| Шүүх | Өвөрхангай аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх |
|---|---|
| Шүүгч | Лоолгойн Нямдорж |
| Хэргийн индекс | 2326003850027 |
| Дугаар | 2024/ДШМ/30 |
| Огноо | 2024-06-04 |
| Зүйл хэсэг | 21.2.1., 21.5.1., 27.10.4.1., |
| Улсын яллагч | Б.Буяндалай |
Өвөрхангай аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Магадлал
2024 оны 06 сарын 04 өдөр
Дугаар 2024/ДШМ/30
2024 оны 6 сарын 04-ний өдөр Дугаар 2024/ДШМ/30 Өвөрхангай аймаг
Ц.А, М.М нарт
холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай
Өвөрхангай аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Л.Нямдорж даргалж, ерөнхий шүүгч Н.Энхмаа, шүүгч Б.Цэрэнпүрэв нарын бүрэлдэхүүнтэй шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн эрүүгийн шүүх хуралдаанд
| Прокурор Б.Буяндалай Шүүгдэгч Ц.А Шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяа Шүүгдэгч М.М-ын өмгөөлөгч Г.Адъяатогтох Нарийн бичгийн дарга З.Сүхбаяр нарыг оролцуулан |
Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч М.Мандахбаяр даргалж шийдвэрлэсэн шүүх хуралдааны 2024 оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 2024/ШЦТ/88 дугаартай шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрсөн шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяагийн давж заалдах гомдлоор Ц.А, М.М нарт холбогдох эрүүгийн 2326003850027 тоот хэргийг 2024 оны 05 дугаар сарын 14-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Л.Нямдоржийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.
Монгол Улсын иргэн, 1976 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр Өвөрхангай аймгийн Сант суманд төрсөн, 48 настай, эмэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл 3, Өвөрхангай аймгийн Сант сумын 1 дүгээр багийн “Царги” гэх газар оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, .... овгийн Ц.А
Монгол Улсын иргэн, 1985 оны 9 дүгээр сарын 26-ны өдөр Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр суманд төрсөн, 39 настай, эмэгтэй, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл 4, Өвөрхангай аймгийн Сант сумын 1 дүгээр багийн “Царги” гэх газарт оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, ... овгийн М.М,
Ц.А нь Өвөрхангай аймгийн Сант сумын 1 дүгээр багийн нутаг “Толгойн зээгийн овоо” гэх газарт 2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр согтуурсан үедээ, тээврийн хэрэгслийг жолоодох эрхгүйгээр “Ниссан Тийда” маркын 97-55 УЕВ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодон хөдөлгөөн эхлүүлэхдээ Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 10.1-д “жолооч хөдөлгөөн эхлэхийн өмнө зам орчны байдлыг биеэр шалгаж хөдөлгөөн эхлэх, чиг өөрчлөх, байр эзлэх, зогсохдоо аюул осол үүсгэхгүй байх бүх нөхцөлийг хангана.” 3.7 а-д “жолоочид дараах зүйлийг хориглоно. Тухайн ангиллын тээврийн хэрэгслийг жолоодох эрхгүй, эсхүл согтууруулах ундаа, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох” гэсэн заалтуудыг тус тус зөрчиж хохирогч С.М, Л.А нарыг автомашинаар дайрч осол гарган С.М-ийн амь насыг хохироосон, хохирогч Л.А-ийн биед хүндэвтэр хохирол учруулсан,
Мөн өөрийн үйлдсэн гэмт хэргийг нуун далдлах зорилгоор Өвөрхангай аймгийн Сант сумын нутаг дэвсгэрт 2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр гэрч М.М-ийг “...талийгаач С.М-г мориноос ойчсон гээд хэлчихье, мориноос унасан гэж хэл...” гэж зориуд худал мэдүүлэг өгүүлэхээр ятгасан,
М.М нь бүртгэлийн 4721 дугаартай гомдол, мэдээллийн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад 2023 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр Өвөрхангай аймгийн Сант сумын нутаг дэвсгэрт үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж баталгаа гаргасны дараа гэрчийн мэдүүлэг өгөхдөө “...18-н цагийн үед хонгор морь сул эмээл нь холбироод зөв талдаа байсан эмээл нь бүтэн олом нь сулхан л байсан. Тэгээд хайгаад явсан харанхуй болчихсон. “Зээг” гэх газар нүүр нь доошоо хараад хэвтэж байсан, ам хамар нь шороо болчихсон чих, ам, хамраас нь цус гарсан байсан. Ухаангүй бие нь бүлээн байсан...” гэж зориуд худал мэдүүлэг өгсөн гэх гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ. /Яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/
Өвөрхангай аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Тогоочийн Ц.А-ын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.5 дугаар зүйлийн 1, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 4.1-т заасан, М.Мийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт тус тус холбогдуулан эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татан, яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг харьяаллын дагуу Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлжээ.
Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Манива овгийн Ц.Аыг авто тээврийн хэрэгслийн жолооч хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас 1 хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан, хүний амь нас хохирсон гэмт хэргийг согтуурсан үедээ үйлдсэн, мөн гэрчийг зориуд худал мэдүүлэг өгүүлэх зорилгоор ятгасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд, шүүгдэгч Цорс овгийн М.М-ийг гэрч мөрдөн шалгах ажиллагааны үед үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж баталгаа гаргасны дараа зориуд худал мэдүүлэг өгсөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцон, шүүгдэгч Манива овгийн Ц.А-ыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.1-т зааснаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг зургаан жилийн хугацаагаар хасаж, хоёр жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаар, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хоёр сарын хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар, шүүгдэгч Цорс овгийн М.М-ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хоёр мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр буюу хоёр сая төгрөгөөр торгох ялаар тус тус шийтгэн, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.8 дугаар зүйлийн 1, 2, мөн зүйлийн 2.3-т зааснаар шүүгдэгч Ц.А-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.1-т зааснаар оногдуулсан тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг зургаан жилийн хугацаагаар хасаж, хоёр жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.5 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан хоёр сарын хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялын нэг хоногийг хорих ялын нэг хоногоор тооцож нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялын хэмжээг хоёр жил гурван сарын хугацаагаар тогтоон, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.А-д оногдуулсан хоёр жил гурван сарын хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлэхээр тогтоон, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.М-т оногдуулсан хоёр сая төгрөгөөр торгох ялыг 6 сарын хугацаагаар хэсэгчлэн төлөхөөр тогтоож, шүүгдэгч М.М нь шүүхээс оногдуулсан торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солих болохыг мэдэгдэн, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.А-д оногдуулсан зургаан жилийн хугацаагаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах ялын хугацааг хорих ялыг эдэлж дууссан үеэс тоолж, шүүгдэгч Ц.А-д оногдуулсан тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах нэмэгдэл ялын биелэлтэд хяналт тавихыг Өвөрхангай аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалган, шүүгдэгч Ц.А нь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Д-т 11.511.600 төгрөг төлсөн, хохирогч Л.А-д төлөх төлбөргүй, хохирогч Л.А нь гомдол саналгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй, сэтгэцэд учирсан хор уршгийн нөхөн төлбөр нэхэмжлэхгүй гэсэн, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Дийн нэхэмжлэлээс 2,670,346 төгрөгийн нэхэмжлэлийг хэлэлцэхгүй орхиж, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Д нь хэлэлцэхгүй орхисон нэхэмжлэлийг нотлох баримтаа бүрдүүлж иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэх эрхтэйг тус тус дурдан, Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 508 дугаар зүйлийн 508.1, 511 дүгээр зүйлийн 511.5-д тус тус зааснаар шүүгдэгч Ц.А-аас хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Дийн сэтгэцэд учирсан гэм хорыг арилгах, нөхөн төлөх төлбөрт 75,527,982 төгрөгийг гаргуулж, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Д-т олгохоор, Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 508 дугаар зүйлийн 508.1, Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.1-т тус тус зааснаар шүүгдэгч Ц.А-аас хохирогч Л.А-гийн Өвөрхангай аймгийн бүсийн оношилгоо эмчилгээний төвд хэвтэн эмчлүүлсэн зардалд 1,251,000 төгрөг гаргуулж Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын Төрийн сангийн 100900020080 дугаар дансанд олгохоор, шүүгдэгч Ц.А, М.М нар нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн эд зүйл, бичиг баримт, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлын баримт авагдаагүйг дурдан, Гэр бүлийн тухай хуулийн 63 дугаар зүйлийн 63.1.3, 66 дугаар зүйлийн 66.1-д зааснаар шүүгдэгч Ц.А-ын 2016 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдөр төрсөн хүү А.Лхагвабаярт шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болмогц асран хамгаалагч, харгалзан дэмжигч тогтоохыг Өвөрхангай аймгийн Сант сумын Засаг даргад даалгаж, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.5, 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол нь уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч М.М-т авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж, шүүгдэгч Ц.А-д авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж, энэ өдрөөс эхлэн цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч, Өвөрхангай аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын цагдан хорих байранд цагдан хорьж, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолыг гардан авснаас хойш, эсхүл Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Өвөрхангай аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд шүүгдэгч, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч, тэдгээрийн өмгөөлөгч нар, иргэний нэхэмжлэгч иргэний нэхэмжлэлтэй холбоотой хэсэгт давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргасан буюу эсэргүүцэл бичигдсэн тохиолдолд шийтгэх тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Ц.А-д авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг, шүүгдэгч М.М-т авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус хэвээр үргэлжлүүлэхээр шийдвэрлэжээ.
Шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяа давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдолдоо: Шүүгдэгч Ц.Ань бусдад учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, харин сэтгэцэд учруулсан хохирлоо төлж барагдуулаагүй байсан ч 2024 оны 5 дугаар сарын 08-ны өдөр ар гэрт нь сэтгэцэд учирсан хохирлыг төлж барагдуулсан. Мөн хохирогч Л.А-ийн хэвтэн эмчлүүлсэн зардлыг Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газарт төлж барагдуулсан. Дээрх нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.3-т заасныг журамлан шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсгийн 3,4 дүгээр заалтад “2 жил 3-н сарын хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй” гэснийг “1 жил 1 сарын хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй” гэж, 8 дугаар заалтад “75,527,382 төгрөгийг шүүгдэгч Ц.А-аас гаргуулах” гэснийг “төлж барагдуулсан, бусдад төлөх төлбөргүй” гэж, 9 дүгээр заалтад 1,251,000 төгрөгийг Эрүүгийн мэндийн даатгалын ерөнхий газарт олгосугай гэснийг “төлж барагдуулсан, бусдад төлөх төлбөргүй” гэж тус тус өөрчлөлт оруулж өгнө үү. Мөн шүүгдэгч Ц.А-д сонгосон зүйлчлэлийг анхаарч, анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааны тэмдэглэлийг анхаарч үзнэ үү гэжээ.
Шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяа давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан саналдаа: Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Ц.А-г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 4.1-т заасан гэмт хэрэгт гэм буруутайд тооцож ял шийтгэл оногдуулсан. Шинжээчийн дүгнэлтээр спиртийн агууламж илэрсэн эсэх талаар дүгнэлт гаргуулсан. Тухайн шинжээчийн дүгнэлтээр шүүгдэгч Ц.А-д спиртийн агууламж илрээгүй буюу согтуурсан ундаа, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн гэсэн нь тогтоогдоогүй. Эрүүл мэндийн болон Хууль зүйн сайдын 2021 оны А/502, А/176 дугаар тушаалаар жолооч согтууруулах ундаа, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөлөх бодис хэрэглэх эсэхийг шалгах журам баталсан. Тус журмын 2.5-д спиртийн агууламжийг амьсгалд 0.20, цусанд 0.5-аас дээш промиль илэрвэл согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн гэж үзнэ. Хавтаст хэрэгт авагдсан баримтаар шүүгдэгч Ц.А-аас спиртийн агууламж илрээгүй буюу согтууруулах ундааны зүйл илрээгүй гэсэн дүгнэлт гарсан учир Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 3 дахь зааснаар зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн өөрчилж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дэх хэсэгт зааснаар ял оногдуулахгүйгээр тэнсэж өгнө үү.
Шүүгдэгч Ц.А бусдад төлөх төлбөргүй буюу хохирогчийн сэтгэцэд учирсан хохирол болон Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газарт хохирлыг бүрэн төлж барагдуулсан. Хохирол нөхөн төлсөн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн, бусдад төлөх төлбөргүй тохиолдолд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.3-т заасныг журамлан ял шийтгэл оногдуулах боломжтой. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.3-т зааснаар ялыг хоёрын нэгээс хэтрүүлэхгүйгээр ял оногдуулж өгнө үү гэв.
Шүүгдэгч Ц.А давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Би буруу хэрэг хийснээ хүлээн зөвшөөрч байна. Өндөр настай ээж, 7-н настай хүүхэд хоёр үлдсэн. Би ахиж ийм хэрэг хийхгүй. Би ийм хэрэг хийсэндээ их харамсаж байна. Надад оногдуулсан ялыг багасгаж өгнө үү гэв.
Прокурор Б.Буяндалай давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: Шүүгдэгч Ц.А оногдуулсан ял шийтгэлийг багасгаж өгнө үү гэх тайлбарыг гаргаж байна. Харин түүний өмгөөлөгч Б.Энхтуяа нь шүүгдэгч Ц.А-ын үйлдсэн гэмт хэргийг анхан шатны шүүх буруу зүйлчилж шийдвэрлэсэн учраас зүйлчлэлийг хөнгөрүүлж ял шийтгэл оногдуулж өгнө үү гэсэн гомдол гаргасан байна. Шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч энэ гэмт хэргийг үйлдэхдээ согтууруулах ундааны зүйл хэрэглээгүй, эрүүл байсан. Хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримт буюу шинжээчийн дүгнэлтээр эрүүл байсан нь тогтоогдсон гэж хэлдэг. Гэтэл хавтас хэрэгт авагдсан баримтаар тухайн хэрэг болсон цаг хугацаанд хамт байсан гэрчүүд болон хохирогч, шүүгдэгч Ц.А, Б.М гэх хүмүүс бүгд архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн гэж мэдүүлсэн. Архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэснээс болж энэ гэмт хэрэг үйлдэгдсэн, согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож хүн дайрсан гэсэн ийм мэдүүлгүүдийг өгсөн байдаг. Хэрэгт хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн хохирогч, гэрч нарын мэдүүлэг, мөн шүүгдэгчийн мэдүүлэг, хамт байсан шүүгдэгч М.М-ын мэдүүлэг зэрэг нотлох баримтуудаар согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн болох нь тогтоогдсон. Шинжээчийн дүгнэлтээр шүүгдэгч Ц.