Н.Э, Д.С, Ц.М, Б.А нар нь бусдад төлөх төлбөргүй, мөн шүүгдэгч Б.А, О.М, Б.Э, Б.Б, Т.М, Д.С, М.Э, Н.Э, Б.М, Х.Х, Н.Б, Ц.М нар нь цагдан хоригдсон хоноггүй болохыг тус тус дурдаж,

Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1 дэх хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч Д.Агаас 88.034.400 төгрөгийг, шүүгдэгч О.Сэс 64.138.600 төгрөгийг тус тус гаргуулж хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч “К ББСБ” ХХК-д,

шүүгдэгч Д.А-гаас 60.698.638 төгрөгийг гаргуулж хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч “М ББСБ” ХХК-д, 16.500.000 төгрөгийг хохирогч Ч.Э-д, 60.000.000 төгрөгийг хохирогч Д.Б-д, 30.500.000 төгрөгийг хохирогч С.Б-д, 7.000.000 төгрөгийг хохирогч С.Э-т,

шүүгдэгч О.С-ээс 13.593.767 төгрөгийг, шүүгдэгч О.М-аас 13.593.767 төгрөгийг тус тус гаргуулж хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч “К банк” ХХК-д,

шүүгдэгч О.С-ээс 77.825.000 төгрөгийг, шүүгдэгч Б.М-ээс 12.697.000 төгрөгийг тус тус гаргуулж хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч “М Ф ББСБ” ХХК-д,

шүүгдэгч Н.Б-оос 13.600.000 төгрөгийг, шүүгдэгч Х.Хс 13.600.000 төгрөгийг тус тус гаргуулж хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч “К К ББСБ” ХХК-д,

шүүгдэгч О.Сэс 42.241.100 төгрөгийг гаргуулж “Б К ББСБ” ХХК-д, 40.000.000 төгрөгийг “Ф Т ББСБ” ХХК-д, 30.000.000 төгрөгийг “Д О ББСБ” ХХК-д, 29.150.000 төгрөгийг хохирогч Д.Т-т, 20.000.000 төгрөгийг С.М-д, 17.850.000 төгрөгийг Ч.С-т, 70.000.000 төгрөгийг Д.Б-д, 27.600.000 төгрөгийг Т.Э-д, 57.400.000 төгрөгийг С.Б-д, 13.500.000 төгрөгийг С.Э-т,

шүүгдэгч Б.Э-гаас 23.500.000 төгрөгийг гаргуулж хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч “Д О ББСБ” ХХК-д,

шүүгдэгч Т.Маас 101.000.000 төгрөгийг гаргуулж хохирогч Р.Б-д тус тус олгож,

шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах болон Монгол Улсын хилээр гарахыг хязгаарласан хязгаарлалт тоггоох таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгож, цагдан хорьж, эдлэх ялыг энэ өдрөөс эхлэн тоолж, шүүгдэгч Б.А, О.М, Б.Э, Б.Б, Д.С, М.Э, Н.Э, Б.М, Х.Х, Н.Б, Ц.М нарт урьд авсан авсан хувийн баталгаа гаргах болон Монгол Улсын хилээр гарахыг хязгаарласан хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол тус тус хэвээр үргэлжлүүлж шийдвэрлэжээ.

 

Хохирогч “Д О ББСБ” ХХК-ийн хууль ёсны төлөөлөгч Б.Анужин гаргасан давж заалдах гомдолдоо: “... 1. Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоолын “Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хувьд: Шүүхээс шүүгдэгч нарын гэмт хэрэгт хамтран оролцсон байдал, хохирогч, шүүгдэгч нарын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт өгсөн тайлбар, мэдүүлэг зэргийг харгалзан хохирлыг дараах байдлаар шүүгдэгч нараас гаргуулж, хохирогч хуулийн этгээд, иргэнд олгох нь зүйтэй байна. Шүүгдэгч нар гэмт хэрэг хамтран үйлдэж, хохирогч байгууллагаас зээл хэлбэрээр гаргуулсан мөнгийг хэн авсан, хэн хариуцан төлөх талаар тэдний хүлээн мэдүүлсэн мэдүүлэг, хэрэгт авагдсан бусад баримтуудыг үндэслэн хохирлыг шүүгдэгчид хариуцуулсан болно. Мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүхийн шатанд шүүгдэгч нараас хохирол төлбөр төлсөн, хохирогч байгууллага, иргэн гомдол саналгүй, хохиролд эд зүйл /газар, машин/ авсан гэж мэдүүлсэн мэдүүлэг, хэрэгт авагдсан холбогдох баримт материалыг үндэслэн хохирол хариуцах шүүгдэгчийн хохирлоос тооцсон болно. ...Шүүгдэгч Б.Э-гаас нийт 24.000.000 төгрөг...дээрх хохирлоос шүүгдэгч нар төлөх хүсэлт гаргасан тул шүүхээс шүүх хуралдааныг хуульд заасан хугацаагаар завсарлуулсан бөгөөд уг хугацаанд... шүүгдэгч Б.Э нь хохирогч “Д О” ББСБ-д 500.000 төгрөгийн хохирол...тус тус төлсөн байна. Иймд шүүхээс дараах байдлаар хохирлын хэмжээг тогтоож шийдвэрлэв. Шүүхийн тогтоолын 114-115 дугаар хуудас,

“Д О ББСБ” ХХК нь шүүгдэгч Б.Э нар нь хохирол, хор уршгийг төлөх тухай тохиролцож “40.000.000 төгрөгиин зээлийн үндсэн төлбөр, 5.000.000 төгрөг хүүг тооцож дээрх 16.000.000 төгрөгийг хасч үлдэгдэл 29.000.000 төгрөгийг сар бүр 500.000 төгрөг төлж 58 сарын дотор “Д О ББСБ” ХХК-ийн Голомт банкны 1705147777 тоот дансанд төлж барагдуулахаар талууд харилцан тохиролцсон.” хохирлын төлбөр барагдуулах гэрээг 2023 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өдөр байгуулсан.

Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт тус гэрээгээр тохиролцсон хохирлын хор уршиг болох 5.000.000 төгрөгийн хүүг хангахгүй орхисон үндэслэлийг тусгаагүй байгаа нь Эрүүгийн хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.7 дугаар зүйл Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тодорхойлох хэсэг, 36.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт “Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хэсэгт дараах зүйлийг тусгана.” 3.5-д “Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршигтай холбоотой нэхэмжлэлийг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн хангах тухай, эсхүл хэрэгсэхгүй болгох, эсхүл хэлэлцэхгүй орхих тухай үндэслэл.”; 36.8 дугаар зүйл Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэг, 36.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүхийн шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт дараахь зүйлийг тусгана.” 1.7-д “гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршигтай холбоотой нэхэмжлэлийг бүхэлд нь, эсхүл хэсэгчлэн хангах тухай, эсхүл хэлэлцэхгүй орхих үндэслэл” гэж заасныг хангаагүй байна.

Иймд Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн “Гэм хор учруулснаас хариуцлага хүлээх үндэслэл”, 497.1-д “Бусдын эрх, амь нас, эрүүл мэнд, сэтгэцэд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эд хөрөнгөд хууль бусаар санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээр гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлд “Гэмт хэргийн хохирол, хор уршиг, 2.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн улмаас хүний амь нас, эрүүл мэнд, эд хөронгө, бусад эрх, эрх чөлөө, нийтийн болон үндэсний ашиг сонирхол, аюулгүй байдалд шууд учирсан үр дагаврыг гэмт хэргийн хохиролд тооцно, мөн зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэрэг үйлдэж хохирол учруулсны улмаас үүссэн үр дагаврыг гэмт хэргиин хор уршигт тооцно.” гэж заасны дагуу “Д О ББСБ” ХХК нь шүүгдэгч Б.Э нарын хооронд гэрээгээр тохиролцсон 5.000.000 төгрөгийн хүүг хохирлын хор уршигт тооцож Б.Э-гаас 28.500.000 төгрөг гаргуулахаар тогтоож шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгнө үү.

2. А.С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нарыг иргэний хариуцагчаар татах хүсэлтийг хэрэг хянан шийдвэрлэхэд төлөөлөгчийн зүгээс хэрэг хянан шийдвэрлэх хурлаас өмнө 2023 оны 9 дүгээр сарын 21-ний өдөр гаргасан боловч шүүх тус хүсэлтийг шийдвэрлээгүй.

Хохирогч “Д О” ББСБ-ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А-аас: “...Манай байгууллага нь Б.Э-тай 2018 оны 02 дугаар сарын 28-нд зээлиин гэрээ байгуулан 40.000.000 төгрөг, 2018 оны 5 дугаар сарын 17-нд С-тэй зээлийн гэрээ байгуулан 30.000.000 төгрөг бэлнээр олгосон. Б.Э нь зээлийн эргэн төлөлтөөс 9.000.000 төгрөг төлсөн. Мөн манай байгууллага нь 3 удаагийн уулзалт Э-тай хийгээд хохирол төлбөр барагдуулах гэрээ хийсэн байгаа. Уг гэрээнд Э-гийн эзэмшлийн газрыг 7.000.000 төгрөгөөр үнэлж авахаар тохиролцсон. Үлдэгдэл 40.000.000 төгрөг дээр 5.000.000 төгрөгийн хүү тооцож, үлдэгдэл 29.000.000 төгрөгийг сар бүр тогтмол төлөлтөөр хийх төлбөр барагдуулах гэрээг байгуулсан. О.С-ийн хувьд огт төлбөр төлж барагдуулаагүй. Манай байгууллагын зүгээс 9 дүгээр сарын 21-нд иргэний хариуцагчаар татах хүсэлтийг өгсөн. Уг хүсэлт нь 29 дүгээр хавтаст хэрэгт авагдсан байгаа. Тус хүсэлтэд хуурамч бичиг баримт үйлдэн ашиг олсон С, Ж, М, Б, Д нараас хохирол төлбөр нэхэмжлэхээр дурдсан. Т.М нь барьцааны гэрээ болон хуурамч бичиг баримтыг Э болон С нарт үйлдэж өгөөгүй гэдгээ мэдэгдсэн. Яллах дүгнэлт болон бусад нотлох баримтуудад авагдсанаар хуурамч бичиг баримтыг С, Ж нараас авсан мэдүүлгииг өгсөн байдаг. Энэ мэдүүлгүүд хоорондоо зөрүүтэй байна. Нэр бүхий 5 хүнийг иргэний хариуцагчаар татаж өгнө үү  гэсэн хүсэлтэй байна. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар иргэний хариуцагчаар татахдаа мөрдөгч, прокурор, шүүх тогтоол, шүүгч захирамж гарган гэсний дагуу энэ хүсэлтээ гаргасан. Эдгээр нэр бүхий хүмүүсээс иргэний журмаар нэхэмжлэх эрхийн нээлттэй үлдээж өгнө үү. ...” /тогтоолын 34-35 хуудас/,

Тус иргэний хариуцагчаар татах хүсэлтийг шүүх хурал дээр мөн шийдвэрлээгүй бөгөөд А.С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нарыг иргэний хариуцагчаар тагаагүй нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.1 дүгээр зүйл “Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилт”, мөн хуулийн 1 дэх хэсэгт “Эрүүгийн хэрэг хянан шиидвэрлэх ажиллагааны зорилт нь гэмт хэргииг шуурхай, бүрэн илрүүлэх, гэмт хэрэг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийг олж тогтоон шударгаар ял оногдуулах, гэм буруугүй хэнийг ч гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцохгүй байх, хүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, зөрчигдсөн эрхийг сэргээхэд оршино.” гэж заасан зөрчигдсөн эрхийг сэргээх зорилттой нийцэхгүй байна.

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Т.М-д холбогдох хэргийг Нийслэлийн прокурорын газрын 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 13 дугаар прокурорын тогтоолоор “Дээрх нотлогдсон үйл баримтуудаас дүгнэхэд яллагдагч Т.М-ийн дээрх үйлдэл нь хоорондоо харилцан хамааралгүй, өөр өөр цаг хугацаа болон орон зайд үйлдэгдсэн, тус тусдаа бие даасан гэмт хэргийн шинжтэй байх ба гэмт хэргийн улмаас бусдын эд хөрөнгөд ноцтой хохирол учруулсан гэмт хэргийн сэдэлт, зорилго хангалттай нотлогдохгүй байна гэж дүгнэв. Иймд Т.М-ийн үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжтэй боловч Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтад заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн байх тул яллагдагч Т.М-д ашигтайгаар шийдвэрлэж, түүнд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн болно. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 32.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь: 1. Яллагдагч Т.М нарт холбогдох эрүүгийн 1702002100069 дугаартай хэргээс яллагдагч Т.М-д холбогдох “Хуурамч баримт бичиг үйлдэх, ашиглах ” гэх хэргийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 32.5 дугаар зүйчийн 1 дэх хэсгийн 1.5 дахь заалтад заасан үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгосугай.” /26 хх 45/ гэж хэрэгсэхгүй болгосон байна.

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад А.С-д холбогдох хэргийг мөн дээрх үндэслэлээр Нийслэлийн прокурорын газрын 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 14 дугаартай прокурорын тогтоолоор /26 хх 53/, Ж.Ж-д холбогдох хэргийг мөн дээрх үндэслэлээр Нийслэлийн прокурорын газрын 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 15 дугаартай прокурорын тогтоолоор /26 хх 54-55/ тус тус хэрэгсэхгүй болгосон байна.

О.С нь 2017 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр 000489451 улсын бүртгэлийн дугаартай гэрчилгээг ашиглан зээлийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах барьцаа хөрөнгө болгож 30.000.000 төгрөг /барьцааны гэрээ гэрчилгээ 16 хх 241-243/, Б.Э нь 2018 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдөр 000476472 улсын бүртгэлийн дугаартай гэрчилгээг ашиглан зээлийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах барьцаа хөрөнгө болгож 40.000.000 төгрөг /барьцааны гэрээ гэрчилгээ 16 хх 238-240/,

Тус хуурамч гэрчилгээг Б.Э нь О.С-ээс авсан бөгөөд О.С нь тус хуурамч гэрчилгээг М-аас авсан талаар дараах мэдүүлгийг өгсөн байна.

О.С 2018 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр өгсөн гэрчийн мэдүүлэгтээ “...Гэрчилгээний цаасыг М-аас авсан, өмнө нь авдаг байсан 6.000.000 төгрөгөөр бодож авсан. Гэрчилгээн дээрх бичвэрийг М бичүүлж өгсөн хэнээр бичүүлсэн талаар бол мэдэхгүй байна. ...” /14 хх 231/,

Тус гэрчилгээг М нь хэрхэн олж авдаг байсан талаар М 2018 оны 02 дугаар сарын 08-ны өдөр өгсөн гэрчийн мэдүүлэгтээ “...Би М.Д-ээс нэг гэрчилгээг хийхэд 7.000.000 төгрөг авдаг байсан. Тэгээд би өөрөө 3.500.000 төгрөгийг авч үлдээд үлдэгдэл 3.500.000 төгрөгийг С-д өгч хуурамч гэрчилгээг хийлгэдэг байсан. ...би С дээр авч очоод хамт байж байгаад хэвэлдэг байсан. ...би А.С-аас өөр хэн нэгнээр хуурамч гэрчилгээг хийлгэж байгаагүй. ...” / 2 хх 224/ гэж мэдүүлсэн байна.

А.С нь хуурамч гэрчилгээг хийхдээ хэдэн төгрөг авдаг, хэрхэн хийдэг байсан талаар 2018 оны 02 дугаар сарын 05-ны өдөр өгсөн гэрчийн мэдүүлэгтээ “..Би хуурамч гэрчилгээг Ч дүүргийн 4 дүгээр хороо, бизнес мэдээллийн шонхор төвийн 110 тоот павилонд Epson poto style-230 маркийн өнгөт прейнтэрээр гэрчилгээн дээрх тамга болон гэрчилгээний дугаарыг хэвлэдэг байсан, хар текстийг Lazer get pro Msp М-125А маркийн лазер прейнтерээр хэвлэж өгдөг байсан. I3 үзүүлэлттэй саарал нүүртэй хар өнгийн процессор дээр эхийг нь бэлддэг байсан. Тухайн прейнтер, процессоруудыг Б дүүргийн Цагдаагийн 2 дугаар хэлтэс дээр мөрдөгч Н-д хураалгасан байгаа. Гарын үсгийг би хийж өгдөггүй байсан, хаана яаж зуруулсан талаар бол мэдэхгүй. ...хуурамч 1 ширхэг гэрчилгээг лавлагааны хамт хийж өгөхдөө 3.500.000 төгрөгөөр М-д хийж өгөхөөр тохирсон. Мөнгийг ихэнхдээ би ээж Ж-н О-иин Хаан банкны .... дугаарын дансаар М-аас авдаг байсан. М нөхөр гэх Ч гэдэг залуугийн утас руу дансны дугаар явуулдаг байсан. 3.500.000 төгрөгийн 2.500.000 төгрөгийг найз Жамбалд өгдөг байсан. Сүүлд би өөрөө хийгээгүй 4 ширхэг цаасыг М-д өгөхдөө сүүлийн 3 ширхэг цаасны 700.000 төгрөгийг авдаг байсан. Ж-д 2.000.000 төгрөг очдог байсан. ...Би М-аас хуурамч гэрчилгээг хийж өгсөн гэж 8.000.000 төгрөг, үнэт цаас гаргаж өгсөн гэж 3.100.000 төгрөг авсан нийт 11.100.000 төгрөгийг өөрөө авсан. Бусад 28.000.000 төгрөгийг Ж-д өгсөн. ...Би М-аас өөр хэн нэгэнд цаас авч өгөөгүй, мөн хуурамч гэрчилгээг авч өгөөгүй. ...” /3 хх 26/ гэсэн мэдүүлсэн байна.

А.С, Ж.Ж нар нь зээлийн гэрээний хуурамч бичиг баримт хийж 7.000.000 төгрөг авсан боловч тус хэрэгт иргэний хариуцагчаар татагдаагүй байна.

Тус хэрэгт эд мөрийн баримтаар авагдсан 2017 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр 000489451 улсын бүртгэлийн дугаартай О.С нэр дээрх, 2018 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдөр 000476472 улсын бүртгэлийн дугаартай Б.Э-гийн нэр дээрх улсын бүртгэлийн гэрчилгээнд /16 хх 238-243/ шинжээч томилж, шинжилгээ хийхэд “...Түүнчлэн дээрх баримтууд дахь шинжилж буй тэмдэгний дардас мэт зүйлсийн будагч бодисод өнгөт хэвлэх төхөөрөмжөөр хэвлэсэн шинж тэмдэг болон олон өнгийн хэвлэлийн цэгүүд илрэхгүй байх тул уг шинжилж буй дардас мэт зүйлс нь хэвлэгдээгүй буюу гараар дарагдсан дардсууд байна...” гэсэн дүгнэлт өгөх үндэслэлтэй байна /20 хх 180 хуудасны ар/ ...Дүгнэлт 2. Шинжилж буй дээрх гэрчилгээ гэх баримтууд дахь тэмдэгний дардсуудыг гараар дарсан байна... ” /20 хх 181/ гэж 2018 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 6622 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт гарсан байна.

