*******, ******* нарт холбогдох

эрүүгийн хэргийн тухай

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мөнхөө даргалж, шүүгч М.Алдар, шүүгч С.Болортуяа нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор З.Хүслэн /томилолтоор/,

яллагдагч *******гийн өмгөөлөгч Б.Баттөр, Б.Ганпүрэв,

яллагдагч *******, түүний өмгөөлөгч Ж.Батзоригт,

нарийн бичгийн дарга Б.Пэрэнлэйдулам нарыг оролцуулан,

дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдрийн 2024/ШЗ/902 дугаар шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч дээд шатны прокурор А.Энхжаргалын бичсэн 2024 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 61 дугаартай эсэргүүцэлд үндэслэн *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн 2002006280010 дугаартай хэргийг 2024 оны 06 дугаар сарын 18-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч С.Болортуяагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

овгийн ын , 1973 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 50 настай, эрэгтэй, дээд боловсролтой, инженер мэргэжилтэй, *** *******илтай, ам бүл 3, эхнэр, хүүхдийн хамт, дүүргийн *** дүгээр хороо, *** дугаар хэсэг, *** *** гудамж *** байрны *** тоотод оршин суух хаягтай, ял шийтгэлгүй, /РД:***/,

овгийн гийн , 1964 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 60 настай, эрэгтэй, дээд боловсролтой, эдийн засагч, нягтлан бодогч мэргэжилтэй, *** *******илтай, ам бүл 2, эхнэрийн хамт, *** дүүргийн *** дугаар хороо, ***, *** дугаар байрны *** тоотод оршин суух хаягтай, ял шийтгэлгүй, /РД:/,

Яллагдагч ******* нь ******* Их сургуулийн захирлаар *******илл******* байхдаа тус сургуулийн *** дэд захирал *******тай бүлэглэн дүүргийн *** дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль”-ийн 14.4 дүгээр зүйлд “Төрийн өмчит эрдэм шинжилгээний байгууллага, их, дээд сургууль дэргэдээ бие даасан гарааны компани байгуулахаас бусад тохиолдолд үндсэн хөрөнгөд хамаарах эд хөрөнгө олж авах, захиалах, данснаас хас******* шилжүүлэх, устгах, саналаа Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад тавьж, энэ хуулиар тогтоосон журмын дагуу зөвшөөрөл авах” гэснийг зөрчиж, 2019 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А/11 дугаартай тус сургуулийн Эдийн засаг, хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******, *** сургуулийн захирал нарыг 2019 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрөөс эхлэн 4 хоногийн хугацаанд *** томилон *******иллуулах тухай тушаал гарган, улмаар тээврийн хэрэгслийг хямд үнээр худалдан авч төсвийн хэмнэлт гаргах нэрийдлээр тус сургуулийн *** дэд захирал *******ы Хаан банк дахь дугаартай харилцах данс руу *** их сургуулиас 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр *** их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас Хаан банк дахь 90,000,000 төгрөг, *** их сургуулийн *** их сургуулийн *** дугаартай харилцах данснаас 38,000,000 төгрөг, ******* ******* ******* их сургуулийн экологийн их сургуулийн Хаан банк дахь *** дугаартай харилцах данснаас 15,000,000 төгрөгийг тус тус шилжүүлж,

******* ******* ******* их сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал ******* нь *** 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан, *** их сургууль нь ачилтын зардалд 13,720,105 төгрөг, бусад зардалд 154,895 төгрөг буюу нийт 168,578,130.11 төгрөг буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авч төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан,

Яллагдагч ******* нь *** их сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирлаар *******илл******* байхдаа *******гийн *** их сургуулийн захирлаар *******илл******* байхдаа тус сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******тай бүлэглэн дүүргийн *** дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль”-ийн 14.4 дүгээр зүйлд “Төрийн өмчит эрдэм шинжилгээний байгууллага, их, дээд сургууль дэргэдээ бие даасан гарааны компани байгуулахаас бусад тохиолдолд үндсэн хөрөнгөд хамаарах эд хөрөнгө олж авах, захиалах, данснаас хас******* шилжүүлэх, устгах, саналаа Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад тавьж, энэ хуулиар тогтоосон журмын дагуу зөвшөөрөл авах” гэснийг зөрчиж, 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А/11 дугаартай тус сургуулийн **** дэд захирал *******, *** сургуулийн захирал нарыг 2019 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрөөс эхлэн 4 хоногийн хугацаанд ***-д томилон *******иллуулах тухай тушаал гарган, Улмаар тээврийн хэрэгслийг хямд үнээр худалдан авч төсвийн хэмнэлт гаргах нэрийдлээр тус сургуулийн *** дэд захирал *******ы Хаан банк дахь дугаартай харилцах данс руу *** их сургуулиас 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр *** их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас Хаан банк дахь 90,000,000 төгрөг, *** их сургуулийн *** их сургуулийн ******* дугаартай харилцах данснаас 38,000,000 төгрөг, *** сургуулийн *** их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас 15,000,000 төгрөгийг тус тус шилжүүлүүлж, *** их сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал ******* нь *** Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан, *** их сургууль нь ачилтын зардалд 13,720,105 төгрөг, бусад зардалд 154,895 төгрөг буюу нийт 168,578,130.11 төгрөгөөр буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авсан гэмт хэрэгт дэмжлэг үзүүлж, хамтран оролцсон,

