2024/ДШМ/39

 

 

        

     Д.Цид холбогдох

      эрүүгийн хэргийн тухай

 

 

 А аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг шүүгч В.Ц даргалж, шүүгч Т.Д, шүүгч Н.Э нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд

                   Прокурор: Ж.Ц

       Яллагдагчийн өмгөөлөгч:  О.С /цахимаар/

                   Нарийн бичгийн дарга: Б.Д нарыг оролцуулан

А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2024/ШЗ/578 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч гаргасан прокурорын эсэргүүцлийг үндэслэн шүүгдэгч Д.Цид холбогдох 2412000000088 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2024 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдөр хүлээн авч шүүгч В.Цийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв. 

 

Монгол Улсын иргэн, 1900 оны 0 дугаар сарын 0-ны өдөр Т аймагт төрсөн, 0 настай, эрэгтэй, д боловсролтой, ц мэргэжилтэй, А аймгийн О ажилтай,, ам бүл 0, эхнэр хүүхдийн хамт А аймгийн Э сумын 0 дүгээр баг, 0-0 тоотод оршин суух, шагнагдсан, урьд ял шийтгэлгүй, В овогт Дгийн Ц /РД: 00000000000/

 

Яллагдагч Д.Ц нь нийтийн албан тушаалтнаар ажиллаж байхдаа буюу А аймгийн Орын ажиллаж байхдаа албан үүргээ урвуулан ашиглаж буюу Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.3 дахь хэсэгт “Албан үүргээ гүйцэтгэхдээ хууль бусаар аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдэд давуу байдал олгох”, Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.6 дахь хэсэгт “Албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, хэтрүүлэхийг хориглоно”, Төрийн албаны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 1.2 дахь хэсэгт “Өргөсөн тангарагтаа үнэнч байж, нийтийн ашиг сонирхолд захирагдан ашиг сонирхлын зөрчилд автахгүй байх, хууль бус, шударга бус явдалтай эвлэрэхгүй байх”, Төрийн албаны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 1.7 дахь хэсэгт “Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн хэм хэмжээ, байгууллагын соёл, дэг журмыг сахиж, төрийн албаны нэр хүндийг эрхэмлэн дээдлэх”, Төсвийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.4.1 дэх хэсэгт “Төсвийг үр ашигтай, хэмнэлттэй байхаар төлөвлөж зарцуулах” гэж заасныг тус тус зөрчсөн, Албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж буюу томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн эсхүл томилолтоор ажилласан хоногийг нэмэгдүүлэн томилолтын мөнгийг олгуулах арга хэмжээ авч, тухайн мөнгийг байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулахаар эргэн татан төвлөрүүлэхдээ тодорхой хэмжээний мөнгийг томилолтын мөнгө орсон алба хаагчдаас авалгүй албаны эрх нөлөөгөө ашиглан, хийх ёсгүй үйлдлийг хийж буюу өөрт олгогдоогүй эрхийг эдэлж дансанд нь мөнгө үлдээх шийдвэрийг амаар гаргаж, уг шийдвэрийг хэрэгжүүлэх замаар А аймгийн Орын алба хаагчдын 2022 оны 03 дугаар улиралд гамшиг, аюулт үзэгдэл, ослын голомтод томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн нэр бүхий 23 алба хаагчдад томилолтын 12.097.500 төгрөгийг 2022 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдөр олгуулж, үүнээс үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 6.966.000 төгрөгийг хураан төвлөрүүлж байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулсан боловч, мөн үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 1.006.000 төгрөгийг томилолтын мөнгө авсан алба хаагчдад үлдээж бусдад давуу байдал бий болгосон, түүнчлэн өөрийн 2022 оны 03 дугаар улиралд томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүй нэмэгдүүлж баримт үйлдэн 1.260.000 төгрөгийг илүү авч өөрт давуу байдал бий болгосон, мөн А аймгийн Орын алба хаагчдын 2022 оны 04 дүгээр улиралд томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, мөн томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн нэр бүхий 34 алба хаагчид томилолтын 37.059.000 төгрөгийг 2023 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр олгуулж, үүнээс үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 29.210.000 төгрөгийг хураан төвлөрүүлж байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулах арга хэмжээ авсан боловч, мөн үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 2.594.000 төгрөгийг томилолтын мөнгө авсан алба хаагчид үлдээж бусдад давуу байдал бий болгосон бөгөөд үргэлжилсэн үйлдлээр Оарт нийт 4.860.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.. /Прокурорын яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/

