МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС:

 

аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн ерөнхий шүүгч Б.Хэрлэн даргалж, шүүгч Ж.бат, Б.мөнх нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

Нэхэмжлэгч: ******* хот *******-******* дүүргийн ******* дугаар хороо, ******* хотхон ******* байр № ******* тоотод оршин суух, ******* оны ******* дугаар сарын -ны өдөр төрсөн, настай, эрэгтэй, овогт ийн /РД:УШ920*******19/ нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч: аймаг сумын Гонир дугаар баг, дугаар хэсэг өвөр гэх газар оршин суух, оны дүгээр сарын -ны өдөр төрсөн, 44 настай, эрэгтэй, овогт - - /РД:МБ811/ холбогдох

19996600 төгрөгийг гарг*******ах тухай, хариуцагч Б.- сөрөг нэхэмжлэлтэй Н. холбогдох 18000000 төгрөг гарг*******ах тухай хүссэн иргэний хэргийг хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Н., түүний өмгөөлөгч С.Баатар, хариуцагч Б.-, түүний өмгөөлөгч Ц.Ганболд, иргэдийн төлөөлөгч Б.Пагамдулам, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга С.Төртулах нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгч Н.ээс шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 2*******4 оны 07 дугаар сарын 1-ний орой ******* хотоос баясгалант хийд рүү ажил үүргээ гүйцэтгэж Тоёота маркийн - СЭҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодож явсан. Шөнийн цаг 0 минутаас 2 цагийн орчимд аймаг сумын нутаг гэх *******ын орчимд төв засмал замын хажуунаас адуунууд гарч ирж машинд мөргүүлсэн. Миний машинд 2 адуу дайрагдсан. Үргэлжилсэн хашлага явж байгаад яг тэр адуу дайрагдах газарт хашлага нь байхгүй байсан. Би 2 дугаар эгнээгээр явж байсан. Зүүн гар талаас адуунууд орж ирсэн. Хурд хэтрүүлээгүй явж байсан бөгөөд огцом тоормоз дарсан боловч зогсож амжаагүй мөргөсөн. Осол аваар гарах үед миний урд 00 метрийн зайд явж байсан машинд хоёр адуу нь мөргүүлээд үлдсэн адуу нь замын хажуугаас орж ирээд миний машинд мөргүүлсэн юм байна лээ. Машинд учирсан хохирлыг үнэлүүлэхэд 19996600 төгрөг гарсан. Энэ хохирлыг -эс нэхэмжилж байна. Малын гарц гэсэн тэмдэг өнгөрөөд 0-00 метрийн зайд адуу мөргөсөн. Сөрөг нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Цагдаагийн байг*******лагаас шалгаад миний буруу биш гэж үзсэн гэв.

Хариуцагч Б.- шүүхэд гаргасан хариу тайлбар болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Манай адуу дайрагдсан газар нь болохоор адуу усандаа явдаг газар бөгөөд өвөлжөө нь замын зүүн талдаа байдаг юм. Малын гарцтай гэсэн тэмдэг тэмдэглэгээтэй гзар юм. Эхлээд манай адуунаас хоёр адууг өөр машин дайраад дуудлага өгөөд цагдаа нар очоод үзлэг хэмжилт хийж байхад нь дахин 2 адууг Н. дайрсан учир цагдаа нар ирчихсэн хамгаалалттай байхад нь дайрсан гэж үзээд адууны хохирлыг Н.ээс нэхэмжилж байгаа юм. Н. нэхэмжилсэн 19996600 төгрөгийг төлөхгүй. иН. дайрсан шүдлэн насны хар үрээг 8 сая төгрөгөөр манлайн адуу гэж худалдаж авсан, сартай хүрэн морийг сая төгрөгөөр үнэлж нэхэмжилсэн боловч үнэлгээ тогтоох компани нэг адууг . сая төгрөгөөр үнэлж 2 адууг 7 сая төгрөгөөр үнэлсэн. Би Н.ээс адууны үнэ 18 сая төгрөгийг нэхэмжилсэн боловч Н. нь хул зүсмийн гүүг дайраагүй учир дайрсан хоёр адууны үнэ болох сая төгрөгийг нэхэмжилж сөрөг нэхэмжлэлийн үнийн дүнгээ багасгаж байна гэв.