Харин А.С нь дээр тусгасан мэдүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ: “...Epson poto style-230 маркийн өнгөт прейнтэрээр гэрчилгээн дээрх тамга болон гэрчилгээний дугаарыг хэвлэдэг байсан” гэж мэдүүлэг өгсөн. Мөн 2017 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдрийн 3131 дугаартай шинжээчийн дүгнэлтэд “...будагч бодисын жигд бус хуваарилалт зэрэг тэмдэгүүд илэрч байна. Дүгнэлт ...Харин шинжилж буй тэмдэгийн дардас, сери дугаарыг өнгөт хувилан олшруулах төхөөрөмж ашиглан хуурамчаар хэвлэсэн байна. ...” /8 хх 186/ гэх шинжээчийн дүгнэлт гарсан.

Г.М, А.Б, Н.Д нар нь тус хэрэгт хуурамч гэрчилгээг үйлдэж, ашиг олдог байсан талаараа дараах мэдүүлгүүдийг өгсөн байна.

Г.М 2019 оны 02 дугаар сарын 03-ны өдөр өгсөн гэрчийн мэдүүлэгтээ: “...О.С нь 2017 онд манай танил эгчээс 20.000.000 төгрөгийн зээлийг аваад төлөхгүй яваад байсан юм. Тэгээд 2017 оны сүүлээр О.С нь надруу залгаад би танай эгчийн зээлийг төлж барагдуулах гэсэн юм, чи надад байрны гэрчилгээний цаасыг аваад О.С гэх хүнд аваачиж өгсөн юм. Тэгээд 2-3 хоногийн дараа О.С нь надруу залгаад байрны гэрчилгээ бичээд өгчих хүн байна уу, би бичүүлэх гэсэн юм гээд тухайн үед миний ажиллаж байсан компани болох “Э к” ХХК захирал Э-тай С нь өөрөө ярьсан юм. Тэгээд Э ах намайг С-гээс очоод байрны гэрчилгээний цаасыг аваад А гэх хүнд аваачиж өгсөн юм. Би тухайн үед цаасыг дамжуулсан өөр надад хийсэн зүйл байхгүй, би тухайн байрны гэрчилгээн дээр бичиг хийгээгүй. ...” /23 хх 180/,

А.Б 2018 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр өгсөн гэрчийн мэдүүлэгтээ: “...Тэгээд би Э-тай хамт явж байсан М гэдэг залууд үл хөдлөхийн гэрчилгээний цаасыг зарсан. 1 ширхэгийг нь надаас ТҮЦ машины лавлагааны цаасны хамт 3.500.000 төгрөгөөр бодож авсан... ” /21 хх 31/,

Н.Д 2018 оны 01 дүгээр сарын 14-ний өдөр өгсөн гэрчийн мэдүүлэгтээ:  “...2017 оны 7 дугаар сарын 20-ны өдрөр М-ы авчирч өгсөн гэрчилгээний цаасан дээр Мы нэр дээр өөрийнхөө хэлсэн мэдээллийн дагуу бичилт хийж өгсөн. 2017 оны 9 дүгээр сараас 2017 оны 12 дугаар сарыг хүртэл М-ийн авчирч өгсөн нийт 9 ширхэг үл хөдлөхийн цаасан дээр Э, С, А гэдэг хүмүүсийн нэр дээр бичилтийг М-ийн өгсөн хаяг байршлаар бичилтийг хийж өгч байсан. Би одоо өдрийг нь санахгүй байна. Би М, М хоёрт ниит 14 ширхэг үл хөдлөхийн гэрчилгээний бэлдэц цаасан дээр бичилтийг хийж өгсөн, өөр хэн нэгэн хүнд ийм зүйл хийж өгч баигаагүй. ...Би Epson R230 маркийн принтертэй байсан. ...принтерээ Хар хорин зах дээр зарчихсан. Асуулт: Та гэрчилгээн дээрх тэмдэгийг хэрхэн яаж хийж байсан юм бэ? Хариулт: Би гэрчилгээний цаасан дээр скайнердаж оруулаад фотошоп программ дээр янзлаад хэвлэдэг байсан. ...” /21 хх 28/,

Монгол Улсын Дээд шүүхийн 2009 оны 5 дугаар сарын 22-ны өдрийн 15 дугаар “Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг арилгах талаарх эрүүгийн байцаан шийтгэх болон иргэний хуулийн зарим зүйл, заалтыг эрүү, иргэний шүүн таслах ажиллагаанд хэрэглэх тухай тогтоол”-ын 1-т Эрүүгийн хэрэгт гаргасан иргэний нэхэмжлэлийн талаар Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн /цаашид хуулиий гэх/ 115 дугаар зүйлд заасан нийтлэг үндэслэлийг дараах байдлаар тайлбарласугай: 1.1-д Энэ зүйлийн 115.1-д заасан “эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирол” гэдэгт Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1-д зааснаар бусдын эрх, амь нас, эрүүл мэнд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эд хөрөнгөд Эрүүгийн хуульд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан, нийгэмд аюултай, гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр учруулсан гэм хорыг ойлгоно. Мөн хэсэгт заасан “эд хөрөнгийн хохирлыг хариуцвал зохих этгээд гэж гэмт хэрэг үйлдээгүй, уг хэргийн сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч биш боловч хуульд заасан үндэслэлээр тэдгээриин үйлдлийн улмаас учирсан хохирлыг арилгах үүрэг бүхий, иргэний нэхэмжлэлийн дагуу хариуцагчаар татагдсан этгээдийг хэлнэ.” гэж эд хөрөнгийн хохирлыг хариуцвал зохих этгээдийг тайлбарласан байна.

Дээрх хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар А.С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нар нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.6 дугаар зүйл. Иргэний хариуцагч 1-д “Өсвөр насны яллагдагчийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, түүнчлэн гэмт хэргийн улмаас учирсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүн, хуулийн этгээдийг иргэний хариуцагчаар татан оролцуулж болно” гэж заасны дагуу эд хөрөнгийн бус хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүмүүс мөн байна.

Шүүх Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хувьд “Шүүх шүүгдэгч О.С-ээс нийт 503.298.467 төгрөг” /тогтоолын 114 хуудас/ гаргуулахаар тогтоож, “...Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангиин 2.2 дугаар зүйлиин 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар шүүгдэгч О.С-гийг 8 жилийн хугацаагаар хорих ялаар шийтгэсүгэй. ...” гэж шийдвэрлэсэн.

Шүүх шүүгдэгч О.С-ээс 13 хохирогчийн төлбөрт нийт 503.298.467 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн ч О.Сд битүүмжилсэн хөрөнгө байхгүй тул “Д О ББСБ" ХХК-нд учруулсан тус хохирлын төлбөр 30.000.000 төгрөгийг бодит байдал дээр хэрхэн төлж барагдуулах нь тодорхойгүй байна.

Иймд “Д О ББСБ” ХХК-нд учруулсан хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүмүүс болох С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нараас цаашид Иргэний журмаар гэм хорын хохирлыг шаардах эрхийг хангаж Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “...Өсвөр насны яллагдагчийн эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч, түүнчлэн гэмт хэргийн улмаас учирсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүн, хуулийн этгээдийг иргэний хариуцагчаар татан оролцуулж болно.”, 2 дахь хэсэгт “...Иргэний хариуцагчаар татахдаа мөрдөгч, прокурор, шүүх тогтоол, шүүгч захирамж гаргана. ...” гэж заасны дагуу иргэний хариуцагчаар татаж тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгнө үү. ...” гэжээ.

Хохирогч “Д О ББСБ” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А-гийн өмгөөлөгч Т.Минжмаа тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Нэгдүгээрт, Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1 дэх хэсэгт гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй гэж заасан. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлд хор уршиг учруулсны улмаас үүссэн үр дагаврыг гэмт хэргийн хор уршигт тооцно гэж заасан. “Д О ББСБ” ХХК нь шүүгдэгч Б.Э-гаас гэрээгээр тохиролцсон 5.000.000 төгрөгийн хүүг хохирлын хор уршигт тооцож гаргуулахаар нэхэмжилсэн. Гэтэл хор уршгийг тооцохгүйгээр шийдвэр гаргасан тул  шүүгдэгч Б.Э-гаас 28.500.000 төгрөг гаргуулахаар тогтоож шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгнө үү. Хоёрдугаарт, А.С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нарыг иргэний хариуцагчаар татаж, хор уршгийг нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй үлдээж өгнө үү. Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолын 34-35 дугаар талд “Д О ББСБ” ХХК-аас тухайн хүмүүсийг иргэний хариуцагчаар татаж өгнө үү гэдэг хүсэлт гаргасныг шүүх авч хэлэлцээгүй нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.1 дүгээр зүйлд хүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, зөрчигдсөн эрхийг сэргээхэд эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилт оршино гэж заасантай нийцэхгүй. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад өгсөн А.С, Т.М, О.С нарын мэдүүлгээр тухайн хуурамч гэрчилгээг Б.Э О.С-ээс авсан, О.С нь тус хуурамч гэрчилгээг Т.М, А.С, Ж.Ж нар тусалснаар хуурамч баримт бичиг үйлдсэн. А.С, Ж.Ж нар нь О.С, Б.Э нараас 7.000.000 төгрөг авсан гэж өөрсдөө мэдүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл, хууль бусаар олж буй орлогоос нь 7.000.000 төгрөгийг авч хэрэглэсэн байдаг. Иргэний хариуцагчаар татагдах ёстой А.С мэдүүлэгтээ “өнгөт принтерээр гэрчилгээ дээрх тамга болон гэрчилгээний дугаарыг хэвлэдэг байсан, хэвлэж гаргахдаа тодорхой хэмжээний мөнгө авдаг байсан” гэж мэдүүлсэн нь 23 дугаар хавтаст хэргийн 180 дугаар талд авагдсан Т.М-ийн мэдүүлэг, 21 дүгээр хавтаст хэргийн 31 дүгээр талд авагдсан А.Б-ын 2018 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр өгсөн “ТҮЦ машины лавлагааны цаасны хамт 3.500.000 төгрөгөөр бодож авсан” гэх мэдүүлэг, 21 дүгээр хавтаст хэргийн 28 дугаар талд авагдсан Н.Д-ийн мэдүүлгээр тогтоогддог. Энэ нь Улсын Дээд шүүхийн 2009 оны 5 дугаар сарын 22-ны өдрийн Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг арилгах талаарх 15 дугаар тогтоолд заасан эд хөрөнгийн хохирлыг хариуцах этгээд гэж заасан иргэний хариуцагчийн нэхэмжлэлийн дагуу хариуцагчаар татагдсан этгээдийг хэлнэ гэсэнтэй нийцэж байна. Иймд гэмт хэргийн улмаас учирсан хор хохирлыг дээрх иргэний хариуцагч нараас нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй үлдээж, анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Д.А-гийн өмгөөлөгч С.Оюунцэцэг давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...1. Шийтгэх тогтоолд “Д.А-г үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэмт хэрэгт гүйцэтгэгч болон хамжигчаар хамтран оролцсон үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар гэм буруутайд тооцож 6 жилийн хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлэхээр шийтгэснийг зөвшөөрөхгүй гомдолтой байна. Учир нь:

Шүүгдэгч Д.Агийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад “байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” зааснаар ял шийтгэсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийтгэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдал буюу мөн хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан эргэлзээгүй нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож чадаагүй болно.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад “ энэ гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэсэн зүйлчлэлийн хувьд гэмт хэрэг үйлдэж олсон ашиг орлогоо өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн амьжиргааг залгуулах гол эх үүсвэр болон худалдаа үйлчилгээ зэрэг ашиг олох зорилгоор эрхэлж буй үйл ажиллагааныхаа үндсэн хэрэгсэл, болгож тогтвортой ашигласан байдлыг болон гэмт хэрэг үйлдэх нь амьдралынх нь хэвшил болсонг эргэлзээгүй нотлох баримтуудаар нотолж тогтоогдоогүй атлаа эрх зүйн байдлыг нь хэт дордуулж зүйлчлэн олон жилийн хорих ял оноосонд гомдолтой байна.

Д.А нь 2005 оноос “Гараг-Эгшиг” ХХК-ийг байгуулан хувийн бизнес эрхлэн халуун ус, фитнесс ажилуулан, 2012 оноос “Эмийн сан” 2-3 газарт нээж эмийн бизнес эрхлэн явуулж олсон ашиг орлогоороо, амьдрал ахуй, ажил үйлчилгээндээ хэрэглэж ирсэн нь эрүүгийн хэрэгт авагдсан.

- “Очир-Орд” ХХК-тай байгуулсан ажлын байр түрээслэх гэрээгээр “Гараг-Эгшиг” ХХК нь 324м² талбайд халуун усны газар 2007 оны 01 дүгээр сарын 01-нээс 2014 он хүртэл ажиллуулж байсан баримт,

- Худалдааны хамтын ажиллагааны гэрээг “Номин тав трейд” ХХК-тай 2014 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдрөөс “Номин хайпермаркет” дэлгүүрт эмийн сан ажиллуулж байсан талаарх гэрээ, баримтууд,

- “Очир-Орд” ХХК-ийн захирлын 2021 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдрийн “Д.А нь Ч дүүргийн 13 дугаар хороо, Хайлааст Чн 21 тоот хаягт байрлах Орд-17 үйлчилгээний төвийн 360м² талбайтай ажлын байрыг нийтийн халуун ус, ахуйн үйлчилгээний чиглэлээр 2005-2013 оныг дуустал 8 жилийн хугацаанд түрээслэн ажиллуулсан” гэх тодорхойлолт.

- Ажлын байрны дүгнэлт дугаар 09-315/108 “Гараг-Эгшиг” ХХК Орд-17 үйлчилгээний төв зоорийн давхар гэх баримт,

- Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын улсын байцаагчийн 2013 оны 9 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 11-29-74/ 870 дугаар ажлын байрны тухай гэх дүгнэлт,

Түрээсийн мөнгө төлсөн баримтууд зэрэг шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинээр гаргаж өгсөн баримтуудаар Улаанхуаран, 32-ын тойрог дахь “Номин хайпермаркет”, Ч дүүргийн 17 дугаар сургуулийн автобусны буудал дээр байрладаг зэрэг 3 эмийн сангуудын орлого, Ч дүүрэгт 2 газар ажиллуулж байсан халуун усны газруудын өдөр тутмын орлогыг ажил амьдралдаа зарцуулж, байнгын ажил эрхэлж тогтмол орлоготой байсан нь нотлогддог.

Иймд Д.А-гийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн өөрчилж, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтаар торгох ялаар шийтгэж өгнө үү.

2. Шийтгэх тогтоолын хавсралтад нэр бүхий 6 хүнд төлбөр төлөхөөр шийдвэрлэснээс доорх хохирлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Учир нь:

- Ч.Э-д төлөх 16.500.000 төгрөгт тооцож “Хөх Тэнгэрийн Заяа” компанийн захирал ээж Д.Ц-д нь Сонгинохайрхан дүүргийн 22 дугаар хороо, Бын аманд байрлалтай нэгж талбарын ............. дугаарт бүртгэлтэй 400м² Б.Агийн эзэмшлийн гэр бүлийн хэрэгцээний газрыг шилжүүлэн өгч, өр төлбөрийн асуудлыг бүрэн дуусгасан. Үүнийг нотолж шүүхийн хэлэлцүүлэгт баримтуудыг гарган өгснийг шүүх үнэлж дүгнээгүй хохиролд тооцсонд гомдолтой байна. Уг хохирлыг хасаж тооцож өгнө үү.

- Д.Б-д 60.000.000 төгрөг төлөхөөс 2018 оны 02 дугаар сарын 02-нд 1.000.000 төгрөг, 2018 оны 02 дугаар сарын 03-нд 1.000.000 төгрөг, 2018 оны 02 дугаар сарын 05-нд 1.000.000 төгрөг, 2018 оны 02 дугаар сарын 12-нд 1.000.000 төгрөг , 2018 оны 02 дугаар сарын 26-нд 400.000 төгрөгийг дансаар өгч нийт 9.400.000 төгрөг шилжүүлж, өөрийнх нь хэлсэнээр З-д 6.000.000 төгрөг өгч бүгд 15.400.000 төгрөг төлсөн тул бодит үлдэгдэл 44.600.000 төгрөгийг төлөх ёстой.

- С.Э-т 7.000.000 төгрөг төл гэснийг зөвшөөрөхгүй. Уг хохирлыг төлсөн талаар хохирогч С.Э нь 2019 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдөр “Д.А-гаас авах төлбөр бүрэн дууссан” гэх тодорхойлолт, мөн 2023 оны 10 дугаар сарын 23-нд “Шүүхэд тодорхойлолт гаргах нь” гэх бичигтээ “Д.А-гаас яллах дүгнэлтэд дурдсан 44.000.000 төгрөгийг 2017 оны 11 дүгээр сараас 2023 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдрийг хүртэл хугацаанд бүрэн гүйцэд хүлээн авч хохиролгүй болсон, гомдолгүй нэхэмжлэх зүйлгүй” С.Э гэсэн нотариатаар батлуулсан баримт эрүүгийн хэрэгт өгөгдсөн тул 7.000.000 төгрөгийн хохирлыг бүрэн барагдуулсан байхад төлүүлэхээр шийдсэн нь үндэслэлгүй.