  А аймгийн Прокурорын газраас Д.Цид холбогдох хэргийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэн, хавтаст хэргийг А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлжээ.

 А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2023/ШЗ/578 дугаартай шүүгчийн захирамжид А аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн В овогт Дийн Цид холбогдох 2412000000088 дугаартай эрүүгийн хэргийг А аймгийн Прокурорын газарт буцааж, Хэргийг прокурорт очтол яллагдагч Д.Цид урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж, Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, хэрэгт эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй болохыг дурдаж, Захирамжийг прокурор,  оролцогч нар эс зөвшөөрвөл хүлээн авснаас хойш ажлын 5 хоногт багтаан А аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг тайлбарлан шийдвэрлэжээ.

              Прокурор эсэргүүцэлдээ ... А аймгийн прокурорын газрын ерөнхий прокурор Ц.С би, тус прокурорын газраас Д.Цид холбогдох эрүүгийн 2412000000088 дугаартай хэрэгт прокурорын яллах дүгнэлт үйлдэн, 2024 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр хэргийг шүүхэд шилжүүлснийг А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдөр шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгээр хэлэлцээд шүүгчийн 2024/ШЗ/578 дугаар захирамжаар хэргийг прокурорт буцаан шийдвэрлэсэн шийдвэртэй танилцлаа. Шүүгчийн хэргийг прокурорт буцаах тухай захирамжид дараах 3 үндэслэлийг дурдсан байна. Үүнд: 1. Яллагдагч Д.Цийг “...томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн эсхүл томилолтоор ажилласан хоногийг нэмэгдүүлэн томилолтын мөнгийг олгуулах арга хэмжээ авч...” гэх үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн эсэх, - эсхүл уг мөнгөнөөс өөртөө 1.260.000 төгрөгийг авсан, бусад албан хаагчид 1.006.000 төгрөг болон 2.594.000 төгрөгийг өгч өөртөө болон бусдад давуу байдал бий болгосон гэх үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн эсэх нь ойлгомжгүй байна. 2... гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээг хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалтын шатанд тогтоохоор, мөн ... яллах дүгнэлтэд хохирол, хор уршгийн талаарх мэдээллийг тусгана гэж заасан. Хэрвээ томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн эсхүл томилолтоор ажилласан хоногийг нэмэгдүүлэн томилолтыг мөнгийг олгуулах арга хэмжээ авсан үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн бол гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн хэмжээг зөв тогтоогоогүй гэж үзнэ. 3. Яллагдагчийн өмгөөлөгч О.С нь А аймгийн прокурорын газрын ерөнхий прокурорт гомдол гаргасан байх бөгөөд... ерөнхий прокурор Ц.