МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Х.Одбаяр даргалж, шүүгч Б.Батболор, П.Туяат нарын бүрэлдэхүүнтэй,

шүүх хуралдааны тэмдэглэлийг нарийн бичгийн дарга Д.Чойжилсүрэн хөтөлж,

иргэдийн төлөөлөгч Н.Чулуунбаатар,

улсын яллагч Хан-Уул дүүргийн Прокурорын газрын хяналтын прокурор Н.Пүрэвтогтох,

хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О-, түүний өмгөөлөгч Р.Булган,

шүүгдэгч Б.Д-, түүний өмгөөлөгч Ю.Сэвлэгмаа,

шүүгдэгч А.А-, түүний өмгөөлөгч Ш.Мягмарцэрэн,

шүүгдэгч Д.Б-, түүний өмгөөлөгч Б.Тэнгис,

шүүгдэгч Э.М-, түүний өмгөөлөгч Л.Ганцэцэг,

шүүгдэгч Б.Б-, түүний өмгөөлөгч Ж.Нарантуяа нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

 

Хан-Уул дүүргийн Прокурорын газраас 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.2-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Б- овогт Б-ын Да-,

2002 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 35 дугаар зүйлийн 35.5-д заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 181 дүгээр зүйлийн 181.2.1, 181.2.5-д зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Ө- овогт А-ын А-, Н- овогт Д-ийн Бя-, Б- овогт Э-ын Мя-,

2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 254 дүгээр зүйлийн 254.1-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Ш- овогт Б-гийн Ба- нарт холбогдох эрүүгийн 201526030543 дугаартай хэргийг 2018 оны 02 дугаар сарын 21-ний өдөр хүлээн авч хянаад

 

Шүүгдэгч нарын биеийн байцаалт:

1. Монгол Улсын иргэн, 1999 оны 01 дүгээр сарын 08-ны өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 19 настай, эрэгтэй, халх, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 5, аав, ээж, ах, дүү нарын хамт Хан-уул дүүргийн 8 дугаар хороо ..........тоотод оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, Б- овогт Б-ын Да- /РД:................./

2. Монгол улсын иргэн, 1994 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдөр Хөвсгөл аймгийн Алаг-Э- суманд төрсөн, 24 настай, эрэгтэй, халх, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 4, аав, ээж, дүү нарын хамт Хан-уул дүүргийн 9 дүгээр хороо .............. тоотод суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, Ө- овогт А-ын А- /РД:..................../

3. Монгол улсын иргэн, 1996 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 22 настай, эрэгтэй, халх, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй,эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 4, аав, ээж, дүү нарын хамт Хан-уул дүүргийн 9 дүгээр хороо .................. тоотод оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, Н- овогтой Д-ийн Бя- /РД:................../

4. Монгол улсын иргэн, 1997 оны 06 дугаар сарын 24-ний өдөр Өвөрхангай аймгийн Уянга суманд төрсөн, 21 настай, эрэгтэй, халх, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 5, аав, ээж, ах, дүү нарын хамт Хан-Уул дүүргийн 8 дугаар хороо ................ тоотод оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, Б- овогт Э-ын Мя- /РД:...................../

5.  Монгол улсын иргэн, 1995 оны 09 дүгээр сарын 11-ний өдөр Увс аймагт суманд төрсөн, 23 настай, эрэгтэй, халх, боловсролгүй, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 5, ээж, ах, 2 эгч нарын хамт Сонгинохайрхан дүүргийн 25 дугаар хороо ............. тоотод оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, Ш- овогт Б-гийн Ба- /РД:................../

 

Холбогдсон хэргийн талаар

/яллах дүгнэлтэнд бичигдснээр/

Шүүгдэгч Б.Д- нь 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 22-23 цагийн үед Хан-Уул дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр Бурхантын гудамжны дунд байрлах Оршуулгын газрын зүүн хойд талд бусдыг илтэд үл хүндэтгэн, хохирогч Г.Д-г “тамхи нэхлээ” гэх үл ялих зүйлээр шалтаглан танхайн сэдэлтээр Г.Д-гийн толгойн тус газар чулуугаар цохиж гавал тархины битүү гэмтэл учруулж, хүнийг санаатай алсан,

Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нар нь бүлэглэн 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 22-23 цагийн үед Хан-Уул дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр Бурхантын гудамжны дунд байрлах Оршуулгын газрын зүүн хойд талд бусдыг илтэд үл хүндэтгэн, хохирогч Г.Д-г “тамхи нэхлээ” гэх үл ялих зүйлээр шалтаглан хүч хэрэглэн, зодож биед нь дух, зулай, дагз, шилбэнд шарх бүхий хөнгөн гэмтэл учруулж, нийгмийн хэв журмыг ноцтой зөрчин догшин авирлаж танхайрсан,

Шүүгдэгч Б.Б- нь мөрдөн байцаалт, шүүхэд худал мэдүүлбэл Эрүүгийн хуульд заасан хариуцлага хүлээх учрыг сануулсаар байтал 2016 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдөр мөрдөн байцаалтын шатанд гэрчийн мэдүүлэг өгөхдөө зориуд худал мэдүүлэг өгсөн гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ. 

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгчийн гаргасан мэдүүлэг болон хавтаст хэрэгт авагдсан хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч, гэрчийн гаргасан мэдүүлэг, шинжээчийн дүгнэлтүүд, мөрдөн байцаалтанд сэжигтэн, яллагдагчаар өгсөн мэдүүлгүүд зэрэг бичгийн нотлох баримтууд болон эд мөрийн баримт зэргийг шинжлэн судлав. Үүнд:

 

            Шүүгдэгч Б.Д- шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ:  2015 оны 7 дугаар сарын 13-нд хохирогчийг зодож танхайрсан гэх гэмт хэрэг хийгээгүй. 2015 сарын 7 дугаар сарын 14-нд цагдаа нар бид нарыг  барьж авахад А- надад үг зааж өгч, би анхны байцаалтаа өгсөн. 2015 оны 07 дугаар сарын 14-нд өгсөн байцаалт алга болсон гэдгийг мэдээгүй бөгөөд 2015 оны 07 дугаар сарын 16-нд дахин байцаалт өгсөн. Тухайн хэрэг маргаан болсон гэх өдөр би амь хохирогчтой тааралдаагүй гэв.

 

Шүүгдэгч А.А-: Мөрдөн байцаалтын шатанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн тул нэмж мэдүүлэх зүйл байхгүй гэв.

Шүүгдэгч Д.Б-: Мөрдөн байцаалтын шатанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн тул нэмж мэдүүлэх зүйл байхгүй гэв.

Шүүгдэгч Б.Б-: Мөрдөн байцаалтын шатанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн тул нэмж мэдүүлэх зүйл байхгүй гэв.

Шүүгдэгч Э.М-: Мөрдөн байцаалтын шатанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн тул нэмж мэдүүлэх зүйл байхгүй гэв.

 

         Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О- шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ: 2015 оны 7 дугаар сарын 13-ны орой охинтойгоо айлаас зурагтаа авахаар явчихаад буцаад гэртээ иртэл талийгаач зодуулсан байдалтай байсан. Талийгаач юм хэлэхгүй гарч яваад оршуулгын хашааг давж ороод газарт унасан. Би сандраад ах дүү нарт нь мэдэгдсэн. Удалгүй түргэн тусламжийн машин ирсэн. Оршуулгын зардалд баримттай 4.043.510 төгрөгийг нэхэмжилнэ гэв.

 

           Мөн хавтаст хэргээс:

 

1. Шүүгдэгч Б.Д- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.16-ны өдөр Сэжигтнээр “...... дэлгүүрийн баруун талаар буюу үүдний хажуугаар нь алхаад явж байтал 40-50 орчим насны өмссөн хувцсыг нь санахгүй байна, хэл яриа нь ойлгогдохгүй, согтуу юм шиг нэг ах ирээд Мя-г “чи хаанахын хүүхэд вэ” гэхэд нь “Яармагийнх” гэсэн чинь шууд Мя-гийн зүүн талын хацар руу нэг удаа алгадахад нь Мя- зөрүүлээд нэг удаа элэг рүү нь гараараа цохисон. Тэр үед Бя-, А- хоёр “...” дэлгүүрийн тэндээс алхаад ирж байсан. Бид нарыг харангуутаа А- гүйж ирээд тэр ахын элэг, бөөр, нүүр рүү нь гараараа хэд хэдэн удаа цохисон. Бя- бас элэг, бөөр рүү нь цохиод хөл рүү нь өшиглөж, нүүр рүү нь гараараа 3 юм уу 4 удаа цохиод авсан. Би хавирга, элэг, цээж рүү нь гараараа, толгой руу нь 2 удаа чулуугаар цохисон. Би чулуугаар толгойных нь зүүн талын хэсэгт 2 удаа цохисон чинь өвдөглөж суугаад, дараа нь нүүрээрээ газар унасан. Мя- бид хоёроос бусад нь архи уусан. А- нилээн согтуу байсан, Бя- сүүлийн архинаас нилээн их уусан. Гэхдээ нэг их согтоогүй. Мя-г тэр ах /Д-/ “чи хаанахынх юм бэ” гээд алгадаад авахаар нь бид А-, Бя-, Мя- бид дөрөв нийлээд зодсон. Би зүүн талын хавирга нь гараараа нэг удаа цохиод, газраас жижиг чулуу аваад толгойных нь зүүн талын духны хэсэгт нэг удаа, толгойны ар талын зүүн хэсэгт нэг удаа цохисон чинь өвдөглөж суугаад нүүр хэсгээрээ газар унасан. /хх-ийн 1-р хавтас 145-147-р хуудас/,

2015.07.28-ны өдөр: “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.11 дэх хэсгээр ял сонсгож байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 154-р хуудас/,

2015.09.03-ны өдөр Яллагдагчаар “...Бид нар цагдаагийн амыг дагуулаад зодсон гэж хэлсэн. Би тэнд байх хугацаандаа ямар нэгэн хүнтэй зодоон хийсэн зүйл байхгүй. Анх байцаалт авахад нь үнэнгээ хэлсэн боловч цагдаа нар “чи хүн зодсон шүү, толгой руу нь цохисон байна” гэж Т-д байхаар нь айсандаа “зодсон” гэж хэлсэн. Тэгээд ч А- “зодсон, цохисон гээд хэлчих, би дараа нь даая, төлбөрийг нь бас өгье  гэхээр нь худал мэдүүлсэн. 07 дугаар сарын 29-ний өдөр ял сонсгож байцаалт өгөхдөө ээж, багш нарын хамт мэдүүлэг өгөөгүй. Намайг болон биднийг хүн зодоогүй гэдгийг С-гийнд байсан бүх хүмүүс мэдэж байгаа. /хх-ийн 2-р хавтас 217-218-р хуудас/,

2015.11.03-ны өдөр Яллагдагчаар дахин “...07 дугаар сарын 14-ний өдөр бид нарыг цагдаагийн хэлтэс рүү авч явж байхдаа цагдаа нар “та нар хийсэн хэргээ мэдэж байна уу” гэхэд нь “мэдэхгүй байна” гэсэн чинь “та нар хүн зодоо биз дээ” гээд цахилгаан бороохойгоо аймар чанга дуугаргаад байсан. А- “бүгдээрээ хүн зодсон гээд үгээ нийлүүлье” гээд нийлүүлсэн. 07 дугаар сарын 16-ны өдөр цагдаагийн хэлтэс дээр очоод А-гийн зааж өгснөөр худал мэдүүлэг өгсөн юм. Түүнээс биш би энэ хэргийг хийгээгүй, хүн зодоогүй. Байцаагч намайг байцаахдаа “нөгөө 3 чинь чамайг чулуугаар цохисон гэж хэлсэн, оршуулгын газрын хойно явж байсан хүнийг зодсон байна шүү дээ” гэхээр нь би байцаагчийн амыг дагуулаад “тийм” гээд хэлчихсэн юм. Намайг “...” хүнсний дэлгүүрийн зүүн хойд талаас Бя-, У- буюу Ба-тай ирсэн. А- оршуулгын газрын зүүн урд талаас нэг ах хоёр хүүхэдтэй гарч ирсэн, тэнд ямар нэгэн зодоон болоогүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 219-220-р хуудас/,

2015.12.03-ны өдөр Ял өөрчлөн сонсгоод байцаасан тэмдэглэл “... 2015.07.14-ний өдөр цагдаагийн хэлтсийн шатны доор А- “тэр хүн Мя-г хаанахын хүүхэд юм бэ гэхээр нь цохисон” гээд хэлээрэй гэсэн. Үнэндээ бол би тэр хүнийг цохиогүй, цагдаа нараас айсандаа тэгж худал мэдүүлэг өгсөн юм. Намайг тэр хүнийг зодсон гэж Мя- худал мэдүүлэг өгсөн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 222-223-р хуудас/,

2015.09.03-ны өдөр яллагдагчаар “...Энгийн хувцастай цагдаа хүн намайг цахилгаан бороохойгоор цохиулаад “чи үнэнээ хүлээ” гэж хэлсэн. А- зодсон гээд хэлчих гэж хажуунаас хэлсэн. Цагдаа нар Мя-г надтай хамт нэг машинд суулгаад цагдаагийн газар руу явж байхдаа Мя-г тэр цагдаа цахилгаан бороохойгоор цохиулсан. ...А- “тэр хүн сэхээнээс гарангуут биднийг биш гээд хэлчихнэ тиймээс зодсон, цохисон гээд хэлчих” гэсэн. Надаас А-, Мя-, Бя- 3 холдонгуут Да-ыг “толгойг нь хагалсан гээд хэлчихье гээд хоорондоо ярилцсан байсан. Ингээд шатаар дээшээ гараад мэдүүлгээ тус тусдаа хүнд өгсөн. Би тухайн үед цагдаад “зодоогүй” гэдгээ хэлэхэд цагдаа орж ирээд 3 хүний мэдүүлэг нь таарч байна. Чи ямар чулуугаар хаана нь цохисон юм бэ гэхэд “мэдэхгүй” гэсэн чинь “зүүн талд нь цохисон шүү дээ чи” гээд надаас тулгаж асуухад нь “цохиогүй” гэсэн чинь түүнийг хүлээж авахгүй байсан. Дандаа цохисон гэж Т-д байхаар нь цагдаа нарын амыг дагуулаад “тиймээ, цохисон” гээд хэлсэн... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 65-66-р хуудас/

 2015.11.30-ны өдөр “...Цагдаа нар цахилгаан бороохойгоороо миний зүүн гарын булчин, гуя руу цохиулаад “ямар хүн зодсоноо санаж байна уу” гэхээр нь “мэдэхгүй” гэсэн чинь миний зүүн гар руу бороохойдсон. Мя-г бас бороохойдож байсан. Тухайн үедээ би сандарсан байдалтай байсан болохоор Мя-гийн хаана нь цахилгаан бороохойгоор цохисныг тодорхой хэлж мэдэхгүй байна. ...Би сэжигтнээр мэдүүлэхдээ “хүн зодсон” гэж худлаа хэлсэн. А- нь Мя- бид хоёрыг “та хоёр түрүүлж гараад явж байхдаа тэр хүнтэй маргалдсан. Мя-г нүүр рүү нь цохисон. Та хэдийг зодолдож байхад бид нарыг очиж зодсон гэж хэлээрэй гэсэн. Мя-, А-, Бя- гурав надаас жаахан зай аваад хоорондоо юм яриад байх шиг байсан. Тэр байцаагч байцаалт авч байхад нөгөө гурав чинь чамайг тэр хүний толгойг чулуугаар хагалсан гэдгийг гэрчилж байна гэж хэлсэн. Чулуугаар цохисон юм уу гэхээр нь үгүй гэж хэлсэн миний үгийг тоохгүйгээр чулуугаар цохисон гээд оруулаад биччихсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 73-74-р хуудас/,

2016.02.01-ний өдөр Ял өөрчлөн сонсгоод байцаасан тухай тэмдэглэл “...Намайг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.2, 91.2.11, 91.2.12-д зааснаар сонсгосон зүйл ангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Би энэ хэргийг хийгээгүй. А-, Мя-, Бя- нартай бүлэглэж хүн амины хэрэг үйлдээгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 119-р хуудас/,

2016.06.13-ны өдөр дахин “...Би 2015 оны 07 сарын 13-ны орой ямар ч хэрэг үйлдээгүй. 2015 оны 07 сарын 16-ны өдөр өгсөн мэдүүлгийг би худлаа ярьсан яагаад гэвэл А- нь “тэр хүн гэмтлээс гарч ирээд бид нарыг биш гэж хэлнэ. Ямар нэгэн эмчилгээний зардал гэх юм бол би өөрөө өгчихнө та нар энэ хүнийг зодсон гээд хэлчих” гээд байсан. Энэ үгийг 2015 оны 07 дугаар сарын 14-ний орой Хан-Уул дүүргийн цагдаа дээр бүгдээрээ ирчихсэн, шатны дор зогсоочихсон байхад А- нь Мя-, Бя- бид гуравт хэлсэн. Цагдаа дээр анх хүргэгдэж ирэхдээ цагдаа нараас айж сандарсан байдалтай байхад А- “хүн зодсон гээд хүлээчих” гээд байсан болохоор л цагдаа нараас айсандаа болоод худлаа ярьсан юм. Үнэндээ бол бид нар хазгай хэлтэй, настай хүнтэй таараагүй. А- л бидэнд хэлэхдээ хэл нь ойлгогдохгүй бөөрөнхий хэлтэй хүн байсан гэж хэлээрэй гэж хэлсэн болохоор ингэж анх ярьсан. ... хүнсний дэлгүүрээр А-гийн аав нь ороод гарсан, тэгээд С- нөхөртэйгээ Мя-, Бя-, Ба- бид нар очсон А- оршуулгын зүүн урд буланд 3 хүнтэй цуг явсан. Өөр тэр хавиар ямар нэгэн хүн явж харагдаагүй, зодоон болоогүй. Өөр хүмүүс хүн зодож байхыг хараагүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 30-р хуудас/,

2017.03.23-ны өдөр “...ЭХТА-ийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.2 дахь хэсгээр ял сонсгож байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. 07 дугаар сарын 14-ний өдөр Е- байцаагч “нөгөө гурав чинь чамайг талийгаачийн толгойд нь  цохисон гэж байна, чи яагаад үнэнээ хэлэхгүй байгаа юм” гэхэд нь байцаагчийн амыг нь дагуулаад тийм гэж хэлсэн. Байцаагч намайг дарамтлаад ингэж хэл гэсэн зүйл байхгүй, би айж сандарсандаа тэр хүнийг чулуугаар цохисон гэж хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 2-3-р хуудас/,

 

2. Шүүгдэгч А.А- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.14-ний өдрийн сэжигтнээр “...50 орчим насны эрэгтэй хүн биднийг үгээр өдөөд байхаар нь манай найз тэр хүнийг элэгдээд цохисон, мөн хоёр хөл рүү нь өшиглөсөн. Элэгдэж цохитол тэр ах доошоо тонгойход нь би очоод тэр ахын хөл рүү нь хоёр удаа өшиглөсөн. Би тэр ахыг газарт унасан байхад нь өшиглөсөн. Бид дөрөв бөөнөөрөө тэр ахыг зодсон бөгөөд бид нараас өөр хүн тэнд байгаагүй. Бид нарыг явахад тэр хүн босоогүй, газарт хэвтэж байсан. Тэр ах өөрөө манай найзыг эхэлж алгадаж авсан гэх боловч би алгадахыг нь хараагүй. Бид нарт зодуулж байсан хүн согтуу, халамцуу байсан. Да- нь гараараа тэр хүний /Д-/ гэдэс рүү нь цохисон, Бя- гараараа цохиж байсан, гэхдээ би хаана цохиж байгааг нь хараагүй. Зодоон болсны дараа бид нарыг С-гийн гэрт байхад Т-, С- хоёрт “хүн зодчихлоо” гэж хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 135-137-р хуудас/,