А-ын цусанд спиртийн агууламж илрээгүй гэсэн дүгнэлт гарсан. Үүнийг шинжээч шинжилгээний үр дүн нь дээж авсан тухайн цаг үеийн үр дүнг илэрхийлдэг болохыг анхаарна уу гэсэн. Гэмт хэрэг үйлдэгдэх үе буюу согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож хүнийг дайрах үед цусны дээж аваагүй. Тухайн хэрэг болсны дараа сумын төв рүү орж цагдаагийн бүрэлдэхүүн очиж тодорхой хугацаа өнгөрсний дараа цусны дээжийг авсан. Тийм учраас цусанд спиртийн агууламж илрээгүй гэж дүгнэсэн боловч шинжээчийн дүгнэлт дээж авах үеийг илэрхийлж байгаа учраас талийгаачийг тээврийн хэрэгсэл жолоодож дайрах үедээ цусанд нь спиртийн агууламж байгаагүй байна гэдгийг нь шууд дүгнэх боломжгүй. Харин эсрэгээрээ хэрэгт авагдсан баримтуудаар согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн гэдэг нь тогтоогдсон. Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудад үндэслэж шүүгдэгч Ц.А-г хүний амь нас хохирсон гэмт хэргийг согтуурсан үедээ үйлдсэн гэм буруутайд тооцож зөв дүгнэлт хийж хэргийг шийдвэрлэсэн. Гэтэл уг зүйлчлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй, хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар гэрч, хохирогчид нөлөөлсөн болох нь тогтоогдоогүй байна. Шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа бүрэн хүлээн зөвшөөрөөгүй байна. Тийм учраас Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлд заасныг хэрэглэж шүүгдэгчид оногдуулсан ялыг багасгах нөхцөл байдал байхгүй байна. Анхан шатны шүүхээс Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 4.1-д зааснаар түүнд 2 жил 1 сарын хорих ял оногдуулж хамгийн доод хэмжээгээр ял оногдуулсан байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ял шийтгэл Ц.А-ын гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учруулсан хохирол хор уршигт нь тохирсон. Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол гарсны дараа гэмт хэргийн улмаас хүний сэтгэцэд учирсан хохирлыг төлж барагдуулсан. Шүүгдэгч Ц.А-г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 4.1-д зааснаар түүний үйлдсэн гэмт хэргийн нөхцөл байдалд хохирол, хор уршгийг харгалзан түүнд тохирсон ял шийтгэлийг оногдуулсан.
Иймд Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 4 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 2024/ШЦТ/88 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.
Шүүгдэгч М.М-ын өмгөөлөгч Г.Адъяатогтох давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан саналдаа: Шүүгдэгч М.М нь 2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр мөрдөн шалгах ажиллагаанд мэдүүлэг өгөхдөө үнэн зөв мэдүүлэг өгөх, урьдчилан хууль сануулсны дараа зориуд худал мэдүүлэг өгсөн. Энэ гэмт хэрэгт холбогдсон мөрдөн шалгах ажиллагаанд ажиллагаанд прокурорын зүйлчилсэн зүйлчлэлтэй маргахгүй. Шүүгдэгч М.М-ын зүгээс анхан шатны шүүхээс оногдуулсан ял шийтгэлийг хүлээн зөвшөөрч байгаа. Энэ талаар ямар нэгэн гомдол гаргаагүй. Давж заалдах гомдол гаргасан шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяагийн гомдолд прокурор гол үндэслэлийг тайлбарласан. Тухайн үед согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн эсэхийг нэлээд цаг хугацаа өнгөрсний дараа шинжилсэн. Энэ нь шинжилгээгээр тухайн үед илрээгүй учраас шинжээчийн дүгнэлтэд спиртийн агууламж илрээгүй гэдэг. Бусад нөхцөл байдал болох гэрчүүдийн мэдүүлэг, хавтаст хэрэгт цугларсан баримтаас үзэхэд бүгдээрээ архидан согтуурсан, согтуурсны улмаас энэ гэмт хэрэг үйлдэгдсэн нь харагддаг. Хохирол төлөгдсөн талаар давж заалдах шатны шүүхэд хувийн байдал болон ял хөнгөрүүлэхтэй холбоотойгоор баримтуудыг гаргаж өгсөн байна. Хохирлын хувьд магадлалд дурдагдаад явахад болно.
Иймд Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 2024/ШЦТ/88 дугаартай шийтгэх тогтоол хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий гарсан тул хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.
ТОДОРХОЙЛОХ нь:
Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар тухайн хэргийн бүх ажиллагаа, шийтгэх тогтоолыг хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу хавтаст хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг үндэслэж шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяагийн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хэргийг хянан шийдвэрлэлээ.
