“У-ын д х с” ТӨХК-ийн

нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

Увс аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг шүүгч Н.Мөнхжаргал даргалан, шүүгч Л.Алтан, Ерөнхий шүүгч Д.Жамбалсүрэн нарын бүрэлдэхүүнтэй хийж,

Увс аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 29 дүгээр шийдвэртэй,

“У-ын д х с” ТӨХК-ийн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч “И н Э” ХХК-д холбогдох, худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэгт 9,801,625 төгрөг, алданги 4,900,812 төгрөг, нийт 14,702,437 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагатай иргэний хэргийг хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн Ерөнхий шүүгч Д.Жамбалсүрэнгийн илтгэснээр тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ү.Гантуяа, С.Дашсамбуу, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Цагцалмаа, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Энхтуяа нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэлийн шаардлага: “У-ын д х с” ТӨХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлага: Худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэгт 9,801,625 төгрөг, алданги 4,900,812 төгрөг, нийт 14,702,437 төгрөг гаргуулах.

2. Нэхэмжлэлийн үндэслэл:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Д анхан шатны шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  “Улаангомын дулааны 2 дугаар станц, дулааны шугам сүлжээ” ОНӨААТҮГ нь “Их наяд эхлэл” ХХК-тай 2018 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр Дулаан эрчим хүчээр хангах, хэрэглэх гэрээ байгуулсан. Тус гэрээнд зааснаар дулааны төлбөрийн нэхэмжлэлээ сар бүрийн 22-ны өдөр өгдөг ба тухайн дулаан хэрэглэгч байгууллага нь нэхэмжлэл хүлээн авсан өдрөөс хойш 3 хоногийн дотор төлбөрийг төлж барагдуулах ёстой байдаг. Гэрээ байгуулсан цагаас хойш нийт 18,302,435 төгрөг төлөх ёстойгоос 8,500,810 төгрөгийг төлсөн ба үлдэгдэл 9,801,625 төгрөгийг хугацаанд нь төлөөгүй хугацаа хожимдуулсан учир алданги 4,900,812 төгрөг, нийт 14,702,437 төгрөгийг төлөхийг удаа дараа шаардсан боловч өнөөг хүртэл төлж барагдуулаагүй байна. Иймд  гэрээний дагуу гүйцэтгээгүй үүрэг болох үндсэн төлбөр 9.801.625 төгрөг, алданги 4.900.812 төгрөг, нийт 14.702.437 төгрөгийн хохирлыг “Их наяд эхлэл” ХХК-аас гаргуулж өгнө үү. Уг төлбөр нь И н э ХХК-ийн 2020 оны 12 сарын байдлаар төлөгдөөгүй төлбөр юм. 2020 оны 12 дугаар сараас хойшхи төлбөр төрөөс төлөгдсөн байгаа. 2018 оны тайланд үлдэгдэл 11,302,565 төгрөг байсан ба 2018 оны 8 сард 11,300,000 төгрөг төлж 2,565 төгрөгийн үлдэгдэлтэй болсон байдаг. Ингээд 2018 оны 9 дүгээр араас эхлэн өр үүсч эхэлсэн. 2020 оны 12 сарын байдлаар тооцоо гаргахад 11,501,895 төгрөгийн өрийн үлдэгдэлтэй байсан ба 1,700,000 төгрөг төлөөд 9,801,625 төгрөг үлдсэн юм” гэжээ.

3. Хариуцагчийн татгалзал : Нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсэг буюу 5,101,350 төгрөг төлөхийг зөвшөөрч, нэхэмжлэлийн үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгуулах.

4. Хариуцагчийн татгалзлын үндэслэл:

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Цагцалмаа анхан шатны шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: “Нэхэмжлэгч Дулааны 2 дугаар станцын нэхэмжлэлтэй танилцлаа. Нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Учир нь Улаангомын дулааны 2 дугаар станц нь “Их наяд эхлэл” ХХК-тай 2018 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр дулаан эрчим хүчээр хангах гэрээ байгуулсан байна.