2015.07.28-ны өдөр Яллагдагчаар татах тогтоол “...Оршуулгын газрын зүүн хойд булангаас ирж явсан 50-60 орчим насны эрэгтэй хүн Мя-г дуудахаар нь Да- тэр хоёрыг очтол тэр ах “тамхи байна уу” гэхээр нь “байхгүй” гэтэл “яагаад байдаггүй юм” гээд Мя-г хоёр удаа алгадаад авсан. Тэгсэн чинь Мя- тэр ахыг хоёр удаа элэгдээд, Да- хөл рүү нь хэд хэдэн удаа өшиглөсөн. Нэг мэдсэн чинь Бя- ирчихсэн байсан. Хаанаас ирснийг нь мэдэхгүй байна. Бя- бас тэр ахын элэг рүү гараараа цохиод байсан. Тэр ахыг уначихсан байхаар нь би гуя хэсэг рүү нь 2 удаа өшиглөсөн. Бид зугтаагаад С-гийн гэрт очсон ба би Т- хочтой Ба-д “бид дөрөв сая оршуулгын газрын хажууд хүн зодчихлоо” гэж хэлсэн. “Хэн, хэн байсан юм бэ” гэхээр нь Да-, Бя-, Мя- бид дөрөв байсан гэж хэлсэн. Тэр хүн Мя-гаас тамхи нэхэхэд Мя- “байхгүй” гэж хэлсэн чинь тэр ах Мя-г алгадаад авахаар нь бид дөрөв нийлээд тэр хүнийг зодсон. Бид нарыг С-гийн хаашаанаас гараад ирсэн чинь тэр залуу явж байсан. Би согтуугаараа очоод тэр ахыг мөрлөчихсөн чинь бас над руу хэрүүл хийх гээд дайраад байсан. Тэр залуу араас дагаж яваад харсан болов уу гэж бодож байна. Би тэр ахыг газар унасан байхад нь гуя хэсэг рүү нь хоёр удаа өшиглөсөн. Мя- хэд хэдэн удаа өшиглөсөн, Бя- 2 юм уу 3 удаа элэгдэхэд тэр ах өвдөглөөд газар суусан. Харин Мя- хөл рүү нь өшиглөхөд газар унасан. /хх-ийн 1-р хавтас 150-152-р хуудас/,

2015.09.07-ны өдөр Яллагдагчаар дахин “...Цагдаагийн газар дээр очиход эрүүгийн төлөөлөгч бороохойгоор цохиж айлгахаар нь анхнаасаа зодсон гээд хэлье гэж би нөгөө хэдэд хэлэхэд тэд “тэгье” гэсэн юм. Цагдаа нар биднийг тулгаж асуугаад яриулсан. “...” хүнсний дэлгүүрийн доод талд залуухан ахтай таарч би тэр ахтай уулзаад зогсож байтал Т-, С- нар дэлгүүрээс гарч ирэхээр нь бөөндөө буцаад С-гийнд очоод архи, пиво уугаад байж байтал Буяа, Дизи гэх хоёр залуу ирээд “манайх ахыг та нар зодсон уу” гээд манай хэдийг нэг нэгээр нь цохиж аваад байхаар нь би босоод гэрээс гарах гэж яваад ширдгэн дээр нүүрээрээ унаж баруун талын хацрын дээд хэсэгт шалбалчихсан юм. Би тэр орой ямар нэгэн зодоон хийгээгүй. Замд таарсан залуухан ахыг манай хэд харвал таних байх. Мөн намайг зодоон хийгээгүй гэдгийг дэлгүүрээс гарч ирсэн манай найзууд бүгд мэднэ. Би тухайн үед цагдаа нарт цахилгаан бороохойгоор цохиулсан байсан тул айсандаа худал хэлсэн. Мөн цагдаа нар гараар цохиж аваад “хэнийг зодсоноо хэл чи” гээд айлгаад байхаар нь тэгж хэлсэн. 07 дугаар сарын 13-ны орой намайг хүн зодоогүй, хэрэг хийгээгүйг С-, Э-, манай дүү нар мэдэж байгаа. Би тухайн болсон зүйлийн заримыг нь л санаж байна. Гэхдээ би хүн зодоогүй гэдгийг сайн санаж байна. Би тэр үед хүн зодох нь бүү хэл өөрийгөө яаж авч явах уу гэсэн байдалтай байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 179-180-р хуудас/,

2015.11.20-ны өдөр Яллагдагчаар дахин “...... хүнсний дэлгүүрийн дээд талд Шарилын хашааны зүүн хойд булангийн доод талд нэг хүнтэй маргалдаад зодолдож байгаа нь харагдсан. Тэгээд яваад очтол хөгшин насны нэг хүнийг зодож байсан. “Намайг яасан бэ” гэж асуухад Бя- “энэ хүн өөрөө эхэлж өдсөн юм аа” гэсэн. Тэгэхээр нь би тэр хүн нүүрээ дараад дээшээ хараад атиралдаад газар хэвтэж байхад нь түүний гуя руу 2 удаа өшиглөөд С-гийнх руу зугтаасан. Намайг доороос ирж байхад Бя-ийг цохиход тэр хүнийг газар уналаа  гэж харсан, тэр гурав тал талаас нь зодож байсан, яг хэн нь зодож байсныг нарийн хараагүй. Би тэр хүний гуя руу нь 2 удаа өшиглөснөөс өөр ямар нэгэн байдлаар цохиогүй. Бя- нь “чи насанд хүрсэн, бид нар насанд хүрээгүй, чи биеэ даагаад явах чадвартай тул ганцаараа хэргээ хүлээчих гэж 461 дүгээр хорих ангид хоригдож байхдаа хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 181-р хуудас/,

2015.12.03-ны өдөр Ял өөрчилж сонсгоод байцаасан тэмдэглэл “...Мя- худал ярьж байна. Намайг очиход Мя-, Бя-, Да- нар тэр хүнийг газар унагаан тал талаас нь зодож байхаар нь би очоод өвдөг, гуя хэсэг рүү нь 2 удаа өшиглөсөн, өөр зүйл байхгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 187-р хуудас/,

“...Би хүний амь насанд халдаагүй ба би тэр хүний гуя, өвдөг орчим руу 2 удаа өшиглөсөн. Би тухайн үед Да-ыг насанд хүрээгүй гэдгийг мэдээгүй байсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 225-226-р хуудас/

2016.02.03-ны өдөр Ял өөрчлөн сонсгоод байцаасан тухай тэмдэглэл  “...Би ял өөрчлөн сонсгож байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Намайг очиход Мя-, Бя-, Да- гурав тэр хүнийг газар унагаасан тал талаас нь зодоод өшиглөж, цохиж байсан. Тэгэхэд нь би очоод 2 гуя руу нь нэг нэг буюу 2 удаа л өшиглөсөн. Тэр хүнийг санаатай алъя гэж бодоогүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 114-р хуудас/,

2016.06.14-ний өдөр Яллагдагчаар дахин “...Би 2015 оны 11 сарын 19-ний өдөр мэдүүлгийг газар дээр шалгах ажиллагаанд очиж энд зодсон гэж зааж өгсөн мөн 11 сарын 20-нд өгсөн мэдүүлэг дээрээ бид нар нийлж хүн зодсон гэж ярьсан нь үнэн. Би даалтанд гаръя гэж бодоод ингэж худлаа ярьсан юм. Урьдчилан хорих төвд хоригдож байсан хүмүүс “чи тэр хүнийг зодсон гэж ярих юм бол чамайг даалтанд гаргана, тиймээс зодсон гээд л хэлчихгүй юу” гээд байхаар нь би тэр хүнийг зодсон гэж худлаа ярьсан. Энгийн хувцастай төлөөлөгч нар бороохойгоор цохиод айлгаад байсан. Ба- гүйж ирээд “андаа мань чинь зодсон гээд хэлчихсэн шүү, чи өөрөө аргалаарай” гэж хэлсэн. Бид цагдаагийн газрын нэг давхрын шатан доор бид 4-ийг зогсоосон байсан тэгэхээр нь би тэр гуравт хандаад бүгдээрээ зодсон гээд хэлчихье, тэртэй тэрэнгүй наад хүн чинь эмнэлгээс гарч ирээд намайг зодсон хүн биш байна гэж хэлнэ гэж Бя-, Д-, Мя- нарт хэлсэн. Ингээд хоорондоо тохирохдоо Да- толгой руу нь чулуугаар цохисон бол, Бя- элэг рүү нь цохисон, Мя- нэг удаа өшиглөсөн, би 2 удаа өшиглөсөн гээд хэлье гэж бид хоорондоо тохирсон юм. Үнэндээ бол бид нар тийм хүнтэй таараагүй, тэр хүнийг хараагүй, зодоогүй. Эхлээд би цагдаа нараас айгаад хүн зодсон гэж худлаа ярьсан, дараа нь би хүн зодоогүй гэж мэдүүлэг өгсөн. Ганц худгийн хорих ангид хоригдож байхдаа даалтанд гарахын тулд хүн зодсон гэж худлаа ярьсан нь үнэн. Надад хэн нэгэн хүн ингэж ярь гэж зааж өгөөгүй. Үнэндээ бол бид нар хүн зодоогүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 28-р хуудас/,

2017.03.24-ний өдөр “...эрүүгийн төлөөлөгч нар намайг аваачиж айлгаж сүрдүүлэн цахилгаан бороохойгоор толгойд цохиулсан, түүнээс би их айсан тул худал мэдүүлэг өгсөн. Бя-, Мя-, Да- нартай хамт шатны доор зогсож байхад Ба- мэдүүлэг өгчихөөд бууж ирээд “та нарыг зодсон гээд хэлчихсэн шүү, өөрсдөө аргалаарай” гээд 4 цаг болж байхад яваад өгсөн. Тэр хүн эмнэлгээс гараад ирэхээрээ биднийг зодоогүй гээд үнэн зөвийг нь хэлнэ, тиймээс бүгдээрээ зодсон гээд хэлье гээд хоорондоо тохирсон. Бид тэр хүнтэй таараагүй, хүн зодоогүй болохоор хүлээн зөвшөөрөхгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 5-7-р хуудас/,

2017.05.19-ний өдөр “...Сонсгосон зүйл ангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 62-р хуудас/,

 

3. Шүүгдэгч Д.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.15-ны өдөр Сэжигтнээр Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.2.5 /байцаалтыг 00.50-01.35 цагийн хооронд авсан байх/ “...Мя- шарилын зүүн хойд талд нэг настай ахтай маргалдаад байхаар нь дөхөөд очтол нөгөө ах “чи хаанахын пизда вэ” гээд байсан. Хэл ам нь бөөрөнхий зарим нэг хэлсэн юм нь ойлгогдохгүй байсан. Мя-г алгадаад авахад Мя- зөрүүлээд нүүр рүү нь гараараа нэг удаа цохисон. Цаанаас нь А- гарч ирээд тэр ахын нүүр рүү нь гараараа 2 удаа цохисон чинь тэр ах өвдөглөөд суухаар нь би гүйж очоод хөл рүү нь өшиглөж, хэвлий хэсэг рүү нь гараараа нэг удаа цохисон. Да- баруун талын гартаа жижиг чулуу барьчихсан тэр ахын толгой руу цохиод авсан чинь тэр ах нүүрээрээ газар унасан. Мя- зодооныг эхлүүлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 133-134-р хуудас/,

2015.07.29-ний өдөр Яллагдагчаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.11-т зааснаар “...А- авчирсан архи уучихлаа гээд нилээн согтуу байсан. Да-, Мя- нар архи уусан эсэхийг анзаараагүй. Архинаас бага зэрэг үлдсэн байсныг А-н бид хоёр бага зэрэг уусан.  Да-ыг тэр ахын толгой руу чулуугаар цохиж байгааг би яг нүдээрээ харсан. Да-, Мя-, А- бид дөрөв зодоонд оролцсон. Өөр оролцсон хүн байхгүй. Тэр ахыг зодож байхад бид нарын биед гэмтэл учраагүй. Зодуулсан ах бидний өмнөөс ямар нэгэн эсэргүүцэл үзүүлээгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 159-160-р хуудас/,

2015.09.03-ны өдөр Яллагдагчаар “...А- 16 цагийн үед над руу яриад “гялс цагдаагийн хэлтэс дээр хүрээд ир” гэхээр нь очтол цагдаа нар “чи ямар хэрэг хийсэн бэ” гэхээр нь “хүн зодоогүй” гээд болсон явдлаа хэлтэл “яагаад худлаа яриад байгаа юм бэ, танай А- хүн зодсноо хүлээн зөвшөөрсөн, чи ч бас хүн зодсон биз дээ” гэсэн. Харин ч Буяа миний уруул, элэг рүү цохисон. Мөн цагдаа нар зодсон, гэхдээ гэмтэл учраагүй. Тухайн үед надад үнэнийг хэлэх боломж олгоогүй. Харин одоо миний ярьж байгаа үнэн. Хүн зодоогүй, би ямар нэгэн настай хүнтэй таараагүй. Цагдаа нар л өөрсдөө “50 орчим настай, согтуу юм шиг ярьдаг хүн байсан биз дээ” гэхээр нь “тийм” гэж хэлсэн. Цагдаагийн газар дээр очоод А- бүгдээрээ энэ хэргийг хүлээчихье, энэ хүн эрүүл босоод бид нарыг хараад биднийг зодсон хүн биш гэдгийг хэлнэ гэхээр нь тэгж хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 208-209-р хуудас/,

2015.11.24-ний өдөр Яллагдагчаар дахин “...Миний хувьд хүн зодсон зүйл байхгүй, намайг хүн зодоогүй гэдгийг У- буюу Ба- гэрчилнэ. Е- байцаагч намайг байцаахдаа тулгаж, өөрөө яриад бичээд гарын үсэг зур гэхээр нь зурсан. 07 дугаар сарын 29-ний өдрийн байцаалтанд өмгөөлөгч түр гарчихаад ороод ирэхийн хооронд байцаагч “чи муу үнэнгээ яриарай” гээд загнаад байхаар нь би “хүн зодсон” гэж худал мэдүүлсэн. Анх цагдаагийн газар дээр очиход энгийн хувцастай цагдаа нар цахилгаан бороохойгоор биед хүргээд “чи муу үнэнээ яриарай” гэхээр нь би “хүн зодоогүй” гэсэн чинь “яах гээд байгаа юм” гээд гараа далайлгаад байсан. Түүнээс гараар цохиогүй, харин бөгс рүү нэг удаа өшиглөсөн. Энэ үед надад ямар нэгэн гэмтэл учраагүй. Би айсандаа худал мэдүүлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 210-211-р хуудас/,

2015.12.03-ны Ял өөрчлөн сонсгоод байцаасан тэмдэглэл “...2014.07.14-ний өдөр цагдаагийн газрын шатны доор 4-үүлээ зогсож байхад А- “хэдүүлээ энэ хэргийг хүлээчихье, дараа нь биднийг хараад зодоогүй гэдгийг хэлчихнэ” гэхээр нь зодсон гэж худал мэдүүлэг өгсөн. Дараа нь дахин байцаалт авахад мөрдөн байцаагч “чи анх ярьснаараа өгөөрэй” гээд байхаар нь айсандаа “зодсон” гэж хэлсэн. Байцаалтын дараа Ганчимэг өмгөөлөгчид “би энэ хэргийг хийгээгүй” гэж хэлсэн. Би энэ хэрэгт оролцоогүй. Тэр хүнийг зодоогүй байхад намайг Мя-, А- нар яагаад ийм мэдүүлэг өгөөд байгааг мэдэхгүй байна...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 214-215-р хуудас/

2015.12.09-ний өдөр сэжигтнээр “...Би тухайн үед Да-ыг насанд хүрээгүй гэдгийг мэдээгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 228-229-р хуудас/,

2015.11.30-ны өдөр “...А- цагдаа нарт “би хүн зодсон” гэж ярьснаа намайг “чи хүн зодсон уу” гэхээр нь “би хүн зодоогүй” гээд үнэнээ хэлсэн чинь хэн нэгэн нь “чи битгий худлаа шаагаад байгаарай энэ хэргээ ярихгүй бол чамд энэ хэргийг тохоод ганцааранг чинь аваачаад хийж чадна шүү” гэж дарамт үзүүлсэн. Нэг цагдаа нь миний зүүн талын бөөрний орчим цахилгаан бороохойгоор цохиулсан. ...намайг болохоор чи нэг өшиглөж цохисон гэж хэлээрэй гэсэн. Тэгээд байцаалт авахаар нь би А-гийн үгээр байцаагдсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 75-р хуудас/

2016.02.02-ны өдөр Ял өөрчлөн сонсгоод байцаасан тухай тэмдэглэл  “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.2, 91.2.11, 91.2.12-т зааснаар нэмж өөрчлөн ял сонсгосон зүйл ангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Яагаад гэвэл би энэ хэргийг хийгээгүй. А-, Мя-, Да- нартай бүлэглэж хүн амины хэрэг үйлдээгүй. Би энэ хэргийг үйлдээгүй байхад Мя-, А- нар худлаа яриад байна, яагаад ингэж яриад байгааг мэдэхгүй. Би Да-ыг Яармагийн 63-р сургуульд байхад зүгээр л таньдаг байсан, хэдэн онд төрсөн, хэдэн настай гэдгийг мэдэхгүй, надтай чацуу л байх гэж боддог байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 121-р хуудас/,

2016.06.08-ны өдөр Яллагдагчаар дахин “...Хан-Уул дүүргийн цагдаа дээр намайг аваачаад анх байцаасан байцаагч “чи тэгсэн биз дээ” гээд Т-д байсан, “шарилын хойд талд та нар настай хүнтэй таараа биз дээ” гээд загнаад өөрөө бичээд байсан. Өмнө ярьсан зүйл бүгд худлаа. Эхлээд А- байцаалт өгөхийн өмнө “хүн зодсон гээд хэлчих” гэхээр нь тэр настай хүнийг зодсон гэж хэлсэн. 7 сарын 29-ний өдөр Урьдчилан хорих анги дээр Ганчимэг өмгөөлөгч байцаалтан дундуур гараад явчихсан хойгуур Е- байцаагч “чамайг ингэж ярих юм бол гадуур даалтанд гаргана, гэрийнхэнтэй чинь уулзуулна” гээд байхаар нь би өмнө өгсөн мэдүүлэгтэйгээ адилхан мэдүүлэг өгсөн. Үүнээс хойш 7 хоногийн дараа Ганчимэг өмгөөлөгч над дээр ирж уулзахаар нь би “энэ хүнийг зодоогүй” гэдгийг өмгөөлөгчид хэлсэн. Эхний 2 мэдүүлэг бол худлаа өгсөн мэдүүлэг, эхлээд А- энэ хүнийг “зодсон” гээд ярьчих дараа нь тэр хүн гайгүй болоод гараад ирэхээр бид нарыг хараад биш гэж хэлнэ шүү дээ гэсэн. Тэгээд ч цагдаа нар “чи хүн зодсон биз дээ” гээд загнаад айлгаад байхаар нь ингэж худлаа мэдүүлэг өгсөн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 29-р хуудас/,

2017.05.19-ний өдөр “...Сонсгож байгаа зүйл ангийг сонслоо, нэмж ярих санал хүсэлт байхгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 56-р хуудас/,

2017.03.22-ны өдөр “...Би өмнө өгсөн мэдүүлгээ уншлаа. Энэ мэдүүлэгт ... дэлгүүрийн гадна 50 орчим насны бөөрөнхий хэлтэй ах Мя-, Д- 2-ыг дуудаад тамхи асуусан. Мя- байхгүй гэхэд хацар руу нь зөөлөн алгадахад Мя- “та яаж байна аа” гэхэд тэр ах “яасан ч яадаг юм чи тэгээд яах гээд байгаа юм” гэсэн чинь Мя- нүүр рүү нь гараараа нэг удаа цохисон. Би гүйж очоод элэг бөөр хавь руу нь гараараа нэг цохиод баруун талын хөлийн гуя хэсэг рүү нь өшиглөхөд А- орж ирээд нүүр рүү нь цохьсонд /хэдэн удаа цохьсоныг мэдэхгүй/ тэр ах өвдөглөөд суусан. Тэгсэн чинь Да- газраас чулуу аваад тэр ахын толгойны ар хэсэг рүү нэг удаа цохисон чинь тэр ах нүүрээрээ газар унасан” гэжээ. Би энэ мэдүүлэгтэй уншиж танилцаагүй. Би мөрдөн байцаагч Е-ад “Би тэр үед У-тай /Ба-/ хамт явсан гэсэн чинь “чи битгий худлаа яриад бай” гээд өөрөө бичээд байсан. Би ийм мэдүүлэг өгснөө санахгүй байна. Ганчимэг өмгөөлөгч утсаар ярьж орж ирээд уншиж танилцаад гарын үсэг зурсан. Надад уншиж өгөөгүй. ЭХТА-ийн 91.2.2, 91.2.11, 91.2.12-т заасан зүйл ангиудыг хүчингүй болгож Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 181 дүгээр зүйлийн 181.2.1, 182.2.5-д зааснаар ял өөрчлөн сонсгож байгааг зөвшөөрөхгүй байна...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 249-250-р хуудас/