Мөн ******* нь ******* ******* ******* их сургуулийн захирал *******гийн 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А/11 дугаартай тушаалаар тус 2019 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрөөс 4 хоногийн хугацаанд *** Улсад томилон *******иллуулах тухай тушаал гарг*******, улмаар түүний Хаан банк дахь дугаартай харилцах данс руу *** их сургуулиас 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр тээврийн хэрэгсэл худалдан авах зориулж шилжүүлсэн 143,000,000 төгрөг шилжүүлснээс, *** Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан мэтээр тайлагнасан боловч *** Улсын Хууль зүйн яамнаас эрх зүйн харилцан туслалцаа үзүүлэх хүсэлтийн хариугаар ирүүлсэн нотлох баримтаар 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 82,348,000 төгрөгөөр худалд******* авч, тус сургуулийн санхүүгийн баримтад 104,125,000 төгрөгөөр худалд******* авсан мэтээр тусг******* ******* ******* ******* их сургуулийн итгэмжлэн хариуцуулсан мөнгөнөөс 21,777,000 төгрөгийг завшсан гэх гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

Нийслэлийн прокурорын газраас: *******гийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтад зааснаар, *******ы үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтад тус тус зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Нэг. Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хэмжээг тогтоож чадаагүй талаар: Прокуророос яллагдагч ******* нь *******тай бүлэглэн *** Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000.00 төгрөгөөр худалдан авч, ачилтын зардалд 13,720,105 төгрөг, бусад зардалд 154,895 төгрөг буюу нийт 168,578,130 төгрөг 11 мөнгө буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авч төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан гэж дүгнэсэн атлаа *** улсын Хууль зүйн яамнаас эрх зүйн харилцан туслалцаа үзүүлэх хүсэлтийн хариугаар ирүүлсэн нотлох баримтаар яллагдагч ******* нь 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 82.348.000 төгрөгөөр худалдан авч, тус сургуулийн санхүүгийн баримтад 104.125.000 төгрөгөөр худалдан авсан мэтээр тусг*******, тус сургуулийн итгэмжлэн хариуцуулсан мөнгөнөөс 21.777.000 төгрөг завшсан гэж зөрүүтэй дүгнэлт хийсэн.

Яллагдагч *******ы *** улсаас худалдан авч ирсэн 6 ширхэг автомашиныг “Вендо” ХХК-ийн үнэлгээний тайланд: Монголд Улсад 2019 оны 1-р сарын байдлаар зах зээлийн дунд******* ханш нь Kia Morning маркийн
автомашин 10.200.000 төгрөг, Kia Bongo маркийн автомашин 13.000.000 төгрөг, Hyundai county маркийн автомашин 29.000.000 төгрөг, Hyundai Avante маркийн автомашин 13.100.000 төгрөг. /хэргийн 1-р хавтас 244-250-р хуудас, 2-р хавтас 2-5-р хуудас/ нийт 107.400.000 төгрөгөөр үнэлэгджээ. Гэтэл *** сургуулийн үндсэн хөрөнгийн бүртгэлд дээрх 6 ширхэг автомашиныг 171.321.462 төгрөгөөр бүртгэсэн /хэргийн 4-р хавтас 83-86-р хуудас/ байна.

Улсын яллагчийн дүгнэлтээр буюу 168.578.130 төгрөгөөс автомашины зах
зээлийн дунд******* үнэлгээ 107.400.000 төгрөгийг хас******* тооцоход зөрүү 61.178.130 төгрөг, эсхүл байгууллагын үндсэн хөрөнгийн бүртгэлд бүртгэсэн үнийн дүн буюу 171.321.462 төгрөгөөс зах зээлийн дунд******* ханш 107.400.000 төгрөгийг хас******* тооцоход зөрүү 63.178.130 төгрөг болж байна. Яллагдагч *******, ******* нар 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр худалданавч *** их сургуульд буюу төсөвт хохирол учруулахын зэрэгцээ ***-аас 6 ширхэг автомашин ачуулсан тээврийн зардал 13.720.105 төгрөг, бусад зардал /олс татлага уяа/ 154.895 төгрөг, гаалийн татвар 50.578.130 төгрөг, томилолтын зардал 4.498.000 төгрөг, нийт 68.951.130 төгрөгийн үргүй зардал гаргасан гэж дүгнэхээр байна. Үүнээс үзэхэд: гэмт хэргийн улмаас ******* ******* ******* их сургууль буюу төсөвт учирсан хохирлын хэмжээг тогтоож чадаагүй байна.

Шүүхийн хэлэлцүүлгээр хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтын хүрээнд
гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын хэмжээг тогтоож болох хэдий ч энэ төрлийн гэмт хэрэгт хохирлын хэмжээ нь хэргийн зүйлчлэлд нөлөөлдөг тул хэргийг прокурорт буца******* хохирлын хэмжээг бодиттой тогтоосны үндсэн дээр шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Хоёр: Гэмт хэргийг хэн үйлдсэн, хамтран оролцсон хэлбэрийг тогтоож чадаагүй талаар: Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 4-д “Төрийн өмчид эрдэм шинжилгээний байгууллага, их дээд сургууль дэргэдээ бие даасан гарааны компани байгуулахаас бусад тохиолдолд үндсэн хөрөнгөд хамаарах эд хөрөнгө олж авах, захиалах, данснаас хас******* шилжүүлэх, устгах саналаа төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад тавьж, энэ хуулиар тогтоосон журмын дагуу зөвшөөрөл авна” гэж заасан. Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын 2019 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдрийн 74 дугаартай тогтоолоор ******* ******* ******* их сургуулийн 2019 онд хэрэгжүүлэх төсөл, арга хэмжээний жагсаалтыг баталсан байна. /хэргийн 121-122-р хуудас/