Иймд дээр дурдсан хохирлын асуудлыг хянан үзэж төлөх төлбөрийг бодитоор нь тооцож өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Д.Агийн өмгөөлөгч Г.Баяржаргал давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоолыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “...Гүйцэтгэгч, зохион байгуулагч, хатгагч, хамжигчийг гэмт хэрэгт хамтран оролцогчид тооцно...” гэж заасныг зөрчиж О.С, Т.М, Д.А нарыг гэмт хэрэг үйлдэхэд урьдчилан амлаж зарим үйлдэл дээр хуурамч бичиг баримт үйлдэж, зохион байгуулж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4 1 дэх заалтад зааснаас их хэмжээний мөнгөн дүнг өөртөө авч захиран зарцуулж хуурамч бичиг баримт үйлдэх, залилан мэхлэх гэмт хэрэг үйлдсэн, энэ хэрэг дээр яллагдагчаар татагдан шалгагдаж байсан С, М, Д нарт Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.5 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу оногдуулах байсан ялыг завшуулсан.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлыг бүрэн нотлоогүй. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.5 дахь заалтад заасан хохирол хор уршгийн тооцоог буруу гаргасан.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 11.11 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан нотлох баримт буюу энэ хэрэг дээр яллагдагчаар татагдан шалгагдаж байсан С, М, Д нарын О.С, Т.М, Д.А нарт хуурамч бичиг баримт үйлдэж өгсний дараа дахин бусдаас авсан залилан авсан гэх мөнгөнөөс 3.000.000-5.000.000 төгрөг нэмж авсныхаа дараа дарж өгдөг байсан хуурамч улсын бүртгэлийн газрын барьцаалбарын тамга, тэмдгийг хавтаст хэргийн материалд хавсаргаж ирүүлэлгүй хууль зөрчсөн.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 33.1 дүгээр зүйлд заасны дагуу өмгөөлөгч нараас гаргасан урьдчилсан хэлэлцүүлэг хийх хүсэлтийг ковид-19 өвчний цар тахал дэгдсэн гэх шалтгаанаар хийлгүй оролцогчдын эрхийг хууль бусаар хязгаарласан.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “...гэмт хэргийн улмаас учирсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүн...”-ийг иргэний хариуцагчаар татан оролцуулаагүй.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад “...энэ гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон...” гэсэн зүйлчлэлийн хувьд гэмт хэрэг үйлдэж олсон ашиг орлогоо өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн амьжиргааг залгуулах гол эх үүсвэр болон худалдаа үйлчилгээ зэрэг ашиг олох зорилгоор эрхэлж буй үйл ажиллагааныхаа үндсэн хэрэгсэл, болгож тогтвортой ашигласан байдлыг болон гэмт хэрэг үйлдэх нь амьдралынх нь хэвшил болгосон гэж Д.А-гийн үйлдлийг зүйлчилсэн нь хавтаст хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтаар няцаагдсаар байтал эрх зүйн байдлыг нь дордуулж ял халдаасныг тус тус эс зөвшөөрч дараах гомдлыг гаргаж байна.

1. Шийтгэх тогтоолын эрх зүйн дүгнэлт хэсэгт “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Залилах гэмт хэрэг”-ийн үндсэн бүрэлдэхүүний шинжийг хуульчилсан бөгөөд шүүхээс тогтоосон үйл баримтаар шүүгдэгч О.С нь 31 удаагийн, шүүгдэгч Т.М нь 28 удаагийн, шүүгдэгч Д.А нь 19 удаагийн, шүүгдэгч Б.А нь 3 удаагийн, шүүгдэгч О.Мнь 6 удаагийн, шүүгдэгч Б.Э нь 9 удаагийн, шүүгдэгч Д.С нь 2 удаагийн, шүүгдэгч Б.Б нь 3 удаагийн, шүүгдэгч М.Э нь 2 удаагийн, шүүгдэгч Н.Э нь 2 удаагийн, шүүгдэгч Ц.М нь 4 удаагийн тус тус үргэлжилсэн, мөн Б.М, Х.Х Н.Б нар нь 1 удаагийн үйлдлээр “...хуурамч баримт бичиг ашиглан хуурч, гэрээ байгуулан зохиомол байдлыг зориудаар бий болгон, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эд хөрөнгө, мөнгийг шилжүүлэн авсан...” нь дээрх гэмт хэргийн шинжийг хангаж байна. Энэ талаар прокурорын хийсэн хууль зүйн дүгнэлт үндэслэл, бүхий болсон байна.

Залилах гэмт хэргийн онцлон хүндрүүлэх бүрэлдэхүүний “...байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон...” гэх шинж нь “...нэг төрлийн гэмт хэргийг харьцангуй удаан хугацаанд, гурав буюу түүнээс дээш удаа давтан үйлдэж, уг гэмт хэргийг үйлдэж олсон ашиг орлогыг өөрийн хувийн хэрэгцээ болон гэр бүлийн хамаарал бүхий хүмүүсийнхээ амьжиргааг залгуулах гол эх сурвалж, эсхүл үйлдвэр худалдаа үйлчилгээ зэрэг ашиг олох зорилготой үйл ажиллагааныхаа ашиг хонжоо олох үндсэн хэрэгсэл болгож тогтвортой ашигласан байхыг хамааруулсан хууль зүйн ойлголт юм.

Шүүгдэгч Б.А, Б.Б нар нь 3 удаагийн, О.М нь 6 удаагийн, Б.Э нь 9 удаагийн, Ц.М нь 4 удаагийн үргэлжилсэн үйлдлээр залилах гэмт хэрэг үйлдсэн ба “байнга буюу гурав буюу түүнээс дээш удаа давтан үйлдсэн...” гэх тоон шинжийг хангаж байгаа ч амьдралын эх үүсвэр болгосон шинж хэрэгт авагдсан, шинжлэн судлагдсан дээрх бичгийн нотлох баримтуудаар тогтоогдохгүй байна.

Шүүгдэгч Б.А, Б.Б, О.М, Б.Э, Ц.М нар нь дээрх цаг хугацаанд ажил хөдөлмөр эрхэлж, орлогын тодорхой эх үүсвэртэй байсан болох нь тэдний шүүхэд гаргаж өгсөн, хэрэгт авагдсан шинжлэн судлагдсан нотлох баримтууд болон хэлэлцүүлгийн шатанд гаргасан тайлбар, мэдүүлэг зэргээр тогтоогдож байна.

Шүүгдэгч нарыг олсон орлого мөнгийг өөрийн болон гэр бүлийн хэрэгцээнд зарцуулж, амьжиргаагаа залгуулж байсан, эсхүл ашиг олох зорилгоор үйлдвэр үйлчилгээ явуулахад зарцуулсан гэж үзэх боломжгүй байна гэж дүгнэн ял шийтгэлийг хөнгөрүүлсэн мөртлөө миний үйлчлүүлэгч Д.Агийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгий 3.1 дэх заалтад зааснаар зүйлчилж ял шийтгэл оногдуулсан нь үндэслэлгүй.

Тухайлбал: Шүүхийн хэлэлцүүлэг эхлэх үед өмгөөлөгчийн зүгээс гаргаж өгсөн 2016 он, 2017 оны 200 гаран хуудас эмийн сангуудын кассын болон бэлэн мөнгөний орлогын баримт, 2005 оноос “Гараг-Эгшиг” ХХК байгуулан хувийн бизнес эхлүүлж, халуун ус, фитнес 2020 он хүртэл ажиллуулсан, 2012 оноос Эмийн сан 2-3 газарт тогтмол ажиллуулж өдөр тутмын орлого олдог байсан нь:

- “Очир-Орд” ХХК-тай байгуулсан ажлын байр түрээслэх гэрээгээр “Гараг-Эгшиг” ХХК нь 324м² талбайд халуун усны газар 2007 оны 01 дүгээр сарын 01-нээс 2014 он хүртэл ажиллуулж байсан баримт,

- Худалдааны хамтын ажиллагааны гэрээг “Номин тав трейд” ХХК-тай 2014 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдрөөс “Номин хайпермаркет” дэлгүүрт эмийн сан ажиллуулж байсан талаарх гэрээ, баримтууд,

- “Очир-Орд” ХХК-ийн захирлын 2021 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдрийн “Д.А нь Ч дүүргийн 13 дугаар хороо, Хайлааст Чн 21 тоот хаягт байрлах Орд-17 үйлчилгээний төвийн 360м² талбайтай ажлын байрыг нийтийн халуун ус, ахуйн үйлчилгээний чиглэлээр 2005-2013 оныг дуустал 8 жилийн хугацаанд түрээслэн ажиллуулсан” гэх тодорхойлолт,

- Ажлын байрны дүгнэлт дугаар 09-315/108 “Гараг-Эгшиг” ХХК Орд-17 үйлчилгээний төв зоорийн давхар гэх баримт,

- Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын улсын байцаагчийн 2013 оны 9 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 11-29-74/ 870 дугаар ажлын байрны тухай гэх дүгнэлт зэрэг баримтуудаар няцаагдсаар байтал нэр бүхий шүүгдэгч нарын адил хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлж шийдээгүйд гомдолтой байна.

2. Прокурорын 55 дугаартай яллах дүгнэлтэд Д.А-г бусдад үргэлжилсэн үйлдлээр 1.040.942.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан гэж дүгнэн шүүхэд хэргийг шилжүүлсэн байдаг. Шүүхийн шинэчилсэн хэлэлцүүлгээр мөрдөн шалгах ажиллагааны болон шүүхийн шатанд шүүгдэгч нараас хохирол төлбөр төлсөн, хохирогч байгууллага, иргэн гомдол саналгүй, хохиролд эд зүйл /газар, машин/ авсан гэж мэдүүлсэн мэдүүлэг, хэрэгт авагдсан холбогдох баримт материалыг үндэслэн хохирол хариуцах шүүгдэгчийн хохирлоос тооцохдоо шүүгдэгч Д.А-гаас нийт 262.733.038 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэхдээ хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтад тулгуурлалгүй шийдвэр гаргасан.

- Шийтгэх тогтоолын 115 талд авагдсан хүснэгтийн 20 дугаарт дурдсан хохирогч С.Э-т төлөгдөх 7.000.000 төгрөгийн хохирлыг төлсөн хавтас хэрэгт авагдсан 2019 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн баримтыг шүүхийн хэлэлцүүлгээр шүүхээс хангалтгүй, цаг хугацааны хувьд хохирогч энэ баримтыг үйлдсэнээс хойш дахин хохиролтой гэж мэдүүлэг өгсөн учраас хохирлоос хасаж тооцохгүй гэж дүгнэлт хийсэн. Зарим шүүгдэгч нарын зүгээс хохирол төлөх хүсэлтээ илэрхийлж хууль заасан хугацааг авсны дараа шүүх хуралдаан эхлэхэд 2023 оны 10 дугаар сарын 23-ны огноотой хохирогч С.Эын гаргаж өгсөн яллах дүгнэлтэд дурдсан 44.000.000 төгрөгийг 2017 оны 11 дүгээр сараас 2023 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдрийг хүртэл хугацаанд бүрэн гүйцэт хүлээн авч хохиролгүй болсон, гомдолгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй гэсэн тодорхойлолт гаргасан Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.3 дахь хэсэгт заасныг хангасан бичгийн нотлох баримтыг зохих ёсоор үнэлж, хохирлын тооцооноос хасаагүй.

- Шийтгэх тогтоолын 115 талд авагдсан хүснэгтийн 12 дугаарт дурдсан хохирогч Ч.Э-д төлөгдөх 16.500.000 төгрөгийг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагаар дамжигдан хохирогч Ч.Эрдэнэсайханы төрсөн ээж “Хөх тэнгэрийн заяа” ХХК-ийн захирал Д.Ц-д Сонгинохайрхан дүүргийн 22 дугаар хороонд байрлалтай нэгж талбарын ............. дугаар бүртгэлтэй 400мкв Б.Агийн эзэмшлийн гэр бүлийн хэрэгцээний газрыг шилжүүлэн өгч хохирол төлбөрийн асуудлыг бүрэн хааж дуусгасан баримтыг Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэттэх газраас Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4 дэх хэсэгт заасан байдлаар хангуулан авч хэргийн материалд хавсаргуулсаар байтал хохирлын тооцооноос хасаагүй.

-Шийттэх тогтоолын 115 талд авагдсан хүснэгтийн 15 дугаарт дурдсан хохирогч Д.Б төлөгдөх ёстой 60.000.000 төгрөгөөс Д.Б-д төлсөн 2018 оны 02 дугаар сарын 02-нд 1.000.000 төгрөг, 2018 оны 02 дугаар сарын 03-нд 1.000.000 төгрөг, 2018 оны 02 дугаар сарын 05-нд 1.000.000 төгрөг, 2018 оны 02 дугаар сарын 12-нд 1.000.000 төгрөг, 2018 оны 02 дугаар сарын 26-нд 400.000 төгрөгийг дансаар өгсөн, төгрөгийн баримгууд болон тухайн зээлийг авахад зуучилсан З-ын авсан 6.000.000 төгрөгийг хохирлын тооцооноос тус тус хасаж тооцоогүй нь шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байна гэсэн шаардлагыг хангаагүй.

3. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 11.11 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан нотлох баримт буюу энэ хэрэг дээр яллагдагчаар татагдан шалгагдаж байсан С, М, Д нарын О.С, М, Д.А нарт хуурамч бичиг баримт үйлдэж өгсний дараа дахин бусдаас авсан залилан авсан гэх мөнгөнөөс 3.000.000-5.000.000 төгрөг нэмж авсныхаа дараа дарж өгдөг байсан хуурамч улсын бүртгэлийн газрын барьцаалбарын тамга, тэмдгийг хавтаст хэргийн материалд хавсаргаж ирүүлэлгүй хууль зөрчсөн талаар шүүх хуралдаан дээр өмгөөлөгч нарын зүгээс дүгнэж мэтгэлцэхэд улсын яллагч хавтаст хэргийн материалд хавсаргахаар дурдсан нотлох баримт болох тамга, тэмдгийг мөрдөн шалгах байгууллагад хадгалуулж байгаа, хэрэгт хавсаргуулахаа мартсан байна гэж хэлэн шүүх бүрэлдэхүүнээс уучлалт гуйсан, улсын яллагч Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн үйлдлийг анхан шатны шүүх зөвтгөж залруулаагүйгээс гадна шийтгэх тогтоолдоо энэ талаар дүгнэлт хийлгүй хууль зөрчсөн.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “...Гүйцэтгэгч, зохион байгуулагч, хатгагч, хамжигчийг гэмт хэрэгт хамтран оролцогчид тооцно...” гэж заасныг зөрчиж О.С, Г М, Д.А нарыг гэмт хэрэг үйлдэхэд урьдчилан амлаж зарим үйлдэл дээр хуурамч бичиг баримт үйлдэж, зохион байгуулж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.1 дэх заалтад зааснаас их хэмжээний мөнгөн дүнг өөртөө авч захиран зарцуулж хуурамч бичиг баримт үйлдэх, залилан мэхлэх гэмт хэрэг хамтран үйлдсэн, энэ хэрэг дээр яллагдагчаар татагдан шалгагдаж байсан А.С, Н.М, Д нарт Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.5 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасны дагуу оногдуулах байсан ялыг завшуулсан үйлдэл дээр өмгөөлөгч нарын зүгээс шүүхийн хэлэлцүүлгийн үед дүгнэлт гарган мэтгэлцэхэд улсын яллагч ... хуурамч бичиг баримт үйлдэх гэмт хэрэг үйлдсэн тул хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэх үндэслэлээр хэргийг хаасан, шүүх прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн яллах дүгнэлтийн хүрээнд хэргийг шийдвэрлэнэ...” гэж дүгнэж шийдвэр гаргасан үндэслэлгүй болсон.

Учир нь, анхан шатны шүүхийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан эхлэхээс өмнө өмгөөлөгч нарын зүгээс тухайн хэрэгт яллагдагчаар татагдан шалгагдаж байгаад хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон А С, Н.М, Д нарыг иргэний хариуцагчаар татуулах хүсэлтийг гаргаж байсан боловч анхан шатны шүүх үндэслэлгүйгээр хүлээн авалгүй хууль зөрчсөн. Учир нь А.С, Н.М, Д нар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “...гэмт хэргийн улмаас учирсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүн...” этгээдүүд болно.

Миний үйлчлүүлэгч шүүгдэгч Д.А нь А.С-ын төрсөн ээж О-гийн Хаан банкны дансаар нийт 60.000.000 төгрөгийг хуурамч бичиг баримт буюу үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ үйлдэж өгч зээлийн барьцаанд тавиулсан, зээл бүтсэний дараа зээлийн барьцаалбарын улсын бүртгэлийн хуурамч тамга тэмдгийг дарж өгснийхөө хариуд өгсөн бичгийн нотлох баримт буюу банкны дансны хуулганууд хэргийн магериалд авагдсан байдаг. /17 хх 72-74/ ,

Шүүгдэгч Д.А нь Н.М-д 12.000.000 төгрөгийг А.С-ын нэгэн адил хуурамч бичиг баримт буюу үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ үйлдэж өгч зээлийн барьцаанд тавиулсан, зээл бүтсэний дараа зээлийн барьцаалбарын улсын бүртгэлийн хуурамч тамга тэмдгийг дарж өгснийхөө хариуд өгсөн.

А.С, Н.М нар шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нараас авсан онц их хэмжээний мөнгийг хувьдаа захиран зарцуулсан талаараа мэдүүлсэн байдаг. Энд нэмж дурдахад, А.С, Н.М нар нь 44 ширхэг хуурамч бичиг баримт үйлдэж зээл авах үйл ажиллагаанд оролцож зээл батлагдсаны дараа зээлийн хөрөнгөнөөс нэмэлтээр мөнгө авч зээлийн барьцаалбарын улсын бүртгэлийн хуурамч тамга тэмдгийг дарж залилан мэхлэх гэмт хэрэгт оролцсон байхад прокурорын байгууллага зөвхөн хуурамч бичиг баримт үйлдэх гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэн хэргийг нь хэрэгсэхгүй болгож анхан шатны шүүх яплах дүгнэлтийн хүрээнд хэргийг шийдвэрлэж гэмт этгээдүүдэд ял завших боломж олгож, тухайн этгээдүүдийн хууль бусаар олсон орлогыг иргэний хариуцагчаар татаж хохирогч нарт эргүүлэн төлүүлж шүүгдэгч нарын төлөх төлбөрөөс хасуулахгүй хэргийг шийдвэрлэсэнд гомдолтой байна.

4. Миний үйлчлүүлэгч Д.А-г “М” ББСБ-д 60.698.638 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж анхан шатны шүүхээс дүгнэсэн. Гэтэл 21 дүгээр хавтас хэргийн 12-14 тал дээр гэрч Д.Н мэдүүлэгтээ: “...Ингээд А-д нар руу зээлийн хүү, эргэн төлөлт гэж мөнгийг надад өгөхөөр нь би банк бус руу хийж амжилгүй өөртөө хэрэглэсэн. А надад 15 орчим сая төгрөгийг өгч байсан санагдаж байна. Би одоо андуурч байж магадгүй, дээрх мөнгөн дээр А-гаас зээлж авсан 5.000.000 төгрөгийг нэмээд би “М” гэдэг ББСБ-д өгөх болно...” гэж мэдүүлсэн байтал Д.Н-ийг иргэний хариуцагчаар татаж “М ББСБ”-ын хохирлыг Д.А-тай хамтран хариуцуулахын оронд зөвхөн Д.А-г 60.698.638 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж дүгнэсэнд гомдолтой байна.