 

4. Шүүгдэгч Э.М- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.15-ны өдөр Сэжигтнээр “...Нисэхийн оршуулгын газрын хашааны зүүн хойд талын буланд өмнө нь харж байгаагүй, халамцуу юм шиг хөгшин ахтай тааралдахад тэр ах бид нараас “тамхи аваад өг” гэж гуйсан. Да- “мөнгө байхгүй” гэж хэлтэл тэр ах баруун гараараа 1 удаа миний зүүн хацрыг алгадсан. Би тэсэхгүй гараа атгаж байгаад баруун гараараа хэвлий хэсэгт нь 3-4 удаа цохиход газар уначихсан. А- хөлөөрөө тэр ахыг хоёр хөлнийх нь шилбэ болон гуяыг нь нилээн олон удаа өшиглөсөн. Да-, Бя- хоёр тэр ахыг газар уначихсан байхад нь хэвлий хэсэг рүү нь олон удаа өшиглөж байсан. Дараа нь тэр ахыг босгож ирээд “ямар овоо пизда” вэ гэж хэлээд баруун гараа атгаж байгаад зүүн шанаанд нь нэг удаа цохиж газарт унагаасан. Да- оршуулгын хашааны хажуу талын газраас алганд багтах хэмжээний хатуу зүйл аваад тэр ахын духны зүүн хэсэгт нь хоёр удаа цохисон. Тэр ахыг би гараа атгаж байгаад зүүн шанаа хэсэгт нь 2 удаа цохиж, гараа атгаж байгаад хэвлий рүү нь 3-4 удаа цохисон, бас хэвлий рүү нь нэг удаа хөлөөрөө өшиглөсөн. Миний харснаар А- тэр ахыг газарт унасан байхад нь 2 удаа гуя болон шилбэ хэсэгт нь 5-6 удаа өшиглөсөн. Бя- болохоор тэр ахыг мөн газарт унасан байхад элэг рүү нь хөлөөрөө 6-7 удаа өшиглөсөн. Тухайн үед би нилээд согтсон байсан, харин А- тасарчихсан байсан юм шиг санагдсан. Бя-, Да- хоёр гайгүй согтолттой байсан. Тэр ах бид нарт зодуулж байхдаа газар атирч хэвтээд нүүрээ хаагаад байсан. Бидний өмнөөс ямар нэгэн үг хэлж, эсэргүүцэл үзүүлээгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 139-141-р хуудас/,

2015.07.28-ны өдөр Яллагдагчаар “...Оршуулгын газрын зүүн хойд талд 50 орчим насны эрэгтэй хүн “нааш ир” гээд дуудахаар нь Да- бид хоёр яваад очтол хэл яриа нь согтуу юм шиг дальдаа яриатай хүн “ахын дүү тамхи байна уу” гэхээр нь байхгүй гэсэн чинь “муусайн гуйлгачид” гэхээр нь “ахаа та хүнийг ингэж хэлж болохгүй шдээ, би таниас юм гуйгаагүй биз дээ” гэсэн чинь баруун талын гараараа миний зүүн талын хацар руу нэг удаа алгадсан. Би баруун гараараа зүүн талын шанаа хэсэг рүү нь нэг удаа цохиод, баруун гараараа нэг удаа элэгдсэн чинь өвдөглөөд суучихсан. Да- баруун талын бөөр рүү нь өшиглөөд, мөр рүү нь хөлөөрөө жийсэн чинь нуруугаараа газар унасан. Тэгсэн чинь А-, Бя- хоёр хүрч ирээд А- шилбэ, гуя руу нь өшиглөөд байсан. Бя- болохоор элэг, гэдэс рүү нь өшиглөсөн. Уначихсан байсан байхаар нь  би  татаж босгоод “яасан овоо пизда вэ” гээд баруун талын гараараа зүүн талын шанаа руу нэг цохисон чинь тэр ах хажуу хэсгээрээ унасан. Да- бөөр рүү нь хэд хэдэн удаа өшиглөөд, мөр рүү нь хөлөөрөө жийсэн чинь нөгөө хүн хойшоо нуруугаараа унасан. А- шилбэ, гуя руу нь өшиглөж, Бя- элэгдсэн. Бя- надад Да- жижиг чулуу барьчихсан тэр ахын толгой руу хэд хэдэн удаа цохиод байсан гэж хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 156-157-р хуудас/,

2015.10.08-ны өдөр Яллагдагчаар дахин “...Шарилын хашааны зүүн хойд талд Да- бид хоёр явж байсан чинь нэг ах хашааны булан руу явж байсан бид хоёрыг дуудахаар нь яваад очтол тэр ах Да- бид хоёроос тамхи асуухаар нь “байхгүй” гэж хариулсан чинь тэр ах “мөнгө байна уу” гэхэд нь “мөнгө байхгүй, найзындаа очих гээд явж байна” гэсэн чинь “хувхай гуйлгачин” гээд намайг алгадахад нь би зөрүүлээд баруун гараараа зүүн шанаанд нь цохисон. А- “наадах чинь яасан овоо пизда вэ” гээд хэвлий орчимд нь өшиглөхөд тэр ах газар унасан ба дараа нь 2-3 удаа өшиглөхөөр нь би бас гуя орчимд нь 2 удаа өшиглөсөн. Бя- мөн унасны нь дараа өшиглөсөн. Харин Да- яаж цохисныг би хараагүй. Бид нарыг хүн зодож байхад ойр орчимд нэг ч хүн харагдаагүй, өөр хүн харсан эсэхийг мэдэхгүй байна...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 190-191-р хуудас/,

2015.09.07-ны өдөр Яллагдагчаар дахин “...Т- /Ба-/ нь байцаалт өгөх гээд бид 4-ийн хажуугаар өнгөрөхөд нь А- Т- /Ба-/-г дуудаад “бид нарыг зодсон гэж байцаалт өгөөрэй” гэж хэлсэн. Т- /Ба-/ “за за” гээд байцаагч руу орсон. Бид нарыг 2 давхарт гаргаж гавалж байгаад нэг нэгээр нь байцаалт авсан. Бид нар мэдүүлэг өгөхөөс өмнө тэгж ярина шүү гэж тохирсон байсан тул худал мэдүүлсэн. Тухайн үед байцаагч “тэгж ярь” гэж Т-гүй. Бид 07 дугаар сарын 13-ны орой ямар нэгэн хүнтэй зодолдоогүй, хүн ч зодоогүй. А- архи, пиво их уусан ч өөрийгөө жолоодож авч явах чадвартай байсан. Миний хувьд тэр орой архинаас нэг л балгасан, би угаасаа архи уудаг. Цагдаа нарт зодуулснаас надад ямар нэгэн гэмтэл учраагүй, тухайн үед өвдөөд л өнгөрсөн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 192-194-р хуудас/,

2015.11.04-ний өдөр Яллагдагчаар “...оршуулгын газрын зүүн хойд буланд явж байхад урдаас нэг ахимаг насны ах урдаас ирж байсан, бид хоёртой таараад надаас тамхи асуухаар нь “байхгүй” гээд хажуугаар нь гарах гэтэл дахиад “мөнгө байна уу” гэсэн. Тэгээд бид “байхгүй гэж хэлэхэд “хувхай гуйлгачингуудаа мөнгө байвал өгчихөөч” гэсэн. “...” хүнсний дэлгүүр талаас А-, Бя- 2 ирж явснаа бид 2 дээр ирэхээр нь “энэ ах хэрүүл өдөөд байна” гэсэн чинь А- шууд тэр ахыг хөлөөрөө хэвлий орчим руу нь жийгээд унагаахаар нь бид нар нийлээд тэр ахын хэвлий ар нуруу орчим руу тал талаас нь өшиглөсөн. Би тэр ахын өвдөгний дээгүүр хөл орчимд нь 4-5 удаа өшиглөсөн. Харин нөгөө хэд яг хаана нь цохисныг сайн хараагүй. Ямар ч байсан өшиглөж зодсон. Би “одоо болио наад хүн чинь үхлээ шдээ” гэж хэлэхэд тэд болиод С-гийнх руу зугтаад гүйсэн. Бид нарыг архи, пиво хувааж ууж байтал А-гийн танидаг найзууд бололтой 2 залуу ирээд “та нар хүн зодсон уу” гэж асуухаар нь бид нар “зодоогүй” гэж хэлсэн. Тэгсэн нэг нь намайг “чи хаанахынх юм” гэхээр нь би “Яармагийнх” гэж хэлсэн чинь миний цээж рүү 2 удаа цохиж аваад “Яармагийнхан хэзээ ийм болчихсон юм” гэсэн. Намайг би тонгойход нэг нь миний эрүү рүү өшиглөхөөр нь “та нар яагаад байгаа юм бэ” гэсэн чинь тэр залуу “гараад үзчих үү” гэсэн. А-гийн дүү Сайханаа “яах юм бэ” гээд болиулсан. Бид нарыг зодсон хүнийг сайн хараагүй, учир нь харанхуй байсан болохоор хувцас нүүр царай нь сайн харагдаагүй. Тэр ахын хэлж байгаа юм нь сайн ойлгогдохгүй хэл ам нь дальдраад байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 195-196-р хуудас/,

2015.11.06-ны өдөр Яллагдагчаар “... Тэр хоёр ирээд наад хүн чинь яасан юм  гэж асуусан. Энэ ах мөнгө нэхэхээр нь жаахан маргалдаад байж байсан чинь  А- гэнэт тэр ахын гэдэс рүү тийрээд унагаахаар нь Да-, Бя- бид гурав тал талаас нь өшиглөсөн. Би тэр ахын гуя орчим руу нь 4-5 удаа өшиглөсөн. Нөгөө хэд ямар ч байсан тал талаас нь өшиглөж байсан боловч хаана нь яаж цохисон эсэхийг хэлж мэдэхгүй байна. Би эргэж хараад нөгөө хэдийг “боль” гээд Да-ыг татсан чинь Да- бас нөгөө хоёрыг “боль боль” гэсэн. Бид 4 С-гийнх руу явсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 197-199-р хуудас/,

2015.12.01-ний өдөр Яллагдагчаар дахин “...А- худал мэдүүлж байна, А- эхэлж ирээд хэвлий хэсэг рүү нь өшиглөж унагаасан. Тухайн үед Да-ыг насанд хүрээгүй гэж мэдээгүй, өндөр биетэй болохоор нь бидний үеийн хүүхэд гэж бодсон. Бид нар тэр хүнийг зодохгүй байж болох байсан. Тэр хүн бид нарын өмнөөс ямар нэгэн эсэргүүцэл үзүүлж, зодолдоогүй. Би Да-ыг чулуу бариад зогсож байгааг хараагүй. Анх өгсөн мэдүүлэг дээрээ бид нар үгээ нийлүүлье гээд Да-ыг чулуугаар цохисон гээд А-, Бя- хоёр хэлчих гэхээр нь худал хэлсэн. Үнэндээ бол тэр хүний толгой руу цохиж байгааг хараагүй. А-, Да- хоёр тэр ахын толгой руу нь өшиглөж харагдсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 206-207-р хуудас/,

2015.12.01-ний өдөр өгсөн тайлбартаа  “...цагдаагийн албан хаагч нараас хэн нэгэн нь намайг зодож, цохисон зүйл байхгүй. Нэг ах босч ирээд Да-ын зүүн гарын булчин руу нь нэг удаа цахилгаан бороохойгоор цохиулсан. А- “тэр хүн чамаас тамхи асууна, тэгэхээр байхгүй гэж хэлэхээр муу сайн гуйлгачид гээд чамайг эхлээд цохисон” гэж хэлээрэй, харин Бя- бид хоёрт Да-ыг гартаа чулуу барьчихсан зогсож байсан гэж хэлээрэй гэж байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 76-р хуудас/,

2016.02.03-ны өдөр Ял өөрчлөн сонсгоод байцаасан тухай тэмдэглэл  “...Ял өөрчлөн сонсгохдоо онц харгис хэрцгий аргаар үйлдсэн гэдгийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Бусдыг нь хүлээн зөвшөөрч байна. Тэр хүнийг А-, Да-, Бя- бид нар бүлэглэж зодсон нь үнэн гэхдээ тэр хүнийг зодоод алчихъя гэж бодоогүй. Эхэлж А- ирээд цээж рүү нь өшиглөөд унагаахаар нь бид нар тал талаас нь өшиглөсөн, харанхуйд хэн хаана өшиглөж байгааг мэдээгүй. Толгойд нь хэн өшиглөснийг би анзаарч хараагүй. Би тэр хүний гэдэс хөл орчим руу нь 4-5 удаа өшиглөсөн. Нөгөө 3 тэр хүнийг бас л 4-5 удаа өшиглөсөн байх. 2015 оны 8 дугаар сард би нартай 461-р хорих анги дээр прокурор ирж уулзсан. Биднийг саатуулах өрөөнд байхад А-, Бя- хоёр нь Да- бид хоёрт “тэр хүнийг зодоогүй гэж хэлнэ шүү” гэж хэлсэн, тэгээд энэ хэргийг үйлдээгүй гэж ярьсан. Тэр хүн хойшоо буюу шарилын хашаа дагасан байдалтай унасан байсан. Да- тэр хүний толгой талд нь, би зүүн талд нь, А- хөл талд нь Бя- баруун талд нь зогсож байгаад бүгдээрээ тал талаас нь өшиглөөд зугтсан гараар бол цохисон хүн байхгүй. Тэр хүн тэндээ хэвтээд үлдсэн. Босч явахыг нь хараагүй. Сүүлд нь дэлгүүр хаах үед архи авах гээд эргээд очиход тэр хүн байхгүй босоод явчихсан байсан...гэх мэдүүлэг  /хх-ийн 3-р хавтас 116-117-р хуудас/,

2016.06.07-ны өдөр дахин “...2015 оны 07 сарын 13-ны орой би ямар ч хэрэг үйлдээгүй. Анх Хан-Уул дүүрэг дээр байхад А- зодсон гээд хэлчих гээд байсан. Ингээд сүүлд нь шүүх хурал дээр очоод хийгээгүй юм чинь хийгээгүй гэж яръя гэж би бодоод энэ хэргийг хийгээгүй гэж ярьсан. Би цагдаагийн байгууллагаар тоглоом хийгээгүй. Би 4 өөр янзаар ярьсан нь үнэн. Эхлээд Яармагийн цагдаа дээр А- нь зодсон гээд хэлчих гээд байсан. Дараа нь 2015 оны 9 сард зодоогүй гэж мэдүүлэг өгсөн. Дараа нь надтай цуг хоригдож байсан хүмүүс “чи зодсон гэж ярих юм бол даалтанд гаргана шүү дээ” гээд байхаар нь би “зодсон” гэж худлаа ярьсан юм. Ингээд дараа нь шүүх хурал дээр би үнэнээ яръя гэж бодоод үнэнээр нь зодоогүй гэж хэлсэн юм. Тэр хүнийг хэн зодсоныг мэдэхгүй, мэдүүлэг газар дээр нь шалгах ажиллагаанд би явсан газраа л заасан. А-г яасныг мэдэхгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 31-р хуудас/,

2017.03. 22-ны өдөр “...би тэр хүнийг зодоогүй нь үнэн тийм хөгшин хүнтэй таараагүй нь үнэн цагдаагийн байцаагч Е- хэргээ хүлээчихвэл чамайг гэр рүү чинь явууллаа гэсэн мөн цахилгаан бороохойгоор булчин дээр нэг удаа цохиулсан. Байцаалт авах гээд шатны доор зогсож байтал А- нь хэдүүлээ зодсон гээд худлаа хүлээчихье гэж хэлэхээр нь зодсон гэж худлаа ярьсан. ...Тэр өдөр ямар нэгэн зодоон болоогүй учраас би хүлээн зөвшөөрөхгүй байна...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 246-247-р хуудас/

2017.05.19-ний өдөр “...Сонсгосон зүйл ангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 56-р хуудас/,

 

5. Шүүгдэгч Б.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

            2017.03.31-ний өдөр сэжигтнээр “...Би энэ зүйл ангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. 2016 оны 06 дугаар сарын 27-ны өдөр мэдүүлэг өгөхөд А- “чи өмнөх мэдүүлгээсээ татгалзаад өгчих” гэхээр нь би хууль сайн мэдэхгүй болохоор худал мэдүүлэг өгсөн юм. Үнэндээ А- согтуу 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой манайд байхдаа “тэр хүнийг зодсон, элэг, бөөр рүү нь цохисон. Да- чулуугаар цохисон” гэж хэлсэн эхний миний мэдүүлэг үнэн зөв...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 9-р хуудас/,

2017.03.31.-ний өдөр яллагдагчаар “...Би сонсгосон зүйл ангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. 2016 оны 06 дугаар сарын 27-ны өдөр мэдүүлэг өгөхөөс 7 хоногийн өмнө намайг Нисэхэд явж байхад А- гудамжинд ганцаараа таараад “чи өмнөх мэдүүлгээсээ татгалзаад мэдүүлэг өгчих, намайг тийм зүйл яриагүй гээд хэлчих” гэхээр нь би худал мэдүүлэг өгсөн. Би дараа нь ямар учир холбогдол гарахыг нь мэдээгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 13-14-р хуудас/,

2017.05.04-ний өдөр яллагдагчаар “...миний өмнө нь өгсөн мэдүүлэг үнэн зөв...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 5-р хавтас 41-р хуудас/,

 

6. Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О- мэдүүлэхдээ:

2015.08.03-ны өдөр ...2015 оны 07 дугаар сарын 13-нд өдөр талийгаач нөхөр Д- авсан газраа үзчихээд орой 19 цагийн үед гэртээ ирсэн ба би гэртээ хоол хийгээд байж байтал хүү М- гаднаас бага зэрэг халамцуу орж ирсэн. Хоолоо идчихээд сууж байтал нөхөр Д- “тамхи дуусчихсан байна, тамхинд явлаа” гээд гарсан. М-ийг хэвтэж байхад түүний найз нь утсаар яриад “ирээд зурагтаа аваарай” гэсэн. М- “ээж та явчихаад ирээч” гэхээр нь охин Г-г дагуулаад гэрийнхээ гэрлийг унтраачихаад Ганзориг гэдэг залуугийн гэрт нь очиж зурагтаа авахад “янзалж болохгүй байна” гэсэн. Бид хоёр зурагтаа тэврээд 10-20 минутын дараа гэртээ иртэл гэр харанхуй, талийгаач нөхөр маань хойд талын орон дээр саарал өнгийн фудволктой, толгойноос нь цус гарсан байдалтай сууж байсан. Гэрлээ асаагаад хартал толгойноос нь аймар их цус гарсан байхаар нь “яасан бэ” гэхэд дуугараагүй. М- орон дээр унтаж байхаар нь сэрээгээд “аав чинь яасан юм бэ” гэсэн чинь “аав таныг хэн зодсон юм бэ, зодсон хүмүүс чинь хаана байна вэ” гэж асуухад тэрээр юу ч дуугаралгүй гэрээс гараад явахаар нь охин Г- бид хоёр араас нь дагаад гартал оршуулгын газрын тийшээ явж байснаа 1 метр орчим өндөртэй төмөр хашааг даваад орсон. Талийгаач нөхөр маань байнга тамхи авдаг “...” нэртэй дэлгүүр рүү гараараа заачихаад газар унасан. Бид нарыг дөхөөд очтол гар, хөл нь татаад байхаар нь М- очоод тэвэрсэн. Тэгээд түргэн тусламж, цагдаа дуудаад удалгүй түргэний машин 40 минутын дараа ирээд аваад явсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 70-71-р хуудас/,