Ц.А нь Өвөрхангай аймгийн Сант сумын 1 дүгээр багийн нутаг “Толгойн зээгийн овоо” гэх газарт 2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр согтуурсан үедээ, тээврийн хэрэгслийг жолоодох эрхгүйгээр “Ниссан Тийда” маркын 97-55 УЕВ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодон Хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас Л.А-ийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан, С.М-ийн амь нас хохироосон, мөн гэрчийг зориуд худал мэдүүлэг өгүүлэх зорилгоор ятгасан,
М.М нь гэрчээр мөрдөн шалгах ажиллагааны үед үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж баталгаа гаргасны дараа зориуд худал мэдүүлэг өгсөн болох нь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Дийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн ...Талийгаач С.М миний төрсөн эцэг байгаа юм. Сантад айлд мал маллаад нэлээн хэдэн жил болж байгаа. 2023 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өглөө ээжээс аавыг нас барсан гэдгийг хэлсэн. Морьноос унаад өнгөрчисөн гэж нөгөө айлаас нь ярьсан байна яаралтай ирээ гэсэн гэж хэлсэн. Сант сум руу манай төрсөн дүү болон талийгаач аавын дүү нараас явж талийгаачийн цогцсыг нь аймгийн төвд авч ирсэн... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 27 дугаар хуудас/,
Хохирогч Л.А-ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн ...2023 оны 10 сарын 31-нд саахалт байдаг С.Л-д С.Л эхнэртэйгээ талийгаач малчин С.М, манай нөхөр Д.Пүрэв, би, Ц.А гээд саахалтын хүн бид нар цуглаад 2 ширхэг 0.75-тай архи ууцгаасан Ц.Аэгч машинаа унаж ирээд гэрийн зүүн урд хэсэгт баруун тийш харуулж тавьсан байсан. Бид нар архи уугаад дуусцгаасан. Би талийгаач С.М-тай гэрийн урд талд сууж байсан. Бид хоёр хонь энэ тэр л ярьж байсан. Тэгсэн Ц.А гэрээс гарч ирсэн. Тэгээд машиндаа жолоон дээр нь сууж байсан, машины цонх нь доошилсон байсан. Би өөдөөс нь хараад зүүн гараараа урдуураа заагаад ингээд яваарай гэсэн. Машин нь бид хоёрын өөдөөс харсан байсан юм. Тэгсэн юу юугүй машин нь ассанаа шууд ирээд дайрчихсан. Нэг мэдсэн талийгаач бид хоёр машин доор дарагдсан байсан. Тэгээд бид хоёрыг машиныг данхраадаж байгаад гаргасан... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 30-31 дүгээр хуудас/,
Иргэний нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Г.Г-ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн ...Л.А-ийн эмчилгээний зардалд мэс засалд 1,186,000 төгрөг, Амбулаторын хяналтын үзлэгт 45,000 төгрөг, амбулаторын үзлэгт 20,000 төгрөг, нийт 1,251,000 төгрөгийг Эрүүл мэндийн дааьгалын сангаас зарцуулсан байна. тэхээр уг хэрэгт 1,251,000 төгрөгийг Эрүүл мэндийн даатгалын санд эргүүлэн төлөхөөр нэхэмжилж байна... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 36 дугаар хуудас/,
Гэрч С.Л-ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн ...Өчигдөр манайд 15 цагийн үед саахалт байдаг Д.П, Л.А, Ц.Амаржаргал, талийгаач С.М, манай эхнэр М.М бид нар 3 шил ногоон шилтэй 0.75 граммтай архи хувааж уусан юм. Ирэхдээ Ц.А-ын машинтай ирцгээсэн. Талийгаач С.М, эхнэр бид 3 гэртээ байсан 17 цаг дөхүүлээд архи дууссан. Тэгээд би гэртээ орон дээр хэвтээд унтаж байсан. Тэгсэн М.М болохоо байлаа Ц.А хүн дайрчихаж гэсэн. Би босоод гартал машин гэрийн урд зогссон, машин нь асаалттай байсан. С.М, Л.А хоёр машин доор дарагдсан байсан. Тэгээд манай данхраадаар би данхраадаж өргөөд тэр хоёрыг гаргасан. Талийгаач ухаангүй байсан. Л.А-ийн хөл нь гэмтсэн байсан. Тэгээд эмнэлэг рүү манай эхнэр Ц.А-тай авч явсан эмчид үзүүлсэн нас барсан байна гэсэн гэж утсаар хэлсэн. Ц.А манай эхнэрт мориноос унасан гэж цагдаад хэлээрэй гэсэн байсан. Надад бол тэгж хэлээгүй. Манайд намар болохоор ирж хавар болтол мал хардаг 7 жил болж байгаа юм. ...Талийгаачтай Л.А юм яриад зэрэгцээд сууж байсан чинь дайрсан гэж ярьж байсан. ...3 шил архинаас уусан хэр согтолттойг мэдээгүй. Харих гэж л байсан байх Д.П, Л.А хоёрын мотоцикл манай гадаа байсан... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 38-39 дугаар хуудас/,