Иймд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоолыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, 1.2, 1.3 дахь заалтад зааснын баримтлан хүчингүй болгон шийдвэрлэж анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр буцааж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч М.Э, Б.Б нарын өмгөөлөгч Б.Эрхбаяр, Б.Батбаяр, Ч.Ганзориг нар хамтран гаргасан давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд өмгөөлөгч Ч.Ганзориг гаргасан тайлбартаа: “...Анхан шатны шүүхээс Б.Б М.Э нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад заасан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон.

Өмгөөлөгч нарын зүгээс шүүхийн шийдвэрийн гэм буруу, шүүхээс оноосон ял шийтгэлийн хэсэгт ямар нэгэн гомдолгүй. Харин хохирол төлбөртэй холбоотой хэсэг дээр гомдол гаргаж байгаа болохыг энд дурьдах нь зүйтэй.

Шүүгдэгч М.Э, Б.Б нар нь шүүхийн хэлэлцүүлгийн үед гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч хохирогч “М ББСБ”, “П ББСБ”-ХХК-ийн хохирлын үлдэгдэл төлбөрийг бүрэн төлж дуусгасан. Мөн Б.Б нь хохирогч С.Б-д учруулсан 20.000.000 төгрөгийн хохирлоо шүүхийн шатнаас өмнө төлж дуусгасан бөгөөд С.Батсайхан нь төлбөр тооцоо дууссан, гомдолгүй талаарх баримтыг шүүхэд ирүүлсэн билээ.

Гэтэл анхан шатны шүүхээс гэм буруугийн шийдвэр танилцуулахдаа “П” ББСБ” ХХК-аас шүүгдэгч О.С-ийн авсан 22.500.000 төгрөгийг М.Э, Б.Б нараас гаргуулахаар шийдвэрлэсэн байна.

Нэгэнт шүүхийн шийдвэр гарч, залруулах боломжгүй болсон тул шүүгдэгч болон өмгөөлөгчийн зүгээс хохирол төлөх хугацаа хүсэж, шүүхээс хохирлын талаар шийдвэрлэсэн О.С-ийн төлөх ёстой байсан 22.500.000 төгрөгийг М.Э, Б.Б нар аргагүй эрхэнд төлсөн билээ.

Анхан шатны шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэг болон хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтаар М.Э, Б.Б нарын “П ББСБ” ХХК-аас авсан 45.000.000 төгрөгийн 22.500.000 төгрөгийг О.С авсан болох нь дараах баримтуутаар тогтоогддог бөгөөд хэн аль нь маргадаггүй. Үүнд:

1. Шүүгдэгч О.С нь “П” ББСБ-аас авсан 22.500.000 төгрөгийг авснаа зөвшөөрч төлөхөө шүүхэд илэрхийлсэн мэдүүлэг, /Шүүх хураралдааны тэмдэглэлд тусгагдсан/.

2. 11 дүгээр хавтаст хэргийн 190 дүгээр талд О.С-ийн яллагдагчаар өгсөн мэдүүлэгт “...М.Э болон Б.Б нарын “П” ББСБ-иин авсан 45.000.000 төгрөгиин 22.500.000 төгрөгийг би бэлнээр авсан. ...” гэжээ.

3. 11 дүгээр хавтаст хэргийн 186-187 дугаар талд Б.Б. М.Э нарын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн мэдүүлэгт “...О.С-д 22.500.000 төгрөгийг гарын үсэг зуруулан өгсөн. ...” гэжээ.

4. 11 дүгээр хавтаст хэргийн 215 дугаар талд О.С-ийн 22.500.000 төгрөгийг хүлээн авлаа. Би хариуцна гэсэн түүний гарын үсэг бүхий бичгийн нотлох баримт.

Дээрх баримтуудаар Б.Б, М.Э нарын “П” ББСБ-ийн авсан 45.000.000 төгрөгийн 22.500.000 төгрөгийг О.С авсан ба өөрөө шүүхийн хэлэлцүүлгийн явцад төлөхөө илэрхийлж мэдүүлэг өгсөн байдаг. Гэтэл анхан шатны шүүхээс О.С-ийн авсан 22.500.000 төгрөгийг М.Э болон Б.Б нараас гаргуулж шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй болсон байна.

Иймд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоолын 115 хуудаст хохирлын дүнг үзүүлсэн хүснэгтийн 8 дахь хэсэгт М.Э болон Б.Б нараас 23.800.000 төгрөгийг гаргуулах гэсний 22.500.000 төгрөгийг О.С-ээс гаргуулах талаар өөрчлөлт оруулж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нарын өмгөөлөгч Д.Алтантуяа давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нарт холбогдох хэсэгт өөрчлөлт оруулуулахаар гомдол гаргаж байна.

1. Шүүгдэгч нарын учруулсан хохирлыг буруу тооцоолсон талаар:

а. Тус шийтгэх тогтоолд: Шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нарын учруулсан төлөх хохирлын хэмжээг 27.200.000 төгрөг /тогтоолын 116 дахь тал/ гэж буруу тооцоолсон байна.

Учир нь, шийтгэх тогтоолын 8 дахь тал, 7 дахь хэсэг болон 55 дугаар яллах дүгнэлтийн 75 дахь талд шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нар шүүгдэгч Т.М, О.С нартай гэмт хэрэгт хамтран бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцсон болохыг тогтоосон байна.

Шүүгдэгч Т.М, О.С нар хохирлын 30.000.000 төгрөгөөс 11.980.000 төгрөг авсан болох нь 4 дүгээр хавтаст хэргийн 220 дугаар талд байх О.С-ийн дансанд Боос урьдчилгаа төлбөрт гэх утгаар 1.980.000 төгрөг, 8 дугаар хавстаст хэргийн 239 дүгээр талд байх Бын данснаас 10.000.000 төгрөг гарсан дансны хуулгуудаар, шүүгдэгч О.С-ийн мэдүүлэгт: “...Н.Б, Х.Х нараас 10.000.000 төгрөг авсан. ...” гэх мэдүүлэг, О.С-ийн урьдчилгаанд өгсөн мөнгө хүүнд суутгагдсан гэх шүүх хурлын явцад өгсөн мэдүүлэг, Т.Мы 6.500.000 төгрөг авсан гэх шүүх хуралдааны явцад өгсөн мэдүүлэг зэргээр нотлогддог болно.

Гэтэл анхан шатны шүүх нийт 30.000.000 төгрөгийн хохирлын хэмжээг тогтоохдоо шүүгдэгч Т.М, О.С нарын авсан 11.980.000 төгрөгийн хохирлыг Н.Б, Х.Х нараар төлүүлэхээр шийдвэр гаргасан нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий 1.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “эрүүгийн хариуцлага нь учруулсан хохирлын хэр хэмжээнд тохирсон байх”, 2 дахь хэсэгт “заасан хүнийг ямар нэг байдлаар ялгаварлан гадуурхахгүй”, 3 дахь хэсэгт заасан “эрүүгийн хариуцлагыг бусад хүнд халдаан хэрэглэж болохгүй” гэх зэрэг шударга ёсны зарчмыг, мөн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан “бодит хохирлыг нөхөн төлүүлэх” зэрэг хууль зөрчсөн байна.

Өөрөөр хэлбэл, учруулсан бодит хохирлын хэр хэмжээг тогтоож чадаагүйгээс болж, энэ нь эрүүгийн хариуцлагад нөлөөлсөн, 11.980.000 төгрөг авсан болох нь нотлогдсон шүүгдэгч нарыг хохирол төлөхөөс чөлөөлсөн нь ялгаварласан, тэдний авсан мөнгийг Х.Х, Н.Б нараар төлүүлэх шийдвэр гаргаж байгаа нь эрүүгийн хариуцлагыг бусад хүнд халдаасан, бодит хохирлоос давсан хохирол төлөх шийдвэр гаргасан байна.

б. Шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нар нь 2.800.000 төгрөгийн хохирол төлсөн гэж нийт төлөгдсөн хохирлын хэмжээг буруу дүгнэж тооцсон байна.

Хохирогч С.Д нь гомдолдоо: “...2017 оны 3 дугаар сарын 24-нөөс 4 дүгээр  сарын 22-ны өдөр хүртэл Н.Б нь нэг сарын хүүнд 1.500.000 төгрөг, 2017 оны 5 дугаар сарын 25-ны өдөр хүртэл алдангид 5.045.000 төгрөг, үндсэн зээлээс 2.000.000 төгрөг төлсөн /8 хх 136 дахь тал/ гэж мэдүүлсэн байдаг. Үүний дараа дахин мэдүүлэхдээ 800.000 төгрөг нэмж төлөөд үндсэн зээлээс нийт 2.800.000 төгрөг төлсөн гэж мэдүүлсэн байхад хүү алдангид төлсөн гэгдэх 6.545.000 төгрөгийг бодит хохиролд тооцолгүй орхигдуулсан байдаг.

Түүнчлэн анхан шатны шүүх өөр хохирогч “Д О” ХХК-ийн хүүнд 5.000.000 төгрөг авахаар тохиролцож эвлэрлийн гэрээ хийсэн гэснээс хүүнд тооцсон 5.000.000 төгрөгийн хүүг хангахгүй орхихдоо эрүүгийн хэрэгт хүү тооцож авах учиргүй гэж тайлбарласан мөртлөө шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нарын хүү алдангид төлсөн 6.545.000 төгрөгийг орхигдуулж байгаа нь Үндсэн хуульд зааснаар хүн, хуулийн этгээд тэгш эрхтэй, ямар нэг байдлаар ялгаварлахгүй гэснийг тус тус зөрчсөн байна.

в. Иймд Н.Б, Х.Х нарын учруулсан бодит хохирлыг зөв тооцож, учруулсан нийт хохирол болох 30.000.000 төгрөгнөөс бүлэглэгч О.С, Т.М нарын авч ашигласан 11.980.000 төгрөг, хүү алдангид төлсөн 6.545.000 төгрөг, /8 хх-136 дахь тал/ үндсэн зээл гэх 2.800.000 төгрөгийг тус тус хасаж тооцон, төлөх ёстой гэж анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолоор дүгнэгдсэн 27.200.000 төгрөг нотлох баримтаар нотлогдохгүй байх тул төлөх ёстой бодит хохирлыг 8.675.000 төгрөг гэж өөрчлөлт оруулж өгнө үү.

2. Шүүгдэгч нарт оногдуулсан ял хүндэдсэн талаар:

Шүүгдэгч Н.Б, Х.Х нар 2017 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдөр анх удаа, банкнаас авсан өрөө төлөхийн тулд тохиолдлын чанартай залилах гэмт хэрэг үйлдсэн байдаг болно.

Шийтгэх тогтоолоор Н.Б, Х.Х нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн буруутайд тооцож, тус тус 5.000.000 төгрөгөөр торгох ял /тогтоолын 127 дахь тал, доод догол мөр/ оноосон болно.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйл 1 дэх хэсэгт тус зүйлд зааснаар гэм буруутай хүнд торгох, зорчих эрхийг хязгаарлах, хорих санкцуудаас сонгож хэрэглэх боломжийг шүүхэд олгосон бөгөөд Н.Б, Х.Х нар нь хамтран амьдрагчид, хамтран амьдрах орон сууц барихын тулд зээл авсан, тохиолдлын чанартай О.С, Т.М нартай зараар танилцсан болох нь нотлогдсооор байтал тус бүр 5.000.000 төгрөгөөр, нийт нэг гэр бүлд 10.000.000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан нь шүүгдэгч нарын үйлдсэн гэм бурууд буюу 8.675.000 төгрөгийн хохирол учруулсан үйлдэлд хүндэдсэн байх тул торгох ялыг зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар сольж өөрчилж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Т.М-ы өмгөөлөгч Д.Гомбо, Ш.Мягмарцэрэн нар хамтран гаргасан давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд өмгөөлөгч Д.Гомбо гаргасан тайлбартаа: “...Миний үйлчлүүлэгч Т.Мд прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар нийт 28 үйлдэлд яллагдагчаар татаж яллах дүгнэлт үйлдэн ирүүлсэн. Улмаар анхан шатны шүүх гэм буруугийн хурлаар хэлэлцэж яллах дүгнэлтэнд заагдсан 28 үйлдэлд гэм буруутайд тооцсоныг эс зөвшөөрч байна. Учир нь:

Шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт хохирогч, шүүгдэгч нарын мэдүүлгүүд болон хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтын хүрээнд Т.М нь өөрийн үйлдэсэн гэх 4 үйлдэл дээрээ маргадаггүй, харин огт хамааралгүй буюу

 1. Хохирлын тооцооны 6 дугаартай М-аас 20.000.000 төгрөгийг,

 2. Хохирлын тооцооны 7 дугаартай “К к” ХХК-аас 30.000.000 төгрөг,

 3. Хохирлын тооцооны 17 дугаартай С.Б-аас 40.000.000 төгрөг,

 4. Хохирлын тооцооны 18 дугаартай С.Б-аас 36.000.000 төгрөг,

 5. Хохирлын тооцооны 21 дугаартай “Д О ББСБ”-аас 40.000.000 төгрөг,

 6. Хохирлын тооцооны 22 дугаартай “Д О” ББСБ-аас 30.000.000 төгрөг,

 7. Хохирлын тооцооны 36 дугаартай “М Ф ББСБ”-ХХК-аас 35.000.000 төгрөг,

 8. Хохирлын тооцооны 37 дугаартай “М ББСБ” ХХК-с 33.000.000 төгрөг,

 9. Хохирлын тооцооны 38 дугаартай “М ББСБ” ХХК-с 30.000.000 төгрөг,

10. Хохирлын тооцооны 39 дугаартай “М ББСБ” ХХК-с 40.000.000 төгрөг,

11. Ц.Төмөрцэцэгээс 18.000.000 төгрөг,

12. Хохирлын тооцооны 42 дугаартай С.Б-аас 20.000.000 төгрөг залилсан гэх үйлдлүүдэд миний үйлчлүүлэгч ямар ч оролцоо байхгүй талаараа шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлж, мөн тухайн үйлдлүүдийг үйлдсэн гэх шүүгдэгч нар нь өөрсдийн гэм буруугаа хүлээсэн.

Дээрхээс бусад 12 үйлдэл дээр миний үйлчлүүлэгч Т.М нь Стай нийлж хуурамч бичиг баримтыг үйлдэн өгч ингэснийхээ хариуд тодорхой хэмжээний хөлсийг авч, Стай хуваан авдаг байсан бөгөөд цаашид хуурамчаар хийсэн бичиг баримтыг ашиглан зээл авах процессд оролцдоггүй байсан. Гэтэл дээрх үйлдлүүдэд миний үйлчлүүлэгчийн үйлдэл оролцоо нь Стай яг адилхан бөгөөд хуурамч бичиг баримтыг хийж өгснөөр төгссөн байхад Сын үйлдэл нь хуурамч бичиг баримт үйлдэх гэмт хэргийн шинжтэй харин Т.Мы үйлдэл нь залилах гэмт хэрэгт хамтран оролцогчийн шинжтэй гэж дүгнэлт хийсэн нь үндэслэлгүй гэж үзэж байна.

Хэрэв Сын үйлдэл нь хуурамч бичиг баримт үйлдэх гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзвэл Т.Мы үйлдэл ч бас дээрх 12 үйлдэлд хуурамч бичиг баримт үйлдэх гэмт хэргийн шинжтэй бөгөөд залилах гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзэх үндэслэлгүй юм. Дээрх асуудал шүүх хуралдаанаар хангалттай нотлогдсон гэж үзнэ.

Мөн энэ үйлдэлд М, С нарын хуурамчаар үйлдсэн 44 ширхэг хуурамч үл хөдлөхийн гэрчилгээний асуудалд эд мөрийн баримтаар хураагдаж байсан асуудлыг орхигдуулсан, эд мөрийн баримтгүй гэж прокуророос ирүүлсэн асуудлыг орхигдуулсан байгаа болно.

Гэтэл анхан шатны шүүх нь хэргийг тал бүрээс нь хяналгүйгээр хохирогч шүүгдэгч нарын шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлсэн мэдүүлгүүд болон хохирлын тооцоо зэргийг харгалзан үзээгүй прокурорын яллах дүгнэлтийг тэр чигт нь хуулбарлан бичиж тогтоолоо гаргасныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.

Уг хэргийн гэм буруугийн хуралдаанаар хэлэлцэхдээ хэд хэдэн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн зөрчлүүд гаргасан.

Тухай хэргийн эд мөрийн баримт болох хуурамч гэх тамга, цаас зэргийг хэргийн эд мөрийн баримтаар тооцон хавтас хэрэгт хавсаргасан мөртлөө яллах дүгнэлтэд эд мөрийн баримт байхгүй гэж дурьдан шүүхэд шилжүүлсэн. Шүүх хуралдааны явцад оролцогч нараас эд мөрийн баримтыг шүүхэд ирүүлээгүй талаар тайлбар хийхэд улсын яллагчын зүгээс энэ алдаагаа хүлээн зөвшөөрч байна гэсэн тайлбар өгсөн.

Хавтас хэргээс харахад, хохирогч гэх банк бус санхүүгийн байгууллагууд буюу хуулийн этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарыг бүгдийг нь хууль ёсны төлөөлөгчөөр тогтоох хуулийн зохицуулалттай атал, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгчээр тогтоон байцаасан мөн зарим хуулийн этгээдийн итгэмжлэл дээр зөвхөн иргэний нэхэмжлэгчээр тогтоолгох заалттай байхад мөн л хохирогчоор тогтоон хохирогчоос мэдүүлэг авах ажиллагаануудыг хийж хуулийг ноцтой зөрчсөн.

Миний үйлчлүүлэгч Т.М болон өмгөөлөгч миний зүгээс хэлэлцүүлгийн явцад “Капитал” банк бус санхүүгийн авсан гэх үйлдэлд гэмт хэрэг үйлдэж байгааг мэдээгүй залилсан гэж үздэг. Энэ үйлдэлд Билгүүний ээж болох Долгормаа нь М дээрээ өөрөө ирж гуйж өөрийн амьдардаг байрын гэрчилгээг өөр банкны барьцаанд байгааг мэдсээр байж охин Билгүүний нэр дээр хуурамчаар үйлдүүлэн зээл авахуулахыг хүссэн байдаг. Уг зээлээс авсан мөнгийг нь бүгдийг нь өөрөө авсан байдаг юм. Иймээс уг хэргийн зайлшгүй захиалагч нь Долгормаа, Билгүүн нар юм.