Гэтэл 2019 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдөр яллагдагч *******ы Хаан
банк дахь дугаартай харилцах данс руу ******* ******* ******* их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас 90,000,000.00 төгрөгийг яллагдагч *******, ерөнхий нягтлан бодогч Г.Батцэцэг нарын гарын үсгээр шилжсэн, ******* ******* ******* их сургуулийн Инженер техникийн их сургуулийн ******* дугаартай харилцах данснаас 38,000,000.00 төгрөгийг салбар сургуулийн захирал , нягтлан бодогч нарын шилжүүлгээр, *** их сургуулийн *** их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас 15,000,000.00 төгрөгийг салбар сургуулийн захирал , нягтлан бодогч нарын гарын үсгээр тус тус шилжүүлсэн байна. Иймд энэ гэмт хэрэгт хэн, хэрхэн оролцсон оролцоо, хамтран оролцооны хэлбэрийг тогтоож чадаагүй байна. 

Түүнчлэн прокуророос яллагдагч ******* нь *******тай бүлэглэн Бүгд Найрамдах Солонгос улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104.125.000 төгрөгөөр худалдан авсан, ачилтын зардалд 13.720.105 төгрөг, бусад зардалд 154.895 төгрөг буюу 168.578.130 төгрөгөөр буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авч төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан гэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдсэн.

Гэтэл яллагдагч *******д холбогдох хэргийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т зааснаар зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авч төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан гэмт хэрэгт дэмжлэг үзүүлж, хамтран оролцсон гэж өөрөөр дүгнэсэн.

Тодруулбал: яллагдагч *******, ******* нарын гэмт хэрэгт хамтран оролцсон хэлбэрийг зөв тодорхойлж чадаагүй тул дээрх *******иллагааг хийлгэхээр хэргийг прокурорт буца*******, яллагдагч *******, ******* нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах, Монгол Улсын хилээр гарахыг хязгаарлах хязгаарлалт тогтоох таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус прокурорт очтол хэвээр үргэлжлүүлж шийдвэрлэжээ.

Дээд шатны прокурор А.Энхжаргал бичсэн эсэргүүцэлдээ: “...Шүүгчийн захирамжийг 2024 оны 5 дугаар сарын 27-ны өдөр хүлээн авч танилцаад шүүхийн шийдвэр үндэслэлгүй, хуулийн шаардлагад нийцээгүй гэж дүгнэж, дараах үндэслэлээр эс зөвшөөрч байна. Үүнд:

Нэг. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар ******* нь *** Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000.00 төгрөгөөр худалдан авч, 68,952,030.11 төгрөгийн зардлаар Монгол Улсад оруулж ирсэн буюу нийт 168,578,130.11 төгрөгийг зарцуулсан санхүүгийн баримт хавтаст хэрэгт авагдсан. Гэвч “Вендо” ХХК-ийн үнэлгээгээр “Автомашин техникийн үнэлгээний тайлан”-д дээрх загвар, маркийн 6 ширхэг тээврийн хэрэгслүүд нь тухайн үед 107,400,000.00 төгрөгийн зах зээлийн үнэлгээтэй болох нь тогтоогджээ.

Иймд *******ы *** Улсаас худалдан авсан 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийн үнийг “Вендо” ХХК-ийн гаргасан автомашин техникийн үнэлгээтэй харьцуулан тооцоход 61,178,130.11 төгрөгийг хохирлыг төрд учруулсан нь тогтоогдсон бөгөөд прокуророос энэ талаар эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоолд хууль зүйн дүгнэлт хийсэн байхад шүүхээс хохирлын хэмжээг тогтоож чадаагүй гэж дүгнэсэн нь ойлгомжгүй байна.

Мөн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт “Шүүхийн шийдвэр нь тодорхой, ойлгомжтой, түүнийг биелүүлэхэд ямар нэгэн эргэлзээ төрүүлэхгүй байхаар бичигдсэн байна.” гэсэн хуулийн шаардлагад нийцээгүй байна

Хоёр. Прокуророос *******аг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь хэсэгт зааснаар, *******ыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь хэсэгт зааснаар тус тус яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлсэн.

Хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар яллагдагч ******* болон ******* нарын үйлдэлд бусад этгээдээс хамтран оролцсон гэж үйл баримт тогтоогдоогүй байхад шүүхээс хамтран оролцооны хэлбэрийг тогтоож чадаагүй гэсэн дүгнэлтийг хийсэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.15 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт “шүүх нотлох баримтыг тал бүрээс нь нягт нямбай, бүрэн гүйцэд дотоод итгэлээр үнэлнэ” гэж заасныг баримтлаагүй, мөн хуулийн 39.6 дугаар зүйлд заасан шүүхийн дүгнэлт нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй гэж үзэхээр байна.