2015.09.16-ны өдөр ...Тэр орой М-, талийгаач нөхөр хоёр гэртээ унтаж байсан, талийгаач тухайн орой барагцаагаар 21 цаг өнгөрч байх үед л гэрээс гарсан болов уу би яг цаг хараагүй хоол идчихээд гараад тамхиа авъя гээд гарсан. Удалгүй утас дуугарахад М- утсаа аваад “Ганзориг ирж зурагтаа ав гэж байна” гэхээр нь би охин Г-тай хамт зурагтаа авахаар явсан. Гэрээс гараад 10 минут л болоод буцаад гэртээ ирээд гэрлээ асаахад М- хойморийн орон дээр унтаж байсан. Талийгаач зүүн талын орон дээр толгойноос нь цус гарсан байдалтай байсан ба цус нь газар дуслаагүй, гараараа дарчихсан сууж байсан. Би “чамайг хэн зодсон юм бэ” гэхэд дуугарахгүй толгойгоо бариад гэрээс гараад шарилийн зүг рүү явахад нь охин Г- бид хоёр араас нь дагаад явсан. Шарилын хашаа хүртэл манайхаас 20-30 метр орчим байдаг ба шарилын хашаа тулж очоод “...” дэлгүүр рүү гараараа заагаад  юу ч дуугараагүй. Тэгснээ ухаан алдаад газар унасан. “...” дэлгүүрийн зүг рүү харахад цагаан болон бараан хувцастай 4-5 хүн бөөгнөрөөд зогсож байгаа харагдсан. Тухайн үед хэн хэн байсан нь танигдаагүй. Талийгаач нөхөр маань тэнд зогсож байсан хүмүүс рүү заагаад байсан байх. Миний хувьд үнэхээр гомдолтой байна. Талийгаачийн амь насыг хохироосон этгээдээс оршуулгын зардал болох 4.683.547 төгрөгийг нэхэмжилж байна. Бусад хохирлыг ах, дүү нартайгаа ярилцаж байгаад нэхэмжлэх болно...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 244-246-р хуудас/,

2016.06.22-ны өдөр ...М- тэр орой ямар нэгэн зан ааш гаргаагүй унтаад байсан. ...Түргэний машин ирэхэд хажууд ирчихсэн байсан. ...Би гэрт хаана, ямар цус болсоныг мэдэхгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 12-р хуудас/

 

7. Гэрч Б.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.14-ний өдөр “...Архи ууж байхад А- бид хоёр тамхи татах гээд гэрээс гарахад А- “найз нь өнөөдөр хүн зодчихлоо” гэж хэлснээ уйлаад байсан. А- нилээд согтолттой байсан. Бя-, Мя-, Да- бид дөрөв шарилын хажуугаар явж байсан чинь нэг настай хэл ам нь ойлгогдохгүй ах “ахын дүү тамхи аваад өгчих, та нар хаанахын хүүхдүүд вэ” гэж хэлэхээр нь “мөнгө байхгүй шдээ ах” гэсэн чинь “муусайн гуйлгачид” гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь А- “та яагаад бид нарыг зүгээр явж байхад гуйлгачинаар нь дуудаад байгаа юм” гэж хэлээд нүүр рүү нь гараараа 2 удаа цохисон чинь ёолоод 2 өвдөгөөрөө газар сөхрөөд суухад Бя-, Мя- хоёр элэг, бөөр рүү нь гараараа цохиод байсан. Да- болохоор чулуугаар толгой руу нь 2 удаа цохисон гэж хэлсэн. Би ганцаараа хүн зодоогүй гэж хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 73-74-р хуудас/,

2015.09.18-ны өдөр 2 дахь удаагаа “...Би энэ дөрвийг хүн зодож байгааг хараагүй. А- эхний шил архийг ганцаараа ууж дуусгах үедээ бид хоёр гэрээс гарч тамхи татаж байхад “найз нь хүн зодчихсон чинь сэтгэл санаа жаахан тиймэрхүү байна” гэж хэлсэн. Тэгээд гэр рүү орж дахин нэг хундага архи уучихаад гарч ирээд “өнөөдөр найз нь хүн алчихлаа” гэж хэлсэн. Ингээд 2 дахь шил архиа ууж дуусгаад нөгөө хэд явсны дараа унтахын өмнөхөн найз нь шарилын энд хөгшин хүн зодчихсон гэж хэлсэн. Жаахан байж байгаад нэг тамхи татсанаа Мя-, Да-, Бя- бид дөрөв хүн зодчихсон гэж хэлсэн. А- гэрт орсноо “Шарилын хажууд нэг хүн ирээд өвөөдөө нэг ширхэг тамхи өгөөч” гэхээр нь “надад тамхи байхгүй, тамхи татдаггүй” гэж хэлсэн чинь “муусайн гуйлгачингууд” гэхээр нь би 2 удаа цохисон, араас нь хоёр нь цохисон, нэг нь чулуугаар цохисон” гэж хэлсэн. Би А-, Мя-, Бя-, Да- нартай тохиролцож мэдүүлэг өгсөн зүйл байхгүйгээр шууд байцаалт өгсөн. Би тухайн үед манайх руу ирж явах замдаа хүн зодсон юм байна гэж ойлгосон. Хөгшин настай хүнтэй таарч зодсон гэж А- надад хэлсэн. А-гийн ингэж хэлснийг надаас өөр сонссон хүн байхгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 42-44-р хуудас/,

2016.06.27-ны өдөр “...2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 9 цаг болж байхад А-, Да-, Мя-, Бя- нар манайд 1 шил архи, нэг том савтай пивотой орж ирсэн. А-гаас бусад нь гадагш явцгаасан. Хаашаа явсныг нь мэдээгүй. А- согтуу хашаанаас гараад явсан, Мя-, Д-, У- /Ба-/ Бя- нар бүгд дахиад архинд явсан. С- бид хоёр ... хүнсний дэлгүүр рүү хүүхдийн сүүнд явсан. С- бид хоёр дэлгүүрээс гараад ирсэн чинь Мя-, Да-, Бя- гурав дэлгүүрийн гадаа, А- хүнтэй уулзаад зогсож байсан. Бид нар нийлээд С-гийнх руу явсан. Ирээд амбаарт сууж байхад Буяа, Дизи хоёр “манай найзын аавыг зодсон байна, та нар зодсон уу” гэсээр орж ирээд архинаас нэг нэг татчихаад гарсан. ...Би худлаа ярьсан юм. Анх Хан-Уул дүүргийн цагдаа дээр очоод мэдүүлэг өгөхөд А- хүн зодсон уу, яаж зодсон гээд байхаар нь айсандаа болоод амыг нь дагуулаад тэгсэн гээд худлаа ярьчихсан юм. ...Би шүүх хурал дээр айж сандарсандаа болоод ярьж чадаагүй, “би жоохон сэтгэцийн өвчтэй” гээд хэлчихсэн байна лээ. Түүнээс надад сэтгэцийн ямар нэгэн өвчин байхгүй... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 20-21-р хуудас/,

 

8. Гэрч Ц.Э- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.19-ний өдөр “...20 цаг өнгөрч байхад Б- хочтой А-, Бя-, Да-, Мя- нар саарал өнгийн таксигаар С-гийн хашааны гадна ирээд буугаад орж ирэхдээ 2,5 литрийн пиво, 0,75 литрийн Хараа нэртэй архи авчирсан. Тэднийг ирсний дараа Мя-, Бя-, Ба-, Да-, бид 5-улаа “...” дэлгүүр рүү сүү аваад буцаад ирэхэд А- архиа задалдчихсан ууж байсан. Ба-, Да- хоёр ганц удаа 100 грамм архи уугаад дахиад уугаагүй. Пивыг нь тэнд байсан бүх хүмүүс уусан ба ууж дуусаад Бя- гэртээ очоод буцаж ирэхдээ А-ныг дагуулаад ирье гэж хэлээд 21 цаг өнгөрч байхад гэрээс гараад 22 цаг өнгөрч байхад А-нтай хамт орж ирсэн. Тэр хоёр орж ирэхдээ хүнтэй маргалдаж муудалцсан зүйл анзаарагдаагүй. 23 цаг болж байхад А-ны дүү Э- гэр рүүгээ харьлаа гэсэн чинь найз залуу нь болох Мя- “би хүргэж өгчихөөд ирье” гээд тэр хоёр хамт гарсан. Удалгүй С-, Ба- охиныхоо хамт 3-улаа ... дэлгүүрийн тийш алхаад явж байсан ба араас нь А- явж байгаа харагдсан. Энэ үед Да- хаана юу хийж байсныг санахгүй байна. С-, Ба- хоёр удалгүй ороод ирсэн. А- хэзээ орж ирснийг санахгүй байна. Бид нар бөөнөөрөө амбаар дотор сууж байтал танихгүй 12 орчим насны хүүхэд хашаа руу орж ирээд бид нар руу сүрхий харж байснаа буцаж гараад Буяа, Дизи хоёр орж ирээд “сая оршуулгын тэнд явж байсан та хоёр гараад ир” гээд У- хочтой Ба-, Бя- хоёрыг гаргаж ирээд У-г Буяа гэх хүүхэд цохиод байсан.  Оршуулгын тэнд манай найзын аавыг зодчихсон байна, та нар зодсон уу гэхэд Бя- “танай аавыг зодсон юм уу” гэхэд Буяа гэх залуу “надад аав, ээж байхгүй” гэж хэлээд Б-агийн элэг рүү нь гараараа цохисон. Хэдэн удаа цохисон эсэхийг хараагүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 75-76-р хуудас/,

2015.08.28-ны өдөр “...Буяа гэж залуу нэг залуутай хашаанд орж ирсэн. Сая шарилын тэнд хэн явж байсан гэж асуухад Ба-, Бя- хоёр бид хоёр явсан гээд гарсан. Тэр хоёрыг цохиж аваад байснаа А-г шилийн хүзүүнээс нь бариад авахаар нь би болиулсан. /хх-ийн 2 хавтас 59-60, 61-р хуудас/

 

           9. Гэрч А.А- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.19-ний өдөр “...23 цаг болж байхад С-гийн гэр рүү очиход манай төрсөн ах А- болон Да-, Мя-, У- буюу Ба-, С-, дүү С-, нөхөр Ба-, Э- нар байсан ба намайг очиход А- ах нилээд согтуу, бусад нь бага зэрэг архи үнэртүүлчихсэн байсан. Би хашаан дотор найз охинтойгоо юм яриад сууж байтал С- эгч “Б- /А-/ гээд хэд хэдэн удаа орилсон. Гэр нь тэнд ойрхон байдаг болохоор сонсогддог юм. Тэр үед А- ах “С- дуудаад байна” гээд гараад явсан. С- эгчийн дуу ... дэлгүүрийн орчмоос гарсан. Удалгүй С- нөхөртэйгээ хамт орж ирэхэд араас нь Бя-, Ба-, А-, Да- дөрөв хамт орж ирсэн. А-гийн хувцас хунар шороо болчихсон байсан. Дөнгөж архи задлаад байж байтал араас нь Буяа, Дизи хоёр орж ирсэн. Бя-, У- /Ба-/ хоёр руу гэрэл тусгаад та хоёр гараад ир гэж хэлэхэд нь гараад очтол “та нар сая манай найзын аавыг зодсон уу” гэхэд У- /Ба-/ “зодоогүй” гэсэн. Тэгтэл У- /Ба-/-г Буяа гэдэг залуу гараараа элэг рүү нь хэд хэдэн удаа цохисон...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 77-78-р хуудас/,

 

10. Гэрч Г.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.19-ний өдөр “...Би тухайн өдөр орой 21 цагаас хойш ... дэлгүүрт худалдагчаар суусан ба 23.52 цагт 20 орчим насны 2 залуу орж ирээд 0,5 литрийн 1 шил архи, 2,5 литрийн пиво аваад гарсан. Манай дэлгүүрийн гадаа ямар нэгэн зодоон болоогүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 81-82-р хуудас/,

 

11. Гэрч Ц.С- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2015.07.24-ний өдөр “...А- ганцаараа архи уугаад дуусч байтал 22 цагийн үед А-н, Бя- нар орж ирсэн. Би 23.30 миунтын үед ... дэлгүүр рүү нөхөр Ба-тэй хамт ороод сүү, чихэр аваад гараад ирэхэд оршуулгын газрын ертөнцийн зүгээр зүүн урд талд А-, Ээгий, МС гэж дууддаг ах, манай хажуу айлын Мөнгөншагай, Үерхүү нар зогсож байсан. Манай гудамж буюу оршуулгын газрын зүүн талаас Да-, Мя-, Ба-, Бя- 4 гарч ирэхээр нь “та нар хаашаа явах гэж байгаа юм” гэсэн чинь А- архи нэхээд байсан шдээ гээд Бя-, Мя- хоёр 23.50 цагийн үед ... дэлгүүр рүү орсон. Мя-, Да- хоёр манай гудамжны баруун үзүүрт зогсож байсан. А- нөгөө гурван залуутай манай гудамж руу ороод явчихсан. Манай хашаанд байх амбаарт бөөнөөрөө ороод Да-, Мя-, Бя- гурав архийг хуваагаад уусан.  Маргааш өдөр нь гэртээ байж байтал манай нөхөр Ба- “нээрээ С- өчигдөр орой А- бид хоёр бие засах газрын тэнд зогсож байхад би хүн зодчихсон гэж хэлээд байсан” гэж хэлсэн. А- нөгөө хөл муутай ахыг мөрөөрөө мөрлөөд байна. Гудамжаар би хүн зодмоор байна гэж хэлээд орилоод уйлаад яваад байна шдээ гэж хэлсэн. Манайхаас хэн ч А-г авахаар гараагүй. Удалгүй МС нэртэй ах Б- /А-/ ахын дүү унт гээд оруулж ирсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 83-84-р хуудас/,

2015.08.28-ны өдөр 2 дахь удаагаа “...Орой 23 цаг болох гэж байхад архиа ууж байгаад Т- /Ба-/-г дуудаад хашааны гадна очоод “найз нь хүн зодчихлоо” гэж Т- /Ба-/-д хэлсэн байсан. Би тэгж ярьсныг нь сонсоогүй. Т- /Ба-/ маргааш нь буюу 07 дугаар сарын 14-ний орой цагдаад мэдүүлэг өгч ирэхээр нь “чи мэдүүлэгт юу гэж хэлсэн бэ, битгий худал үнэн юм яриад өөрийгөө чирээд байгаарай” гэсэн чинь Т- /Ба-/ “би байцаагчид Б- /А-/ тэр орой хүн зодсон гэж надад хэлсэн” гээд хэлчихсэн, зөв болов уу, буруу болов уу гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би “үнэхээр чамд тэгж хэлсэн л юм бол үнэнгийг нь хэлэхгүй юу” гэсэн чинь “тэгвэл зөв л юм байна” гэж байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 56-58-р хуудас/,

 

12. Гэрч Д.Г- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 23 цагийн үед М- ах залгаад “аав энд зодуулчихсан байна, шарилын баруун хойд буланд хүрээд ир” гэхээр нь очтол эмнэлгийн машинд аав хэвтчихсэн манай ээж, эмэгтэй дүү, М- ах нар бүгд ирчихсэн байсан. Эмнэлгийн машинд дүү Г- бид хоёр суугаад Гэмтлийн эмнэлэг рүү яваад Д- рүү “наагуур чинь зодсон хүн байна уу, яваад хараад өгөөч” гэж утсаар ярьсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 17-18-р хуудас/,

 

13. Гэрч Д.М- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...Манай ээж О- “орой 11 цагийн үед гэртээ орж ирээд гэрлээ асаасан чинь нүүр, ам нь цус болсон доошоо хараад байж байхаар нь яасан, юу болсон юм бэ гэхэд ямар нэгэн юм ярилгүй гэрээс гараад манайхаас 50 метр орчим зайд байдаг шарилын хашаанд тулж очоод хуруугаараа зааж байгаад хашаан дээгүүр давж ороод ухаан алдаад газар унасан” гэж утсаар ярьсан. Аав Д- 21-22 цагийн үед эгч Сийлэндоржийн гэрээр ороод гарсан байдаг... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 19-21-р хуудас/,

 

14. Гэрч Д.М- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...хэрэг болсон орой 22 цагийн үед би гэртээ унтчихсан байсан ба аав Д- 21 цагийн үед гэрээс гараад Сийлэндорж эгчийнд очиж байгаад 22 цагийн үед гэртээ харилаа гээд гарсан гэдэг. Тэгэхээр 22-23 цагийн хооронд л зодуулсан байх. Ээж О- гаднаас гэртээ орж ирээд гэрлээ асаагаад аав Д-г харангуутаа “юу болоо вэ, хүнд зодуулчихаа юу” гэхэд нь аав юм ярилгүй гэрээсээ гараад урагшаа гараараа заагаад явахад нь ээж араас нь дагаад гарсан. Ээж хэлэхдээ “заасных нь дагуу явсаар байгаад энд ирсэн ба шууд ухаан алдаад, татаад уначихлаа” гэж хэлсэн. “...” дэлгүүрийн чиглэлд л заагаад явж байгаад замдаа унасан. Намайг халамцуу ирэхээр аав маань үг хэлдэг би жоохон сөргөж үг хэлэхээр цагдаа дуудаад өгчихдөг түүнээс би аав, ээжийг зодож, гар хүрч байгаагүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 22-27-р хуудас/,

 

15. Гэрч Д.Г- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...М- ах “ээж бид хоёрыг Ганзориг ахынх руу очоод зурагт аваад ир” гэхээр нь зурагтанд явчихаад гэртээ ирээд ээж гэрлээ асаахад аав зүүн талын орон дээр толгойгоо барьсан байдалтай сууж байсан. М- ах цаашаа хараад хойморийн орон дээр унтаж байсан. Аав гэрээс гарахаар нь ээж бид хоёр дагаад явтал шарилын хашаа даваад “...” хүнсний дэлгүүр рүү гараараа зааж байснаа ямар нэгэн юм ярилгүй шарилын буланд очоод гаазр унасан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 28-30-р хуудас/,

“...Түргэний эмч надаас “энэ хүн яасан юм бэ, юу болсон юм” гэж асуухаар нь “би хүнд зодуулчихсан юм” гэж хэлсэн, өөр ямар нэгэн юм хэлээгүй. Эмч “энэ хүн согтуу байсан юм уу” гэхээр нь “үгүй, эрүүл байсан” гэж хариулсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 3-р хавтас 109-р хуудас/,

 

 16.Гэрч Г.С-ийн “...2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 21.30 минутын үед манайд ирээд 10 орчим минут болоод хашааны арын хаалгаар гарахаар нь би гэр рүүгээ харьж байгаа юм байна гэж бодсон. Гэтэл шөнийн 12.30 минутын үед манай хашаанд байдаг охин Баярцэцэг орж ирээд “Д- ах гадаа ухаан алдаад уначихсан, түргэн тусламж ирээд аваад явсан байна” гэхээр нь өвгөн бид хоёр маргааш нь эмнэлэг дээр очиход ар гэрийнхнээр нь гарын үсэг зуруулаад хагалгаанд оруулсан. Гэтэл хагалгаагаа даалгүй нас барсан. Тэр орой ирэхдээ архи уугаагүй эрүүл ирсэн. Талийгаач нь тал цус харваснаас хойш архи уухаа больсон гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 31-32-р хуудас/,

 

            17. Гэрч М.М- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...Манай дэлгүүрээс шарил хүртэл багцаагаар 500 орчим метр байдаг болохоор тэр хүртэлх зайг манай хяналтын камер харж чадахгүй...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 38-р хуудас/,

 

 18. Гэрч Б.Э- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...талийгаач Г.Д- нь тархины маш хүнд гэмтэлтэй, тархинд цус хуралтын улмаас тархи дарагдаж, цус хомсдол үүссэн, тархмал, субархайд харвалт, тархины хаван, тархины үхэл комын байдал үргэлжилсээр үйлчлэл амин чухал эрхтнүүдийн үйл ажиллагаа давамгайлсаны улмаас нас барсан байсан... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 64-65-р хуудас/,

 

19. Гэрч Б.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...А- гэх хүн миний урдаас ирээд зөрөхдөө намайг мөрлөсөн тэгэхээр нь “та яагаад намайг мөрлөж байгаа юм бэ” гэхэд цаанаас нь нэг эмэгтэй хүн ирээд аваад явсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 79-80-р хуудас/,

 

20. Гэрч М.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...Гантулгын ах М-, Д- бид 2-ыг яваад “согтуу хүн амьтан байна уу, харчихаад ир” гэж хэлэхээр нь “...” хүнсний дэлгүүрээс хэдэн ах нар юм аваад гарч байсан гэж хэлсэн. Хаашаа явсан гэхэд С-гийн гэрийг зааж өгсөн. Энэ орчмын хүмүүс бүгд талийгаачийг тал цус харвасан гэдгийг нь мэддэ болохоор С-гийнд ирсэн Яармагийн гадны хүүхдүүд зодчсон байх...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 85-86-р хуудас/,