Шүүх хуралдаанд оролцсон иргэдийн төлөөлөгч Б. шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: Эхний осол гарчихаад байхад дараагийн осол гарсан байна. Энэ нь тэмдэг тэмдэглэгээ сайн тавигдаагүй учраас осол гарсан. баясгалнт хийд гэдэг компани нь машинаа бүрэн даатгалд даатг*******сан байх шаардлагатай гэж үзэж байна. Иймээс орой 2 цаг орчимд гарсан осол учраас малчин хохирол төлөх шаардлагагүй гэж үзэж байна гэв.

Нэхэмжлэгчээс шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа нэхэмжлэгчийн иргэний үнэмлэхний х*******бар, улсын тэмдэгтийн хураамжинд 279 төгрөгийг төлсөн баримт, 2420006 дугаартай зөрчлийн хэрэг нээх тухай тогтоол, зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн тухай, гэрэл зургийн үзүүлэлт, зөрчлийн хэргийг шалгасан тухай баримт, Тэргүүн үнэлгээ ХХК-ний автомашин техникийн эвдрэл, хохирлын үнэлгээний тайлан, эрх бүхий албан тушаалтны магадлагаа, шийтгэлийн хуудас зэрэг баримтуудыг хавсаргаж өгсөн.

Хариуцагч Б.- нь нэхэмжлэлийн хувийг 2******* оны 01 дүгээр сарын 0-ны өдөр гардаж авсан боловч хариу тайлбар шүүхэд ирүүлээгүй, 2******* оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдөр шүүхэд 18 сая төгрөг гарг*******ах тухай сөрөг нэхэмжлэл гаргасан.

Нэхэмжлэгч Н. нь сөрөг нэхэмжлэлд хариу тайлбар гаргахдаа баясгалант хийдийн итгэмжлэл, х*******ийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээ, баясгалант хийдийн дүрэм зэрэг баримтыг хавсаргаж өгсөн.

Хариуцагч Б.- дайрагдсан хоёр тооны адууг үнэлүүлэх хүсэлт гаргасныг хангаж Ашид билгүүн ХХК-иар үнэлгээ тогтоолгосон. Мөн хариуцагч Б.- Н.санаа, Д.- нарыг гэрчээр ас*******гах хүсэлт гаргасныг хангасан.

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

 

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч Н. нь хариуцагч Б.-эс зам тээврийн ослын улмаас тээврийн хэрэгсэлд учирсан гэм хорын хохирол 19996600 төгрөгийг гарг*******ах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Хариуцагч Б.- нь 19996600 төгрөгийг гарг*******ах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй, харин тээврийн хэрэгслээр мөргөснөөс үхсэн тооны адууны үнэ 18000000 төгрөгийг Н.ээс гарг*******ах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг гаргажээ.

Шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх, сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна гэж үзэв.

Хавтаст хэргийн 04- дугаар талд авагдсан 2*******4 оны 08 дугаар сарын 06-ны өдрийн № 2420006 дугаартай зөрчлийн хэрэг нээх тухай тогтоол болон зөрчлийн хэрэгт хэрэг бүртгэлтийн ажиллагаа яв*******ж шалгасан материалаар хариуцагч Б.- нь Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрмийн 27.2 дугаар зүйлийн з-д заасан хатуу хучилттай замд 0 метрээс дотогш хариулгагүй мал, тэжээвэр амьтдыг ор*******ахгүй байх гэсэн заалтыг зөрчсөн гэж зөрчлийн хэрэг бүртгэлтийн ажиллагаа яв*******сан эрх бүхий албан тушаалтан 2*******4 оны 08 дугаар сарын *******-ний өдөр магадлагаа гаргаж 2*******4 оны 09 дүгээр сарын 29-ний өдрийн № 0*******776 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар иргэн Б.- Зөрчлийн тухай х*******ийн 14.7 дугаар зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт зааснаар 20 нэгжтэй тэнцэх хэмжээ буюу 20000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногд*******сныг Б.- хүлээн зөвшөөрч 2*******4 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр буюу х*******иар тогтоосон хугацаанд торгох шийтгэлийн хэмжээг 0 хувиар хөнгөрүүлэн 10000 төгрөгийн торгох шийтгэлийг төлж барагд*******сан болох нь хавтаст хэргийн 4-8 дугаар талд авагдсан байна.