Анхан шатны шүүх хэргийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “...анхан шатны журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх *******иллагаа нь тухайн шүүгдэгчийн хувьд прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд явагдана...” гэж заасанчлан шийдвэрлэх бүрэн боломжтой байхад хэргийг нэмэлт *******иллагаа хийлгэхээр прокурорт буца******* шийдвэрлэсэн нь шүүгчийн захирамжид заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй гэх дүгнэлтэд хүргэж байна.

Мөн анхан шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт “Шүүх хэргийн бодит байдлыг талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр тогтооно” гэж заасанчлан яллагдагч нарыг шүүхэд шилжүүлж, улмаар мөрдөн шалгах *******иллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлыг шалг******* тогтоосон, хавтаст хэрэгт тусгагдсан баримтын хүрээнд яллагдагчийн гэмбуруугийн асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой юм. Иймд дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 5 дугаар сарын 15-ны өдрийн 2024/ШЗ/902 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж хэргийг анхан шатны шүүхээр хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 33.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан прокурорын эсэргүүцэл бичсэн. ...” гэжээ.

Прокурор З.Хүслэн тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, дүгнэлтдээ: “...Анхан шатны шүүх хохирлын хэмжээ, гэмт хэргийн хамтран оролцооны талаар бүрэн тогтоож чадаагүй гэсэн хоёр үндэслэлээр хэргийг прокурорт буца******* шийдвэрлэсэн. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар ******* нь 6 тээврийн хэрэгслийг худалд******* авч, Монгол Улсад оруулж ирсэн гаалийн зардал, бусад зардал зэрэг нийт 168.578.130,11 төгрөгийг зарцуулсан гэдгийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар тогтоож Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь заалтад зааснаар яллагдагчаар тат*******, яллах дүгнэлт үйлдсэн. Дээрх хохирлын хэмжээнүүд нь хэрэгт цугларсан дансны хуулгууд, Солонгос улсаас эрх зүйн туслалцааны үзүүлэлтээр ирсэн баримтууд, гэрчийн мэдүүлэг зэрэг баримтуудын хүрээнд гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг шүүхийн хэлэлцүүлгээр нотлох боломжтой гэж үзэж захирамжид дурдсан атал прокурорт буца******* шийдвэрлэсэн. Хохирлыг тогтоохын тулд хэргийг прокурорт буца******* ямар *******иллагаа явуулах нь тодорхойгүй, хохирлыг тогтоохын тулд цуглуулах боломжтой бүхий л нотлох баримтуудыг хэрэгт хавсаргасан байхад дээрх үндэслэлээр буцаасан нь шүүхийн шийдвэр тодорхой, ойлгомжтой, түүнийг биелүүлэхэд ямар нэгэн эргэлзээ төрүүлэхгүй байхаар бичигдсэн байх хуулийн шаардлагыг хангаагүй. Хоёрдугаартай, гэмт хэргийн хамтран оролцооны хэлбэрийг хангаагүй тухайд, шүүгчийн захирамжид дурдагдсан Энхбаяр, Амангүл, Буянбаатар, Пүрэвсүрэн зэрэг хүмүүсийн нэрийг дурдсан. Эдгээр нь -ийн ерөнхий нягтлан, салбар сургуулиудын захирал, нягтлан бодогч нар юм. Тухайн хүмүүс *******гийн гаргасан тушаалын дагуу ******* гэх хүн Солонгос улсад хямд үнээр автомашин худалд******* авах тушаал гаргасны дагуу салбар сургуулиуд өөрсдөдөө автомашин худалд******* авахын тулд тушаал гарг******* байгаа асуудал. Сургуульдаа автомашин худалд******* авахын тулд мөнгө гарг******* байгаа үйлдэл нь тухайн хүмүүсийн бие да******* гаргасан шийдвэр биш, ерөнхий захирлын тушаалаар гарч байгаа тул гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзэж яллагдагчаар татаагүй. Эдгээрийг мөрдөн шалгах *******иллагааны явцад гэрчээр асууж, мэдүүлгүүдийг нь хэрэгт авсан. Шаардлагатай тохиолдолд шүүх хуралдаанд дууд******* оролцуулах боломжтой байхад шалгах ёстой гэж дурдсан нь үндэслэлгүй. Иймд шүүгчийн захирамжид дурдсан *******иллагаанууд нь заавал хийгдэх шаардлагатай бус, дурдсан хохирлын хэмжээг тогтоох асуудал нь шүүхийн хэлэлцүүлгээр нотлох баримт шинжлэн судалсны үндсэн дээр тогтоогдох боломжтой. Хамтран оролцооны асуудлаар дурдсан хүмүүсийг мөрдөн шалгах *******иллагааны явцад огт асуугаагүй биш хэрэгт гэрчээр мэдүүлэг авсан нь тодорхой тул хамтран оролцсон гэж үзэх үндэслэлгүй тул дээрх хоёр *******иллагааг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй *******иллагаа гэж үзэхгүй байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулахаар дээд шатны прокурорын эсэргүүцэл бичсэн. Мөн шүүхийн хэлэлцүүлэгт дурдагдсан өмгөөлөгч нарын нэмэлт мөрдөн шалгах *******иллагаа хийлгэх шаардлагатай гэсэн үндэслэлүүдийг шүүгч захирамждаа дурдаагүй гэдгийг дурдах нь зүйтэй байх. ...” гэв.