 

21. Гэрч Т.Д- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...М- ах энэ хавиар согтуу хөлчүү хүн байна уу, та нар хараад ир, ... дэлгүүр рүү заагаад газар унасан гэж байна. Тэнд л зодуулсан юм шиг байна гэж Буяннэмэх бид хоёрт хэлсэн. Ингээд түргэний машин хөдлөхөөс өмнө Буяннэмэх бид хоёр шарилын хашааны араар тойроод ... хүнсний дэлгүүр рүү яваад дэлгүүрийн дээд талд нэг 13-14 насны эрэгтэй хүүхэдтэй таарсан тэр хүүхдээс бид хоёр “энэ хавьд зодоон цохион болсон уу, согтуу хүн явсан уу, архи авч уусан хүн байна уу” гэхэд “хэдэн ах, эгч нар дэлгүүрээс архи аваад гарч байсан гэж ... дэлгүүрийн урдуур зүүн тийш эргээд гол руу явдаг замд байх нэг айлыг зааж өгсөн. Тэгээд тэр айлд Буяннэмэх бид хоёрыг очиход 4-5 банди нар байсан ба миний таньдгаас Б- гэж дууддаг Нисэхийн А- байсан. Тэд нилээн согтуу байх шиг байсан. А- нь юу болж байгааг мэдэхгүй шал согтуу гэрийн баруун талд суучихсан утсаар яриад уйлаад сууж байсан. А-гаас  “таньж байна уу” гэж асуухад юм дуугарахгүй уйлаад суугаад байсан. Тэгсэн цаанаас нэг хүүхэн гарч ирээд “та нар хашаанд дураараа орж ирлээ, зайл” гэхээр нь бид хоёр гараад явсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 10-11-р хуудас/,

 

          22. Гэрч Ж.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...талийгаач ярихдаа М- намайг зодохоор нь би цагдаад бариулчихлаа гэж ярьж ирдэг байсан. ...21 цаг 30 минутанд манай хашааны арын хаалгаар орж ирсэн. Манай дэлгүүрээс 1 хайрцаг тамхи худалдаж авсан. Манай хашаанд 10-15 минут болоод арын хаалгаар гараад явсан. Ийшээ, тийшээ явлаа гэж хэлээгүй. Гэр рүүгээ явлаа гэж бодсон...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 13-14-р хуудас/,

 

23. Насанд хүрээгүй гэрч С.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

 “...О- бид хоёр юм яриад зогсож байтал Буяа, Дизи 2, бас нэг танихгүй хоёр хүнтэй ирээд “ахын дүү сая энэ хавиар зодоон болсон уу, чи харсан уу” гэхээр нь “би хараагүй, мэдэхгүй” гэж хэлсэн. Согтуу хүн явсан уу гэхээр нь С-гийн гэрийг нь зааж өгсөн. Тэд нар бөөнөөрөө амбаар дотор архи уугаад сууж байсан. А- гэдэг ах нь шал согтуу орилоод, утсаар яриад байсан. Буяа ах нэг өндөр хүүхдийг “чи хаанахынх вэ” гээд элэг рүү нь гараараа цохисон...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 85-86-р хуудас/

 

24. Насанд хүрээгүй гэрч О.Ү- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...23 цаг болох гэж байхад гэртээ харихаар явсан. Мөнгөншагай бид 2 цуг явж байгаад Э- ахтай таарсан. Бид гурав ... хүнсний дэлгүүр орчихоод явж байхдаа А- буюу Б- ахтай таарахад их согтуу байсан. С- Т- /Ба-/ нар ирээд А-г аваад явсан. Мөнгөншагай бид хоёр Э- ахыг гэрт нь хүргэж өгөөд гэртээ орцгоосон. А- тухайн үед хүнтэй зодолдсон маргалдсан зүйл байхгүй, би лав мэдэхгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 47-48-р хуудас/,

 

25. Насанд хүрээгүй гэрч А.М- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...Үерхүү бид 2 ... дэлгүүрээс зайрмаг аваад гэр рүүгээ явж байтал дэлгүүрийн доод үзүүр дээр Э- ахтай таарсан. Цааш эргэтэл А- ахтай таарсан. А- ах Э- ахтай юм ярьж байтал Т- /Ба-/ ах, С- эгчтэй дэлгүүрээс гарч ирээд А- ахыг гэр рүүгээ авч явсан. ...Бидний замд ямар нэгэн хүмүүс хоорондоо зодолсон талаар харсан үзсэн зүйл байхгүй. ...А- ахын хажууд С-, Т- /Ба-/ 2 байсан хажууд нь бас нэг хоёр ах байсан тэр хоёр хүнийг танихгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 49-50-р хуудас/,

 

26. Насанд хүрээгүй гэрч Т.Ба- мэдүүлэхдээ:

“...С-гийнд очиход С-, дүү С-, С-гийн нөхөр болох Т- /Ба-/, А-н, Э- нар байсан. Да-, Мя- гэж 2 хүүхэд тэднийхээс гараад Бя-ийнд очно гэж байсан. 21 цагийн орчимд Да-, Мя-, Бя-, А- нар С-гийнд ирсэн. 1 шил 0,75 литрийн архи, нэг сав пиво бариад орж ирсэн. Хэн хэн архи уусныг мэдэхгүй хамгийн их согтсон нь А- байсан. Дахиад юм аваад өг гээд байхаар нь би Бя-той хамт “...” дэлгүүр рүү очиход дэлгүүрийн гадаа С-, Т- /Ба-/, Да-, Мя- нар байсан. А- шарилын зүүн урд буланд 3 хүнтэй юм яриад зогсож байсан. Бя- гэрээсээ 5000 төгрөг аваад буцаад дэлгүүр дээр ирсэн чинь нөгөө хэд С-гийнх руу явсан хэн нь ч байхгүй байсан. Ингээд 0,5 литр архи, 1 сав пиво аваад С-гийнд очиход тэнд бүгдээрээ байсан. Архиа уух гээд жижиг амбаар руу ортол хашаан дотор 2 шар залуу орж ирээд манй найзын аавыг та нар зодчихоод явсан байна гэж хэлсэн. Бя-, Мя- бид гурвын гэдсэнд цохиж авснаа “за за эд нар биш юм шиг байна” гэж хэлээд авчирсан архи, пивыг хувааж уучихаад гараад явсан. Дараа нь Бя-, Мя-, Да- нар гэртээ харилаа гээд явсан. А-, С-гийн гэрийн хивсэнд тээглэж унаад нэг хацраа шалбалсан. ...Бя-, Мя-, Да- нар 21 цагийн үед таксигаар ирсэн. Тэгэхэд хүн зодсон эсэхийг би мэдэхгүй. С-гийнд ирснээс хойш хүн зодоогүй, зодох боломж гараагүй. А- шал согтуу байсан ба хүнтэй маргаж байхыг хараагүй. Бид нар шарилын баруун тал руу хэн ч яваагүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 51-53-р хуудас/

“...Б-сүрэн бид хоёрын дэлгүүр явахаас өмнө Мя-, Да-, 2 нь гэрт лав байхгүй байсан, А- хажуу талын айл руу орчихоод ирье гээд гарсан. Бя-ийн хувьд нэг удаа А-нтай гол дээр очиж ээжид нь хоол өгчихөөд ирлээ гэж орж ирсний дараа А-гийн араас гарсан байх би гэрээс гараагүй. Э-, С- бид гэрт нь байсан. Дараа нь Бя- архинд гараад ирье гээд гарсан. Т- /Ба-/, С- хоёр хүүхдийн сүүнд явсан байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 54-55-р хуудас/

 

27. Гэрч Б.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

2016 оны 09 дүгээр сарын 26-ны өдөр “Полиграфийн аппарат бол АНУ-д үйлдвэрлэгдсэн. А.А-, Д.Б-, Э.М-, Б.Д- нарын хүмүүсийг Полиграфит оруулахдаа цусны даралт, амьсгал, зүрх судас, хөдөлгөөн мэдрэгч зэргийг биед нь зүүлгэж хэргийн болсон явдлын талаар ярилцлага асуулт тавихад тэд нарын талаас хариу реакц үзүүлсэн үзүүлэлт нь бага байсан учир хэрэгт холбогдолгүй байх магадлалтай гэж үзэн магадлалаар гаргасан байгаа. Миний дээрхи хүмүүст хийсэн Полиграфийн шинжилгээ явуулсан магадлалыг дүгнэлт гэж үзэхгүй, нотлох баримтын хэмжээнд үнэлэгдэхгүй, гэхдээ Полиграфийн аппарат магадлалаар буюу чиглүүлэх зорилгоор гаргадаг юм...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 69-р хуудас/

 

28. Гэрч Э.Э- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...Г.Д-д үүссэн гэмтэл нь гадны нөлөөтэй байсан, энэ өвчин нь гэмтлийн шалтгаантай үүснэ. Ямар зүйлээр, хэдэн удаагийн үйлчлэлээр гэмтсэнийг шинжээч эмч тогтооно. ...баруун зулайн яснаас суурь яс руу үргэлжилсэн шугаман хугаралттай, хугарлын доор хатуу хальсны дээрх их хэмжээний цусан хуралттай, тархины баруун тал бөмбөлөгийн няцралттай, аалзавчин бүрхүүлийн доорх цус хуралт харвалттай байсан. Уг гэмтлийг юунаас яаж үүссэнийг шинжээч эмч тогтооно...” гэх мэдүүлэг  /хх-ийн 4-р хавтас 201-р хуудас/,

 

29. Гэрч Б.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 23 цаг өнгөрч байхад яг хэдэн цаг болж байсныг сайн санахгүй байна. Манай хашааны хаалгыг хүн нүдэхээр нь гараад хаалга онгойлгоход талийгаач Д-гийн охин Г- байсан, юу болсон яав гэхэд аав ухаан алдаад уначихлаа гэж хэлэхээр нь аав, ээж хоёрт хэлэлгүй бэргэн эгч Туяацэцэгийн хамт очиход гэрийнхээ урд талд шарилын хашааны хойд буланд хашаан дотор талийгаач хажуулдаад газар уначихсан нүүр, ам, толгой нь нил цус болсон байдалтай  хэвтэж байсан. Хажууд нь Г-, М- хоёр ээжтэйгээ гурвуулаа байсан. Гэтэл хүү Г- нь 2 хоёр найзтайгаа ирсэн. М- нь “пизда аавыг хэн зодоод хаячихаа вэ” гэж дуугарч байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 15-16-р хуудас/,

 

30. Гэрч С.М- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:

“...Би А-г танина, манай эгчийн охин Ээгий буюу Бумчинь 2015 оны өвөл намайг А-тай танилцуулсан юм. Тэрнээс хойш үерхээд ноднин буюу 2015 оны 05 дугаар сард би жирэмсэн болсон чинь намайг зодохоор нь би А-гаас салсан. Тэрнээс хойш бид хоёр уулзаагүй, над руу яриагүй. 2016 оны 07 дугаар сард байхаа өдрийг нь сайн санахгүй байна. Манай дүү Ээгийн надад “А- ах архи уучихаад утсаар над руу залгаж уйлаад М- бид хоёрыг буцаагаад нийлүүлээд өг, би хөгшин хүн цохьчихсон, шоронд орно” гэж ярилаа гэж хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 67-68-р хуудас/,

 

 

            31. Шинжээч эмч Ч.Э- мөрдөн байцаалтанд өгсөн мэдүүлэхдээ:

“...талийгаач Г.Д-гийн биед учирсан зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархайн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, баруун чамархайн булчингийн цус хуралт нь мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр буюу ирмэггүй хавтгай зүйлээр толгойн баруун чамархайн хэсэгт цохих үед үүсэх боломжтой. Духны зүүн дээд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал, дагзны хуйхны шарх, баруун шилбэний урд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл нь мохоо ирмэгтэй зүйлийн гурван удаагийн үйлчлэлээр буюу чулуугаар цохих үед үүснэ. Бусад зулгаралт гэмтэл нь хүний гараар үүсэх боломжгүй чулуугаар буюу гуталтай хөлөөр өшиглөх үед үүсэх боломжтой. Ирмэггүй хавтгай зүйл гэдэг нь ирмэггүй мод, чулуу болон хавтгай хана, газар аль нь ч байж болно...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 202-р хуудас/

 

32. Шинжээч эмч С.О- мөрдөн байцаалтанд өгсөн мэдүүлэхдээ:

2015.02.01-ний өдөр “...Шинжээчийн 82 дугаартай дүгнэлтийг Ч.Э-, Н.Э- нарын бүрэлдэхүүнтэй гаргасан. Биологийн шинжилгээнд гарсан дүгнэлт дээр 1-р бүлгийн цус гэж гарсан байдаг. Мөн талийгаач Д-гийн ГССҮТ-д эмчлэгдэж байх үеийн өвчний түүх дээр 1 дүгээр бүлэг гэж гарсан байдаг. Энэ бүгдийг үндэслэж 1 дүгээр бүлгийн цустай гэж гаргасан юм. Талийгаачийн дагз толгойн хэсэгт духны дээд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл нь мохоо ирмэгтэй зүйлийн 3 удаагийн үйлчлэл, мөн баруун шанаа, хацар зэрэгт зулгаралт үүссэн болохоор олон удаагийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой. Харин талийгаачийн зулайн ясны суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархайн хатуу хальсан дахь цусан хураа, баруун чамархайн булчингийн цус хуралт нь мохоо зүйлийн 1 удаагийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой. /хх-ийн 3-р хавтас 107-р хуудас/,

2017.03.03-ны өдөр  “...Талийгаачийн гавлын ясны хугарлын хувьд өшиглөх үед үүсэх боломжтой. Чулуугаар, гараар цохих үйлдлийг нарийн тогтоох боломжгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 203-р хуудас/,

 

           33. Шинжээч Н.Э- мөрдөн байцаалтанд өгсөн мэдүүлэхдээ:

2017 оны 03 дугаар сарын 03-ны өдөр “...тархинд үүссэн гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр тархины баруун хэсэгт үйлчилсэн хүчний улмаас үүсгэгдэнэ. Хатуу мохоо зүйлээр цохих, өшиглөх, унах аль ч үед нь ч байж болно. Мөлгөр чулуу, мод, хавтгай гадаргуу юу ч байж болно. Шарх гэмтэл нь чулуугаар цохисон үед үүсэх боломжтой. Гар хөлөөр ч үүсгэгдэх боломжтой. Яг нарийн ялгах боломжгүй. Зулгаралт гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн олон удаагийн үйлчлэлээр үүснэ...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 204-р хуудас/,

 

34. Шинжээч эмч Б.Г- мөрдөн байцаалтанд өгсөн мэдүүлэхдээ:

2015.09.22-ны өдөр ...гавлын орой суурь ясны хугарал, хатуу хальсан дээрх цусан хураа, тархины эдийн няцрал гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн 1 удаагийн үйлчлэлээр үүсэх боломжтой. Дух, зулай, дагз, шилбэнд үүссэн шарх, дух хацар шанаа, мөр сарвуу, өвдөг шилбэ чихэнд үүссэн зулгаралтууд бүгд нийлээд хөнгөн зэргийн гэмтэлд хамаарна. Харин тус тусад нь авч үзвэл бүх шархнууд нь хөнгөн зэргийн гэмтэл, зулгаралтууд нь гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй юм. Олон удаагийн үйлчлэлээр үүссэн гэмтлүүд юм...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 117-118-р хуудас/

2017.03.27-ны өдөр “...би 1012 тоот дүгнэлтийг хавтаст хэргийн материалаар гаргасан. Талийгаач Г.Д-гийн биед зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал баруун чамархайн хэсгийн хатуу хальсан дээрх цусан хураа баруун чамархайн тархины эдийн няцрал зэрэг гэмтлүүд нь амь насанд аюултай хүнд зэргийн гэмтэлд хамаарна. Харин дух шанаа, мөр, сарвуу, гарын алга, өвдөг, чих шилбэ, гуя, хэвлий зэрэгт үүссэн олон тооны шарх гэмтлүүд нь тус тусдаа эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. Зулгаралтууд нь эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй. Хэргийн материалаас харахад баруун хацар, мөр, зүүн шилбэ, баруун ташаа, гуя, өвдөг, шилбэнд улаан өнгийн зулгаралтууд байсан. Зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал баруун чамархайн тархины эдийн няцрал нь цогцост хийсэн задлан шинжилгээний тэмдэглэл, гэмтэл согог судлалын гэмтлийн эмчийн өвчний түүхээс үзэхэд мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой байна...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 205-р хуудас/,

 

35.  Шинжээч М.Ө- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ: “...2015 оны 07 дугаар сарын 29-ний өдөр цэнхэр өнгийн урдаа судалтай ноосон цамц, саарал өнгийн подволк шинжилгээнд ирүүлсэн. Дээрхи хувцаснууд дээр цус илэрсэн. Уг цуснаас 2 удаа шинжилгээ тавихад АВ улаан бөөмтэй наалдац өгөөгүй тул IY бүлгийн харъяалалтай байна гэж үзсэн. АВ улаан бөөмтэй наалдац өгөөгүй тохиолдолд мөн урвал явагдаагүй гэж үздэг. Гэтэл энэ нь миний гаргасан шинжилгээнд урвал явагдаагүй байсан байж болно. Урвал явагдаагүй тохиолдолд нь IV бүлгийн цустай ижил уншигддаг. Тэгэхээр намайг шинжилгээ хийхэд урвал явагдаагүй байж болох юм гэж үзэж байна. /хх-ийн 3-р хавтас 108-р хуудас/,

 

36. Шинжээч эмч Л.Б- мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ: ...Энэ хүмүүс нь оюуны хөнгөн зэргийн хомсдолтой байсан. Оюуны хөнгөн зэргийн хомсдол гэдэг нь оюун ухааны хөгжил нь сэтгэцийн хувьд эрүүл хөгжилтэй хүний түвшинд хүрэхгүй харьцангуй доогуур гэсэн үг юм. ...Оюуны хөнгөн хомсдолтой хүмүүс нь өөрийн үйлдлийн учир холбогдлыг ойлгож өөрийгөө удирдан жолоодох чадвартай байдаг...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 101-102-р хуудас/,

 

Шинжээчийн дүгнэлтүүд:

37. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Криминалистикийн шинжээчийн №3381 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн хар хөх цамцанд 8х7 мм хэмжээтэй дулааны үйлчлэлээр гарсан шинэ түлэгдсэн цоорхой, 32мм, 24мм 45мм хэмжээтэй татаж чангаах хүчний үйлчлэлээр гарсан хуучин ханзарсан уранхайнууд байна. Харин саарал богино ханцуйтай цамцанд 55мм, 45мм, 30мм хэмжээтэй татаж чангаах хүчний үйлчлэлээр гарсан шинэ ханзарсан уранхай байна. /хх-ийн 1-р хавтас 94-96-р хуудас/,

 

38. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн №10347 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Э.М-гийн биед гэмтэл тогтоогдсонгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 98-р хуудас/,

 

39. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн №10346 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Д.Б-ийн биед гэмтэл тогтоогдсонгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 100-р хуудас/,

 

40. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн №10345 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. А.А-гийн биед гэмтэл тогтоогдсонгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 102-р хуудас/,

 

41. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн №10344 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Б.Д-ын биед гэмтэл тогтоогдсонгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 104-р хуудас/,

 

42. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Криминалистикийн шинжээчийн №3377 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн гарын хээний дардас харьцуулах шинжилгээний шаардлага хангана.

2. Шинжилгээнд тэнцэх гарын хээний дардас Гарын хээний нэгдсэн санд МN000610015584 гэсэн бүртгэлийн дугаараар бүртгэгдсэн байна.

3. Д- овогтой Бя-ийн гарын хээний дардас нь Гарын хээний нэгдсэн сангийн эзэнгүй хэргийн газрын гарын мөрүүдтэй тохирохгүй.

Жич: Шинжилгээнд ирүүлсэн зүйлс 3377 тоот шинжээчийн дүгнэлт, түүнд хавсаргах гэрэл зургийн үзүүлэлтийг бүрэн хүлээлгэн өгөв. /хх-ийн 1-р хавтас 106-109-р хуудас/,

 

43. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Криминалистикийн шинжээчийн №3375 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн А.А-гийн гарын хээний дардас харьцуулах шинжилгээний шаардлага хангаж байна.