С нь өмгөөлөгчийн гомдлыг хүлээн авахаас татгалзаж хариу өгөхдөө томилолтын мөнгийг албан хаагчдад 2022 онд 1.006.000 төгрөг, 2023 онд 2.594.000 төгрөг өөртөө 2022 онд 1.260.000 төгрөгийг тус тус үлдээж авснаар энэ гэмт хэрэг төгс үйлдэгдсэн тооцно гэсэн хариу өгсөн байдаг, яллах дүгнэлт болон яллагдагчаар татах тогтоолд гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол зөрүүтэй байгаа талаар гаргасан өмгөөлөгчдийн хүсэлт үндэслэлтэй байна” гэж дүгнэсэн байна. Шүүгчийн захирамжийг 2024 оны 08 дугаар сарын 20-ны өдөр 14 цаг 20 минутад хүлээн авч танилцаад шүүхийн шийдвэрт заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж дүгнэж, дор дурдсан үндэслэлээр эсэргүүцэж байна. 1. Шүүхийн шийдвэрт заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй үндэслэлийн талаар: А. Шүүхээс “аймгийн ерөнхий прокурорын гомдлыг хүлээн авахаас татгалзах тогтоолыг дурдаж, хяналтын прокурорын яллах дүгнэлт болон яллагдагчаар татах тогтоолд гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол зөрүүтэй байгаа талаар гаргасан өмгөөлөгчдийн хүсэлт үндэслэлтэй байна” гэж дурджээ. Гэтэл хэргийн материал доторх аймгийн ерөнхий прокурорын яллагдагчийн өмгөөлөгчийн гаргасан гомдлыг хүлээн авахаас татгалзах тогтоол, хяналтын прокурорын эрүүгийн хэрэг үүсгэж, яллагдагчаар татах тогтоолд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан тогтоол, яллах дүгнэлтэд тусгагдсан хохирол, хор уршгийн талаарх болон бусад асуудлын талаарх хууль зүйн дүгнэлтүүд ижил, утга агуулгын ямар ч өөрчлөлтгүй байна. Хяналтын прокуророос Д.Цид эрүүгийн хэрэг үүсгэж, яллагдагчаар татах тухай тогтоолд нэмэлт өөрчлөлт оруулсныг анхан шатны шүүхээс анзааралгүй анхны эрүүгийн хэрэг үүсгэж, яллагдагчаар татах тухай тогтоолд дурдсан хохирлын дүгнэлтийг нь яллах дүгнэлт, дээд шатны прокурорын тогтоолтой хохирол, хор уршгийн талаар зөрүүтэй байна гэж үзсэн байж болзошгүй байгаа нь хэргийн бодит байдалтай нийцэхгүй бөгөөд дээрх 3 эрх зүйн хэлбэрийг харьцуулан үзвэл тодорхой харагдахаар байна. Түүнчлэн дээрх прокуроруудын тогтоол, яллах дүгнэлтийн утгад хэргийн бодит хохирлыг 4,860,000 төгрөг болохыг тодорхой тусгасан, яллах дүгнэлтийн хавсралтад бодит хохирол болох 4,860,000 төгрөг төлөгдсөн байдлыг бүрэн зөв тусгасан гэж үзэхээр байна. Б. Прокуророос яллагдагчийг ямар хэрэгт яллагдаж байгаагаа мэдэх эрхийг хангах үүднээс тогтоол, яллах дүгнэлтүүдийн утгад үйлдэл, мөнгөн дүнг дэлгэрэнгүй, тодорхой бичсэн байна. Өөрөөр хэлбэл 2022 оны 3, 2022 оны 4 дүгээр улирлуудад томилолтоор ажилласан хэдэн төгрөгийг анх гаргуулж авсан, үүнээс тус бүрд нь хэдэн төгрөгийг бодит байдлаас үндэслэлгүй