Гэрч С.Л-ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн ...Хэрүүл маргаан болоогүй. Тогтуун салхигүй тэнгэр жаахан бүүдгэр байсан. Гадаа үзэгдэх орчин хэвийн байсан. Нилээн согтчихсон байсан. Нийт 3 шил 0.75 граммтай ногоон шилтэй архи байсан. Сумын төвөөс Ц.А, М.М хоёр авсан. Ямар дэлгүүрээс авсныг нь мэдэхгүй. Ц.Ашоконд орчихсон байсан. Манай хүнд мориноос ойччихсон гэж хэлье гэж хэлсэн гэсэн. Надад бол хэлээгүй. Хэрүүл маргаан хийгээгүй. Талийгаач манайд нилээн хэдэн жил болсон болохоор мэддэг. Ц.А-ынх манайхтай ойролцоо байдаг юм. ...Осол 16-17 цагийн орчим байх гадаа гэгээтэй байсан, нар бол 20-21 цаг хүргэж жаргаж байсан байх... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 52 дугаар хуудас/,
Гэрч Д.П-гийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...Өчигдөр С.Лхагвынд би эхнэртэйгээ Ц.А-ын машинтай ирж өнгөрдөг С.М, С.Л, эхнэр М.М нартай хамт 3 шил 0.75 граммтай ногоон шилтэй архи ууцгаасан. 15 цагийн үед ууж эхэлсэн, архи 16 цаг өнгөрөөгөөд дууссан. Би С.Лхагвынд унтаж байсан. Тэгсэн М.М хүн дайрчихаж гээд орилоход сэрсэн. Тэгээд гарсан Ц.А машинаасаа буугаад ирсэн. Машин доор нь манай эхнэр, С.М хоёр дарагдсан байсан. Манай авгай авраарай гээд орилоод байсан. 2 данхраадаар данхраадаад татаж гаргасан. Манай эхнэрийн хөл нь гэмтсэн бусдаар гайгүй байсан. С.М ухаангүй байсан. ...Ц.А-г хөдлөх гэхэд нь гараараа урдуур гараарай гээд дохиж заасан гэсэн. Тэгсэн чинь босохын хооронд хамчихсан гэж хэлсэн. Архи нилээн уусан согтуу л байсан. М.М-т мориноос унасан гэж хэлье гээд байсан гэсэн. Би бол үнэнээ л хэл, ийм тодорхой юмыг ингэж болохгүй гэсэн” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 41-42 дугаар хуудас/,
Гэрч Д.П-гийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд дахин өгсөн ...Хэрүүл маргаан болоогүй. Дулаахан тогтуун цас бороо ороогүй үзэгдэх орчин хэвийн байсан. Гайгүй юм шиг л байсан 3 шил архи бүгдээрээ хувааж уусан тэрнээс уулцсан. Ц.Аих л айсан сандарсан машины дэргэдээ зогсож байсан. Яанаа, ийнээ л гээд байсан. Хэрүүл маргаан болсон юм байхгүй. Ойрхон байдаг болохоор биенийгээ мэддэг л байх. Манай эхнэр Л.А болохоор Ц.А-тай хамаатан гэдэг, яг ямар хамааралтайг нь мэддэггүй, саахалт байдаг юм. Аавынх нь хамаатан гэсэн. Осол 16 цагийн орчим болсон байх. Гэгээтэй байсан. Цагдаа эмч дуудъя гэсэн чинь Ц.АМ.М-т битгий хэл гээд байсан. Би цагдаа, эмч дуудъя гэсэн тэгээд Ц.А-ын машинтай сум авч явахаар болоод М.М, Ц.А хоёр талийгаачийг үзүүлэхээр сумын төв авч явсан... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 54 дүгээр хуудас/,
Шүүгдэгч М.М-ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд гэрчээр өгсөн ...Талийгаач С.М манайд байдаг юм. Манайд мал хардаг болоод 2017 оны 10 сараас хойш байгаа. Богдын гаралтай хүн байгаа юм. Анх зараар яриад ирж байсан. Өчигдөр 13 цаг өнгөрөөд 14 цагийн үед гэрээс хойшоо, хойд толгой руу хонинд мориор явсан. Хонгор морь унаад явсан. Хонь гэрээс баруун хойно харагдаж байсан, үхэр харагдахгүй байсан юм. Үхэр, хониндоо л явчихдаг юм. 18 цагийн үед хонгор морь сул, эмээл нь холбироод зөв талдаа байсан эмээл нь бүтэн, олом нь сулхан л байсан. Тэгээд хайгаад явсан, харанхуй болчихсон. Зээг гэх газар нүүр нь доошоо хараад хэвтэж байсан. Ам хамар нь шороо болчихсон чих, ам, хамраас нь цус гарсан байсан. Ухаангүй бие нь бүлээн байсан. Машинаар аваад эмнэлэг дээр ирээд Соёлмаа эмчид үзүүлсэн. Машин дотор үзүүлсэн юм. Эмч үзээд өнгөрчихсөн байна, зүрхний цохилт байхгүй байна гэсэн. Дүү нь гээд хүний утсыг олоод нас барсан талаар нь мэдэгдсэн. Нөхөр адуундаа явчихсан байсан би Маам гээд саахалтын хүнтэй хайгаад хамт олсон... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 45-46 дугаар хуудас/,
Шүүгдэгч М.М-ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд гэрчээр дахин өгсөн “...Түрүүн худлаа мэдүүлэг өгсөн юм одоо үнэн зөвөөр ярья. Өчигдөр буюу 2023 оны 10 сарын 31-ний өдөр Маам гэж дууддаг Ц.А 16-17 цагийн үед манай гэрт ирсэн Д.П, Л.А хоёр ирсэн манайд би нөхөртэйгөө талийгаач С.М бид нар байсан. Бид нар 1 шил ногоон шилтэй архи уусан 0.75 тай архи байсан тэр архийг эд нар ирэхдээ авч ирсэн. Талийгаач С.М, Л.А хоёр гэрээс гарчихсан байсан. Ц.А бас гарсан, тэгээд гэр дотор байтал машин юм мөргөсөн юм шиг түг гэсэн чимээ сонсогдсон. Тэгээд гартал гэрээс баруун урд Ц.Амашиныхаа хажууд С.М машины хойд талын дугуйны урд цээжин биеэрээ дайрагдчихсан, Л.