Миний үйлчлүүлэгч Т.М-ы үйлдээгүй гэх

 1. Хохирлын тооцооны 6 дугаартай Мөнгөнхундагаас 20.000.000 төгрөгийг,

 2. Хохирлын тооцооны 7 дугаартай “К к” ХХК-аас 30.000.000 төгрөг,

 3. Хохирлын тооцооны 17 дугаартай С.Б-аас 40.000.000 төгрөг,

 4. Хохирлын тооцооны 18 дугаартай С.Б-аас 36.000.000 төгрөг,

 5. Хохирлын тооцооны 21 дугаартай “Д О ББСБ”-аас 40.000.000 төгрөг,

 6. Хохирлын тооцооны 22 дугаартай “Д О” ББСБ-аас 30.000.000 төгрөг,

 7. Хохирлын тооцооны 36 дугаартай “М Ф ББСБ”-ХХК-аас 35.000.000 төгрөг,

 8. Хохирлын тооцооны 37 дугаартай “М ББСБ” ХХК-с 33.000.000 төгрөг,

 9. Хохирлын тооцооны 38 дугаартай “М ББСБ” ХХК-с 30.000.000 төгрөг,

10. Хохирлын тооцооны 39 дугаартай “М ББСБ” ХХК-с 40.000.000 төгрөг,

11. Ц.Төмөрцэцэгээс 18.000.000 төгрөг,

12. Хохирлын тооцооны 42 дугаартай С.Б-аас 20.000.000 төгрөг залилсан гэх хэргүүдийг М, Э, Д гэх хүмүүстэй зээл авсан гэх хүмүүс хамтарч үйлдсэн талаар шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгээр тогтоогдсон байтал дээрх үйл баримтад дүгнэлт хийгээгүй байна. Мөн уг хэргийн зайлшгүй хамтран оролцогч С-ыг дахин шалгах шаардлагатай байна. С нь гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан бичиг баримтуудыг /10 ширхэг/ хуурамчаар үйлдээд зогсохгүй, уг бичиг баримтыг ашиглан зээлийг судлуулж дуусаад гэрээг байгууласаны дараа гэрээг улсын бүртгэл дээр бүртгүүлэн тамга тэмдэг даруулах шаардлага үүсдэг бөгөөд тэр тамга тэмдэгийг хүртэл хуурамчаар үйлддэг байсан байна. Иймээс хуурамч бичиг баримт ашиглан зээл авах үйлдэлд эхлэхээс нь авахуулаад дуусах хүртэл нь оролцоотой юм.

Хэргийн зүйлчлэлийг ялган зүйлчилсэн талаар шүүхийн дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Тухайлбал энэ хэрэгт Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар яллагдагчаар татагдсан А.А, О.М, Б.Б, Б.Э. Ц.М нарын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар хөнгөрүүлэн зүйлчилсэн нь хуульд нийцэж байгаа боловч Т.М-ы хувьд мөн амьдралын эх үүсвэр болгосон нь эргэлзээтэй, өөрийн оролцсон үйлдлийн улмаас учруулсан хохирлыг ихэнхийг төлж барагдуулсан, одоо хохирлын хувьд нэг хохирогч Т.Б-д төлөх хохирол үлдсэн нь амьдралын эх үүсвэр болгосон гэх прокурор, шүүхийн гэм буруугийн дүгнэлтийг шууд үгүйсгэж байгаагаас гадна ялгаварлан гадуурхахгүй байх Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг зөрчсөн гэж үзэж хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.

Дээрх байдлуудаас дүгнэхэд шүүгдэгч Т.М-ы хувьд ямар ч оролцоогүй үйлдэл холбогдолд /гомдлын 4 дэх хэсэг/ гэм буруутайд тооцогдсон, амжиргааны эх үүсвэр болгосон залилан мэхлэх үйлдэл нь огт нотлогдоогүй, хуурамч баримт бичиг үйлдсэн С, Мнартай адил үйлдлийг 2 өөр зүйл ангиар шийдвэрлэсэн.

Иймд хэргийг прокурорт буцааж дээрх ажиллагаануудыг хийлгэж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Т.М-ы өмгөөлөгч Ш.Мягмарцэрэн хамтран гаргасан давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад заасан гэмт хэргээр зүйлчлэхдээ яллагдагчаар татагдсан Б.А, О.М, Б.Б, Б.Э, Ц.М нарын учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн байдлыг харгалзан үзэж мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалт зааснаар зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн зүйлчилсэн. Гэтэл Т.М нь А.С нартай хуурамч баримт бичиг авахад зуучилж өгч, хувь авсан үйлдлүүдийг байнга үйлдэж, амьдралын эх үүсвэр болгосон үйлдэлд хамруулан оролцоогүй нийт 12 үйлдэлд яллагдагчаар татсан. Шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгээр нэг зуун сая орчим төгрөгийн хохиролтой Р.Б гэх ганц хохирогч байгаа нь тогтоогдсон. Яаж амьдралын эх үүсвэр болгосон талаар дүгнэх шаардлагатай. Шүүгдэгч Б.А, О.М, Б.Б, Б.Э, Ц.М нарын хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлсэн асуудлыг буруутгаагүй бөгөөд Т.М-д энэ заалтууд үйлчлэхгүй байх тул шударга ёсны зарчим зөрчигдсөн гэж үзэж байна. Р.Б мөрдөн байцаалтын шатанд хохирогчоор тогтоогдож нэг мэдүүлэг өгөөд, түүнээс хойш дуудаад ирдэггүй бөгөөд шүүн таслах ажиллагаанд оролцоогүй. Гэтэл Р.Б-гаас хамтран зээл авсан хүн нь Т.М “зээлээ төл” гэж хэлэхэд  “би Р.Б-д төлбөрөө төлөөд дууссан” гэж хэлдэг. Р.Б-г мөрдөн байцаалт, прокурорын шатанд болон шүүн таслах ажиллагааны явцад оролцуулах хүсэлт гаргасан боловч Р.Б ирдэггүй тул Р.Б-д хохирол төлөгдсөн эсэхийг тогтоох боломжгүй байна. Хохирол бодитой эсэх нь тогтоогдоогүй тул шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй нөхцөл байдал үүссэн. А.С нь зээл авах эх үүсвэр болгож байгаа хуурамч баримт бичгийг үйлдэж, тэр баримт бичгээр зээл олгох боломжтой гэсэн хариу гарсан тохиолдолд үл хөдлөх хөрөнгийн барьцаалбарын тамга дарж, төлбөр авдаг. Гэтэл А.С-ын үйлдлийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэж үзэж мөрдөн байцаалтын шатанд хэрэгсэхгүй болгосон. Хуурамч баримт бичгийг А.С-аас авч, хүмүүст дамжуулж өгөөд дараагийн шатны ажиллагаанд оролцоогүй Т.М-ы үйлдлийг байнга үйлдэж, амьдралын эх үүсвэр болгосон гэж дүгнэсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтад заасныг зөрчсөн. Дүгнэлтэд онцгой ач холбогдол бүхий нотлох баримт харилцан зөрүүтэй байхад А.С-ын үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгож, адилхан үйлдэлтэй Т.М-ы үйлдлийг залилах гэмт хэргийн шинжтэй гэж дүгнэснийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Хураагдаж ирсэн 44 ширхэг баримт хавтаст хэрэгт байдаг боловч энэ хэрэгт хураагдаж ирсэн эд мөрийн баримт байхгүй гэж дүгнэлт хийсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдалд учруулсан хохирлын шинж чанар, хор уршгийн хэмжээг тогтоосон байхыг шаарддаг. Энэ хэрэгт ял шийтгүүлсэн шүүгдэгч, иргэний хариуцагч, иргэний нэхэмжлэгч нар нэгдсэн байдлаар хохирол төлбөрийг тогтоосон зүйл байхгүй, бүгд зөрүүтэй. Үүнийг мөрдөн байцаалтын шатанд нэг мөр болгох шаардлагатай байсан. Т.М нь хохирогч Р.Б-тай уулзаж, тооцоо гаргах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлэхэд авч хэлэлцээгүй. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.7 дугаар зүйлд зааснаар хуулийг буруу тайлбарлаж, хэрэглэсэн, мөн хуулийг ялгамжтайгаар хэрэглэсэн гэж үзэж байна. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтад зааснаар шүүхийн харьяалалтай холбоотойгоор хохирогчийг оролцуулах, мөн А.С нартай холбоотой асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх талаар хүсэлтүүд гаргаж байсан. Мөн шүүхийн харьяалалтай холбоотойгоор би анхан шатны шүүх хуралдаанд шинээр өмгөөлөгчөөр оролцож, хэргийн материалтай танилцах боломжоор хангаж өгнө үү гэдэг хүсэлт гаргахад шүүх хуралдааны явцад танилцах боломжтой гэж үзсэн. Ийм журам зөрчсөн ажиллагаанд оролцох боломжгүй байсан тул эдгээр асуудлуудтай шүүхийн шийтгэх тогтоол гарсны дараа танилцсан. Иймд шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, дүгнэлтэд ноцтойгоор нөлөөлж болох нотлох баримтууд харилцан зөрүүтэй байхад ялгамжтайгаар хандсан, гэмт хэрэгт хамтран оролцсон бусад этгээдүүдийн зарим үйлдэл холбогдлыг ялгаварлан гадуурхаж, шударга ёсны зарчмыг зөрчсөн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдал нотлогдоогүй гэж үзэж байх тул хэргийг прокурорт буцааж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч О.С-ийн өмгөөлөгч Г.Тамир хамтран гаргасан давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Шүүхийн шийтгэх тогтоол Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтад заасан Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, 1.3 дахь заалтад заасан Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэсэн.

1. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гомдлын тухайд:

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Дараах нөхцөл байдлын аль нэг тогтоогдвол шүүх шийдвэр гаргахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн гэж үзнэ;” 1.6 дахь хэсэгт “шүүхийн шийдвэр гаргахдаа энэ хуулийн ...36.7...дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангаагүй бол;” гэж хуульчилсан. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.7 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.3 дахь заалтад “шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутайд тооцсон шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болсон нотлох баримтын агуулга, шүүх тухайн нотлох баримтыг хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хууль ёсны гэж үзсэн улсын яллагчийн дүгнэлт, өмгөөлөгчийн саналын үндэслэл болгосон баримт, дүгнэлтийг няцаан үгүйсгэсэн үндэслэл;”-ийг шүүхийн шийтгэх тогтоолд бичиж байхаар шүүхэд үүрэг болгож хуульчилсан. Мэдээж аль үндэслэлийг хүлээн авах нь шүүхийн бүрэн эрхийн асуудал.

Хуульд тусгайлан нэрлэн заасан тохиолдолд тухайн зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөнд тооцож шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгохоор заасан байна. Шүүхийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоол нь дээрх хуулийн шаардлагыг хангаагүй.

Шүүхийн шийтгэх тогтоолын 51-95 талд мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд хэрэгт авагдсан баримтуудыг бүгдийн жагсаан бичсэн. 95 дахь талаас Гэм буруугийн талаар талуудын гаргасан санал, дүгнэлт, улсын яллагчийн дүгнэлт 95-98 дугаар талд бичигдсэн. Шийтгэх тогтоолын 98-100 дугаар талд шүүгдэгч О.С-ийн өмгөөлөгч Г.Тамир миний шүүхэд хэлсэн дүгнэлтийг бичсэн байна.

Шүүхийн шийтгэх тогтоолд “..энэ талаар прокурорын хийсэн дүгнэлт үндэслэл бүхий болсон байна...” гэж дүгнэсэн.

Өмгөөлөгчийн шүүхэд гаргасан дүгнэлтийг няцаан үгүйсгэсэн хууль зүйн үндэслэлийг шүүхээс хийгээгүй.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлд заасан “хэргийн бодит байдлыг тогтоогоогүй”, мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтад заасан “гэмт хэрэг гарсан байдал, хэргийг хэн хэзээ, хаана яаж үйлдсэн”, 1.2 дахь заалтад заасан “гэмт хэргийг хэн үйлдсэнийг тогтоогүй”. Шүүгдэгч О.Сэлэнгийг С, М, А, Д нарын хуурамчаар хийсэн баримч бичгийг ашиглаж 31 удаагийн үргэлжилсэн үйлдлээр 1.136.092.320 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж буруутгадаг. Гэтэл хавтас хэрэгт авагдсан нотлох баримтуутаар 31 удаагийн үйлдлийг С, М, А, Д нарын хуурамчаар үйлдсэн баримт бичгийг ашигласан болох нь тогтоогдож байгаа бөгөөд С, М, А, Д нартай анхнаасаа гэмт хэрэг үйлдэх санаа, сэдэлт, зорилготойгоор урьдчилан үгсэн тохиролцоод хамтран оролцож гэмт хэргийг хамт төгсгөсөн байдаг.

Тодруулбал, С, М, А, Д нарын үйлдэл нь эхлээд хуурамчаар гэрчилгээ хийж өгч мөнгө зээлдэг хувь хүн болон хуулийн этгээдийг судалж олж өгнө. Үүний дараа шүүгдэгч О.С нь хийж өгсөн гэрчилгээг барьж очиж үзүүлээд зээл авахаар тохиролцоно. Ингээд нотариатаар орж баталгаажуулаад, ЭХЭУБЕГ-т бүртгүүлж, тэмдэглэгээ хийлгэхээр болоход О.С болон нэр бүхий шүүгдэгч нар таньдаг хүн байгаа өдөрт нь бүртгүүлээд тэмдэглэгээ хийлгэнэ гэж итгүүлж гэрчилгээгээ авч яваад дахин С, М, А, Д нар дээр ирж хуурамчаар барьцаалбар хийлгэж, бүртгэгчийн тамгыг даруулж, гэрээн дээр тэмдэглүүлж уг баримт бичгүүдийг авч хохирогч нарт өгснөөр хохирогч нар өөрсдийн өмчлөх эрх болох дансандах мөнгөө шилжүүлснээр гэмт хэрэг төгсдөг. Ингээд мөнгөө хувааж авна. Цаг хугацааны хувьд дахин дараагийн үйлдлийг хийдэг болох нь хавтас хэрэгт авагдсан баримтуудаар хангалттай тогтоогдож байхад өмгөөлөгчийн энэ дүгнэлтэд шүүх огт няцаалт хийж үгүйсгэсэн талаар үндэслэлээ зааж бичээгүй болно.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан этгээдийг хохирогчоор тогтооно гэж заасан. Гэтэл хавтас хэрэгт хохирогч нарыг зөв тогтоогоогүй байхад шүүх зөвтгөхгүйгээр өмгөөлөгчийн гаргасан дүгнэлтэд огт няцаалт хийгээгүй хэргийг шийдвэрлэсэнд мөн гомдолтой байна. 

1. Эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гомдлын тухайд:

Шүүхийн шийтгэх тогтоолын 112 дугаар талд: Эрх зүйн дүгнэлт: Залилах гэмт хэргийн онцлон хүндрүүлэх бүрэлдхүүний “...байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон...” гэх шинж нь “...нэг төрлийн гэмт хэргийг харьцангуй удаан хугацаанд, гурав буюу түүнээс дээш удаа давтан үйлдэж, уг гэмт хэргийг үйлдэж олсон ашиг орлогыг өөрийн хувийн хэрэгцээ болон гэр бүлийн хамаарал бүхий хүмүүсийнхээ амьжиргааг залгуулах гол эх сурвалж, эсхүл үйлдвэр худалдаа үйлчилгээ зэрэг ашиг олох зорилготой үйл ажиллагааныхаа ашиг хонжоо олох үндсэн хэрэгсэл болгож тогтвортой ашигласан байхыг хамааруулсан хууль зүйн ойлголт юм...” гэж дүгнэж О.С-ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад заасан гэмт хэрийг үйлдсэн гэм бүруутайд тооцсон нь эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзэхээр байна.

Учир нь амьдралын эх үүсвэр болгосон үйлдлийн үндсэн шинжийн нэг нь гэмт хэрэг үйлдэх үйлдлээ “амьдралын хэв маяг” болгосон байхыг шаардах ба энэ талаар Улсын Дээд шүүхийн албан ёсны тайлбарт тайлбарласан байна.

Хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар миний үйлчлүүлэгчийн үйлдлийн шинж нь бусдыг залилсан гэх үйлдлийг цаг хугацааны хувьд завсарлагатай, үйлдлийн дараалал шинж байдал нь тусдаа үйлдсэн, түүнчлэн амжиргааны орлогын эс үүсвэр нь барилгад баригадаар ажиллаж цалин хөлс авч, эдийн засгийн асуудлаа шийдвэрлэж байсан болох тогтоогддог бөгөөд гэмт хэргийн замаар олсон мөнгийг амьдарлынхаа эх үүсвэр болгоогүй гэмт хэргийн замаар олсон мөнгийг гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан болох нь тогтоогдоод байна. Залилах гэмт хэргийн хүндрүүлэх шинж болох “амьдарлын эх үүсвэр” болгосон шинжийг шүүгдэгчийн 3 ба түүнээс дээш 31 удаагийн үргэлжилсэн үйлдлээр үйлдсэн гэх тоон шинжээр хүндрүүлэн үзэх боломжгүй юм. Хууль тогтоогчоос энэ хэсэгт заасан “Амьдарлын эх үүсвэр” болгосон гэх шинж нь зөвхөн тоон шинжээр бус үйлдэл хоорондын цаг хугацаа, эх үүсвэрийг зарцуулсан байдлыг зайлшгүй харгалзан үзэх ба өөр ямар нэгэн орлого олох аж ахуй эрхлэх зэрэг эх үүсвэртэй давхцсан тохиолдолд энэ хэсгээр хүндрүүлэн зүйлчлэх үндэслэл тогтоогдохгүй байдлаар үзэл баримтлалын хувьд хуульчилсан болохыг шүүх бүрэлдэхүүн анхааран үзэж өгч гэмт хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлж, ял шийтгэлийг багасгаж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Б.А, О.М нарын өмгөөлөгч Т.Мөнхцэцэг тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Анхан шатны шүүхээс хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн зүйлчилсэн нь үндэслэлтэй гэж үзэж байх тул шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Б.М-ийн өмгөөлөгч М.Цэрэндэжид тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Шүүгдэгч Б.М нь 1 удаагийн үйлдэлтэй бөгөөд шүүгдэгч Т.М-тай хамтран “М Ф ББСБ” ХХК-аас 35.000.000 төгрөг залилж авсан гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн. Давж заалдах журмаар гомдол гаргаагүй. ...” гэв.

Шүүгдэгч О.М-ынөмгөөлөгч Г.Ганцэцэг тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Шүүгдэгч О.Мнь гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд давж заалдах гомдол гаргаагүй. Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү. ...” гэв.

Шүүгдэгч Т.М давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Мөрдөн шалгах ажиллагаанд тус хэргийн нотолбол зохих ажиллагааг хангалттай явуулсан гэж үзсэнийг эс зөвшөөрч дараах гомдлыг гаргаж байна.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явц болон шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд хэргийн бодит байдлыг үнэн зөвөөр мэдүүлж, хийсэн үйлдэл дээрээ маргахгүй гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байна.

Т.М миний бие нь Б гэх хохирогчид 101.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсандаа гэмшиж байна. Үүнийгээ төлж барагдуулах болно.