нэмэгдүүлсэн болох, үүнээс үндэслэлгүй нэмэгдсэн хэдэн төгрөгийг албаны үйл ажиллагаанд зарцуулалгүй өөртөө болон бусдад үлдээсэн зэргийг ялгамжтай, ойлгомжтой байдлаар нэгтгэн дүгнэж, үүнээс өөртөө болон бусдад үлдээсэн мөнгөн дүнг бодит хохиролд тооцож, бусад мөнгөн дүнг энэ хэргийн хохирол, хор уршгаар оруулаагүй болно. Бусад мөнгөн дүнд алба хаагчдын бодитоор томилолтоор ажилласан мөнгө, эргэн татан төвлөрүүлж албаны үйл ажиллагаандаа зарцуулсан, эсхүл зарцуулахаар төлөвлөсөн боловч өөр хүмүүсийн гэм буруутай үйлдлийн улмаас завшсан мөнгөнүүд хамаарч байгаа бөгөөд холбогдох баримтууд хэрэгт авагдсан болохыг дурдах нь зүйтэй. 2. Шүүхийн шийдвэр нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн үндэслэлийн талаар: А. Шүүхээс “1. Яллагдагч Д.Цийг “...томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн эсхүл томилолтоор ажилласан хоногийг нэмэгдүүлэн томилолтын мөнгийг олгуулах арга хэмжээ авч...” гэх үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн эсэх, эсхүл уг мөнгөнөөс өөртөө 1.260.000 төгрөгийг авсан, бусад албан хаагчид 1.006.000 төгрөг болон 2.594.000 төгрөгийг өгч өөртөө болон бусдад давуу байдал бий болгосон гэх үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн эсэх нь ойлгомжгүй байна” гэж дурджээ. Шүүхээс прокурорын яллах дүгнэлтийн утгыг бичиглэлийн хувьд дотор нь 2 салгаж байгаа нь үндэслэлгүй байна. Прокуророос үйлдлийн аргыг бичиж, хэрхэн албан үүргээ зөрчсөн, хэрхэн албаны тушаалын байдал буюу албаны эрх нөлөөгөө урвуулан ашигласан, хэрхэн албаны эрх ашгийн эсрэг хийх ёсгүй үйлдлийг хийснийг тогтоол, дүгнэлтүүдэд тодорхой тусгасан ба нийт бичиглэлийн хувьд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлд заасан гэмт хэргийн шинжийг хангаж буй байдлыг бичсэн байна. Шүүхийн дээрх дүгнэлт нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Анхан шатны журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь тухайн шүүгдэгчийн хувьд прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд явагдана” гэсэн хэмжээ хязгаарыг зөрчиж байна гэж үзнэ. Б. Шүүгчийн захирамжид заасан үндэслэлүүд бүхэлдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасан “Шүүхийн шийдвэр нь тодорхой, ойлгомжтой, түүнийг биелүүлэхэд ямар нэгэн эргэлзээ төрүүлэхгүй байхаар бичигдсэн байна” гэснийг зөрчсөн ба шүүгчийн захирамжийн дагуу ямар ажиллагаа явуулах, юу хийх нь ойлгомжгүй байна. Иймд А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдөр шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгээр хэлэлцээд шүүгчийн 2024/ШЗ/578 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан дээд шатны прокурорын эсэргүүцэл бичив ... гэжээ.