Гэрээ байгуулсан цагаас хойш 18,302,435 төгрөг төлөх ёстойгоос 8,500,810 төгрөг төлсөн, үлдэгдэл 9,801,625 төгрөг, алданги 4,900,812 төгрөг, нийт 14,702,437 төгрөг нэхэмжилж буй нь үндэслэлгүй байна. 13,602,160 төгрөгөөс 8,500,810 төгрөг төлөөд 5,101,350 төгрөг үлдэх ёстой. Мөн нэхэмжлэлд дурдсан алданги 4,900,812 төгрөг нь Иргэний хуульд заасан алданги үндсэн үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтэрч болохгүй гэх заалтыг зөрчсөн байна. Түүнчлэн 2020 оноос хойш дэлхий даяар цар тахал нүүрлэн Монгол улсын Засгийн газраас аж ахуйн нэгж байгууллагын дулааны төлбөрийг чөлөөлсөн байгаа. Тэгтэл үндэслэлгүйгээр дулаан эрчим хүчний төлбөр 14,702,437 төгрөг нэхэмжилж буйг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Харин 5,101,350 төгрөг төлөх боломжтой. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэжээ.

5. Увс аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 29 дүгээр шийдвэрээр: “Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, Эрчим хүчний тухай хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.1, 31 дүгээр зүйлийн 31.1-т зааснаар хариуцагч И н э ХХК-аас худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэг 9,801,625 төгрөг, алданги 4,900,812 төгрөг, нийт 14,702,437 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч У д х с ТӨХК-нд олгож,

Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-т зааснаар нэхэмжлэгч У д х С ТӨХК нь улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1-т зааснаар хариуцагч И н э ХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамж 231,462 төгрөг гаргуулж улсын орлогод оруулахаар шийдвэрлэжээ.

6. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Цагцалмаагийн давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдлын агуулга :

Анхан шатны шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагыг хангаагүй байна гэж үзэж гомдол гаргаж байна.

Нэхэмжлэгч “У-ын д х с” ТӨХК-ийн                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэснийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.

Учир нь: “И н э” ХХК, “У-ын д х с” ТӨХК-тай дулаан эрчим хүчээр хангах гэрээг 2018 оны 11 дүгээр 06-ны өдөр байгуулсан бөгөөд тухайн гэрээнд заасны дагуу төлбөрөө цаг хугацаандаа төлж байсан бөгөөд 2020 оны 10 сараас эхлэн Улс орон даяар Корона вируст халдвар /Ковид 19/-ын цар тахал гарснаар Засгийн газар хуралдаж, онц байдал зарлаж аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын үйл ажиллагааг зогсоосон.

2020 оны 10 сараас хойш “Их наяд эхлэл” ХХК ямар нэг үйл ажиллагаа явуулаагүй, ЗГ-ын шийдвэрийн дагуу ажиллуулаагүй бөгөөд ямар ч орлогогүй учир дулааны төлбөрөө төлж чадахгүй байдалд хүрч давагдашгүй хүчин зүйл нөлөөлсөн гэж үзэж байна. Дулаан эрчим хүчээр хангах гэрээг байгуулахдаа ямар нэг уян хатан нөхцөлтэйгөөр байгуулах ёстой байдаг.

2020 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Засгийн газрын 178 дугаар тогтоолоор Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас гаргасан зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх зорилгоор улсын хэмжээнд Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, төрийн болон нутгийн захиргааны байгууллага, иргэн, хуулийн этгээдийг 2020 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 06:00 цагаас 2020 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийн 06 цаг хүртэл хугацаанд гамшгаас хамгаалах бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлсэн.

Халдварт /Ковид-19/ цар тахал эхлэх үед аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын үйл ажиллагааг зогсоосон байхад урьдах саруудын төлбөрт алданги тооцож буйг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.  Засгийн газрын тогтоолоор  аж ахуйн нэгж байгууллагуудыг 2020 оны 12 дугаар сарын 01-ээс эхлэн эрчим хүчний төлбөрөөс чөлөөлсөн.