Мөрдөн шалгах ажиллагааг нэмж хийлгэх шаардлагатай, залилах гэмт хэргийг амьдралын эх үүсвэр болгон хүндрүүлж яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэлийг хэргийн бодит байдалтай нийцэхгүй байна гэж үзэж байна. Үүнд:

1. Хурааж авсан тамга, тэмдэг нь цагдаагийн газар хадаглаж байхад эд мөрийн баримт шинжлэн судалснаар тооцуулах хүсэлттэй гэж улсын яллагч гаргасан. Энэ нь өөрөө хууль зөрчсөн асуудал юм.

2. Мөрдөн шалгах газар хуурам 44 ширхэг гэрчилгээ хураагдсан. Хэн хэдэн ширхэгээр ашигласан эсэх тодорхой байхгүй учир нарийвчлан шалгуулах хүсэлттэй байна.

3. Урьдчилан амлаж бусдыг санаатай гэмт хэрэг үйлдэхэд дэмжлэг үзүүлсэн хүнийг гэмт хэргийн хамжигч гэнэ гэж заасан байдаг. Иймд С, М, Э, Д нарын үйлдэл оролцоо нь гэмт хэргийн хамжигчийн үйлдэл байгаа тул шалгаж өгөхийг хүсэж байна. С, М, Э, Д нар нь хэзээ, хаана үйлдэгдсэн, хэн хамтран оролцсон зэрэг хуурамч бичиг баримт үйлдсэн гэж буруутгаж яллах дүгнэлтэд дурдсан байхад улсын яллагч ялгамжтай хандсан.

4. Гэрч Х-ийн мөрдөн шалгах шатанд өгсөн мэдүүлэгт нь:

- Э ах над руу зээл асууж залгасан гэх,

- Дүнжингарав худалдааны төвийн нэг цэг дээр хамт очсон гэх,

- Э, М, Б, Э нар нь хамт орж ирсэн гэх мэдүүлэг,

- гэрч М: М хамт явсан Б дүүргийн нэгдсэн нэг цэг дээр гэрчилгээг, Зээлийн гэрээ хоёрыг аваад машинаас буусан гэх мэдүүлэг,

2017 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдөр ирүүлсэн шинжээчийн дүгнэлт нь хуурамч гэрчилгээнүүдийг нэг цаг хугацаанд үйлдсэн эсэхийг тогтоох боломжгүй, ижил төрлийн хэвлэх төхөөрөмж хор хэрэглэж үйлдсэн гэх дүгнэлт байдаг учир дахин шалгуулах хүсэлттэй байна. Энэ байдлаар нотлогдож байхад мөрдөн байцаалт бүрэн хийгдээгүй.

5. Намайг 28 үйлдэлд буруутай гэж үзсэн. Эдгээрээс 16 үйлдэл нь С-тай холбоотой байдаг. 10 үйлдэл нь С, М нартай холбоотой байдаг. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад С, Мнар нь гэрчээр болон яллагдагчаар өгсөн мэдүүлэгтээ хэргээ хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

6. М-тэй хуурамчаар үйлдсэн гээд байгаа гэрчилгээг хаана үйлдэгдсэн, хэн хамтран оролцсон зэрэг нь тодорхой байдаггүй учир С, Д, Э нарыг хамт шалгуулах хүсэлттэй байна.

7. Хуурамч гэрчилгээг С-ын ээж болох О гэх хүний данс руу 4.500.000 төгрөгийг шилжүүлж, хуурамч гэрчилгээг аваад А, С нарт 2.000.000 төгрөг нэмээд нийт 1 ширхэг гэрчилгээг 6.500.000 төгрөгөөр авдаг. Үүнийг шалгуулах хүсэлттэй байна.

8. Шүүгдэгч М нь хуурамч гэрчилгээ ашиглан 3 удаагийн үйлдлээр 6 ширхэг гэрчилгээ ашиглан зээл авсан байгаа. Нийт 650.000.000 төгрөгийн зээл авсан. Энэ хуурамч гэрчилгээг хэнээс авсан, хэн хаана үйлдсэн, хэн хэн хамтран оролцсон зэрэг нотлох баримт байхгүй. Энэ хуурамч гэрчилгээний талаар шүүх хуралдаанд дурдсан зүйл байхгүй учир дахин шалгуулах хүсэлттэй байна.

9. 2017 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрийн №4196 тоот шинжээчийн дүгнэлтэд 2017 оны 4 дүгээр сарын 06-ны өдөр улсын бүртгэлийн лавлагаа, 2017 оны 4 дүгээр сарын 07-ны өдрийн иргэдэд үйлчлэх автомат машины тодорхойлолт нэгдсэн маягт, 2017 оны 4 дгээр сарын 03-ны иргэний үнэмлэхийн лавлагаа, 2017 оны 4 дүгээр сарын 08-ны өдрийн оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт гэсэн баримтуудыг “inkjet” маркийн ердийн хэвлэх төхөөрөмж ашиглан хэвлэсэн хуурамч байна гэсэн дүгнэлт байдаг.

10. Энэ дурдсан бичиг баримтуудыг С, Э, М, Д нар үйлдсэн учир дээрх бүх зүйлүүд хавтас хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд байдаг. Мөн өөрсдийнх нь гэрч болон яллагдагчаар татсан мэдүүлэг байхад хэргийн гол хүмүүсийг шалгахгүй хэрэгт хамааралгүй болгосон байдаг. Иймээс мөрдөн шалгах ажиллагааг ахин хийлгэж үнэн зөвийг тодруулж өгөхийг хүсэж байна.

11. С, М, Д, Э нартай миний үйлдэл оролцоо адилхан байхад эдгээр хүмүүст ялгаатай хандаж урьдчилан хэлэлцүүлгийн хүсэлт авч хэлэлцээгүй шууд шүүх хуралдаан хийсэн. Ковид цар тахлаас болж хурал удааширсан байдаг. Биднийг буруутгаж, чичилсээр байгаад хуралдаанд авч хэлэлцэх ёстой зүйлүүдийг авч хэлэлцээгүй ял оноосон. Тйимээс нэмэлт мөрдөн шалгах ажиллагаагаар эдгээр хүмүүсийг шалгуулмаар байна. Энэ хүмүүс энэ гэмт хэрэгт хамжигчаар хамтран оролцсон юм. Эдгээр хүмүүс ял завшаад байна. ...” гэв.

Шүүгдэгч О.С давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Би өөрийн гаргасан давж заалдах гомдлоо дүүрэг андуурч явуулсан байсан. Би 5 хүүхэдтэй, өрх толгойлж амьдардаг. 2005 оноос хойш би барилгын компаниар гүйцэтгэгч хийж, хятад хэлний багш, орчуулагч мэргэжлээр Хятад Улсад суралцаж, бусдаас хараат бусаар өөрийнхөө амьдралыг авч явдаг байсан. Би 1 жил орчмын хугацаанд бусадтай нийлж гэмт хэрэгт холбогдсондоо гэмшиж, харамсаж байна. Т.М, Э, Б.Э, З гэх хүмүүс энэ гэмт хэрэгт холбоотой.  Намайг хуурамч бичиг баримт өөрөө үйлдсэн мэтээр ялласан байдаг. Миний эрх зүйн байдлыг дордуулж, шударга ёсны зарчмыг зөрчсөн гэж үзэж байна. ...” гэв.

Шүүгдэгч Д.А давж заалдах гомдол болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Би өөрийн гэм буруутай, хариуцлаггүй үйлдэлдээ туйлын ихээр гэмшиж ухармсарлан, учирсан хохирлыг төлж барагдуулахаар маш их хичээж байгаа бөгөөд цаашид ч хичээж дуусгахаа илэрхийлэн уучлалт хүсэж байна. Гэхдээ тус шүүхээс шийтгэсэн хорих ял болон зүйлчлэлд дараах байдлаар гомдлыг гаргаж байна. Үүнд:

1. Урьдчилсан хэлэлцүүлэг хийгдээгүй асуудал:

Хавтас хэргийн материал шүүхэд шилжин ирсэн даруйд өмгөөлөгч нар урьдчилсан хэлэлцүүлэг хийлгэх хүсэлт гаргасан боловч шүүх хүлээж авалгүй, шууд шүүх хуралдаан хийснээр миний эрх зөрчигдсөн. Ингэснээр гэмт хэргээс үүдэлтэй мөнгөнөөс авч хувьдаа ашигласан, хохирол төлбөр төлөлцөх үүрэгтэй хамжигч нар, шүүгдэг нар хариуцлагаас мултарч, ял завших нөхцөл бүрдэж, харин миний хувьд эрх зүйн байдал дордсон, бусдын өмнөөс хариуцлага үүрэх, ял шийтгэлд унасанд туйлын их гомдолтой байна.

Учир нь, мөрдөгч, прокурорын шатанд биднийг хэргийн материалтай бүрэн гүйцэд танилцуулаагүйн улмаас хавтас хэрэг шүүхэд шилжин ирэх үед тэдгээр хамжигч нарыг хэргээс мултарч алга болсныг мэдсэн даруйдаа тэдний хариуцлагыг тооцуулах гэж урьдчилан хэлэлцүүлгийн хүсэлт гаргасан байдаг.

2. Амьдралын эх үүсвэр болгоогүй тухайд:

Би 2006 онд нөхрийн хамт “Гараг-Эгшиг” ХХК-ийг үүсгэн байгуулан, өөрсдийн төсөл санаачлагаараа нийгэмд тустай, хэрэгцээт доорх чиглэлүүдээр 17 жилийн туршид тогтвортой үйл ажиллагаа эрхэлж 30-40 хүнийг ажлын байраар хангаж ирсэн билээ. Үүнд:

• Гадаад хэл, хоцрогдол арилгах сургалтын төв /2005-2007 он/,
• Бялдаржуулах фитнесс төв /2006-2010 он/,
• Нийтийн халуун ус, сауны үйлчилгээ /2006-2020 он/,
• Үсчин, гоо сайханы үйлчилгээ /2007-2012 он/,
• Эмийн сан 6 салбар /2012 оноос одоог хүртэл/,
• “Lavanda” үс арчилгааны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл /2019 оноос хойш/,

Үүнээс харахад Д.А би хэрэг үйлдэгдсэн 2016-2017 онуудад ямар амьдралын эх үүсвэртэй, орлоготой, бизнестэй байсан нь тодорхойлж болно. Энэ тухайгаа нотлох баримтууд, дансны хуулга, мэдүүлэг, гэрээ зэргийг хавтас хэрэгт хангалттай өгсөөр байтал намайг ийм зүйл ангиар зүйлчилж ялласанд гомдолтой байна. Мөн би уг хэрэгт шалгагдсан шүүгдэгчдээс хамгийн урт хугацаанд тодорхой тогтвортой бизнесийн үйл ажиллагаа, орлоготой байсны үр дүнд хамгийн өндөр дүнтэй хохирол болох нийт хохирлын 80 хувь буюу 622.000.000 төгрөгийг төлж барагдуулсан нь миний ямар амьдралын эх үүсвэртэйг нотолно. Ийм байхад намайг авсан зээлээ амьдралынхаа аль хэрэгцээнд ашиглаж, эх үүсвэрээ болгосныг ямар үндэслэл, нотлох баримтаар тогтоосон бэ? гэдэг нь тодорхойгүй байх тул энэ зүйлчлэлийг хөнгөрүүлж өгнө үү.

3. Шүүхээс тогтоосон хохирлын тооцооны зөрүүтэй асуудал болон хамжигч, шүүгдэгч нарын хувьдаа авч ашигласан, завшсан мөнгөний тооцоог нотлох баримтууд зэргийг шинжлэн судлуулж, бодит хохирлын тооцоог үнэн зөв гаргуулах хүсэлтэй байна. Үүнд:

- хохирогч Я.Э-ны төлбөр дууссаныг хасуулах /16.500.000 төгрөг/,

- хохирогч С.Эын төлбөр дууссаныг хасуулах /7.000.000 төгрөг/,

- хохирогч Д.Б-д төлбөр төлөгдсөн мөнгө хасуулах /9.400.000 төгрөг/,

- зуучлагч З-аас хохирогч Д.Б-д төлүүлэх /6.000.000 төгрөг/,

- хохирогч “М” ББСБ-д Д.Н-ийн зээлийг өөрт нь хариуцуулж төлүүлэх /30.000.000 төгрөг/,

- хамжигч А.С-ын хувьдаа ашигласан мөнгийг түүнээс гаргуулж, хохирогчдод төлүүлэх /64.000.000 төгрөг/,

- хамжигч М-ийн хувьдаа ашигласан мөнгийг түүнээс гаргуулж, хохирогчдод төлүүлэх /12.000.000 төгрөг/,

- шүүгдэгч Т.М-ы дансаар шилжүүлж авсан мөнгийг төлүүлэх /104.000.000 төгрөг/.

Дээрх тооцооны асуудлыг нийлүүлж тооцоолвол 248.900.000 төгрөгийн буюу надад төлөхөөр тогтоосон нийт хохирол бүрэн төлөгдөх хэмжээний асуудал орхигдоод байгаа учраас би мөрдөн шалгах, мөн шүүхийн шатанд олон дахин ярьсаар мэдүүлсээр байсан боловч шүүх энэ асуудлыг шийдвэрлэж өгөлгүй хаясанд гомдолтой байна.

4. Д.А миний бие гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч гэмшиж байна. Анх удаа гэмт хэрэгт холбогдож буй, шалгагдаж байх хугацаандаа шаргуу, үнэнчээр хөдөлмөрлөж өөрийн бизнесээ дахин босгож улмаар нийт хохирлын 80 хувь буюу 622.000.000 төгрөгийг төлсөн, үлдсэн хохирлыг ч бүрэн төлж барагдуулах боломжтойгоо илэрийлсэн.

2023 онд “Эрүүл мэндийн салбарын тэргүүн”-ээр шагнагдсан, нийгэмд ээлтэй сайн үйлсийн олон төсөл санаачилж гүйцэтгэсэн зэрэг хувийн байдлыг минь харгалзан үзэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлд заасныг журамлан итгэл, уучлал үзүүлж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад заасан зүйлчлэлийг хөнгөрүүлж, торгуулийн ял шийтгэл оногдуулж өгнө үү.

Өөрийн хохирол төлбөрийг бүрэн төлж амжаагүй байдал минь эрүүгийн хариуцлага, ял шийтгэлийг хүндрүүлэх нөхцөл болохгүй болов уу гэж бодож байна. Шүүхийн тогтоолд дурдсанаар “бүлэглэж үйлдсэн” нь хүндрүүлэх нөхцөл болж байна гэжээ. Хэрэв тийм бол үйлдэл санаа бүр нь яг ижилхэн нөхцөл байдалтай шүүгдэгч нарын зүйлчлэлийг шүүх хурлын явцад бууруулан, торгуулийн ял шийтгэл өгсөнийг би сайн ойлгохгүй байна. Үүнийг би шударга бус шийдвэр гэж үзэж байгаа. Мөн шүүх бидний хэргийг Ковидоос болж удааширсан байдлыг бидэнд буруутган загнаж, чичилсээр бидний хүсэлт тайлбарыг хүлээж авахгүй хүчээр шийдсэн нь энэ хэргийн материалд нотолбол зохих шаардлагатай олон асуудал орхигдож, улмаар миний эрх зүйн байдал дордож, ял шийтгэл хүндэрхэд хүргэсэн бөгөөд тогтоох шаардлагатай хохирол, хор уршиг, зүйлчлэл зэрэг нь буруу шийдвэрлэгдсэн гэж үзэж байна.

Иймд миний гомдлыг зохих журмын дагуу шийдвэрлэн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн ял шийтгэлийг минь бууруулж өгнө үү. ...” гэв.

Прокурор С.Мөнхгэрэл тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч нарын үйлдсэн гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, учруулсан хохирол, хор уршгийг харгалзан ял шийтгэл оногдуулсан нь үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Давж заалдах гомдлуудад дараах тайлбарыг гаргаж байна. Хэрэгт мөрдөн шалгах ажиллагаа бүрэн гүйцэд хийгдсэн. Анхан шатны шүүх яллах дүгнэлтийн хүрээнд хэргийг шийдвэрлэсэн. Хуурамч бичиг баримт үйлдсэн А.С, Т.М, Ж.Ж нарын үйлдэл холбогдлыг хэрэгсэхгүй болгосон прокурорын шийдвэр хүчин төгөлдөр болсон. Залилах гэмт хэрэгт хамтран оролцсон оролцоо тогтоогдоогүй тул иргэний хариуцагчаар татах үндэслэлгүй гэж үзсэн. Яллах дүгнэлтийн хавсралтад заасан гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын тооцоонд шүүгдэгч нар маргасан тул анхан шатны шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн явцад шүүх шүүгдэгч нараас тодруулж, хохирлын тооцоог нэгтгэн гаргасан тул хохирлын тооцоог үнэн, зөв гэж үзэж байна. Эд мөрийн баримт овор хэмжээ ихтэй байсан тул шүүхэд хүргүүлэх боломжгүй байсан бөгөөд эд мөрийн баримтаар тооцсон мөрдөгчийн тогтоол хавтаст хэрэгт авагдсан. Эд мөрийн баримтаар тооцсон эд зүйлүүдэд шүүх шинжилгээний дүгнэлт гарсан. Шүүгдэгч нарын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол ноцтой зөрчигдсөн гэж үзэх үндэслэлгүй байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээх саналтай байна. ...” гэв.

Прокурор Ө.Мөнхнавч тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүгдэгч Д.Агийн өмгөөлөгчөөс гаргаж өгсөн 2 хуудас дансны хуулгаар данс хооронд гүйлгээ хийсэн, АТМ-аас мөнгө гаргаж авсан нөхцөл байдал харагдаж байгаа боловч хэн гэдэг хохирогчид төлсөн, мөн хохиролд төлж буй мөнгө мөн эсэх нь эргэлзээтэй байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолын хавсралтаар заасан хохирлын хэмжээг хэвээр үлдээх саналтай байна. ...” гэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хохирогч, шүүгдэгч, тэдгээрийн өмгөөлөгч нарын гаргасан давж заалдах гомдлуудад заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хянаж үзлээ.

Хэргийн бүх ажиллагааг хянахад, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн шалгах ажиллагааны үед болон шүүхээс хэрэг хянан шийдвэрлэх явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хасаж, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн зөрчил тогтоогдсонгүй.