2. Шинжлэгдэж буй гарын дардас санд бүртгэлтэй гарын дардсууд болон эзэнгүй хэргийн гарын мөрүүдтэй тохирохгүй байна.

3. А.А-гийн гарын дардсыг санд МN0000ХУД00319 дугаараар кодлож оруулав. /хх-ийн 1-р хавтас 111-112-р хуудас/,

 

44. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Криминалистикийн шинжээчийн №3378 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн сэжигтэн Э.М-гийн гарын хээний дардас харьцуулах шинжилгээнд тэнцэнэ.

2. Шинжилгээнд тэнцэх сэжигтэн Э.М-гийн гарын хээний дардас нь Папилон системийн нэгдсэн санд бүртгэлтэй хүмүүсийн гарын хээний дардсуудтай тохирохгүй.

3. Шинжилгээнд тэнцэх сэжигтэн Э.М-гийн гарын хээний дардас нь Папилон системийн нэгдсэн санд бүртгэлтэй эзэн холбогдогч нь тогтоогдоогүй хэргийн газраас илрүүлж бэхжүүлсэн гарын мөрүүдтэй тохирохгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 115-116-р хуудас/,

 

45. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Криминалистикийн шинжээчийн №3376 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн сэжигтэн Б.Д-ын гарын хээний дардас харьцуулах шинжилгээнд тэнцэнэ.

2. Шинжилгээнд тэнцэх сэжигтэн Б.Д-ын гарын хээний дардас нь Папилон системийн нэгдсэн санд бүртгэлтэй хүмүүсийн гарын хээний дардсуудтай тохирохгүй.

3. Шинжилгээнд тэнцэх сэжигтэн Б.Д-ын гарын хээний дардас нь Папилон системийн нэгдсэн санд бүртгэлтэй эзэн холбогдогч нь тогтоогдоогүй хэргийн газраас илрүүлж бэхжүүлсэн гарын мөрүүдтэй тохирохгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 119-120-р хуудас/,

 

46. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Криминалистикийн шинжээчийн №3374 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн Г.Д-гийн цогцосноос бэхжүүлсэн гарын дардас адилтгалын шинжилгээнд тэнцэнэ.

2. Шинжилгээнд тэнцэж буй Г.Д-гийн цогцосноос бэхжүүлсэн гарын дардас санд бүртгэлтэй эзэнгүй хэргийн газрын гарын мөрүүдтэй тохирохгүй.

3. Г.Д- 2010.02.09-ний өдөр “эрүүлжүүлэгдсэн” санд N000110006761 дугаараар 1 удаа бүртгэгдсэн байна. /хх-ийн 1-р хавтас 124-126-р хуудас/,

 

47. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн №6477 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. ХГҮ-ээр илрүүлсэн шороотой цаас дээр цус илэрсэн. Уг цусны бүлгийн харъяалал, хүний, амьтны аль нь болохыг тогтоох боломжгүй байна. /хх-ийн 1-р хавтас 128-р хуудас/,

 

48. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Криминалистикийн шинжээчийн №6478 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Цэнхэр алаг өнгийн даавууны тасархай дээр цус илэрсэн. Уг цус нь АВ/IV/ бүлгийн харъяалалтай байна.

2. Ногоон эрээн хулдаасны тасархай дээр цус илрээгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 130-р хуудас/,

 

 

49. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн №6476 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Хохирогч  Г.Д-гийн авга дүү У.Н-ээс хураан авсан гэх  цэнхэр өнгийн урдаа хөндлөн судалтай ноосон цамц, саарал өнгийн фудволк дээр цус илэрсэн. Уг цус нь АВ/IV/ бүлгийн харъяалалтай байна.

2. Хохирогч  Г.Д-гийн авга дүү У.Н-ээс хураан авсан гэх  цэнхэр өнгийн урдаа хөндлөн судалтай ноосон цамц, саарал өнгийн фудволк дээр бусад биологийн гаралтай ул мөр илрээгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 131-р хуудас/,

 

50. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн задлан шинжилгээ хийсэн №1282 шинжээчийн дүгнэлтэнд: 

1. Талийгаачийн цогцост хийсэн задлан шинжилгээгээр зулай ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархай хэсгийн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, дух, зулайд няцарсан шарх бүхий гэмтэл тогтоогдлоо.

2. Дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ.

3. Талийгаачийн цогцост хийсэн задлан шинжилгээгээр үхэлд хүргэх архаг хуучин өвчин тогтоогдсонгүй.

4. Талийгаач нь эмнэлэгт эмчлэгдэж байсан тул цусанд спирт үзэх боломжгүй.

5. Талийгаач нь гавал тархины битүү гэмтлийн улмаас нас баржээ. /хх-ийн 2-р хавтас 106-107-р хуудас/,

 

51. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн №6444 дүгнэлтэнд: 

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн Г.Д-гийн цогцосноос авсан гэх цусанд спиртийн зүйл илрээгүй байна. /хх-ийн 2-р хавтас 108-109-р хуудас/

 

52. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн нэмэлт гаргасан №1012 шинжээчийн дүгнэлтэнд:

1. Талийгаач Д-гийн биед зулай ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархай хэсгийн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, дух, зулай, дагз, шилбэнд шарх, дух, баруун шанаа, хацар, баруун мөр, зүүн сарвуу, баруун өвдөг шилбэ, баруун сарвуу, хэвлий, баруун чихний дэлбээнд зулгаралт бүхий гэмтлүүд учирчээ.

2. Дээрх гэмтлүүд мохоо, ирмэгтэй зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой.

3. Д-гийн биед учирсан гавал тархины гэмтэл нь Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.2, 3.1.3-т зааснаар учрах үедээ амь насанд аюултай хүнд, шарх гэмтлүүд нь тус тусдаа 2.4.1-т зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах гэмтлийн хөнгөн, зулгаралт гэмтлүүд нь тус тусдаа 2.6-д зааснаар эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй.

4. Задлан шинжилгээ, цогцост анх үзлэг хийсэн тэмдэглэл, хэргийн материалд авагдсан фото зураг зэргээс үзэхэд хэрэг учрал болсон гэх цаг хугацаанд үүсгэгдсэн байх боломжтой шинэ гэмтэл байна.

5. Талийгаач нь гавал тархины гэмтлийн улмаас нас баржээ. /хх-ийн 2-р хавтас 111-113-р хуудас/,

 

          53. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн хавтаст хэргийн материалаар гаргасан №82 шинжээчийн дүгнэлтэнд: 

1. ГССҮТ-н №7442 тоот өвчний түүхэнд бичигдсэнээр талийгаач Г.Д- нь 1-р бүлгийн цустай байна.

2. Талийгаач  Д-гийн зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархайн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, баруун чамархайн булчингийн цус хуралт мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр, духны зүүн дээд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал, дагзны хуйхны шарх, баруун шилбэний урд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл нь мохоо ирмэгтэй зүйлийн 3 удаагийн, дух, баруун шанаа, хацар, баруун мөр, зүүн сарвуу, алга, баруун, зүүн өвдөг, шилбэний гадаргуу, баруун гуя, баруун гарын сарвуу, хэвлийн зулгаралт гэмтэл нь мохоо зүйлийн олон удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ. /хх-ийн 3-р хавтас 98-101-р хуудас/,

 

54. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Биологийн шинжээчийн  дүгнэлтэнд:

1. Талийгаач Г.Д-гийн гэх цамцнууд дээр цус илэрсэн. Энэ нь  0/I бүлгийн харъяалалтай хүний цус байна.

2. Яллагдагч А.А-, Д.Б- нарын гэх цус нь А/II/ бүлгийн цус байна.

3. Яллагдагч Э.М-гийн гэх цус нь O/I/ бүлгийн цус  байна.

4. Яллагдагч Б.Д-ын гэх цус нь AB/IY/ бүлгийн цус байна. /хх-ийн 3-р хавтас 106-р хуудас/,

 

55. Шүүх сэтгэц эмгэг судлалын №776  дугаартай дүгнэлтэнд:

1. А.А- нь хэрэг үйлдэх үедээ F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байсан байна.

2. А.А- нь хэрэг үйлдэх үедээ өөрийн үйлдлийг ухамсарлан ойлгож удирдан жолоодох чадвартай байсан байна.

3. А.А- нь одоо F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Сэтгэцийн хувьд хэрэг хариуцах чадвартай.

4. Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ авах шаардлагагүй. А.А- F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна.

5. А.А- мэдүүлэг өгөх чадвартай байна. /хх-ийн 2-р хавтас 88-р хуудас/,

 

56. Шүүх сэтгэц эмгэг судлалын №745 дугаартай дүгнэлтэнд:

1. Э.М- нь хэрэг үйлдэх үедээ F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байсан байна. Тухайн үедээ өөрийн хийж байгаа үйлдлийг өөрийн сэтгэцийн түвшинд ойлгон мэдэж удирдах чадвартай байсан байна. Э.М- нь одоо F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Сэтгэцийн хувьд хэрэг хариуцах чадвартай. Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ авах шаардлагагүй. Э.М- F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Э.М- нь болсон явдлыг өөрийн сэтгэцийн түвшинд тусган авч мэдүүлэг өгөх чадвартай байна. /хх-ийн 2-р хавтас 91-р хуудас/,

 

57. Шүүх сэтгэц эмгэг судлалын №758 дугаартай дүгнэлтэнд:

Б.Д- нь хэрэг үйлдэх үедээ F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн өвчтэй байсан байна. Б.Д- нь тухайн үедээ өөрийн хийж байгаа үйлдлийг өөрийн сэтгэцийн түвшинд ойлгон мэдэж удирдах чадвартай байсан байна. Б.Д- нь одоо F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Сэтгэцийн хувьд хэрэг хариуцах чадвартай. Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ авах шаардлагагүй. Б.Д- F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Б.Д- нь болсон явдлыг өөрийн сэтгэцийн түвшинд тусган авч мэдүүлэг өгөх чадвартай байна. /хх-ийн 2-р хавтас 94-95-р хуудас/,

 

58. Шүүх сэтгэц эмгэг судлалын №732  дугаартай дүгнэлтэнд:

Д.Б- нь хэрэг үйлдэх үедээ F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байсан байна. Д.Б- нь тухайн үедээ өөрийн хийж байгаа үйлдлийг өөрийн сэтгэцийн түвшинд ойлгон мэдэж удирдах чадвартай байсан байна. Д.Б- нь одоо F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Сэтгэцийн хувьд хэрэг хариуцах чадвартай. Эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ авах шаардлагагүй. Д.Б- нь F 70 “Оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй байна. Д.Б- нь болсон явдлыг өөрийн сэтгэцийн түвшинд тусган авч мэдүүлэг өгөх чадвартай байна. /хх-ийн 2-р хавтас 100-р хуудас/,

 

59. Шүүх сэтгэц эмгэг судлалын №652 дугаартай дүгнэлтэнд:

Б.Б- нь 2015 оны 7-р сарын 13-нд сэтгэцийн хувьд “F 70 Оюуны хөнгөн хомсдол” эмгэгтэй байсан байна. Б.Б- нь 2015 оны 7-р сарын 13-ны өдөр өөрийн сэтгэцийн хөгжлийн түвшинд болж буй үйл явдлыг ойлгон удирдах чадвартай байсан байна. Б.Б- нь одоо “F 70 Оюуны хөнгөн хомсдол” эмгэгтэй байна. Б.Б-д амналгий нчанартай албадлагын арга хэмжээ авах шаардлагагүй байна. Б.Б- нь сэтгэцийн хувьд “F 70 Оюуны хөнгөн хомсдол” эмгэгтэй байна. Б.Б- нь өөрийн сэтгэцийн хөгжлийн түвшинд харсан, сонссон, мэдсэн зүйлээ мэдүүлэх чадвартай байна. ...гэх дүгнэлт /хх-ийн 4-р хавтас 26-27-р хуудас/,

 

60. 2016 оны 8 дугаар сарын 11-ний өдрийн Полиграфийн сорилын дүгнэлтэнд:

“Яллагдагч Д.Б- нь талийгаач Г.Д-гийн гадны нөлөөтэй нас барсан хэрэгт холбогдолгүй байх магадлалтай байна. /хх-ийн 4-р хавтас 49-51-р хуудас/,

 

61. 2016 оны  08 дугаар сарын 11-ний өдрийн Полиграфийн сорилын дүгнэлтэнд:

“Яллагдагч Э.М- талийгаач Г.Д-г зодсон гэж худал мэдүүлсэн байх магадлалтай байна. Иймд түүнийг талийгаач Г.Д-гийн гадны нөлөөтэй нас барсан хэрэгт холбогдолгүй гэж үзэж байна. /хх-ийн 4-р хавтас 52-54-р хуудас/,

 

62. 2016 оны 08 дугаар сарын 11-ний өдрийн Полиграфийн сорилын дүгнэлтэнд:

“Яллагдагч А.А- нь талийгаач Г.Д- гадны нөлөөтэй нас барсан хэрэгт холбогдолгүй байх магадлалтай байна. /хх-ийн 4-р хавтас 55-57-р хуудас/,

 

63. 2016 оны 8 дугаар сарын 11-ний өдрийн Полиграфийн сорилын дүгнэлтэнд:

 “Яллагдагч Б.Д- нь талийгаач Г.Д-г зодсон гэж худал мэдүүлсэн байх магадлалтай байна. Иймд түүнийг талийгаач Г.Д-гийн гадны нөлөөтэй нас барсан хэрэгт холбогдолгүй гэж үзэх үндэслэл болов. /хх-ийн 4-р хавтас 58-60-р хуудас/,

 

64. Хохирогч Г.Д-гийн өвчний түүх, түргэн тусламжийн дуудлагын хуудас /хх-ийн 1-р хавтас 228-239-р хуудас/,

65. Хэрэг учралын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-ийн 1-р хавтас 3-10, 214-217, 5-р хавтас 36-39-р хуудас/,

66. Цогсонд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-ийн 1-р хавтас 11-15-р хуудас/,

67. Хувцсанд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-ийн 1-р хавтас 33-35-р хуудас/,

68. Хяналтын камерын бичлэгт үзлэг хийсэн тэмдэглэл /хх-ийн 1-р хавтас 36-39-р хуудас/,

69. Мэдүүлгийг газар дээр нь шалгасан тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-ийн 2 хавтас 182-185,  200-203-р хуудас/,

70. Эд мөрийн баримтаар тооцож, хэрэгт хавсаргах тогтоол /хх-ийн 3-р хавтас 57-р хуудас/,

 

                      Шүүгдэгч нарын хувийн байдалтай холбоотой баримтууд:

         Шүүгдэгч Б.Д-ын урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 1-р хавтас 188-р хуудас/,

         Шүүгдэгч А.А-гийн урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 1-р хавтас 190-р хуудас/,

          Шүүгдэгч Д.Б-ийн урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 1-р хавтас 189-р хуудас/,

          Шүүгдэгч Э.М-гийн урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 1-р хавтас 187-р хуудас/,

          Шүүгдэгч Б.Бат-Эрдэнийн урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 5-р хавтас 20-р хуудас/,

          Шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М-, Б.Б- нарын иргэний үнэмлэхний лавлагаа /хх-ийн 1-р хавтас 192-195-р хуудас, хх-ийн 5-р хавтас 19-р хуудас/,

Шүүгдэгч Б.Д-ын нас тоолсон баримт /хх-ийн 2-р хавтас 241-р хуудас/,

Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Б.Д-, Э.М- нарын сурагчийн хувийн хэрэг, тодорхойлолт, шагнагдаж байсан баримтууд зэрэг хувийн байдалтай холбоотой баримтууд /хх-ийн 1-р хавтас 161-186-р хуудас, хх-ийн 2-р хавтас 245-250-р хуудас, хх-ийн 3-р хавтас 1-37-р хуудас, хх-ийн 3-р хавтас 42-47-р хуудас / зэрэг болно.

 

Шүүхээс шүүгдэгч нарыг гэм буруутайд тооцсон үндэслэлийн талаар:

 

         Шүүгдэгч Б.Д- нь 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 22-23 цагийн орчимд Хан-Уул дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр Бурхантын гудамжны дунд байрлах Оршуулгын газрын зүүн хойд талд амь хохирогч Г.Д-г үл ялих зүйлээр шалтаглан толгойн тус газар нь чулуугаар цохиж алсан болох нь:

 Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нар нь 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 22-23 цагийн орчимд Хан-Уул дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр Бурхантын гудамжны дунд байрлах Оршуулгын газрын зүүн хойд талд гудамж талбайд нийтийн хэв журмыг бүлэглэн зөрчиж хохирогч Г.Д-г зодож хүч хэрэглэсэн гэмт хэргийг тус тус үйлдсэн болох нь:

 

          Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О-ийн “...зурагтаа тэврээд 10-20 минутын дараа гэртээ иртэл гэр харанхуй, талийгаач нөхөр маань хойд талын орон дээр саарал өнгийн фудволктой, толгойноос нь цус гарсан байдалтай сууж байсан. Гэрлээ асаагаад хартал толгойноос нь аймар их цус гарсан байхаар нь “яасан бэ” гэхэд дуугараагүй. М- орон дээр унтаж байхаар нь сэрээгээд “аав чинь яасан юм бэ” гэсэн чинь “аав таныг хэн зодсон юм бэ, зодсон хүмүүс чинь хаана байна вэ” гэж асуухад тэрээр юу ч дуугаралгүй гэрээс гараад явахаар нь охин Г- бид хоёр араас нь дагаад гартал оршуулгын газрын тийшээ явж байснаа 1 метр орчим өндөртэй төмөр хашааг даваад орсон. Талийгаач нөхөр маань байнга тамхи авдаг “...” нэртэй дэлгүүр рүү гараараа заачихаад газар унасан. Бид нарыг дөхөөд очтол гар, хөл нь татаад байхаар нь М- очоод тэвэрсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 70-71-р хуудас/,

2015.09.16-ны өдөр мэдүүлэхдээ “...Талийгаач нөхөр маань “...” дэлгүүрийн тэнд зогсож байсан 4-5 хүмүүс рүү заагаад байсан байх. Миний хувьд үнэхээр гомдолтой байна. Талийгаачийн амь насыг хохироосон этгээдээс оршуулгын зардалд 4.683.547 төгрөгийг нэхэмжилж байна...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 244-246-р хуудас/,

 

Гэрч Б.Б-ий “...А- надад Бя-, Мя-, Да- бид дөрөв шарилын хажуугаар явж байсан чинь нэг настай хэл ам нь ойлгогдохгүй ах “ахын дүү тамхи аваад өгчих, та нар хаанахын хүүхдүүд вэ” гэхэд нь “мөнгө байхгүй ш дээ ” гэсэн чинь “муу гуйлгачид” гэж хэлсэн. А- “та яагаад бид нарыг зүгээр явж байхад гуйлгачинаар нь дуудаад байгаа юм” гэж хэлээд нүүр рүү нь гараараа 2 удаа цохисон чинь ёолоод 2 өвдөгөөрөө газар сөхрөөд суусан гэсэн. Бя-, Мя- хоёр элэг, бөөр рүү нь гараараа цохиод байсан. Да- болохоор чулуугаар толгой руу нь 2 удаа цохисон гэж хэлсэн. Найз нь хүн зодчихлоо гээд бараг эрүүл байх үедээ уйлаад байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 73-74-р хуудас/,

2015.09.18-ны өдөр 2 дахь удаагаа “...А- гэр рүү орж дахин нэг хундага архи уучихаад гарч ирээд “өнөөдөр найз нь хүн алчихлаа” гэж хэлсэн. 2 дахь шил архиа ууж дуусгаад нөгөө хэд явсны дараа унтахын өмнөхөн найз нь шарилын энд хөгшин хүн зодчихсон гэж хэлсэн. А- гэрт орсноо “Шарилын хажууд нэг хүн ирээд өвөөдөө нэг ширхэг тамхи өгөөч” гэсэн. Надаа тамхи байхгүй, тамхи татдаггүй” гэж хэлсэн чинь “муусайн гуйлгачингууд” гэхээр нь би 2 удаа цохисон, араас нь хоёр нь цохисон, нэг нь чулуугаар цохисон” гэж хэлсэн. ...Цагдаа дээр очиход А-, Мя-, Бя-, Да- нар байсан. Би тэр хэдтэй уулзаж ярьж тохирсон юм байхгүй шууд 2 давхарт гарч мэдүүлэг өгсөн. Цагдаа дээр очсон хойно А- надтай юу ч яриагүй. Хөгшин настай хүнтэй таарч зодсон гэж А- хэлсэн нь үнэн гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 42-44-р хуудас/,