Яллагдагч *******гийн өмгөөлөгч Б.Баттөр тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “...Хэрэгт нэмэлт мөрдөн шалгах *******иллагаа хийлгэхээр прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжийг үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Учир нь, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлыг бүрэн нотолж тогтоогоогүй. Хохирлын хэмжээ, хэрэгт хамаарагдвал зохих этгээдүүдэд мөрдөн шалгах *******иллагааг бүрэн явуулсан эсэх нь эргэлзээтэй. Прокурор хэргийг мөрдөн байцаалтад буца******* ямар *******иллагаа хийх нь тодорхойгүй, хохирлыг я******* тогтоох талаар эсэргүүцэлдээ дурдсан байгаа ч хэрэгт зах зээлийн үнээс дээгүүр үнээр худалд******* авсан талаар дүгнэлт гаргасан ганцхан баримт буюу “Вендо” ХХК-ийн үнэлгээ байдаг. Бид дахин шинжээч томилж, үнэлгээг эргэлзээгүй тогтоолгох байр суурьтай байдаг. Ямар аргачлалаар, я******* тогтоосон нь ойлгомжгүй байхад хэдэн тоо тавиад зах зээлийн үнээс дээгүүр гэж яллах талын гол баримт болгосон нь эргэлзээтэй. Иймд нэмэлт мөрдөн шалгах *******иллагаа хийх нь зүйтэй гэж үзэж байна. ...” гэв.

Яллагдагч *******гийн өмгөөлөгч Б.Ганпүрэв тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “...Өмгөөлөгч Б.Баттөртэй санал нэг байна. Өөр хэлэх зүйлгүй. ...” гэв.

Яллагдагч *******ы өмгөөлөгч Ж.Батзоригт тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “...Өмгөөлөгчийн хувьд прокурорын эсэргүүцлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Анхан шатны шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгээр хэрэгт нэмэлт шалгах *******иллагаа хийлгэхээр прокурорт буцаасан нь хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Учир нь, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлд заасан мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалг******* хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүргээ зөрчиж яллах дүгнэлт үйлдсэн. Хэргийн зүйлчлэлийн хувьд, миний үйлчлүүлэгчийг зах зээлийн үнээс дээгүүр үнээр худалд******* авсан гэмт хэрэгт бүлэглэсэн гэж хамаатуулж яллагдагчаар татсан хэр нь завших гэмт хэрэгт буруутг******* 21 сая төгрөгийн хохирол учруулсан гэсэн ойлгомжгүй үнэлгээ оруулсан. Ямар үндэслэлээр 21 сая төгрөг гэж тогтоосон нь тодорхойгүй бөгөөд энэ талаар асуухад эрх зүйн туслалцааны дагуу гаргасан гээд нэг баримтын талаар тайлбарладаг. Гэтэл уг баримтууд нь нотлох баримтын шаардлага хангаагүй. Аливаа байгууллага, хуулийн этгээд, тэр тусмаа хөгжилтэй Солонгос оронд прокурорын мөрдөн байцаах *******иллагаа хуулийн хүрээнд хууль сануулж тайлбар, мэдүүлэг авах байтал утсаар тайлбар, мэдүүлэг авсан. Мөн хэн гэдэг хүний, ямар автомашины гэрээг оруулж хэрэгт хавсаргасан нь тодорхойгүй. Миний үйлчлүүлэгч 6 автомашины гэрээг хэрэгт гарг******* өгч, -ийн санхүүд хүлээлгэн өгсөн байхад прокурор эдгээр гэрээний эх хувийг хэрэгт хавсаргаагүй. Солонгос улсаас ирүүлсэн хоёр гэрээний хуулбарыг авсан ба энэ нь *******тай хамааралтай эсэх нь эргэлзээтэй, ойлгомжгүй. Тийм учраас хууль зөрчиж бүрдүүлсэн нотлох баримтдаа тулгуурл******* хэргийн зүйлчлэлийг зүйлчилсэн. Прокурор 68.952.000 төгрөг, эсхүл 61.170.130 төгрөгийн хохирол гэж байна уу, үүнийгээ яллах дүгнэлтдээ тогтоогоогүй талаар анхан шатны шүүх хууль зүйн үндэслэлтэй дүгнэлт хийсэн байхад эсэргүүцэлдээ шүүх хэлэлцүүлгээрээ хохирлын хэмжээг тогтоох боломжтой мэтээр тайлбарл******* байгаа нь үндэслэлгүй. 21 сая төгрөг нь 68 сая төгрөгт багт******* байгаа юу гэдэг нь ойлгомжгүй бөгөөд прокурор энэ талаарх шүүгчийн асуултад ч тодорхой хариулт өгөхгүй байна. Мөн шүүх мөнгө шилжүүлсэн гэх нягтлан бодогч, байгууллагын захирлуудтай холбоотой асуудлаар тэднийг яагаад хэрэгт холбогдуулан шалгаагүй талаар захирамждаа дурдсан. Гэтэл прокурор -ийн захирлын тушаалаар эдгээр хүмүүст мөнгө шилжүүлэх эрх олгосон гэж байна. Гэтэл миний үйлчлүүлэгч ******* эдгээр хүмүүстэй ижилхэн -ийн захирлын тушаалаар томилолт авч, Солонгос улс руу яван 6 автомашиныг оруулж ирсэн. Нягтлангийн мөнгө шилжүүлсэн үйлдэл, миний үйлчлүүлэгчийн автомашин худалд******* авч байгаа хоёр яг адилхан үйлдэл буюу нэг тушаалаар үйлдэгдсэн үйлдлүүд байхад яагаад нэгийг нь гэмт хэрэгт оруулж, нөгөөг нь тооцохгүй байгаа нь үндэслэлгүй, эргэлзээтэй. Шүүх завшсан болон *******д гэмт хэрэг үйлдэхэд нь дэмжлэг үзүүлж хамтран оролцсон гэх үйлдлүүд нь ямар үйлдлээр тогтоогдож байгаа талаар бүрэн гүйцэд шалгаагүй гэж буцаасан нь хууль зүйн үндэслэлтэй. Автомашиныг 104 сая төгрөгөөр оруулж ирсэн талаарх баримт хэрэгт хавсаргагдсан бол “Вендо” ХХК-ийн хөрөнгийн үнэлгээний газраар 170 сая төгрөгөөр үнэлүүлсэн. Мөрдөгч тус газрын үнэлгээг яллах дүгнэлтэд оруулахгүй гээд үнэлгээ хийсэн тогтоолд гарын үсэг зуруулсан. Гэтэл дараа нь яллах дүгнэлтийн үндэслэл болгосон байсан тул бидний зүгээс гомдол гаргах боломж олдоогүй. Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд зааснаар хэн гэмт хэрэг үйлдсэн, хэргийн нөхцөл байдал, юунаас болж үйлдэгдсэн, -д ямар хохирол учирсан зэргийг тогтоох шаардлагатай. Мөнгө гарг******* гаалийн хилээр хөрөнгө оруулж ирсэн бол тухайн байгууллага хуулийн дагуу татвар төлөх ёстой. Хөрөнгө хууль бусаар захиран зарцуулсан асуудал байгаа эсэх нь эргэлзээтэй тул шалг******* тогтоосны үндсэн дээр шүүхээр шийдвэрлүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж буцаасныг хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. ...” гэв.