Прокурор давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа ... Дээд шатны прокурорын эсэргүүцлийг дэмжиж байгаа. Анхан шатны шүүхээс бодит байдал нийцээгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж дүгнэж, хэргийг прокурорт буцаасан нь доорх дурдсан үндэслэлээр эсэргүүцэж байна 1. Эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн тогтоол яллах дүгнэлтэд хохирол хор уршиг зөрүүтэй байна гэж анхан шатны шүүх дүгнэсэн. Эрүүгийн хэрэгт яллагдагчаар татсан тогтоолд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан, нэмэлт өөрчлөлт оруулсантай холбоотойгоор яллах дүгнэлт дээр өөрчилж оруулсан байгаа.  2. 2022 оны 3, 2022 оны 4 дүгээр улирлуудад томилолтоор ажиллаагүй хүмүүст 4.860.000 төгрөгийг илүү бичиж өөртөө болон бусдад давуу байдал олгосон. Энэ мөнгөө авлигатай тэмцэх газар шалгагдаж байх явцад нөхөн төлсөн байдаг. Энэ баримт нь хавтаст хэрэгт байгаа. Хүмүүсээс хурааж аваад тусдаа төвлөрүүлсэн 19.922.000 төгрөгийг А завшсан байдаг. Энэ нь завшсан гээдгээрээ тусдаа эрүүгийн хэрэг үүсээд явж байгаа ... гэв.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч О.С шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа ....Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлд гэмт хэргийн шинж, нийгэмд аюултай шинж, хохирол хор уршгаараа гадаад байдлаар илрэн гардаг шинж юм. Өөрөөр хэлбэл гэмт хэрэгт оролцсон этгээдийн субьектив санаа зорилгыг тодорхойлж, гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний үндсэн шинж бүрэлдэнэ. Яллах дүгнэлтэд үйлдсэн үйл баримтад Д.Ц нь өөрийн санаачилгаар мөнгө татан төвлөрүүлэх санаа зорилго байхгүй байсныг дурдах нь зүйтэй байна. Харин төсөв захиран зарцуулагч этгээдийн үйлдэл оролцоог шалгаагүй нь шударга ёсны зарчим, хууль ёсны зарчимд нийцэхгүй тул Эрүүгийн хуулийн 3 дугаар бүлэгт заасан хамтран оролцох хэлбэрийг тогтоох шаардлагатай. А аймгийн Орын алба хаагчдын 2022 оны 03 дугаар улиралд томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн нэр бүхий 23 алба хаагчдад томилолтын 12.097.500 төгрөгийг 2022 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдөр олгуулж үүнээс үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 6.966.000 төгрөгийг хураан төвлөрүүлж байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулсан боловч, мөн үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 1.006.000 төгрөгийг томилолтын мөнгө авсан алба хаагчдад үлдээж бусдад давуу байдал бий болгосон, түүнчлэн өөрийн 2022 оны 03 дугаар улиралд томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүй нэмэгдүүлж баримт үйлдэн 1.260.000 төгрөгийг илүү авч өөрт давуу байдал бий болгосон, мөн А аймгийн Орын алба хаагчдын 2022 оны 04 дүгээр улиралд томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, мөн томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн нэр бүхий 34 алба хаагчид томилолтын 37.059.000 төгрөгийг 2023 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр олгуулж үүнээс үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 29.210.000 төгрөгийг хураан төвлөрүүлж байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулах арга хэмжээ авсан боловч мөн үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 2.594.000 төгрөгийг томилолтын мөнгө авсан алба хаагчдад үлдээж бусдад давуу байдал бий болгосон, үргэлжилсэн үйлдлээр Оарт нийт 4.860.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх нөхцөл байдал хэрэгт цугларсан дараах нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна гэсэн прокурорын дүгнэлтэд тайлбар хэлэхэд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 33.10 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.2-т зааснаар тухайн хэргийн учруулсан хохирол, хор уршгийн  талаар дутагдуулсан. Учир нь прокурорын яллах дүгнэлтэд дурдсан хохирол бодитоор мөнгөн дүнгээс гаргасан хохирол зөрүүтэй байгаа юм. Энэ зөрүүтэй хохирлыг хэнээс гаргуулах юм. 2 удаагийн үйлдлээр баримт үйлдээд Ораас хөрөнгө оруулсан байхад 4.860.000 төгрөгөөс бусад нь хууль ёсны зарцуулалт болж байгаа. Тэгвэл үлдсэн 40.000.000 гаруй төгрөгийг хэн хариуцаад байгаа юм, хаана, юунд зарцуулсан нь тодорхойгүй байгаа. Үүнийг зарцуулсан бичиг хэргийн ажилтны болон  нягтлангийн баримт хаана байгаа юм бэ. Иймд гэмт хэргийн хор уршгийн талаар ярьж, дүгнэлт гаргахад хүндрэлтэй буюу боломжгүй гэж үзэж байна. Үүнийг нотлох баримтаар шаардах нь зүйтэй. Мөн нэгдүгээр гарын үсэг болон хоёрдугаар гарын үсэг  зурсан хүмүүсийг хамт нь шалгах ёстой. Иймд хэргийг прокурорт буцааж өгнө үү ... гэв.