 

Гэрч А.А-ы “...С- эгчийн дуу ... дэлгүүрийн орчмоос гарсан. Удалгүй С- нөхөртэйгээ хамт орж ирэхэд араас нь Бя-, Ба-, А-, Да- дөрөв хамт орж ирсэн. А-гийн хувцас хунар шороо болчихсон байсан. Дөнгөж архи задлаад байж байтал араас нь Буяа, Дизи хоёр орж ирсэн. Бя-, У- /Ба-/ хоёр руу гэрэл тусгаад “та хоёр гараад ир” гэж хэлэхэд нь гараад очтол “та нар сая манай найзын аавыг зодсон уу” гэхэд У- /Ба-/ “зодоогүй” гэсэн. Тэгтэл Ба-ыг /хоч У-/-г Буяа гэдэг залуу гараараа элэг рүү нь хэд хэдэн удаа цохисон...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 77-78-р хуудас/,

 

Гэрч Ц.С-гийн “...оршуулгын газрын зүүн талаас Да-, Мя-, Ба-, Бя- 4 гарч ирэхээр нь “та нар хаашаа явах гэж байгаа юм” гэсэн чинь А- архи нэхээд байсан ш дээ гээд Бя-, Мя- хоёр 23.50 цагийн үед ... дэлгүүр рүү орсон. Мя-, Да- хоёр манай гудамжны баруун үзүүрт зогсож байсан. А- нөгөө гурван залуутай манай гудамж руу ороод явчихсан. Манай хашаанд байх амбаарт бөөнөөрөө ороод Да-, Мя-, Бя- гурав архийг хуваагаад уусан. Маргааш өдөр нь гэртээ байж байтал манай нөхөр Ба- “өчигдөр орой А- бид хоёр бие засах газрын тэнд зогсож байхад хүн зодчихсон гэж хэлээд байсан” гэж хэлсэн. ...Би гэртээ хүүхэддээ сүү өгөөд байж байтал манай найз Банзрагч гэдэг охин над руу залгаад “А- нөгөө хөл муутай ахыг мөрөөрөө мөрлөөд байна. Гудамжаар би хүн зодмоор байна гэж  орилоод уйлаад яваад байна ш дээ” гэж хэлсэн. Манайхаас хэн ч А-г авахаар гараагүй. Удалгүй МС нэртэй ах Б- ахын дүү унт гээд оруулж ирсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 83-84-р хуудас/,

2015.08.28-ны өдөр 2 дахь удаагаа “...Ба- маргааш нь буюу 07 дугаар сарын 14-ний орой цагдаад мэдүүлэг өгчихөөд ирэхээр нь “чи мэдүүлэгт юу гэж хэлсэн бэ, битгий худал үнэн юм яриад өөрийгөө чирээд байгаарай” гэсэн чинь Ба- /Т-/ “би байцаагчид Б- /А-/ тэр орой хүн зодсон гэж надад хэлсэн” гээд хэлчихсэн, зөв болов уу, буруу болов уу гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би “үнэхээр чамд тэгж хэлсэн л юм бол үнэнийг нь хэлэхгүй юу” гэсэн чинь “тэгвэл зөв л юм байна” гэж байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 56-58-р хуудас/,

 

Гэрч Б.Б-ийн “...2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 23 цаг өнгөрч байхад яг хэдэн цаг болж байсныг сайн санахгүй байна. Манай хашааны хаалгыг хүн нүдэхээр нь гараад хаалга онгойлгоход талийгаач Д-гийн охин Г- байсан, юу болсон яав гэхэд аав ухаан алдаад уначихлаа гэж хэлэхээр нь аав, ээж хоёрт хэлэлгүй бэргэн эгч Туяацэцэгийн хамт очиход гэрийнхээ урд талд шарилын хашааны хойд буланд хашаан дотор талийгаач хажуулдаад газар уначихсан нүүр, ам, толгой нь нил цус болсон байдалтай  хэвтэж байсан. Хажууд нь Г-, М- хоёр ээжтэйгээ гурвуулаа байсан. Гэтэл хүү Г- нь 2 хоёр найзтайгаа ирсэн. М- нь “пизда аавыг хэн зодоод хаячихаа вэ” гэж дуугарч байсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 15-16-р хуудас/,

 

Гэрч С.М-гийн “...Би А-г танина, манай эгчийн охин Ээгий буюу Бумчинь 2015 оны өвөл намайг А-тай танилцуулсан юм. Тэрнээс хойш үерхээд ноднин буюу 2015 оны 05 дугаар сард би жирэмсэн болсон чинь намайг зодохоор нь би А-гаас салсан. Тэрнээс хойш бид хоёр уулзаагүй, над руу яриагүй. 2016 оны 07 дугаар сард байхаа өдрийг нь сайн санахгүй байна. Манай дүү Ээгийн надад “А- ах архи уучихаад утсаар над руу залгаж уйлаад М- бид хоёрыг буцаагаад нийлүүлээд өг, би хөгшин хүн цохьчихсон, шоронд орно” гэж ярилаа гэж хэлсэн...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 67-68-р хуудас/,

 

Гэрч Д.М-ийн “...хэрэг болсон орой ээж О- гаднаас гэртээ орж ирээд гэрлээ асаагаад аав Д-г харангуутаа “юу болоо вэ, хүнд зодуулчихаа юу” гэхэд нь аав юм ярилгүй гэрээсээ гараад урагшаа гараараа заагаад явахад нь ээж араас нь дагаад гарсан. Ээж хэлэхдээ “заасных нь дагуу явсаар байгаад энд ирсэн ба шууд ухаан алдаад, татаад уначихлаа” гэж хэлсэн. “...” дэлгүүрийн чиглэлд л заагаад явж байгаад замдаа унасан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 22-27-р хуудас/,

 

Гэрч Д.Г-гийн “...ээж бид хоёр гэртээ ирээд гэрлээ асаахад аав зүүн талын орон дээр толгойгоо барьсан байдалтай сууж байсан. М- ах цаашаа хараад хойморийн орон дээр унтаж байсан. Аав гэрээс гарахаар нь ээж бид хоёр дагаад явтал шарилын хашаа даваад “...” хүнсний дэлгүүр рүү гараараа зааж байснаа ямар нэгэн юм ярилгүй шарилын буланд очоод газар унасан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 28-30-р хуудас/,

 

Гэрч Г.С-ийн “...2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 21.30 минутын үед манайд ирээд 10 орчим минут болоод хашааны арын хаалгаар гарахаар нь би гэр рүүгээ харьж байгаа юм байна гэж бодсон. Гэтэл шөнийн 12.30 минутын үед манай хашаанд байдаг охин Баярцэцэг орж ирээд “Д- ах гадаа ухаан алдаад уначихсан, түргэн тусламж ирээд аваад явсан байна” гэхээр нь өвгөн бид хоёр маргааш нь эмнэлэг дээр очиход ар гэрийнхнээр нь гарын үсэг зуруулаад хагалгаанд оруулсан. Гэтэл хагалгаагаа даалгүй нас барсан. Тэр орой ирэхдээ архи уугаагүй эрүүл ирсэн. Талийгаач нь тал цус харваснаас хойш архи уухаа больсон гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 31-32-р хуудас/,

 

Гэрч Д.М-ын “...Манай ээж ярихдаа 11 цагийн үед гэртээ орж ирээд гэрлээ асаасан чинь нүүр ам нь цус болсон доошоо хараад байж байсан “яасан юу болсон юм бэ” гэсэн чинь үг дуугаралгүй гараад манайхаас 50 метр орчим зайд байдаг шарилын хашаанд тулж очоод тийшээ үг дуугаралгүй хуруугаараа зааж байгаад хашаан дотор давж ороод ухаан алдаад унасан гэж ярьсан. Аав 21-22 цагийн орчимд эгч Сийлэндоржийнхоор ороод гарсан байдаг юм билээ...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 19-21-р хуудас/,

 

 Гэрч Т.Д-ийн “...М- ах “энэ хавиар согтуу хөлчүү хүн байна уу, та нар хараад ир, ... дэлгүүр рүү заагаад газар унасан гэж байна. Тэнд л зодуулсан юм шиг байна” гэж Буяннэмэх бид хоёрт хэлсэн. Ингээд түргэний машин хөдлөхөөс өмнө Буяннэмэх бид хоёр шарилын хашааны араар тойроод ... хүнсний дэлгүүр рүү яваад дэлгүүрийн дээд талд 13-14 насны эрэгтэй хүүхэдтэй таарсан тэр хүүхдээс бид хоёр “энэ хавьд зодоон цохион болсон уу, согтуу хүн явсан уу, архи авч уусан хүн байна уу” гэхэд “хэдэн ах, эгч нар дэлгүүрээс архи аваад гарч байсан гэж ... дэлгүүрийн урдуур зүүн тийш эргээд гол руу явдаг замд байх нэг айлыг зааж өгсөн. Тэгээд тэр айлд Буяннэмэх бид хоёрыг очиход 4-5 банди нар байсан ба миний таньдгаас Б- гэж дууддаг Нисэхийн А- байсан. Тэд нилээн согтуу байх шиг байсан. А- нь юу болж байгааг мэдэхгүй шал согтуу гэрийн баруун талд суучихсан утсаар яриад уйлаад сууж байсан. А-гаас  “таньж байна уу” гэж асуухад юм дуугарахгүй уйлаад суугаад байсан. Тэгсэн цаанаас нэг хүүхэн гарч ирээд “та нар хашаанд дураараа орж ирлээ, зайл” гэхээр нь бид хоёр гараад явсан...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 10-11-р хуудас/,

 

Гэрч М.Б-ийн “...Гантулгын ах М-, Д- бид 2-ыг яваад “согтуу хүн амьтан байна уу, харчихаад ир” гэж хэлэхээр нь “...” хүнсний дэлгүүрээс хэдэн ах нар юм аваад гарч байсан гэж хэлсэн. Хаашаа явсан гэхэд С-гийн гэрийг зааж өгсөн. Тэгээд С-гийнд яваад очиход 19-20 орчим насны залуучууд амбаарт архи ууж байсан. Таньдагаас А-, дүү Сайхнаа, С-, Э-, Т- /Ба-/ гэж залуу байсан. Мөн танихгүй 3 залуу байсан. ... Энэ орчмын хүмүүс бүгд талийгаачийг бүгд таньдаг, тал цус харвасан гэдгийг нь мэддэг болохоор манай энэ орчим шарил тойрсон айлын хүмүүс зодохгүй. С-гийнд ирсэн Яармагийн гадны хүүхдүүд зодчихов уу...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 85-86-р хуудас/,

 

           Насанд хүрээгүй гэрч С.Б-ийн “...О- бид хоёр юм яриад зогсож байтал Буяа, Дизи 2, бас нэг танихгүй хоёр хүнтэй ирээд “ахын дүү сая энэ хавиар зодоон болсон уу, чи харсан уу” гэхээр нь “би хараагүй, мэдэхгүй” гэж хэлсэн. Согтуу хүн явсан уу гэхээр нь С-гийн гэрийг нь зааж өгсөн. Тэд нар бөөнөөрөө амбаар дотор архи уугаад сууж байсан. А- гэдэг ах нь шал согтуу орилоод, утсаар яриад байсан. Буяа ах нэг өндөр хүүхдийг “чи хаанахынх вэ” гээд элэг рүү нь гараараа цохисон...гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-р хавтас 85-86-р хуудас/

 

Насанд хүрээгүй гэрч Т.Ба-ын “...А- шарилын зүүн урд буланд 3 хүнтэй юм яриад зогсож байсан. Ингээд 0,5 литр архи, 1 сав пиво аваад С-гийнд очиход тэнд бүгдээрээ байсан. Архиа уух гээд жижиг амбаар руу ортол хашаан дотор 2 шар залуу орж ирээд “манай найзын аавыг та нар зодчихоод явсан байна” гэж хэлсэн. Бя-, Мя- бид гурвын гэдсэнд цохиж авснаа “за за эд нар биш юм шиг байна” гэж хэлээд авчирсан архи, пивыг хувааж уучихаад гараад явсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 51-53-р хуудас/

 

Гэрч Б.Э-ын “...талийгаач Г.Д- нь тархины маш хүнд гэмтэлтэй, тархинд цус хуралтын улмаас тархи дарагдаж, цус хомсдол үүссэн, тархмал, субархайд харвалт, тархины хаван, тархины үхэл комын байдал үргэлжилсээр үйлчлэл амин чухал эрхтнүүдийн үйл ажиллагаа давамгайлагдсны улмаас нас барсан байсан... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 2-р хавтас 64-65-р хуудас/,

 

Гэрч Э.Э-гийн “...Г.Д-д үүссэн гэмтэл нь гадны нөлөөтэй байсан, энэ өвчин нь гэмтлийн шалтгаантай үүснэ. Ямар зүйлээр, хэдэн удаагийн үйлчлэлээр гэмтсэнийг шинжээч эмч тогтооно. ...баруун зулайн яснаас суурь яс руу үргэлжилсэн шугаман хугаралттай, хугаралын доор хатуу хальсны дээрх их хэмжээний цус хуралттай, тархины баруун тал бөмбөлөгийн няцралттай, аалзавчин бүрхүүлийн доорх цус хуралт харвалттай байсан. Уг гэмтлийг юунаас яаж үүссэнийг шинжээч эмч тогтооно...” гэх мэдүүлэг  /хх-ийн 4-р хавтас 201-р хуудас/,

Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн задлан шинжилгээ хийсэн №1282 шинжээчийн дүгнэлтэнд: 

1. Талийгаачийн цогцост хийсэн задлан шинжилгээгээр зулай ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархай хэсгийн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, дух, зулайд няцарсан шарх бүхий гэмтэл тогтоогдлоо.

2. Дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ.

3. Талийгаачийн цогцост хийсэн задлан шинжилгээгээр үхэлд хүргэх архаг хуучин өвчин тогтоогдсонгүй.

4. Талийгаач нь эмнэлэгт эмчлэгдэж байсан тул цусанд спирт үзэх боломжгүй.

5. Талийгаач нь гавал тархины битүү гэмтлийн улмаас нас баржээ. /хх-ийн 2-р хавтас 106-107-р хуудас/,

 

Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн хавтаст хэргийн материалаар нэмэлт гаргасан №1012 шинжээчийн дүгнэлтэнд:

1. Талийгаач Д-гийн биед зулай ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархай хэсгийн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, дух, зулай, дагз, шилбэнд шарх, дух, баруун шанаа, хацар, баруун мөр, зүүн сарвуу, баруун өвдөг шилбэ, баруун сарвуу, хэвлий, баруун чихний дэлбээнд зулгаралт бүхий гэмтлүүд учирчээ.

2. Дээрх гэмтлүүд мохоо, ирмэгтэй зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой.

3. Д-гийн биед учирсан гавал тархины гэмтэл нь Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.2, 3.1.3-т зааснаарг учрах үедээ амь насанд аюултай хүнд, шарх гэмтлүүд нь тус тусдаа 2.4.1-т зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах гэмтлийн хөнгөн, зулгаралт гэмтлүүд нь тус тусдаа 2.6-д зааснаар эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй.

4. Задлан шинжилгээ, цогцост анх үзлэг хийсэн тэмдэглэл, хэргийн материалд авагдсан фото зураг зэргээс үзэхэд хэрэг учрал болсон гэх цаг хугацаанд үүсгэгдсэн байх боломжтой шинэ гэмтэл байна.

5. Талийгаач нь гавал тархины гэмтлийн улмаас нас баржээ. /хх-ийн 2-р хавтас 111-113-р хуудас/,

 

Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн хавтаст хэргийн материалаар гаргасан №82 шинжээчийн дүгнэлтэнд: 

 

1. ГССҮТ-н №7442 тоот өвчний  түүхэнд бичигдсэнээр талийгаач Г.Д- нь 1-р бүлгийн цустай байна.

2. Талийгаач  Д-гийн зулайн ясны баруун хэсгээс суурь луу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархайн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, баруун чамархайн булчингийн цус хуралт мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр, духны зүүн дээд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал, дагзны хуйхны шарх, баруун шилбэний урд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл нь мохоо ирмэгтэй зүйлийн 3 удаагийн, дух, баруун шанаа, хацар, баруун мөр, зүүн сарвуу, алга, баруун, зүүн өвдөг, шилбэний гадаргуу, баруун гуя, баруун гарын сарвуу, хэвлийн зулгаралт гэмтэл нь мохоо зүйлийн олон удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ. /хх-ийн 3-р хавтас 98-101-р хуудас/,

 

Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн №6444 дүгнэлтэнд: 

 

1. Шинжилгээнд ирүүлсэн Г.Д-гийн цогцосноос авсан гэх цусанд спиртийн зүйл илрээгүй байна. /хх-ийн 2-р хавтас 108-109-р хуудас/

 

            Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн №6476 дугаартай дүгнэлтэнд:

 

1. Хохирогч  Г.Д-гийн авга дүү У.Н-ээс хураан авсан гэх  цэнхэр өнгийн урдаа хөндлөн судалтай ноосон цамц, саарал өнгийн фудволк дээр цус илэрсэн. Уг цус нь АВ/IV/ бүлгийн харъяалалтай байна.

2. Хохирогч  Г.Д-гийн авга дүү У.Н-ээс хураан авсан гэх  цэнхэр өнгийн урдаа хөндлөн судалтай ноосон цамц, саарал өнгийн фудволк дээр бусад биологийн гаралтай ул мөр илрээгүй. /хх-ийн 1-р хавтас 131-р хуудас/,

 

            Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Биологийн шинжээчийн  дүгнэлтэнд:

1. Талийгаач Г.Д-гийн гэх цамцнууд дээр цус илэрсэн. Энэ нь  0/I бүлгийн харъяалалтай хүний цус байна.

2. Яллагдагч А.А-, Д.Б- нарын гэх цус нь А/II/ бүлгийн цус байна.

3. Яллагдагч Э.М-гийн гэх цус нь O/I/ бүлгийн цус  байна.