Гэтэл анхан шатны шүүх 2020 оны 11 дүгээр сараас 2020 оны 12 сарыг дуустал хугацааны дулааны төлбөр төлүүлэхээр гаргуулсан нь хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

И н э ХХК нь Засгийн газрын 2020 оны 11 дүгээр сарын 11- ний өдрийн 178 дугаар тогтоолын дагуу  үйл ажиллагаагаа зогсоосон тул 2020 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрөөс 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ийг дуустал хугацааны дулааны төлбөрөөс чөлөөлөгдөх үндэслэлтэй.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрт заасан “Их наяд эхлэл” ХХК-ийн  2020 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдрөөс 2020 оны 11 сарын 30-ны өдөр хүртэл 19 хоногийн дулааны төлбөр 1,077008 төгрөг, мөн 2020 оны 12 сарын 01-ний өдрөөс 12 сарын 31-ийг дуустал хугацааны дулааны төлбөр  1,700,270 төгрөг, нийт 2, 777, 278 төгрөг, мөн алданги 4,900,812 төгрөг, нийт 7,678,090 төгрөг хасч тооцох бүрэн боломжтой байна. Дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 29 дүгээр шийдвэрт өөрчлөлт оруулж өгнө үү” гэжээ.

7. Нэхэмжлэгч “У-ын д хр с” ТӨХК-аас давж заалдах шатны шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа:  “Их наяд эхлэл” ХХК-ийн өр нь 2018 оны 09 сараас 2020 оны 11 сар хүртэлх хугацаанд үүссэн өр юм. Тухайн төлбөр нь 2018 оноос 2020 оны хоорондох борлуулалтын тайланд дурдагдсан төлбөрийн үлдэгдэл бичилтээр нотлогдож байгаа юм. 2020 онд гаргасан Засгийн газрын 178, 194-р тогтоолууд нь дулааны төлбөр тэглэхтэй холбогдолгүй ба өр төлбөр үүссэн нь  давагдашгүй хүчин зүйл гэж үзэхгүй.

Иймээс “И н э” ХХК-ийн гомдолд дурдсан 2020 оны 11 дүгээр сарын 11-ээс 2020 оны 11 дүгээр сарын 30-ийг хүртэлх 19 хоногийн дулааны төлбөр хөнгөлөх үндэслэл болохгүй. 2020 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдрийн 211 дугаар тогтоолоор 2020 оны 12 дугаар сарын 01-ээс 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ийг хүртэл айл өрх, аж ахуйн нэгж, төсөвт газруудын дулаан цахилгааны төлбөрийг хөнгөлсөн буюу төрөөс бүрэн хариуцсан тул  давхардуулж төлсөн зүйл байхгүй. Энэ нь анхан шатны шүүхэд авагдсан нотлох баримтуудаар нотлогдоно.

“И н э” ХХК-ийн давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү” гэжээ.

8. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Дашсамбуу давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд: “Нэхэмжлэгч тал хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчтэй төлбөрийн тооцоо нийлж, алдангийг хасуулан үндсэн төлбөр болох 9.801.625 төгрөгийг төлөхөөр ярилцан тохиролцож гэрээ байгуулсан байгаа”гэв.

9. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Цагцалмаа : Нэхэмжлэгч талтай эвлэрлийн гэрээ байгуулсан гээд эвлэрлийн гэрээг шүүхэд нотлох баримтаар гаргаж өгөв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгч “У-ын д х с” ТӨХК нь “И н Э” ХХК-д холбогдуулан дулаанаар хангах гэрээний гүйцэтгээгүй үүрэг болох үндсэн төлбөр 9.801.625 төгрөг, хугацаа хэтрүүлсний алдангид 4.900.812 төгрөг,  нийт 14.702.437 төгрөг гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч тал эс зөвшөөрч маргажээ.

Анхан шатны шүүх хэргийг шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцээд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь ханган шийдвэрлэснийг хариуцагч “И н э ” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Цагцалмаа эс зөвшөөрч давж заалдах гомдол гаргасан байна.