Хариуцагч Б.- нь тухайн зам тээврийн осол болж адуу дайрагдсан газар малын гарцтай гэсэн анхаар*******ах тэмдэг байсан гэж маргасан боловч малын гарцтай буюу мал тууж гарах гарцтай тэмдэг нь зам тээврийн осол болсон газраас 0-00 метрийн зайтай хол байсан нь зам тээврийн ослын газарт ажилласан цагдаагийн эрх бүхий албан тушаалтан Н.санаа, цагдаагийн албан хаагч Д.- нарын мэдүүлгээр тогтоогдож байх бөгөөд уг анхаар*******ах тэмдэг нь мал байнга гарах гарц биш гэж ойлгох ба харин мал тууж гарах гарц гэж ойлгох тул уг тэмдгийн үйлчлэх хүрээнд зам тээврийн осол болоогүй гэдэг нь тогтоогдсон байна.

Мөн Замын хөдөлгөөний дүрмийн 26 дугаар зүйлд малын гарцтай анхаар*******ах тэмдгээр малыг засмал зам хэрхэн хөндлөн тууж гаргаж замын хөдөлгөөнд оролцох талаар заасан байх ба хариуцагч Б.- нь замын хөдөлгөөний дүрмийн энэ заалтыг зөрчиж адуу малаа хатуу хучилттай засмал замаас 0 метр дотогш зайд хариулгагүй орхисон, хараа хяналтгүй байснаас адуу нь хариуцсан эзэнгүйгээр өөрсдөө шөнийн цагаар засмал зам хөндлөн гарснаас зам тээврийн осол гарсан буруутай гэдгийг хүлээн зөвшөөрч тухайн өдөр болсон зам тээврийн ослын зарим хүний тээврийн хэрэгсэлд учирсан гэм хорын хохирлыг төлж барагд*******сан байна.

Харин Н. тээврийн хэрэгслээр мөргөсөн хоёр тооны адуу нь зам тээврийн осол гараад цагдаагийн ажилтнууд очиж хамгаалалтанд авсан байхад Н. нь дахин хоёр тооны адуу мөргөсөн учир хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж Б.- маргаж байгаа боловч цагдаагийн байг*******лагын ажилтнуудыг гэрчээр асууж мэдүүлэг авсан тэмдэглэлд зам тээврийн ослын газарт хэмжилт хийж дахин осол гарахаас сэргийлж аюулгүй байдал бий болгож амжаагүй байхад дахин өөр адуунууд зам дээр гарч ирж тээврийн хэрэгсэлд мөргүүлсэн талаар тодорхой мэдүүлсэн байна.

Хариуцагч Б.- нь нэхэмжлэгч Н.ийг тооны адууг тээврийн хэрэгслээр мөргөсний улмаас үхсэн гэж тооны адууны хохиролд 18000000 төгрөгийг гарг*******ах тухай сөрөг нэхэмжлэл гаргасан боловч Н. нь тооны адуу биш 2 тооны адуу мөргөсөн болох нь тогтоогдсон тул илүү нэхэмжилсэн 1 тооны адуу буюу гүүний үнэ болох сая төгрөгийг нэхэмжлэлийн шаардлагаас хасч тооцон 2 тооны адууны үнэ сая төгрөгийг гарг*******ах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаа дэмжиж шүүх хуралдаанд оролцсон бөгөөд дайрагдсан шүдлэн насны хар зүсмийн үрээ, сартай хүрэн зүсмийн нас гүйцсэн морийг үнэлүүлэхэд нэг адууг 00000 төгрөгөөр, 2 адууг 7000000 төгрөгөөр үнэлсэн Ашидбилгүүн ХХК-ний үнэлгээний тайлан хавтаст хэргийн 2-4 дүгээр талд авагдсан байна.