4. Яллагдагч Б.Д-ын гэх цус нь AB/IY/ бүлгийн цус байна. /хх-ийн 3-р хавтас 106-р хуудас/,

 

           Шинжээч эмч Ч.Э-ын “...талийгаач Г.Д-гийн биед учирсан зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархайн хатуу хальсан дээрх цусан хураа, баруун чамархайн тархины эдийн няцрал, баруун чамархайн булчингийн цус хуралт нь мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр буюу ирмэггүй хавтгай зүйлээр толгойн баруун чамархайн хэсэгт цохих үед үүсэх боломжтой. Духны зүүн дээд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал, дагзны хуйхны шарх, баруун шилбэний урд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл нь мохоо ирмэгтэй зүйлийн гурван удаагийн үйлчлэлээр буюу чулуугаар цохих үед үүснэ, бусад зулгаралт гэмтэл нь хүний гараар үүсэх боломжгүй чулуугаар буюу гуталтай хөлөөр өшиглөх үед үүсэх боломжтой. Ирмэггүй хавтгай зүйл гэдэг нь ирмэггүй мод, чулуу болон хавтгай хана, газар аль нь ч байж болно...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 202-р хуудас/

 

 Шинжээч эмч С.О-ийн “...Шинжээчийн 82 дугаартай дүгнэлтийг Ч.Э-, Н.Э- нарын бүрэлдэхүүнтэй гаргасан. Биологийн шинжилгээн дээр гарсан дүгнэлт дээр 1-р бүлгийн цус гэж гарсан байдаг. Мөн талийгаач Д-гийн ГССҮТ-д эмчлэгдэж байх үеийн өвчний түүх дээр 1 дүгээр бүлэг гэж гарсан байдаг. Энэ бүгдийг үндэслэж 1 дүгээр бүлгийн цустай гэж гаргасан. Талийгаачийн дагз толгойн хэсэгт духны дээд хэсгийн шарх, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл нь мохоо ирмэгтэй зүйлийн 3 удаагийн үйлчлэл, мөн баруун шанаа, хацар зэрэгт зулгаралт үүссэн болохоор олон удаагийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой. Харин талийгаачийн зулайн ясны суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал, баруун чамархайн хатуу хальсан дахь цусан хураа, баруун чамархайн булчингийн цус хуралт нь мохоо зүйлийн 1 удаагийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой. /хх-ийн 3-р хавтас 107-р хуудас/,

2017.03.03-ны өдөр  “...Талийгаачийн гавлын ясны хугарлын хувьд өшиглөх үед үүсэх боломжтой, чулуугаар, гараар өшиглөх үйлдлийг нарийн тогтоох боломжгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 203-р хуудас/,

 

 Шинжээч эмч Н.Э-гийн “...2017 оны 03 дугаар сарын 03-ны өдөр “...тархинд үүссэн гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр тархины баруун хэсэгт үйлчилсэн хүчний улмаас үүсгэгдэнэ. Хатуу мохоо зүйлээр цохих, өшиглөх, унах аль ч үед нь байж болно. Мөлгөр чулуу, мод, хавтгай гадаргуу юу ч байж болно. Шарх гэмтэл нь чулуугаар цохисон үед үүсэх боломжтой, гар хөлөөр ч үүсгэгдэх боломжтой, яг нарийн ялгах боломжгүй. Зулгаралт гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн олон удаагийн үйлчлэлээр үүснэ...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 204-р хуудас/,

 

Шинжээч эмч Б.Г-ийн “...гавлын орой суурь ясны хугарал, хатуу хальсан дээрх цусан хураа, тархины эдийн няцрал гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн, 1 удаагийн үйлчлэлээр үүсэх боломжтой. Дух, зулай, дагз, шилбэнд үүссэн шарх, дух хацар шанаа, мөр сарвуу, өвдөг шилбэ чихэнд үүссэн зулгаралтууд бүгд нийлээд хөнгөн зэргийн гэмтэлд хамаарна. Харин тус тусад нь авч үзвэл бүх шархнууд нь хөнгөн зэргийн гэмтэл, зулгаралтууд нь гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй юм. Олон удаагийн үйлчлэлээр үүссэн гэмтлүүд юм. /хх-ийн 2-р хавтас 117-118-р хуудас/,

 

2017.03.27-ны өдөр “...би 1012 тоот дүгнэлтийг хавтаст хэргийн материалаар гаргасан. Талийгаач Г.Д-гийн биед зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал баруун чамархайн хэсгийн хатуу хальсан дээрх цусан хураа баруун чамархайн тархины эдийн няцрал зэрэг гэмтлүүд нь амь насанд аюултай хүнд зэргийн гэмтэлд хамаарна. Харин дух шанаа, мөр, сарвуу, гарын алга, өвдөг, чих шилббэ гуя хэвлий зэрэгт үүссэн олон тооны шарх гэмтлүүд нь тус тусдаа эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. Зулгаралтууд нь эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй. Хэргийн материалаас харахад баруун хацар, мөр, зүүн шилбэ, баруун ташаа, гуя өвдөг, шилбэнд улаан өнгийн зулгаралтууд байсан. Зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал баруун чамархайн тархины эдийн няцрал нь цогцост хийсэн задлан шинжилгээний тэмдэглэл, гэмтэл согог судлалын гэмтлийн эмчийн өвчний түүхээс үзэхэд мохоо зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой байна...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4-р хавтас 205-р хуудас/,

 

Хэрэг учралын газар нөхөн үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт /хх-ийн 1-р хавтас 3-10-р хуудас, хх-ийн 1-р хавтас 214-217-р хуудас/

            Амь хохирогчийн хувцасанд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зураг /хх-ийн 1-р хавтас 32-35-р хуудас/

Яллагдагч А.А-гийн мэдүүлгийг 2015 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдөр газар дээр нь шалгасан тухай тэмдэглэл, гэрэл зураг /хх-ийн 2-р хавтас 182-185-р хуудас/,

Яллагдагч Э.М-гийн мэдүүлгийг 2015 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр газар дээр нь шалгасан тухай тэмдэглэл, гэрэл зураг /хх-ийн 2-р хавтас 200-203-р хуудас/,

             Амь хохирогч Г.Д-гийн өвчний түүх №7442 /хх-ийн 1-р хавтас 228-237-р хуудас/ зэрэг нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

 

           Гэм буруугийн шүүх хуралдаанд улсын яллагчаас “...шүүгдэгч Б.Д-ыг амь хохирогч Г.Д-г “тамхи нэхлээ” гэснээр шалтаглан алсан гэм буруутайд,

          Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нарыг хохирогч Г.Д-г “тамхи нэхлээ” гэх үл ялих зүйлээр шалтаглан бүлэглэн нийгмийн хэв журмыг зөрчсөн,

          Шүүгдэгч Б.Бат-Эрдэнийг мөрдөн байцаалт болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт зориуд худал мэдүүлэг өгсөн гэм буруутайд тооцуулах дүгнэлт гаргасан ба,

          Шүүгдэгч Б.Д-ын өмгөөлөгч Ю.Сэвлэгмаа “ Б.Д- нь гэмт хэрэг үйлдээгүй. Амь хохирогчийн толгойн баруун хэсэгт гэмтэл учирсан болох нь шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдсон. Гэтэл шүүгдэгч нарын мэдүүлэгт амь хохирогчийн толгойн зүүн хэсэгт цохьсон гэж мэдүүлсэн байдаг. Иймд Б.Д- нь амь хохирогчийг алсан гэдэг нь эргэлзээтэй” гэж гэм буруугийн талаар маргаж мэтгэлцэв.

           Харин шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М-, Б.Б- нар болон тэдгээрийн өмгөөлөгч нар “гэм буруугийн талаар маргаагүй” болно.

          Шүүх хуралдаанд оролцсон иргэдийн төлөөлөгчөөс “шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М- нар гэм буруутай, шүүгдэгч Б.Бат-Эрдэний гэм буруу нотлогдоогүй ” гэсэн дүгнэлт гаргажээ.

 

          Хүнийг алах гэмт хэрэг нь гэм буруутай этгээдийн үйлдэл, эс үйлдэхүйн улмаас хүний амь нас хохирсноор төгс үйлдэгдсэнд тооцогдох ба шүүгдэгчийн үйлдэл, хохирогч нас барсан үр дагавар хоёрын хооронд шалтгаант холбоотой байдаг.

            Хэрэгт  авагдсан баримтуудаар: амь хохирогч Г.Д-д учирсан зулайн ясны баруун хэсгээс суурь руу үргэлжилсэн шугаман хугарал баруун чамархайн хэсгийн хатуу хальсан дээрх цусан хураа баруун чамархайн тархины эдийн няцрал зэрэг гэмтлүүд нь амь насанд аюултай хүнд зэргийн гэмтэлд хамаарах ба тэрээр гавал тархины битүү гэмтлийн улмаас нас барсан. Дээрх гэмтэл нь нэг удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой талаарх шинжээчийн дүгнэлтүүд, шинжээч эмч Ч.Э-, С.О-, Б.Г-, Н.Э- нарын мэдүүлэг, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О-, гэрч Б.Э-, Э.Э-, гэрч Б.Б-, Ц.С-, Г.С-, Д.Г-, Д.Г-, С.М-, Б.Б- нарын мэдүүлэг, амь хохирогчийн өмсөж явсан хувцсанд биологийн шинжилгээгээр 4-р бүлгийн цус илэрсэн ба шүүгдэгч Б.Д-ын цусны бүлэгтэй тохирч байгаа талаарх шинжээчийн дүгнэлт, хэрэг учралын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, шүүгдэгч нарын мөрдөн байцаалтанд удаа дараа өгсөн мэдүүлэг болон мэдүүлгийг газар дээр нь шалгах ажиллагааны тэмдэглэл зэргийг өөр хооронд нь харьцуулан дүгнэхэд:

            Шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М- нар нь бүлэглэн амь хохирогч Г.Д-г үл ялих зүйлээр шалтаглан зодсон ба шүүгдэгч Б.Д- нь хохирогчийн толгойн тус газарт чулуугаар цохиж гэмтэл учруулсны улмаас тэрээр Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төвд 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны шөнө хүргэгдэн эмчлүүлж байгаад 2015 оны 07 дугаар сарын 15-ны өдөр “гавал тархины битүү гэмтлийн” улмаас нас барсан болох нь нотлогдож байх тул шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Ю.Сэвлэгмаагийн “шүүгдэгч Б.Д- гэм буруугүй” гэх үндэслэл няцаагдаж байна.

          Иймд шүүгдэгч Б.Д-ыг хүнийг алах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд, шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нарыг нийтийн хэв журмыг бүлэглэн зөрчиж амь хохирогч Г.Д-гийн биед хүч хэрэглэсэн гэмт хэрэг  үйлдсэн гэм буруутай тус тус тооцох үндэслэлтэй байна гэж үзлээ.

 

          Шүүгдэгч Б.Б- мөрдөн байцаалтанд “...А.А- найз нь хүн зодчихлоо гээд уйлаад байсан. Тэгээд Д.Б-, Э.М-, Б.Д- бид дөрөв шарилын хажууд нэг хөгшин хүн ирээд тамхи өгөөч гэхээр тамхи байхгүй, тамхи татдаггүй гэхэд “муусайн гуйлгачингууд” гэхээр нь “та яагаад бид нарыг зүгээр байхад гуйлгачинаар дуудаад байгаа юм бэ” гээд нүүр рүү 2 удаа цохисон, Бя-, Мя- хоёр элэг бөөр рүү нь цохиод байсан, Да- чулуугаар толгой руу цохисон гэж ярьсан” гэж удаа дараа мэдүүлсэн атлаа шүүгдэгч А.А-гийн гуйлтаар  2016 оны 5 дугаар сарын 2-ны өдрийн шүүхийн хэлэлцүүлэг болон 2016 оны 6 дугаар сарын 27-ны өдөр мөрдөн байцаалтанд “А- хүн зодсон гэж надад яриагүй” гэж зориуд худал мэдүүлэг өгсөн болох нь түүний яллагдагчаар өгсөн мэдүүлэг болон гэрч Ц.С-гийн “...маргааш өдөр нь манай нөхөр Ба-  “өчигдөр орой А- бид хоёр бие засах газрын дэргэд зогсож байхад хүн зодчихсон гэж ярьсан талаар надад хэлсэн” /хх-ийн 1-р хавтас 83-84-р хуудас/ гэх мэдүүлгээр нотлогдож байна.

         

         Шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М- нарыг сэжигтнээр болон яллагдагчаар байцаахдаа айлгах, заналхийлэх, хуурах, зодох зэргээр эрүүдэн шүүсэн гэх гомдлыг шалгаад 2015 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 1156 дугаартай Прокурорын тогтоолоор /хх-ийн 3-р хавтас 164-165-р хуудас/ эрүүгийн хэрэг үүсгэхээс татгалзаж шийдвэрлэсэн ба хэрэгт цугларсан баримтаар шүүгдэгч нарыг эрүүдэн шүүсэн гэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй, хэргийг шалгах үед хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байсан Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд заасан журмыг ноцтой зөрчөөгүй байна.

 

           Шүүгдэгч нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар:

    

            Шүүгдэгч Б.Д- нь 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 22-23 цагийн орчимд Хан-Уул дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр Бурхантын гудамжны дунд байрлах Оршуулгын газрын зүүн хойд талд амь хохирогч Г.Д-г үл ялих зүйлээр шалтаглан толгойн тус газар нь чулуугаар цохиж алсан болох нь:

  Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нар нь 2015 оны 07 дугаар сарын 13-ны орой 22-23 цагийн орчимд Хан-Уул дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр Бурхантын гудамжны дунд байрлах Оршуулгын газрын зүүн хойд талд гудамж талбайд нийтийн хэв журмыг бүлэглэн зөрчиж хохирогч Г.Д-гийн биед нь дух, зулай, дагз, шилбэнд шарх бүхий хөнгөн гэмтэл учруулан хүч хэрэглэсэн гэмт хэргийг тус тус үйлдсэн болох нь: хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О-, гэрч Б.Б-, А.А-, Ц.С-, Б.Б-, С.М-, Д.М-, Д.Г-, Г.С-, Д.М-, Т.Д-, М.Б-, насанд хүрээгүй гэрч С.Б-, Т.Ба-, гэрч Б.Э-, Э.Э-, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Шүүх эмнэлгийн задлан шинжилгээ хийсэн №1282 шинжээчийн дүгнэлт, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шүүх эмнэлгийн хавтаст хэргийн материалаар нэмэлт шинжилгээ хийсэн №1012 шинжээчийн дүгнэлт, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шүүх эмнэлгийн хавтаст хэргийн материалаар давтан гаргасан №82 шинжээчийн дүгнэлт, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн №6476 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт, шинжээч эмч Ч.Э-, С.О-, Н.Э-, Б.Г- нарын мэдүүлэг, хэрэг учралын газар үзлэг хийсэн тэмдэглэл, яллагдагч нарын мэдүүлгийг газар дээр нь шалгах ажиллагааны тэмдэглэл зэрэг хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудаар нотлогдож байх тул шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М- нарт тус тус эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй гэж үзлээ.

            Шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М-, Б.Б- нар нь “оюун ухааны хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй боловч өөрийн үйлдлийн учир холбогдлыг ойлгож, өөрийгөө удирдан жолоодох чадвартай талаар шинжээчийн №652, 732, 745, 758, 776 дугаартай дүгнэлтүүд болон шинжээч эмч Л.Баттулгын мэдүүлгээр /хх-ийн 2-р хавтас 101-102-р хуудас/  хэрэг хариуцах чадвартай болох нь нотлогдож байна.

 

            2015 оны шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1-д “Үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон, оногдуулах ялыг хөнгөрүүлсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэнэ” гэж заасныг баримтлан шүүгдэгч нарын эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг хэрэглэх үндэслэлтэй байна.

 

Иймд Хан-Уул дүүргийн Прокурорын газраас шүүгдэгч Б.Д-ыг 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 91 дүгээр зүйлийн 91.2.2-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэлийг 2015 оны шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 10.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт /хүнийг алах/ зааснаар,

Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нарыг 2002 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 35 дугаар зүйлийн 35.5-т заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 181 дүгээр зүйлийн 181.2.1, 181.2.5-д зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэлийг 2015 онд шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.16 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт /нийтийн хэв журмыг бүлэглэн зөрчиж бусдад хүч хэрэглэсэн/ зааснаар тус тус өөрчлөн зүйлчилж эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй гэж үзлээ.

 

Эрүүгийн хариуцлагын хуралдаанд:

улсын яллагчаас шүүгдэгч Б.Д-т 2015 оны шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 10.1 дүгээр зүйлийн 1-т зааснаар 9 жил хорих ял оногдуулж, хорих ялыг хаалттай хорих байгууллагад эдлүүлэх,

Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нарт 2015 оны шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.16 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тус бүр 3 жил хорих  ял оногдуулж, хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагд эдлүүлэх, шүүгдэгч Б.Б-д холбогдох хэргийн “хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан тул хэргийг хэрэгсэхгүй болгох” дүгнэлт гаргасан ба

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Ю.Сэвлэгмаа “шүүгдэгч Б.Д- нь гэмт хэрэгт холбогдох үедээ 16 настай байсан одоо 21 нас хүрээгүй тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 8 дугаар бүлэгт заасан “Өсвөр насны хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх” журмыг баримтлан ялыг хоёр дахин багасгаж өгнө үү гэж” гэсэн санал гаргав.

            Шүүгдэгч Б.Д- нь 1999 оны 01 дүгээр сарын 08-ны өдөр төрсөн, гэмт хэрэг үйлдэх үедээ 16 нас 06 сар 05 хоногтой байсан хэдий ч шүүхийн шийдвэр гарах үед насанд хүрсэн буюу 19 настай тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 8 дугаар бүлэгт заасан “Өсвөр насны хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх” журмыг хэрэглээгүй болно.

 

           Шүүгдэгч А.А-, Д.Б-, Э.М- нарын өмгөөлөгч Ш.Мягмарцэрэн, Б.Тэнгис, Л.Ганцэцэг “шүүгдэгч нар гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлд зааснаар хорих ялыг хөнгөрүүлж өгнө үү” гэсэн санал гаргасан боловч шүүгдэгч нарын гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хор уршгийн шинж чанарыг харгалзан  Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлд зааснаар хорих ялыг хөнгөрүүлэх боломжгүй гэж үзлээ.

 

            Шүүгдэгч Б.Б-д 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 254 дүгээр зүйлийн 254.1-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлснийг 2015 оны шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан мөн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар өөрчлөн зүйлчлэх үндэслэлтэй байна.

            Шүүгдэгч Б.Б- нь 2016 оны 6 дугаар сарын 27-ны өдөр мөрдөн байцаалтанд зориуд худал мэдүүлэг өгөх гэмт хэрэг үйлдсэн ба 2015 оны шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-т заасан “нэг” жилийн хугацаа өнгөрсөн тул Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т заасан “хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан” үндэслэлээр Б.Б-д холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож, эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэлтэй гэж үзлээ.

 

            Шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М- нарын “оюуны хөнгөн хомсдол” сэтгэцийн эмгэгтэй, анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн хувийн байдлыг харгалзан тэдэнд оногдуулсан хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад тус тус эдлүүлэхээр шийдвэрлэв.

 

           Хохирол төлбөрийн талаар:

Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О- амь хохирогчийн эмчилгээ болон оршуулгын зардалд 4.683.547 төгрөг нэхэмжилсэн боловч хавтаст хэрэгт авагдсан баримтаар нийт 4.043.510 төгрөгийн баримт авагдсан байна. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Б.Д-аас 300.000 төгрөг, А.А-гаас 100.000 төгрөг, Д.Б-оос 50.000 төгрөг, Э.М-гаас 300.000 төгрөгийг тус тус хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О-т төлсөн ба үлдэх 3.293.510 төгрөгийг шүүгдэгч Б.Д-аас гаргуулж, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч С.О-т олгохоор шийдвэрлэв.

            

           Хавтаст хэрэгт шүүгдэгч Б.Д-, А.А-, Д.Б-, Э.М- нарыг 2015 оны 07 дугаар сарын 15-ны өдөр хойшлуулшгүйгээр баривчлах тогтоол авагдсан боловч шүүгдэгч нарыг 2015 оны 07 дугаар сарын 14-ний өдөр цагдаагийн байгуулага дээр авчирч тайлбар авч, сэжигтнээр татаж мэдүүлэг авч хонуулсан болох нь баримтаар нотлогдож байх тул шүүгдэгч нарын цагдан хоригдсон хугацааг 2015 оны 07 дугаар сарын 14-ний өдрөөс эхлэн тооцсон болно.

 

           Шүүгдэгч Б.Д- 2015 оны 07 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 2015 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийг хүртэл, 2016 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэл, 2017 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 2018 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр хүртэл, нийт 476 хоног,

 

          Шүүгдэгч А.А- 2015 оны 07 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 2015 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийг хүртэл, 2016 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэл, 2017 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 2018 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр хүртэл, нийт 511 хоног,

 

Шүүгдэгч Д.Б- 2015 оны 07 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 2015 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийг хүртэл, 2016 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэл, 2017 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 2018 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр хүртэл, нийт 470 хоног,

 

Шүүгдэгч Э.М- 2015 оны 07 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 2015 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдрийг хүртэл, 2016 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэл, 2017 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 2018 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр хүртэл, нийт 491 хоног, цагдан хоригдсон хугацааг тэдний ял эдэлсэн хугацаанд тус тус оруулан тооцох нь зүйтэй байна.

 

  Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн даавууны хайчилбар 1 ширхэг, ууттай шороо, цаасан ууттай хайчилбар 1 ширхэг, цаасан ууттай шороо, босоо захтай саарал өнгийн фудволк 1 ширхэг, цэнхэр өнгийн урд тал нь саарал хөндлөн судалтай ноосон цамц 1 ширхэг, хар цэнхэр өнгийн нилон материалтай өмд 1 ширхэг, шаргал өнгийн пүүз 1 ширхэг, хар өнгийн эрэгтэй дотуур хувцас 1 ширхэг зэргийг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц устгаж, шүүгдэгч А.А-, Э.М- нарын мэдүүлгийг газар дээр шалгах ажиллагааг бэхжүүлсэн 2 ширхэг СД-г хэргийг хадгалах хугацаа дуустал хэрэгт хавсарган үлдээхээр шийдвэрлэв.

 

           Энэ хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, иргэний баримт бичиг ирээгүй болохыг дурдах нь зүйтэй.