А талийгаачийн доор хөлөө хийчихсэн, хөл нь дарагдсан, машины урд тал руу харсан, талийгаачийн бие нь доошоо харсан, толгой нь машин доор байсан. Тэгээд машиныг нь хоёр данхраадаар данхраадаж байгаад гаргасан. Л.А хөл нь гэмтсэн, талийгаач хөдлөхгүй амьсгаатай юм шиг л байсан. Тэгээд гаргаад хэвтүүлсэн. Ц.А бид харанхуй болчихсон байхад 21 цагийн үед авч ирсэн. Эмч үзээд нас барчихсан байна гэсэн. Ц.А эгч мориноос ойчсон гээд хэлчихье гээд байсан юм. Тэгээд сумын цагдаад тэгж хэлээд түрүүн мэдүүлгээ тэгж өгсөн юм. Ц.Аөөрөө машинаа барьж байсан. Өөрийнх нь жижиг суудлын саарал машин байдаг юм. Ц.Аөөрөө зөрж гарах гэснээ дайрчихсан гэсэн юм яриад байсан. Л.А тойрч гараарай гэсэн, тэгсэн юу юугүй ирээд юм яриад сууж байсан чинь дайрсан гэж хэлсэн. Сүрхий согтчихсон байсан гэрлүүгээ явах гэж байсан гэсэн. Ц.А өчигдрөөс хойш л мориноос унасан гэж хэл гээд гуйгаад байсан. Тэгэхээр нь тэгж хэлээд мэдүүлсэн. Энэ хоёр харилцаа холбоо байхгүй. Талийгаач С.М манай мал малладаг. Ц.Аэгч манайхтай саахалт байдаг. Төрөл садан биш... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 49-50 дугаар хуудас/,
Гэрч Б.С-ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн ...Би тухайн үед гэртээ байсан юм 21 цагийн орчим манай ээлжийн сувилагч мориноос унасан ухаангүй хүн ирсэн байна гэхээр нь би эмнэлэг дээр ирсэн. Хөл нь унжсан, цээжин хэсэг нь суудал дээр нас барсан байдалтай байсан. Эхлээд үзэхэд л нас барчихсан байсан болохоор эмнэлэгийн ямар нэгэн тусламж үзүүлээгүй. Яасан юм гэж асуутал М.М манай нөхөр С.Л байхгүй адуундаа явчихсан байгаа юм. Тэгсэн манай малчин өглөө хониндоо морьтой яваад ирэхгүй удсан. Тэгээд морь нь давхиад ирсэн. Тэгээд амаржаргал эгч дээр очоод бид хоёр хөдөөнөөс олоод ирлээ гээд байсан. Ц.А би гэртээ ганцаараа байж байтал М.М уйлаад манай гэрт хүрээдирсэн. Тэгээд бид гэрээсээ урд зүгт хайгаад дараа нь хойд зүгт хайж байгаад оллоо гэж яриад байсан... гэх мэдүүлэг /хх-ийн 59 дүгээр хуудас/,
Өвөрхангай аймаг дахь бүсийн Шүүх шинжилгээний төвийн шинжээч эмч М.Одгэрэлийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн ”...Өндөр температурын нөлөөгөөр биеийн хэсэг газарт үүссэн эмгэг өөрчлөлтийг халууны түлэгдэлт гэдэг. Тухайн хэргийн хувьд амь хохирогч С.М-ийн биед учирсан баруун мөр, бугалга, ууц, баруун зүүн шуу, өвдөгт үүссэн зулгаралт гэмтлүүд нь халуун хүчин зүйлийн нөлөөгөөр буюу өндөр хэмийн үйлчлэлээр үүссэн гэмтлүүд байсан. Байх боломжтой машины доод эд анги нь хөдөлгүүрийн дотоод шаталтын улмаас доод эд анги болох улайдсан металл гадаргуу талийгаачийн биед харилцан үйлчилсний улмаас үүссэн байх боломжтой. Талийгаачид эмнэлгийн анхан шатны тусламж үзүүлэхэд амь нас аврагдах боломжгүй хүнд гэмтлүүд байсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 118 дугаар хуудас/,
Өвөрхангай аймаг дахь бүсийн Шүүх шинжилгээний төвийн шинжээчийн 2023 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 117 дугаартай дүгнэлт /хх-ийн 62-66 дугаар хуудас/,
Өвөрхангай аймаг дахь бүсийн Шүүх шинжилгээний төвийн шинжээчийн 2023 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 26 дугаартай дүгнэлт 80-82 дугаар хуудас/,
Боловсрол шинжлэх ухааны яамны харьяа Өвөрхангай аймаг дахь Политехникийн коллежийн автомеханикийн багш, мэргэшсэн инженер, Техникийн шинжээчийн 2023 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдрийн 71 дугаартай дүгнэлт /хх-ийн 74 дүгээр хуудас/,
2023 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр гэмт хэргийн талаарх гомдол мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл /хх-ийн 2 дугаар хуудас/,
2023 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хэргийн газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, осол, хэрэг гарсан газар дээр хийсэн хэмжилтийн бүдүүвч / хх-ийн 4-14 дүгээр хуудас/,
2023 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр цогцост үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-ийн 15-21 дүгээр хуудас/ болон шүүгдэгч Ц.А, М.М нарын анхан шатны шүүх хуралдаанд өгсөн мэдүүлэг болон анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдаанаар хэлэлцсэн нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогджээ.
Шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяа давж заалдах шатны шүүхэд ... Шинжээчийн дүгнэлтээр шүүгдэгч Ц.А-ын цуснаас спиртийн агууламж илрээгүй буюу согтууруулах ундааны зүйл хэрэглээгүй талаарх дүгнэлт гарсан учир зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн өөрчилж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар зүйлчилж ял шийтгэл оногдуулж өгнө үү. Мөн шүүгдэгч Ц.Ань бусдад учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, сэтгэцэд учруулсан хохирлоо төлж барагдуулаагүй байсан ч 2024 оны 5 дугаар сарын 08-ны өдөр ар гэрээс нь сэтгэцэд учирсан хохирлыг төлж барагдуулсан. Мөн хохирогч Л.А-ийн хэвтэн эмчлүүлсэн зардлыг Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газарт төлж барагдуулсан. Иймд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.3-т заасныг журамлан 3,4 дүгээр заалтад “2 жил 3-н сарын хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй” гэснийг “1 жил 1 сарын хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй” гэж, 8 дугаар заалтад “75,527,382 төгрөгийг шүүгдэгч Ц.А-аас гаргуулах” гэснийг “төлж барагдуулсан, бусдад төлөх төлбөргүй” гэж, 9 дүгээр заалтад 1,251, 000 төгрөгийг Эрүүгийн мэндийн даатгалын ерөнхий газарт олгосугай гэснийг “төлж барагдуулсан, бусдад төлөх төлбөргүй” гэж тус тус өөрчлөлт оруулж өгнө үү.... гэх агуулга бүхий давж заалдах гомдлыг гаргажээ.
Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлыг хангалттай шалган тодруулсан, хэргийн үйл баримт, гэм бурууг тогтооход үндэслэл болсон нотлох баримтуудыг цуглуулах, бэхжүүлэх, үнэлэхэд хуульд заасан шаардлагыг ноцтой зөрчөөгүй байна.
Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 3-т заасан хэргийн бодит байдлыг талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр тогтооно гэсний дагуу шүүх хуралдааны мэтгэлцээнд тэгш эрхтэй оролцох эрх бүхий талыг оролцуулан тэдний тайлбар, дүгнэлт, шинжлэн судалсан бичгийн нотлох баримтад үндэслэн хууль зүйн дүгнэлт хийн анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Ц.А-ыг авто тээврийн хэрэгслийн жолооч хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас 1 хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан, хүний амь нас хохирсон гэмт хэргийг согтуурсан үедээ үйлдсэн, мөн гэрчийг зориуд худал мэдүүлэг өгүүлэх зорилгоор ятгасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд, шүүгдэгч М.Мийг гэрч мөрдөн шалгах ажиллагааны үед үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж баталгаа гаргасны дараа зориуд худал мэдүүлэг өгсөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцсон нь хэргийн бодит байдалтай нийцсэн байна.
Учир нь: Шинжээчийн дүгнэлтээр шүүгдэгч Ц.А-ын цуснаас спиртийн агууламж илрээгүй гэсэн байгаа боловч мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад цуглуулж бэхжүүлсэн нотлох баримт болох хохирогч Л.А, гэрч Д.П, С.Л, шүүгдэгч М.М нарын мэдүүлгээр шүүгдэгч Ц.А нь согтуурсан үедээ дээрх гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь нотлогдон тогтоогдсон байна. Иймд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэлийг хөнгөрүүлэн өөрчилж өгнө үү гэх шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяагийн давж заалдах гомдлыг ханган шийдвэрлэх боломжгүй байна.
Анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Ц.А, М.М нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн хэм хэмжээг зөв баримтлан, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, учирсан хохирол, хор уршгийн хэмжээ, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзэж шүүгдэгч Ц.А-г Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 4.1-т зааснаар тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг зургаан жилийн хугацаагаар хасаж, хоёр жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаар, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хоёр сарын хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар, шүүгдэгч М.Мийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хоёр мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр буюу хоёр сая төгрөгөөр торгох ялаар тус тус шийтгэн шийдвэрлэсэн нь тэдний гэм бурууд тохирсон учир мөн шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяагийн эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлж өгнө үү гэх гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэлээ.
Иймд Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 2024/ШЦТ/88 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж, шүүгдэгч Ц.А-ын өмгөөлөгч Б.Энхтуяагийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.
Шүүгдэгч Ц.А-ын анхан шатны шүүх хуралдаанаас давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаар хэргийг хянан хэлэлцэх өдрийг хүртэл буюу 2024 оны 4 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2024 оны 6 дугаар сарын 04-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд цагдан хоригдсон 49 хоногийг түүний ял эдлэх хугацаанд оруулан тооцов.
Шүүгдэгч Ц.А нь хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Д-ийн сэтгэцэд учирсан гэм хорыг арилгах, нөхөн төлөх төлбөрт 75,527,982 төгрөг, хохирогч Л.А-гийн Өвөрхангай аймгийн бүсийн оношилгоо эмчилгээний төвд хэвтэн эмчлүүлсэн зардалд 1,251,000 төгрөгийг Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газарт тус тус төлсөн болох нь шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах шатны шүүхэд ирүүлсэн баримтаар тогтоогдсон байх тул магадлалд хохирол төлөгдсөн талаар дурдав.
Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4.2, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дугаар зүйлийн 1.1-д заасныг тус тус удирдлага болгон
ТОГТООХ нь:
ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Л.НЯМДОРЖ
ШҮҮГЧИД Н.ЭНХМАА
Б.ЦЭРЭНПҮРЭВ