Хэрэгт цугларч, шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудыг харьцуулан шинжлэн судлахад:

1. Шүүгдэгч О.С нь үргэлжилсэн 31 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.136.092.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон,

2. Шүүгдэгч Т.М нь үргэлжилсэн 28 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.377.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон,

3. Шүүгдэгч Д.А нь бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 19 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.040.942.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон,

4. Шүүгдэгч Б.А нь бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 3 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 150.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон,

5. Шүүгдэгч О.М нь бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 6 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 163.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон,

6. Шүүгдэгч Б.Э нь бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 9 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 390.750.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон,

7. Шүүгдэгч Д.С нь бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 70.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилсан,

8. Шүүгдэгч Б.М нь бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож 35.000.000 төгрөгийн залилсан,

9. Шүүгдэгч Б.Б нь бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 3 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 98.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон,

10. Шүүгдэгч М.Э нь бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр нийт 78.000.000 төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулж залилсан,

11. Шүүгдэгч Н.Э нь бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр нийт 58.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилсан,

12. Шүүгдэгч Х.Х нь бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

13. Шүүгдэгч Н.Б нь бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож 30.000.000 төгрөгийг залилсан,

14. Шүүгдэгч Ц.М нь бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 4 удаагийн үйлдлээр нийт 652.860.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж, залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон гэмт хэрэг тус тус үйлдсэн болох нь:

Хохирогч Л.Н-ийн /1 хх 40-43, 20 хх 235-237, 22 хх 246, 25 хх 16/, Г.О-ын /22 хх 240/, М.М-гийн /2 хх 203-205, 25 хх 3-4/, Р.Н-гийн /20 хх 217-220/, Х.Б-ийн /2 хх 206-210, 25 хх 12-13/, Д.С-ын /2 хх 211-216, 217-218, 20 хх 238-239, 24 хх 181-182/, Х.Н-гийн /5 хх 41-44, 45-46/, Х.С-ийн /12 хх 216-219, 20 хх 249-250, 24 хх 174-175/, С.Д-ын /6 хх 222-223, 224-225, 8 хх 163-167, 20 хх 226/, Ц.Э-ын /7 хх 112-114, 178-180/, Ц.Т-гийн /20 хх 213-214, 25 хх 14-15, Э.Э-гийн /8 хх 227-228, 229-230/, Д.Т-ын /9 хх 55-57, 20 хх 223-225/, Д.Т-ийн /9 хх 76-78, 20 хх 221-222, 24 хх 184-185/, С.М-гын /9 хх 124-126, 20 хх 230-231, 24 хх 165-166/, Ч.Э-ны /10 хх 30-32, 20 хх 240-242, 25 хх 10-11/, Ж.Г-ын /11 хх 28-29, 20 хх 233-234/, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Б.У-ын /22 хх 245, 24 хх 171-172/, Ч.С-ын /11 хх 135-137, 20 хх 238-239/, С.М-ын /11 хх 200-201, 20 хх 205-207, 25 хх 5-6/, Д.Б-ийн /12 хх 21-23, 24-27, 28-31, 21 хх 2-3/,  Б.О-гийн /13 хх 36-38, 20 хх 243-245, 24 хх 178-179/, Т.Э-ны /13 хх 225-226, 24 хх 151-152/, Р.Б-гийн /14 хх 21-23, 21 хх 6-8, 24 хх 169-170/, С.Б-ны /14 хх 80-84, 24 хх 156-157/, С.Э-ын /14 хх 175-179, 24 хх 167-168/, Д.А-гийн /14 хх 213-214, 22 хх 242, 25 хх 8-9/, М.Т-ийн /14 хх 225-227, 24 хх 158-159/, Ц.Б-гийн /22 хх 61/, М.Ч-гийн /23 хх 96-97, 24 хх 17-19, 176-177/, Д.М-ын /23 хх 163-165, 24 хх 15-16/, Т.Б-ний /24 хх 78-80, 182-183/ нарын мэдүүлгүүд,

гэрч Д.О-ийн /1 хх 76-78/, гэрч У.О-ны /1 хх 79-80/, Д.Ц-гийн /1 хх 81-82/, Ц.Г-гийн /1 хх 85-86/, М.Л-гийн /1 хх 87-88/, С.Г-гийн /1 хх 91-92/, Д.Ц-ын /1 хх 93-94/, Э.Г-ын /1 хх 95-96/, Д.Д-гийн /1 хх 97-98/,  О.О-гийн /1 хх 109-110/, Б.Б-ын /1 хх 46-47, 21 хх 36-37/, Б.Б-ийн /1 хх 44-45, 21 хх 38-39/, Г.Ц-ны /2 хх 133-135/, Б.Э-ын /2 хх 226-227, 228-229/, М.Б-ийн /2 хх 230-231/, Д.Н-ийн /2 хх 232/, Э.Б-ийн /2 хх 233-234/, Х.Ц-ийн /21 хх 65-66/, О.Г-ын /23 хх 1/, Б.Б-ийн /4 хх 69-70/, Ж.Х-ийн /4 хх 71-72/, Ц.Б-ны /4 хх 71-72/, Ц.Б-ны /4 хх 73/, М.А-гийн /4 хх 76/, Ч.Н-ийн /4 хх 79/, Б.Г-ийн /12 хх 225-227/, Д.И-гийн /12 хх 233-234/, С.Ч-ийн /5 хх 187-188, 21 хх 19-21/, М.А-гийн /6 хх 226/, Б.Г-ийн /21 хх 63-64/, Ж.Б-ын /21 хх 32-33/, З.Б-ын /21 хх 34-35/, Д.Н-ийн /7 хх 184/, Ц.Э-ын /8 хх 183-184, 22 хх 250/, Ч.О-гийн /22 хх 117-118/, Б.Д-гийн /9 хх 129-130/, Г.М-ийн /9 хх 131-132/, Л.У-гийн /9 хх 135-136/, Ц.Б-ны /9 хх 139/, Б.Б-ын /11 хх 30-32/, Б.О-ны /21 хх 67-68/, Э.Х-ийн /11 хх 209-210, 22 хх 114-116/, Т.О-ын /21 хх 9-11/, Ш.Б-ийн /21 хх 59-60/, Т.З-ын /12 хх 32-34, 21 хх 15-18/, Б.О-гийн /21 хх 57-58/, Б.П-гийн /13 хх 46-47/, Б.Э-гийн /13 хх 51-52/, Б.Н-гийн /13 хх 54-55/, Н.М-ийн /13 хх 229-230/, Д.С-ийн /13 хх 231-232/, С.Ө-гийн /13 хх 233-235/, Э.М-ын /13 хх 240-241/, Л.А-гийн /14 хх 27-29/, Н.С-ын /14 хх 72-73/, З.О-ын /14 хх 180-182/, Б.А-гийн /14 хх 207-208/, Ж.Ж-гийн /1 хх 53-55/, Ч.Э-ийн /22 хх 67/, Б.Г-ны /23 хх 107-113/, Б.Л-ын /23 хх 173-178/, н.М-ний/24 хх 85-86/, шинжээч О.Г-гийн /5 хх 180-181/ нарын мэдүүлгүүд,

2018 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн 1486 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /1 хх 114-142/, 2018 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 6512 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /20 хх 124-132/, 2017 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдрийн 3692 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /4 хх 86-89/, 2017 оны 8 дугаар сарын 28-ны өдрийн 4196 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /4 хх 91-94/, 2017 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдрийн 5060 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /5 хх 51-58/, 2017 оны 11 дүгээр ссарын 30-ны өдрийн 6133 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /5 хх 165-172/, 2017 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 5311 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /6 хх 238-242/, 2017 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн 6283 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /6 хх 244-248/, 2018 оны 5 дугаар сарын 09-ны өдрийн 3317 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /7 хх 122-125/, 2018 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдрийн 3767 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /7 хх 188-191/, 2018 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 5663 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /7 хх 241-244/, 2017 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдрийн 3737 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /8 хх 186-189/, 2018 оны 6 дугар сарын 15-ны өдрийн 4027 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /9 хх 59-62/, 2018 оны 6 дугаар сарын 28-ны өдрийн 4265 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /9 хх 87-92/, 2018 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн 5710 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /20 хх 170-174, 179-185/, 2017 оны 9 дүгээр  сарын 08-ны өдрийн 4483 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /9 хх 145-148/, 2018 оны 4 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 240, 241 дугаар шинжээчийн дүгнэлтүүд /10 хх 170-172, 11 хх 40-42/, 2018 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 5664 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /11 хх 223-226/, 2018 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 5665 дугаар шинжээчийн /11 хх 223-226/ дүгнэлтүүд,

Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын 2018 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдрийн 7/1541 тоот албан бичиг /1 хх 243-245/, К ББСБ-ын 2017 оны 12 дугаар сарын 04-ний өдрийн 2017/118 тоот албан бичиг, хавсралт /2 хх 50-93/, Ариг банкны 2017 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн 1487 тоот албан бичиг /3 хх 68/, ..... дүүргийн улсын бүртгэлийн 2017 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 8/1573 тоот албан бичиг /6 хх 19/, Оюуны өмч, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын 2017 оны 5 дугаар сарын 04-ний өдрийн 12/3737 тоот албан бичиг /9 хх 250/, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын 2018 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн 2/4502 тоот албан бичиг /15 хх 102-121/,

 

К ББСБ-аас өгсөн Б.А-ийн зээл хүсэх үедээ бүрдүүлсэн материалыг хураан авсан мөрдөгчийн тэмдэглэл /5 хх 10-34/,

Зээлийн гэрээ /2 хх 136-138, 12 хх 135-139, 7 хх 107-111, 165-167, 8 хх 158-159, 9 хх 65-66, 96, 119, 238, 10 хх 186-190, 11 хх 76-78, 12 хх 46-51, 14 хх 40-49, 96, 106, 107, 117-119, 130, 140-146, 223-224, 238-239, 16 хх 237, 22 хх 73-74, 81-82/, зээлийн болон барьцааны зээлийн гэрээ /7 хх 66-68, 233-238, 9 хх 240, 13 хх 42-45, 247-250, 16 хх 245, 152-255, 17 хх 2, 10 хх 183, 11 хх 72-74, 211-214, 16 хх 125, 14 хх 159-163, 23 хх 71-72, 73-76, 223-232/, гэрчилгээ болон барьцааны гэрээ /16 хх 135-136, 149-151, 156-158, 161-163/,

Монгол банкны ханшийн лавлагаа /3 хх 163, 23 хх 8/, автомашины лавлагаа /22 хх 69-70/, эд хөрөнгийн лавлагаа /15 хх 102-121/, банкны баримт, тодорхойлолт /13 хх 48-49/, улсын бүртгэгчийн тэмдэгийн мэдээлэл /15 хх 99-101/,

Худалдаа хөгжлийн банкнаас гаргаж өгсөн зээлийн холбогдох материалууд /3 хх 199-209/, Хаан банкны барьцааны гэрээ /13 хх 40-41/, санхүүгийн баримтууд /14 хх 164-166, 168-169, 170-173/, барьцаа шалгасан хуудас /23 хх 220-222/,

Эд мөрийн баримт /4 хх 67-68, 6 хх 217/, эд мөрийн баримтаар тооцох тухай мөрдөгчийн тогтоол /9 хх 120-121, 10 хх 231, 11 хх 85, 16 хх 134-150, 17 хх 1-43/, үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл /8 хх 143-154/, эд зүйл хураан авсан болон хүлээлгэн өгсөн тухай тэмдэглэл /9 хх 74-75/, зээл хүсэгчийн анкет /14 хх 197/, гэрчилгээ /16 хх 235, 238-241, 23 хх 114-115/, мөнгө шилжүүлсэн баримтууд /9 хх 122, 247, 14 хх 63-67/, дансны хуулга /13 хх 53, 169-188, 23 хх 233-242, 24 хх 71/, хохирогч Т.Э-аас гаргаж өгсөн баримтууд /13 хх 244-246/, хохирогч Р.Б-гаас гаргаж өгсөн баримтууд /14 хх 36-39/, яллагдагч нарын дансанд үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл /17 хх 44-96/ зэрэг хэрэгт цуглуулж, бэхжүүлсэн, анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгээр хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогджээ.

Шүүхийн шийтгэх тогтоолын үндэслэл болгосон дээрх нотлох баримтууд нь хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой ба хэргийн үйл баримтыг бүрэн нотолж чадсан, эдгээр нь хоорондоо эргэлзээ үүсгээгүй байна.

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих асуудлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан байх тул анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтын хүрээнд Ц.М, М.Э, Б.Б, Х.Х, Б.Б, Б.А, Д.А, О.С, Т.М, Б.М, Н.Э, Д.С, Б.Э, О.М нарт холбогдох хэргийг эцэслэн шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй болжээ.

Хэргийн үйл баримтыг тогтооход үндэслэл болсон нотлох баримтуудыг цуглуулах, бэхжүүлэх, үнэлэх шатанд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн зөрчил тогтоогдсонгүй.

Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудад дүн шинжилгээ хийж, шүүгдэгч О.С-ийг үргэлжилсэн 31 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.136.092.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон, шүүгдэгч Т.М-ыг үргэлжилсэн 28 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.377.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон, шүүгдэгч Д.А-г бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 19 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.040.942.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон, шүүгдэгч Б.А-гийг бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 3 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 150.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч О.М-ыг бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 6 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 163.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Б.Э-г бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 9 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 390.750.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Д.С-ийг бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 70.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Б.М-ийг бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож 35.000.000 төгрөгийн хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Б.Б-г  бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 3 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 98.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч М.Э-ыг бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр нийт 78.000.000 төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Н.Эыг бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр нийт 58.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Х.Х-г бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож 30.000.000 төгрөгийг хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Н.Б-ыг бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож 30.000.000 төгрөгийг хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн, шүүгдэгч Ц.М-ийг бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 4 удаагийн үйлдлээр нийт 652.860.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилах гэмт хэргийг үйлдсэн гэж хэргийн үйл баримтыг үндэслэлтэй тогтоож, хэргийн бодит байдалд нийцсэн дүгнэлт хийсэн байна.

Шүүгдэгч О.С-ийг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч “Залилах” гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэмт хэрэгт гуйцэтгэгчээр хамтран оролцсон үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар, шүүгдэгч Т.М, Д.А нарыг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч “залилах” гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэмт хэрэгт гүйцэтгэгчээр болон хамжигчаар хамтран оролцсон үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар, шүүгдэгч Б.А, О.М, Б.Э, Б.Б, Д.С, М.Э, Н.Э нарыг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч залилж, их хэмжээний хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт гүйцэтгэгчээр хамтран оролцсон үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар, шүүгдэгч Ц.М-ийг “Үргэлжилсэн үйлдлээр хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч залилж, их хэмжээний хохирол учруулсан” үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар гэм буруутайд, шүүгдэгч Б.М, Х.Х, Н.Б нарыг “Хуурч, баримт бичиг ашиглаж, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгож, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авч залилсан гэмт хэрэгт гүйцэтгэгчээр хамтран оролцсон” үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тус тус зүйлчилсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй, Эрүүгийн хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэжээ.

Залилах гэмт хэрэг нь хохирогчийг хуурч мэхлэх, зохиомол байдлыг зориудаар бий болгох, бодит байдлыг нуух замаар бусдыг төөрөгдөлд оруулж, эсхүл нэр хүнд, урьдын харилцааны явцад бий болсон итгэлийг урвуулан ашиглаж эзэмшигч, өмчлөгчийн эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авах шинжтэй үйлдэгддэг бөгөөд шүүгдэгч нарын хувьд гэмт үйлдлээ хэрэгжүүлж эхлэхээс өмнө тухайн эд хөрөнгийг буцааж өгөхгүй, хариу төлбөр огт хийхгүй гэсэн санаа зорилго, сэдэлтээр эд хөрөнгийг шилжүүлэн авснаар энэхүү гэмт хэргийн шинж хангагдах онцлогтой.

Шүүгдэгч О.С-ийн үргэлжилсэн 31 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.136.092.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан, шүүгдэгч Т.Мы үргэлжилсэн 28 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.377.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан, шүүгдэгч Д.А-гийн бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 19 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 1.040.942.320 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан, шүүгдэгч Б.А-ийн бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 3 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 150.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан, шүүгдэгч О.М-ын бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 6 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 163.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан, шүүгдэгч Б.Э-гийн бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 9 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 390.750.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан, шүүгдэгч Д.С-ийн бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 70.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан, шүүгдэгч Б.М-ийн бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчийн үүрэгтэй оролцож 35.000.000 төгрөгийн хохирол учруулж залилсан, шүүгдэгч Б.Б-гийн бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 3 удаагийн үйлдлээр бусдад нийт 98.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилсан, шүүгдэгч М.Э-ын бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр нийт 78.000.000 төгрөгийн их хэмжээний хохирол учруулж залилсан, шүүгдэгч Н.Э-ын бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 2 удаагийн үйлдлээр нийт 58.000.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж залилсан, шүүгдэгч Х.Хгийн бусадтай бүлэглэн гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож 30.000.000 төгрөгийн хохирол учруулж залилсан, шүүгдэгч Н.Б-ын бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож 30.000.000 төгрөгийг хохирол залилсан, шүүгдэгч Ц.Мийн бусадтай бүлэглэн, гүйцэтгэгчээр хамтран оролцож үргэлжилсэн 4 удаагийн үйлдлээр нийт 652.860.000 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулж дээрх төгрөгийг шүүгдэгч нар тус тус шилжүүлэн авсан нь энэхүү гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангасан байна.  

Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцогдсон шүүгдэгчид ял оногдуулахдаа шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг харгалздаг.

Анхан шатны шүүхээс гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, шүүгдэгч нарын хувийн байдал болон шүүгдэгч нарын гэмт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирол зэрэг нөхцөл байдлыг харгалзан шүүгдэгч О.С-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17 3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар 8 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1,3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар шүүгдэгч Т.М-д 7 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, шүүгдэгч Д.А-д 6 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3, 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар шүүгдэгч Б.Э-д 30.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 30.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, шүүгдэгч Б.А, Б.Б нарт 12.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 12.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, шүүгдэгч О.М-т 15.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 15.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, шүүгдэгч Д.С, М.Э, Н.Э нарт 10.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 10.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар шүүгдэгч Ц.М-эд 15.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 15.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.М, Х.Х, Н.Б нарт 5.000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 5.000.000 төгрөгөөр торгох ялаар тус тус шийтгэж шийдвэрлэсэн тэдгээрийн гэм бурууд тохирсон төдийгүй эрүүгийн хариуцлагын зорилгыг хангасан, хууль ёсны бөгөөд шударга ёсны зарчимд нийцсэн байна.

Хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч “Д О ББСБ” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А-аас “...хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүмүүс болох С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нараас цаашид Иргэний журмаар гэм хорын хохирлыг шаардах эрхийг хангаж, иргэний хариуцагчаар татаж тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгнө үү. ...” гэх давж заалдах гомдол гаргасан бөгөөд О.С нарт холбогдох хэргийн 26 дугаар хавтаст хэрэгт дээрх нэр бүхий яллагдагч нарт холбогдох хэргийг залилах гэмт хэрэгт холбогдолгүй болохыг тогтоож, хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн бөгөөд прокурорын тогтоол хүчин төгөлдөр байна.