Хариуцагч Б.- шүдлэн насны хар зүсмийн адуу, нас гүйцсэн сартай хүрэн зүсмийн адуу нь Н. жолоодож явсан - СЭҮ улсын дугаартай тээврийн хэрэгсэлд дайрагдаж үхсэн зам тээврийн осол нь нэхэмжлэгч Н. замын хөдөлгөөний дүрмийн заалт зөрчсөн буруутай үйлдлээс биш харин хариуцагч Б.- замын хөдөлгөөний дүрмийн заалтыг зөрчсөн хариуцлагагүй үйлдлээс болсон болох нь хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар хангалттай нотлогдон тогтоогдож байх тул нэхэмжлэгч Н. хариуцагч Б.-эс нэхэмжилсэн тээврийн хэрэгсэлд учирсан гэм хорын хохирол 19996600 төгрөгийг гарг*******ах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж, хариуцагч Б.- нэхэмжлэгч Н.ээс нэхэмжилсэн 2 тооны адууны үнэ 000000 төгрөг гарг*******ах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж дүгнэлээ.

Шүүх хуралдаанд оролцсон иргэдийн төлөөлөгч Б.Пагамдулам хариуцагч Б.- нь буюу малчин хохирол төлөх шаардлагагүй гэж үзэж байна гэсэн гэсэн дүгнэлтийг гаргасан бөгөөд шүүх бүрэлдэхүүн уг дүгнэлтийг заавал хүлээн авах шаардлагагүй гэж үзэн х*******ьд нийцүүлэн хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтын хүрээнд шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн болно.

Иймд хариуцагч Б.-эс тээврийн хэрэгсэлд учирсан гэм хорын хохирол 19996600 төгрөгийг гарг*******ж нэхэмжлэгч Н. олгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна.

Нэхэмжлэгч Н. улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 279 төгрөгийг орон нутгийн төрийн сангийн 10000941 тоот дансанд хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлага хангагдсан учир хариуцагч Б.-эс улсын тэмдэгтийн хураамжинд 279 төгрөгийг гарг*******ж нэхэмжлэгч Н. олгох, хариуцагч Б.- нь сөрөг нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжинд 290 төгрөгийг орон нутгийн төрийн сангийн 10000941 тоот дансанд төлсөн боловч сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон тул улсын тэмдэгтийн хураамж 290 төгрөгийг орон нутгийн төрийн сангийн 10000941 тоот дансанд хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж үзэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 1******* дугаар зүйлийн 1*******.2.1, 6, 8 дугаар зүйлүүдэд тус тус заасныг удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

1.Иргэний х*******ийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 10 дугаар зүйлийн 10.1 дэх хэсэгт тус тус заасныг баримтлан хариуцагч Б.-эс 19996600 /арван есөн сая есөн зуун ерэн зургаан мянга зургаан зуун/ төгрөгийг гарг*******ж нэхэмжлэгч Н. олгож, хариуцагч Б.- нэхэмжлэгч Н.ээс 000000 /арван гурван сая/ төгрөгийг гарг*******ах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай х*******ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгч Н. улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 279 төгрөгийг аймаг Мандал сумын төрийн сангийн 10000941 тоот дансанд хэвээр үлдээж, хариуцагч Б.-эс улсын тэмдэгтийн хураамжид 279 төгрөгийг гарг*******ж нэхэмжлэгч Н. олгосугай.

. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай х*******ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д зааснаар хариуцагч Б.- улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 290 төгрөгийг аймгийн Мандал сумын төрийн сангийн 10000941 тоот дансанд хэвээр үлдээсүгэй.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 9 дүгээр зүйлийн 9.4 дэх хэсэгт зааснаар шүүх хуралдаанд оролцсон тал энэ х*******ийн 9.-т заасан хугацаа өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авахыг мэдэгдсүгэй.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ Б.ХЭРЛЭН.

 

ШҮҮГЧИД Ж.ЭРДЭНЭБАТ.

 

Б.ЭРДЭНЭМӨНХ.