Яллагдагч ******* тус шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “...Анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг дэмжиж байна. Би авч явсан 143 сая төгрөгөөс 13,7 сая төгрөгийн татварыг төлсөн. 6 автомашины мөнгө 104 сая төгрөг, тээврийн зардал 13,6 сая төгрөг, автомашиныг контейнерт хийхэд уяж хүлэх уяа хүлээсний мөнгө 154.000 төгрөг, нийт 118 сая төгрөгийг төлж, үлдэгдэл 25 сая төгрөгийг авчирч сургуульд тушаасан. Гэтэл намайг 63 сая төгрөгөөр Монгол Улсад автомашин оруулж ирсэн гэж буруутг******* байна. Прокурорын байгууллага нотлох баримтыг хуурамчаар бүрдүүлж хүнийг гүтгэж, ялл******* байгаад маш их эргэлзэж байна. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд нотолбол зохих байдал буюу прокурорын үүргийг тусгасан байх бөгөөд уг хуульд гэмт хэрэг гарсан байдал буюу хэргийг хаана, хэзээ, хэн үйлдсэнийг тогтоох ёстой. Гэтэл прокурор үүнийг тогтоогоогүй, *******лаа маш их хариуцлагагүй, хуулиар олгогдсон эрх, үүргээ туйлын хангалтгүй гүйцэтгэсэн гэж үзэж байна. ...” гэв.

                                                       ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар *******, ******* нарт холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ дээд шатны прокурорын эсэргүүцэлд заасан асуудалд хязгаарлахгүйгээр хэргийн бүх *******иллагаа, шийдвэрийг хянав.

Прокуророос яллагдагч *******г ******* Их сургуулийн захирлаар *******илл******* байхдаа тус сургуулийн Эдийн засаг, хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******тай бүлэглэн дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль”-ийн 14.4 дүгээр зүйлд “Төрийн өмчит эрдэм шинжилгээний байгууллага, их, дээд сургууль дэргэдээ бие даасан гарааны компани байгуулахаас бусад тохиолдолд үндсэн хөрөнгөд хамаарах эд хөрөнгө олж авах, захиалах, данснаас хас******* шилжүүлэх, устгах, саналаа Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад тавьж, энэ хуулиар тогтоосон журмын дагуу зөвшөөрөл авах” гэснийг зөрчиж, 2019 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А/11 дугаартай тус сургуулийн Эдийн засаг, хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******, ******* ахуй сургуулийн захирал нарыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдрөөс эхлэн 4 хоногийн хугацаанд Бүгд Найрамдах Солонгос Улсад томилон *******иллуулах тухай тушаал гарган, улмаар тээврийн хэрэгслийг хямд үнээр худалдан авч төсвийн хэмнэлт гаргах нэрийдлээр тус сургуулийн Эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******ы Хаан банк дахь дугаартай харилцах данс руу ******* ******* ******* их сургуулиас 2019 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдөр ******* ******* ******* их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас Хаан банк дахь 90,000,000 төгрөг, ******* ******* ******* их сургуулийн Инженер техникийн их сургуулийн ******* дугаартай харилцах данснаас 38,000,000 төгрөг, ******* ******* ******* их сургуулийн экологийн их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас 15,000,000 төгрөгийг тус тус шилжүүлж,

******* ******* ******* их сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал ******* нь Бүгд Найрамдах Солонгос Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан, ******* ******* ******* их сургууль нь ачилтын зардалд 13,720,105 төгрөг, бусад зардалд 154,895 төгрөг буюу нийт 168,578,130.11 төгрөг буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авч төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан гэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэрэгт,