           

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь  хэсэгт тус тус зааснаар давж заалдах шатны шүүх тухайн хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг үндэслэж, прокурорын эсэргүүцэлд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлахгүйгээр хэргийг бүхэлд нь хянан шийдвэрлэлээ.

 А аймгийн Прокурорын газраас яллагдагч Д.Ц нь нийтийн албан тушаалтнаар ажиллаж байхдаа буюу А аймгийн О, у ажиллаж байхдаа албан үүргээ урвуулан ашиглаж буюу Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.3 дахь хэсэгт “Албан үүргээ гүйцэтгэхдээ хууль бусаар аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдэд давуу байдал олгох”, Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.6 дахь хэсэгт “Албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, хэтрүүлэхийг хориглоно”, Төрийн албаны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 1.2 дахь хэсэгт “Өргөсөн тангарагтаа үнэнч байж, нийтийн ашиг сонирхолд захирагдан ашиг сонирхлын зөрчилд автахгүй байх, хууль бус, шударга бус явдалтай эвлэрэхгүй байх”, Төрийн албаны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 1.7 дахь хэсэгт “Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн хэм хэмжээ, байгууллагын соёл, дэг журмыг сахиж, төрийн албаны нэр хүндийг эрхэмлэн дээдлэх”, Төсвийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.4.1 дэх хэсэгт “Төсвийг үр ашигтай, хэмнэлттэй байхаар төлөвлөж зарцуулах” гэж заасныг тус тус зөрчсөн, Албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж буюу томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн эсхүл томилолтоор ажилласан хоногийг нэмэгдүүлэн томилолтын мөнгийг олгуулах арга хэмжээ авч, тухайн мөнгийг байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулахаар эргэн татан төвлөрүүлэхдээ тодорхой хэмжээний мөнгийг томилолтын мөнгө орсон алба хаагчдаас авалгүй албаны эрх нөлөөгөө ашиглан, хийх ёсгүй үйлдлийг хийж буюу өөрт олгогдоогүй эрхийг эдэлж дансанд нь мөнгө үлдээх шийдвэрийг амаар гаргаж, уг шийдвэрийг хэрэгжүүлэх замаар А аймгийн Орын алба хаагчдын 2022 оны 03 дугаар улиралд томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн нэр бүхий 23 алба хаагчдад томилолтын 12.097.500 төгрөгийг 2022 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдөр олгуулж, үүнээс үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 6.966.000 төгрөгийг хураан төвлөрүүлж байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулсан боловч, мөн үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 1.006.000 төгрөгийг томилолтын мөнгө авсан алба хаагчдад үлдээж бусдад давуу байдал бий болгосон, түүнчлэн өөрийн 2022 оны 03 дугаар улиралд гамшиг, аюулт үзэгдэл, ослын голомтод томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүй нэмэгдүүлж баримт үйлдэн 1.260.000 төгрөгийг илүү авч өөрт давуу байдал бий болгосон, мөн А аймгийн Орын алба хаагчдын 2022 оны 04 дүгээр улиралд томилолтоор ажилласан хоногийн тоог үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлж, мөн томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн нэр бүхий 34 алба хаагчид томилолтын 37.059.000 төгрөгийг 2023 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр олгуулж, үүнээс үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 29.210.000 төгрөгийг хураан төвлөрүүлж байгууллагын үйл ажиллагаанд зарцуулах арга хэмжээ авсан боловч, мөн үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн 2.594.000 төгрөгийг томилолтын мөнгө авсан алба хаагчид үлдээж бусдад давуу байдал бий болгосон бөгөөд үргэлжилсэн үйлдлээр Оарт нийт 4.860.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж дүгнэж, түүнд холбогдох хэргийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэн, хавтаст хэргийг А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлсэн байна.

 Хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг шинжлэн судлахад яллагдагч Д.Цийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэж яллах дүгнэлт үйлдсэн бөгөөд яллагдагчийн аль үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлд заасан гэмт хэргийн шинжийг хангаж байгаа нь яллах дүгнэлт болон яллагдагчаар татах тогтоолд өөрчлөлт оруулсан тогтоол зэрэгт ойлгомжгүй,  аль үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн эсэх, эсхүл яллах дүгнэлтэд заасан мөнгөнөөс өөртөө 1.260.000 төгрөгийг авсан, бусад албан хаагчид 1.006.000 төгрөг болон 2.594.000 төгрөгийг өгч өөртөө болон бусдад давуу байдал бий болгосон гэх үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн эсэх нь ойлгомжгүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.5-д гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээг хэрэг бүртгэлт мөрдөн байцаалтын шатанд тогтоохоор, мөн хуулийн  32.10 дугаар зүйлд зааснаар яллах дүгнэлтэд хохирол хор уршгийн талаарх мэдээллийг тусгана гэж заасан. Хэрвээ томилолтоор ажиллаагүй алба хаагчдыг ажилласан мэтээр баримт үйлдэн эсхүл томилолтоор ажилласан хоногийг нэмэгдүүлэн томилолтын мөнгийг олгуулах арга хэмжээ авсан үйлдлийг гэмт хэргийн шинжтэй гэж үзсэн бол гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол хор уршгийн хэмжээг зөв тогтоогоогүй, яллагдагчийн өмгөөлөгч О.С нь А аймгийн Прокурорын газрын Ерөнхий прокурорт гомдол гаргасан байх бөгөөд А аймгийн Прокурорын газрын Ерөнхий прокурор Ц.С нь өмгөөлөгчийн гомдлыг хүлээн авахаас татгалзаж хариу өгөхдөө томилолтын мөнгийг албан хаагчдад 2022 онд 1.006.000 төгрөг, 2023 онд 2.594.000 төгрөг, өөртөө 2022 онд 1.260.000 төгрөгийг тус тус үлдээж авснаар энэ гэмт хэрэг төгс үйлдэгдсэнд тооцно гэсэн хариу өгсөн байдаг, яллах дүгнэлт болон яллагдагчаар татах тогтоолд гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол зөрүүтэй байгаа талаар гаргасан өмгөөлөгчийн хүсэлтийг хангах талаар заасан  анхан шатны шүүхийн дээрх дүгнэлтүүд үндэслэлтэй байна.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3 дугаар бүлэг, мөн хуулийн 4.6 дугаар зүйлд  тус тус заасан гэмт хэрэгт хамтран оролцогч уг хэрэгт байгаа эсэхийг шалгасны эцэст хэргийг шийдвэрлэх нь үндэслэлтэй.

Өөрөөр хэлбэл Д.Цид төсөв захиран зарцуулах эрх олгогдсон эсэх, олгогдоогүй тохиолдолд алба хаагчдын томилолтын мөнгийг олгох, мөнгөн гүйлгээ хийхэд 1 болон 2 дугаар гарын үсгийг зурсан эрх бүхий албан тушаалтан уг хэрэгт үгсэн тохиролцсон эсхүл үйлдлээрээ оролцсон эсэх, томилолт олгох хуудас, илтгэх хуудас түүнийг баталсан, цуглуулсан эрх бүхий албан тушаалтан уг хэрэгт үгсэн тохиролцож эсхүл үйлдлээрээ оролцсон эсэхийг шалгасны эцэст хэргийг шийдвэрлэх нь хуульд нийцэхээр байна.

            Иймд  А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ний өдрийн 2023/ШЗ/578 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хэвээр үлдээж, дээд шатны прокурорын эсэргүүцлийг хэрэгсэхгүй болгох зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх дүгнэлээ.      

 

          Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.4.2, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34, 39.9 дугаар зүйлийн 1.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

                                                      ТОГТООХ нь:

 

          1. А аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 08 дугаар сарын 16-ний өдрийн 2023/ШЗ/578 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хэвээр үлдээж, дээд шатны прокурорын эсэргүүцлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

2.  Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40.1 дүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаар оролцогч, прокурор, дээд шатны прокурор  шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүү арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэсэн үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын дээд шүүхэд гомдол, эсэргүүцэл гаргаж болохыг дурдсугай.

 

 

 

            ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                      В.Ц

 

                            ШҮҮГЧИД                                       Т.Д