Давж заалдах шатны шүүхэд хэрэг хэлэлцэх ажиллагааны эхэнд  нэхэмжлэгч байгууллагын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Дашсамбуу болон хариуцагч байгууллагын төлөөлөгч Б.Цагцалмаа нар нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар харилцан тохиролцож эвлэрлийн гэрээ байгуулсан талаар тайлбарлаж, зохигчдын хооронд байгуулсан эвлэрлийн гэрээг шүүхэд гаргаж өгсөн ба 2022 оны 3дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан эвлэрлийн гэрээнд “ нэхэмжилсэн 14.702.487 төгрөгөөс алданги 4.900.812 төгрөгийг  хасаад үндсэн төлбөр болох 9.801.625 төгрөгийг хариуцагч “Их наяд эхлэл” ХХК төлөхөөр тохиролцож, эвлэрлийн гэрээ байгуулав” гэжээ.

Талууд нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар тохиролцож, эвлэрлийн гэрээ байгуулан гарын үсэг зурсан нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.3, 74.6-т заасан шаардлагад нийцсэн байна.

Иймд хариуцагч “И н Э” ХХК-д холбогдох, дулаан эрчим хүч ашигласны төлбөр 9.801.625  төгрөг,  хугацаа хэтрүүлсний алданги 4.900.812 төгрөг,  нийт 14.702.437 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар зохигчдын хооронд байгуулсан эвлэрлийн гэрээг батлах үндэслэлтэй гэж дүгнэв. 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 168 дугаар зүйлийн 168.2-т: Давж заалдах гомдол гаргасны дараа зохигч эвлэрэн хэлэлцсэн бол давж заалдах журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэж байгаа шүүх анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг хэрэгсэхгүй болгоно. Энэ тохиолдолд улсын тэмдэгтийн хураамжийг буцаан олгохгүй” гэж заасны дагуу хэргийг хянан шийдвэрлэсэн Увс аймаг  сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 29дүгээр шийдвэрийг хүчингүй болгож,  Улаангомын Дулааны хоёрдугаар дугаар станц төрийн өмчит ХК-ийн  нэхэмжлэлтэй, хариуцагч “И н Э” ХХК-д холбогдох,  дулаан эрчим хүч ашигласны төлбөр 9.801.625 төгрөг, хугацаа хэтрүүлсний алданги 4.900.812 төгрөг,   нийт 14.702.487 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагатай иргэний хэргийг хэрэгсэхгүй болгон, нэхэмжлэгчийн давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 231.462 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээх  үндэслэлтэй байна.

            Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.4, 168 дугаар зүйлийн 168.2 дахь хэсгүүдэд заасныг удирдлага болгон,

ТОГТООХ НЬ :

            1. Увс аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 29 дүгээр шийдвэрийг хүчингүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгч У У-ын Д-ны х с төрийн өмчит ХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлага 14.702.487  /арван дөрвөн сая долоон зуун  хоёр мянга дөрвөн зуун наян долоон/ төгрөгөөс алданги 4.900.812 төгрөгийг  хасаад үндсэн төлбөр болох 9.801.625 /есөн сая найман зуун нэг мянга зургаан зуун хорин таван / төгрөгийг  хариуцагч “Их наяд эхлэл” ХХК төлөхөөр талууд тохиролцсон эвлэрлийн гэрээг баталж, У д х С төрийн өмчит ХК-ийн  нэхэмжлэлтэй, хариуцагч “И н Э” ХХК-д холбогдох, дулаан эрчим хүч ашигласны төлбөр 9.801.625 төгрөг, хугацаа хэтрүүлсний алданги 4.900.812 төгрөг,   нийт 14.702.487 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагатай иргэний хэргийг хэрэгсэхгүй хэрэгсэхгүй болгосугай. 

            2. Нэхэмжлэгч “И н э” ХХК-ийн давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 231.462  /хоёр зуун гучин нэгэн мянга дөрвөн зуун жаран хоёр/ төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй. 

            3. Энэхүү магадлалд зохигчид хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхгүй болохыг дурдсугай.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 Н.МӨНХЖАРГАЛ

ШҮҮГЧ                                                           Л.АЛТАН

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                      Д.ЖАМБАЛСҮРЭ