яллагдагч *******ыг ******* ******* ******* их сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирлаар *******илл******* байхдаа *******гийн ******* ******* ******* их сургуулийн захирлаар *******илл******* байхдаа тус сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******тай бүлэглэн дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль”-ийн 14.4 дүгээр зүйлд “Төрийн өмчит эрдэм шинжилгээний байгууллага, их, дээд сургууль дэргэдээ бие даасан гарааны компани байгуулахаас бусад тохиолдолд үндсэн хөрөнгөд хамаарах эд хөрөнгө олж авах, захиалах, данснаас хас******* шилжүүлэх, устгах, саналаа Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагад тавьж, энэ хуулиар тогтоосон журмын дагуу зөвшөөрөл авах” гэснийг зөрчиж, 2019 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А/11 дугаартай тус сургуулийн Эдийн засаг, хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******, ******* ******* сургуулийн захирал нарыг 2019 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрөөс эхлэн 4 хоногийн хугацаанд Бүгд Найрамдах Солонгос Улсад томилон *******иллуулах тухай тушаал гарган, Улмаар тээврийн хэрэгслийг хямд үнээр худалдан авч төсвийн хэмнэлт гаргах нэрийдлээр тус сургуулийн Эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал *******ы Хаан банк дахь дугаартай харилцах данс руу ******* ******* ******* их сургуулиас 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр ******* ******* ******* их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас Хаан банк дахь 90,000,000 төгрөг, ******* ******* ******* их сургуулийн Инженер техникийн их сургуулийн ******* дугаартай харилцах данснаас 38,000,000 төгрөг, ******* ******* ******* их сургуулийн экологийн их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас 15,000,000 төгрөгийг тус тус шилжүүлүүлж, ******* ******* ******* их сургуулийн эдийн засаг хөгжлийн асуудал эрхэлсэн дэд захирал ******* нь Бүгд Найрамдах Солонгос Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан, ******* ******* ******* их сургууль нь ачилтын зардалд 13,720,105 төгрөг, бусад зардалд 154,895 төгрөг буюу нийт 168,578,130.11 (нэг зуун жаран найман сая таван зуун далан найман мянга нэг зуун гуч) төгрөгөөр буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авсан гэмт хэрэгт дэмжлэг үзүүлж, хамтран оролцсон гэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэрэгт,

мөн *******ыг ******* ******* ******* их сургуулийн захирал *******гийн 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдрийн А/11 дугаартай тушаалаар тус 2019 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрөөс 4 хоногийн хугацаанд Бүгд Найрамдах Солонгос Улсад томилон *******иллуулах тухай тушаал гарг*******, улмаар түүний Хаан банк дахь дугаартай харилцах данс руу ******* ******* ******* их сургуулиас 2019 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр тээврийн хэрэгсэл худалдан авах зориулж шилжүүлсэн 143,000,000 төгрөг шилжүүлснээс, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан мэтээр тайлагнасан боловч Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын Хууль зүйн яамнаас эрх зүйн харилцан туслалцаа үзүүлэх хүсэлтийн хариугаар ирүүлсэн нотлох баримтаар 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 82,348,000 төгрөгөөр худалд******* авч, тус сургуулийн санхүүгийн баримтад 104,125,000 төгрөгөөр худалд******* авсан мэтээр тусг******* ******* ******* ******* их сургуулийн итгэмжлэн хариуцуулсан мөнгөнөөс 21,777,000 (хорин нэг сая долоон зуун далан долоон мянга) төгрөгийг завшсан гэж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт тус тус холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Анхан шатны шүүх *******, ******* нарт холбогдох хэргийг хянан хэлэлцээд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлыг бүрэн гүйцэд шалг******* тогтоогоогүй буюу гэмт хэргийг хэн үйлдсэн, хэрхэн ямар байдлаар хамтран оролцсон, өөр бусад этгээдийн үйлдэл оролцоо бий эсэх, гэмт хэргийн улмаас хэдэн төгрөгийн хохирол учирсан эсэхийг эргэлзээгүй тогтоох шаардлагатай гэх агуулга бүхий үндэслэл за******* хэргийг прокурорт буца******* шийдвэрлэснийг буруутгах үндэслэлгүй байна.

Учир нь, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлд “Хэргийн бодит байдлыг тогтоох” зарчмыг хуульчилж, мөрдөгч прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалг******* хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй, хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтоохоор хуульчилсан.

Мөн прокурорын яллах дүгнэлт хуульд заасан шаардлагад нийцсэн буюу Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 32.10 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.2-д заасан “ялл******* байгаа гэмт хэргийн товч агуулга, гэмт хэрэг үйлдсэн газар, цаг хугацаа, учруулсан хохирол, зайлшгүй шаардлагатай нотлох баримт”, мөн зүйлийн 5 дахь хэсгийн 5.3-д заасан “хохирол, хор уршгийн талаарх мэдээлэл”-ийг яллах дүгнэлтэд тодорхой ойлгомжтой, эргэлзээ төрүүлэхгүйгээр тусгасан байх ёстой.