Шүүгдэгч Д.А-гийн өмгөөлөгч С.Оюунцэцэгээс “... Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдал буюу мөн хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан эргэлзээгүй нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдоогүй. Нэр бүхий 6 хүнд төлбөр төлөхөөр шийдвэрлснээс Ч.Эрдэнэсайхан, С.Э нарын хохирлыг барагдуулсан, Д.Б төлбөл зохих хохирлоос төлсөн байхад төлүүлэхээр шийдсэн нь үндэслэлгүй байх тул хохирлын асуудлыг хянан үзэж бодитоор тооцож өгнө үү. ...” гэх давж заалдах гомдол гаргасан бөгөөд давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд дээрх хохирлыг нөхөн төлсөн талаарх нотлох баримтуудыг гаргаж өгсөн бөгөөд шүүх уг хохирлыг нөхөн төлсөн болохыг магадлалд дурьдаж шийдвэрлэсэн болно.

Шүүгдэгч Б.Б, М.Э нарын өмгөөлөгч Б.Эрхбаяр, Б.Батбаяр, Ч.Ганзориг нараас “..Анхан шатны шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэг болон хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтаар М.Э, Б.Б нарын “П ББСБ” ХХК-аас авсан 45.000.000 төгрөгийн 22.500.000 төгрөгийг О.С авсан болох нь дараах баримтуутаар тогтоогддог бөгөөд хэн аль нь маргадаггүй. Иймд шийтгэх тогтоолын 115 хуудаст хохирлын дүнг үзүүлсэн хүснэгтийн 8 дахь хэсэгт М.Э болон Б.Б нараас 23.800.000 төгрөгийг гаргуулах гэсний 22.500.000 төгрөгийг О.Сэс гаргуулах талаар өөрчлөлт оруулж өгнө үү. ...” гэх давж заалдах гомдол гаргасан ба О.С нарт холбогдох хэргийн 11 дүгээр хавтаст хэргийн 211-215 дугаар талд “П ББСБ” болон М.Э, Б.Б нарын хооронд хийсэн зээлийн гэрээ, барьцааны гэрээ байх бөгөөд тухайн зээлийг М.Э, Б.Б нар авсан болох нь нотлох баримтаар нотлогдон тогтоогдсон байна. Харин М.Э, Б.Б нар нь уг зээлээс О.Сд өгсөн талаар Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу нэхэмжлэх эрх нээлттэй байгааг дурьдаж байна.

Шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нарын өмгөөлөгч Д.Алтантуяагаас “...анхан шатны шүүх нийт 30.000.000 төгрөгийн хохирлын хэмжээг тогтоохдоо шүүгдэгч Т.М, О.С нарын авсан 11.980.000 төгрөгийн хохирлыг Н.Б, Х.Х нараар төлүүлэхээр шийдвэр гаргасан нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий 1.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “эрүүгийн хариуцлага нь учруулсан хохирлын хэр хэмжээнд тохирсон байх”, 2 дахь хэсэгт “заасан хүнийг ямар нэг байдлаар ялгаварлан гадуурхахгүй”, 3 дахь хэсэгт заасан “эрүүгийн хариуцлагыг бусад хүнд халдаан хэрэглэж болохгүй” гэх зэрэг шударга ёсны зарчмыг, мөн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасан “бодит хохирлыг нөхөн төлүүлэх” зэрэг хууль зөрчсөн. Учруулсан бодит хохирлын хэр хэмжээг тогтоож чадаагүйгээс болж, энэ нь эрүүгийн хариуцлагад нөлөөлсөн, 11.980.000 төгрөг авсан болох нь нотлогдсон шүүгдэгч нарыг хохирол төлөхөөс чөлөөлсөн нь ялгаварласан, тэдний авсан мөнгийг Х.Х, Н.Б нараар төлүүлэх шийдвэр гаргаж байгаа нь эрүүгийн хариуцлагыг бусад хүнд халдаасан, бодит хохирлоос давсан хохирол төлөх шийдвэр гаргасан. Шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нар нь 2.800.000 төгрөгийн хохирол төлсөн гэж нийт төлөгдсөн хохирлын хэмжээг буруу дүгнэж тооцсон. Мөн нэг гэр бүлд 10.000.000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан нь шүүгдэгч нарын үйлдсэн гэм бурууд буюу 8.675.000 төгрөгийн хохирол учруулсан үйлдэлд хүндэдсэн байх тул торгох ялыг зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар сольж өөрчилж өгнө үү. ...” гэх давж заалдах гомдол гаргасан ба анхан шатны шүүх Х.Х, Н.Б нарт оногдуулсан эрүүгийн хариуцлага нь хуульд нийцсэн талаар давж заалдах шатны шүүхээс дүгнэлтийг хийсэн бөгөөд Х.Х, Н.Б нар нь тухайн зээлээс Т.М, О.С нарт өгсөн үйл баримтын талаар Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу иргэний журмаар жич нэхэмжлэх эрхтэй болохыг дурьдаж байна.

Шүүгдэгч Т.Маас “...С, М, Д, Э нартай миний үйлдэл оролцоо адилхан байхад эдгээр хүмүүст ялгаатай хандаж урьдчилан хэлэлцүүлгийн хүсэлт авч хэлэлцээгүй шууд шүүх хуралдаан хийсэн. Ковид цар тахлаас болж хурал удааширсан байдаг. Биднийг буруутгаж, чичилсээр байгаад хуралдаанд авч хэлэлцэх ёстой зүйлүүдийг авч хэлэлцээгүй ял оноосон. Тиймээс нэмэлт мөрдөн шалгах ажиллагаагаар эдгээр хүмүүсийг шалгуулмаар байна. Энэ хүмүүс энэ гэмт хэрэгт хамжигчаар хамтран оролцсон юм. Эдгээр хүмүүс ял завшаад байна. ...” гэх давж заалдах гомдолд О.С нарт холбогдох хэргийн 26 дугаар хавтаст хэрэгт дээрх нэр бүхий яллагдагч нарт холбогдох хэргийг залилах гэмт хэрэгт холбогдолгүй болохыг тогтоож, хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн бөгөөд прокурорын тогтоол хүчин төгөлдөр байна. Мөн анхан шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийг явуулж яллагдагч нарыг шүүхэд шилжүүлсэн бөгөөд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт орсон байгааг дурьдах нь зүйтэй.

Шүүгдэгч Т.М-ы өмгөөлөгч Д.Гомбо, Ш.Мягмарцэрэн нараас “...Т.М нь өөрийн үйлдсэн 4 үйлдэл дээрээ маргадаггүй бөгөөд бусад 12 үйлдэл дээр миний үйлчлүүлэгч Т.М нь С-тай нийлж хуурамч бичиг баримтыг үйлдэн өгч ингэснийхээ хариуд тодорхой хэмжээний хөлсийг авч, Стай хуваан авдаг байсан бөгөөд цаашид хуурамчаар хийсэн бичиг баримтыг ашиглан зээл авах процессд оролцдоггүй байсан. Гэтэл дээрх үйлдлүүдэд миний үйлчлүүлэгчийн үйлдэл оролцоо нь С-тай яг адилхан бөгөөд хуурамч бичиг баримтыг хийж өгснөөр төгссөн байхад С-ын үйлдэл нь хуурамч бичиг баримт үйлдэх гэмт хэргийн шинжтэй харин Т.М-ы үйлдэл нь залилах гэмт хэрэгт хамтран оролцогчийн шинжтэй гэж дүгнэлт хийсэн үндэслэлгүй байна. Уг хэргийн зайлшгүй хамтран оролцогч Сыг дахин шалгах шаардлагатай байна. Иймд хэргийг прокурорт буцааж өгнө үү. ...” гэх давж заалдах гомдолд шүүгдэгч Т.М-ыг залилах гэмт хэргийг хүндрүүлэх нөхцөл байдалтай үйлдсэн гэм буруутай болохыг тогтоож, эрүүгийн хуульд заасан хариуцлага оногдуулж шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол үндэслэл бүхий болсон талаар магадлалаар шийдвэрлэсэн бөгөөд нэр бүхий яллагдагч нарын үйлдэл холбогдолыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн прокурорын тогтоол хүчин төгөлдөр байгаа болно.

Шүүгдэгч О.С, түүний өмгөөлөгч Г.Тамир нараас “...С, М, А, Д нарын үйлдэл нь эхлээд хуурамчаар гэрчилгээ хийж өгч мөнгө зээлдэг хувь хүн болон хуулийн этгээдийг судалж олж өгнө. Үүнийг дараа шүүгдэгч О.С нь хийж өгсөн гэрчилгээг барьж очиж үзүүлээд зээл авахаар тохиролцоно. Ингээд нотариатаар орж баталгаажуулаад, ЭХЭУБЕГ-т бүртгүүлж, тэмдэглэгээ хийлгэхээр болоход О.С болон нэр бүхий шүүгдэгч нар таньдаг хүн байгаа өдөрт нь бүртгүүлээд тэмдэглэгээ хийлгэнэ гэж итгүүлж гэрчилгээгээ авч яваад дахин С, М, А, Д нар дээр ирж хуурамчаар барьцаалбар хийлгэж, бүртгэгчийн тамгыг даруулж, гэрээн дээр тэмдэглүүлж уг баримт бичгүүдийг авч хохирогч нарт өгснөөр хохирогч нар өөрсдийн өмчлөх эрх болох дансандах мөнгөө шилжүүлснээр гэмт хэрэг төгсдөг. Ингээд мөнгөө хувааж авна. Цаг хугацааны хувьд дахин дараагийн үйлдлийг хийдэг болох нь хавтас хэрэгт авагдсан баримтуудаар хангалттай тогтоогдож байхад өмгөөлөгчийн энэ дүгнэлтэд шүүх огт няцаалт хийж үгүйсгэсэн талаар үндэслэлээ зааж бичээгүй. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан этгээдийг хохирогчоор тогтооно гэж заасан. Гэтэл хавтас хэрэгт хохирогч нарыг зөв тогтоогоогүй байхад шүүх зөвтгөхгүйгээр өмгөөлөгчийн гаргасан дүгнэлтэд огт няцаалт хийгээгүй хэргийг шийдвэрлэсэнд мөн гомдолтой байна. ...” гэх агуулга бүхий давж заалдах гомдлууд гаргасныг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэж байгаа бөгөөд гомдолд дурьдсан этгээдүүдийг шалгаж залилах гэмт хэрэгт хамтран оролцоогүй болохыг тогтоосон прокурорын тогтоол хүчин төгөлдөр, мөн анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлд заасан залилах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай тогтоож, хохирол төлбөрийг гаргуулж шийдвэрлэсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн шалгах ажиллагааны үед болон шүүхээр хэрэг хянан шийдвэрлэх явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хасаж, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн зөрчил тогтоогдсонгүй гэж давж заалдах гомдлыг тус тус хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Шүүгдэгч Д.А, түүний өмгөөлөгч С.Оюунцэцэг, Г.Баяржаргал, шүүгдэгч Т.М, түүний өмгөөлөгч Д.Гомбо, Ш.Мягмарцэрэн, шүүгдэгч О.С, түүний өмгөөлөгч Г.Тамир нараас “байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэж дүгнэн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар гэм буруутайд тооцсон нь үндэслэлгүй. ...” гэх агуулга бүхий давж заалдах гомдлууд гаргажээ.  

2015 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад заасан “Энэ гэмт хэргийг байнга үйлдэж, амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэх онц хүндрүүлэх шинж нь хоорондоо шууд харилцан хамаарал бүхий нэг төрлийн гэмт хэргийг харьцангуй удаан хугацаанд, гурав буюу түүнээс дээш удаа давтан үйлдэж, уг гэмт хэргийг үйлдэж олсон бага бус, түүнээс дээш хэмжээтэй ашиг орлогыг өөрийн болон гэр бүл, хамаарал бүхий хүмүүсийнхээ амьжиргааг залгуулах гол эх сурвалж, эсхүл бусад үйлдвэрлэл, худалдаа, үйлчилгээ зэрэг ашиг олох зорилготой үйл ажиллагааныхаа үндсэн хэрэгсэл, эх үүсвэр болгож тогтвортой ашигласан байхыг хамааруулсан хууль зүйн ойлголт юм.

Түүнээс гадна “Энэ гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон” гэх шинжээр хэргийг хүндрүүлж зүйлчлэхдээ тухайн төрлийн гэмт хэргийг үйлдэх нь амьдралынх нь хэвшил, хэв маяг болсноос гадна энэхүү гэмт үйлдлээс өөр орлогогүй, өөрөөр хэлбэл бусдын эд хөрөнгийг шунахай зорилгоор, хууль бус аргаар өөрийн болгож, амар хялбар аргаар ашиг олох боломжийг байнга эрэлхийлж, түүнд чиглэсэн үйл ажиллагааг тогтвортой явуулдаг, гэмт санаа зорилго бүхий хувийн байдлыг харгалзан үзнэ.

Өмчлөх эрхийн эсрэг гэмт хэргийг байнга үйлдэж, тухайн гэмт хэргээс олсон орлогыг амьдралын эх үүсвэр болгосон хүн гэмт хэргийн халхавч болгож хууль ёсны бусад орлого олж байсан эсэх нь хэргийн зүйлчлэлд нөлөөлөхгүй юм.

Шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нарын хувьд залилах гэмт хэргийг ижил төстэй аргаар үйлдэж, О.С 31 удаагийн үйлдлээр нийт 1.136.092.320 төгрөгийн хохирол, Т.М 28 удаагийн үйлдлээр нийт 1.377.000.000 төгрөгийн хохирол, Д.А 19 удаагийн үйлдлээр нийт 1.040.942.320 төгрөгийн хохирол  учруулсан үйлдэл нь залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж, амьдралын эх үүсвэр болгосон шинжийг хангаж байна.

Шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нарын үйлдсэн гэмт хэргийн үйлдлийн арга, зан үйлийн хэвшил болж тогтсон хандлага, гэмт үйлдлийн давтамж, түүний шинж чанарын төстэй байдал, гэмт хэргийн улмаас олсон орлого нь хэмжээний хувьд хүний амьдралын хэв шинжид үзүүлж болох нөлөөлөл зэрэг хүчин зүйлсийг үнэлж үзсэний дагуу шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нарыг залилах гэмт хэргийг байнга үйлдэж амьдралын эх үүсвэр болгосон гэж анхан шатны шүүх хүндрүүлэн зүйлчилснийг буруутгах үндэслэл тогтоогдоогүй болно.

Анхан шатны шүүх шийтгэх тогтоолын тодорхойлох хэсэгт Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 34.14 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг журамлан прокуророос шүүгдэгч Б.А, Б.Б, О.М, Б.Э, Ц.М нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх заалтад зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн өөрчилж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснар зүйлчлэх нь зүйтэй гэж дүгнэсэн атлаа шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтаар дээрх нэр бүхий 5 шүүгдэгчийг гэм буруутайд тооцохдоо Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 34.14 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан журамласан заалтыг орхигдуулж бичснийг давж заалдах шатны шүүхээс зөвтгөж шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт нэмэлт заалтаар оруулж зөвтгөж шийдвэрлэв.  

Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогоолд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хэрэгсэхгүй болгосон “яллагдагч А.С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нараас гэм хорын хохирлын талаарх нотлох баримтаа бүрдүүлэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу хохирогч нар иргэний журмаар жич нэхэмжлэх эрхтэй” болохыг нэмэлт заалтаар дурдаж шийдвэрлэлээ.

Шүүгдэгч Д.А нь давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаас өмнө хохирогч “К ББСБ”-ХХК-д учруулсан төлбөл зохих 88.034.400 төгрөгийг бүрэн төлж барагдуулсан, хохирогч С.Э-т төлбөл зохих 7.000.000 төгрөг, Я.Э-д төлбөл зохих 16.500.000 төгрөгийг тус тус төлсөн болохыг дурдах нь зүйтэй.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.10 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нар нь 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрөөс 2024 оны 4 дүгээр сарын 17-ны өдрийг хүртэл нийт 174 /нэг зуун далан дөрвөн/ хоног цагдан хоригдсоныг тэдгээрийн эдлэх ялд оруулан тооцох нь зүйтэй.

Иймд магадлалд дурдсан үндэслэлээр шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт зохих өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх дүгнэв.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, 1.4 дэх заалтыг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 2023/ШЦТ/1076 дугаар шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт:

-“Шүүгдэгч Б.А, Б.Б, О.М, Б.Э, Ц.М нарт Нийслэлийн проукрорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийнн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулж яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалт болгон хөнгөрүүлэн өөрчилсүгэй” гэх,

- “Яллагдагч А.С, Ж.Ж, Т.М, А.Б, Н.Д нараас гэм хорын хохирлын талаарх нотлох баримтаа бүрдүүлэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу хохирогч нар иргэний журмаар жич нэхэмжлэх эрхтэй” гэсэн нэмэлт заалт тус тус оруулсугай.

2. Шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсгийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, хохирогч “Д О” ББСБ-ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А, шүүгдэгч Д.А, түүний өмгөөлөгч С.Оюунцэцэг, Г.Баяржаргал, шүүгдэгч М.Э, Б.Б нарын өмгөөлөгч Б.Эрхбаяр, Б.Батбаяр, Ч.Ганзориг нарын хамтран гаргасан, шүүгдэгч Х.Х, Н.Б нарын өмгөөлөгч Д.Алтантуяа, шүүгдэгч Т.М, түүний өмгөөлөгч Д.Гомбо, Ш.Мягмарцэрэн нарын хамтран гаргасан, шүүгдэгч О.С, түүний өмгөөлөгч Г.Тамир нарын хамтран гаргасан давж заалдах гомдлуудыг тус тус  хэрэгсэхгүй болгосугай.

3. Шүүгдэгч Д.А нь хохиролд “К ББСБ” ХХК-д 88.034.400 төгрөг, С.Э-т 7.000.000 төгрөг, Я.Э-д 16.500.000 төгрөгийг тус тус төлсөн болохыг дурдсугай.

4. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.10 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч О.С, Т.М, Д.А нарын цагдан хоригдсон 174 хоногийг ял эдлэх хугацаанд нь оруулан тооцсугай.

5. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын Дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзвэл энэхүү магадлалыг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол гаргах, прокурор эсхүл дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

                        ДАРГАЛАГЧ,

                        ШҮҮГЧ                                                        Ж.ЭРДЭНЭЧИМЭГ

                        ШҮҮГЧ                                                         С.БОЛОРТУЯА

 

            ШҮҮГЧ                                                          Т.ШИНЭБАЯР