Гэтэл прокурорын яллах дүгнэлтэд “яллагдагч нарыг ... *******ы Хаан банк данс руу ******* ******* ******* их сургуулиас 2019 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдөр ******* ******* ******* их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас 90,000,000 төгрөг, ******* ******* ******* их сургуулийн Инженер техникийн их сургуулийн ******* дугаартай харилцах данснаас 38,000,000 төгрөг, ******* ******* ******* их сургуулийн экологийн их сургуулийн Хаан банк дахь ******* дугаартай харилцах данснаас 15,000,000 төгрөгийг тус тус шилжүүлүүлж, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсаас 6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан, ******* ******* ******* их сургууль нь ачилтын зардалд 13,720,105 төгрөг, бусад зардалд 154,895 төгрөг буюу нийт 168,578,130.11 (нэг зуун жаран найман сая таван зуун далан найман мянга нэг зуун гуч) төгрөгөөр буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авч төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан гэж, ...яллагдагч *******ыг ...6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 82,348,000 төгрөгөөр худалдан авч, тус сургуулийн санхүүгийн баримтад 104.125.000 (нэг зуун дөрвөн сая нэг зуун хорин таван мянга) төгрөгөөр худалдан авсан мэтээр тусг*******, ******* ******* ******* их сургуулийн итгэмжлэн хариуцуулсан мөнгөнөөс 21,777,000 төгрөг завшсан” гэж зөрчилтэй дүгнэлт хийсэн байна.

Яллагдагч ******* нь нийт 143,000,000 төгрөгийг өөрийн банкны дансаар шилжүүлж авч, Солонгос улсаас 6 тээврийн хэрэгслийг худалдан авахтай холбогдуулж 118,000,000 төгрөгийг нь зарцуулсан, үлдэгдэл 25,000,000 төгрөгийг ******* ******* ******* их сургуульд буцаан шилжүүлсэн гэж тайлбарл******* байх ба энэ нь яллах дүгнэлтэд заасан “...6 ширхэг тээврийн хэрэгслийг 104,125,000 төгрөгөөр худалдан авсан, ******* ******* ******* их сургууль нь ачилтын зардалд 13,720,105 төгрөг, бусад зардалд 154,895 төгрөг...” гэж бичсэнтэй тохирчээ.

Гэтэл яллах дүгнэлтэд дээрх 104,125,000 төгрөг, 13,720,125 төгрөг, 154,895 төгрөгийн үнийн дүнг бичиж нийт 168,578,130.11 (нэг зуун жаран найман сая таван зуун далан найман мянга нэг зуун гуч) төгрөг буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авч төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан гэсэн нь өөр хоорондоо нийцэхгүй, тухайн үнийн дүнг хэрхэн тодорхойлж буй нь тодорхойгүй байна.

Мөн яллах дүгнэлтийн хавсралтад гэмт хэргийн хохирлын хэр хэмжээг 21.777.000 төгрөг гэж тодорхойлсон нь прокурорын тогтоож буй хэргийн үйл баримттай зөрчилджээ.

Прокурор уг гэмт хэргийн улмаас хэний үйлдлийн улмаас хэдэн төгрөгийн хохирол ямар байгууллагад учирсан талаар үндэслэл бүхий хууль зүйн дүгнэлт хийж, яллах дүгнэлтэд тодорхой тусгаснаар дээрх хуулийн шаардлага хангагдана. 

Түүнчлэн, дээрх гэмт хэрэгт хамтран оролцсон хэлбэрийг зөв тогтоох, тухайн гэмт хэргийг үйлдэхэд үйлдлээрээ өөр этгээд нэгдсэн эсэх, эсхүл яллагдагч *******, ******* нарын холбогдсон төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулсан буюу зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр бараа худалдан авсан гэмт хэргийг үйлдэхэд хэн, ямар оролцоотой оролцсон талаарх гэм буруугийн хэлбэрт дүгнэлт хийх шаардлагатай гэж дүгнэсэн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамж үндэслэлтэй байна.

Өөрөөр хэлбэл, нотлогдвол зохих үйл баримт буюу гэмт хэрэг гарсан байдал, гэмт хэргийн сэдэлт, санаа зорилго, гэм буруугийн хэлбэрийн талаар хууль зүйн үндэслэлтэй дүгнэлт хийх нь тухайн этгээдүүдийн гэм буруутай эсэхийг шийдвэрлэхэд чухал ач холбогдолтой болно.

Дээрх нөхцөл байдлууд нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд нэрлэн заасан гэмт хэргийг хэзээ, хаана, я*******, хэн үйлдсэн, гэмт хэргийн сэдэлт, зорилго, гэм буруугийн хэлбэр, эрүүгийн хуульд заасан яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал, гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээ, гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан нөхцөл зэргийг эргэлзээгүй, бүрэн зөв тогтоох нотолбол зохих байдалд хамаарах тул хэрэгт мөрдөн шалгах *******иллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаасан анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх үзлээ.

Иймд, дээд шатны прокурорын бичсэн эсэргүүцлийг хэрэгсэхгүй болгож, шүүгчийн захирамжийг хэвээр үлдээж шийдвэрлэв.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2024 оны 5 дугаар сарын 15-ны өдрийн 2024/ШЗ/902 дугаар захирамжийг хэвээр үлдээж, дээд шатны прокурор А.Энхжаргалын бичсэн 2024 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 61 дүгээр эсэргүүцлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл энэхүү магадлалыг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хэргийн оролцогч хяналтын журмаар гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

                        ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                         Д.МӨНХӨӨ

 

                        ШҮҮГЧ                                                               М.АЛДАР

 

                        ШҮҮГЧ                                                               С.БОЛОРТУЯА