Т.А-д холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

 

Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг тус шүүхийн шүүгч Д.Көбеш даргалж, Ерөнхий шүүгч С.Өмирбек, Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч М.Нямбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,   

 

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч А.Дауренбек даргалж шийдвэрлэсэн, тус шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 2024/ШЦТ/239 дүгээр шийтгэх тогтоолтой, шүүгдэгч Т.А-д холбогдох эрүүгийн 2413002430301 дугаартай, 3 хавтастай хэргийг шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэж 2024 оны 11 дүгээр сарын 05-ны өдөр хүлээн авч, Ерөнхий шүүгч С.Өмирбекийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв. 

 

Шүүх хуралдаанд прокурор Я.Дина, шүүгдэгч Т.А-, шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Я.Сьезд, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга А.Алсу нар оролцов.     

 

1. Монгол Улсын иргэн, яс үндэс ****, **** оны **дүгээр сарын **-ны өдөр ****** суманд төрсөн, ** настай, эрэгтэй, **** боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл ** хүнтэй, хамтран амьдрагчийн хамт ***** багт оршин суух хаягтай,

урьд Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2014 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 21/А дугаартай шийтгэх тогтоолоор 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2 дахь хэсэгт зааснаар 4 сарын хугацаагаар баривчлах ялаар, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 261 дүгээр зүйлийн 261.1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жилийн хугацаагаар хорих ялаар,

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрийн 40 дугаартай шийтгэх тогтоолоор 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2 дахь хэсэгт зааснаар 6 сарын хугацаагаар баривчлах ялаар, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 261 дүгээр зүйлийн 261.1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жилийн хугацаагаар хорих ялаар,

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн 105 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 700 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар,

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 12 дугаар сарын 03-ны өдрийн 175 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 720 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 6 сарын хугацаагаар хорих ялаар,

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн 150 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 720 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар,

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдрийн 183 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 6 сарын хугацаагаар хорих ялаар,

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 5 дугаар сарын 05-ны өдрийн 115 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил, 2 сарын хугацаагаар хорих ялаар,

Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 137 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жилийн хугацаагаар хорих ялаар тус тус ял шийтгүүлж байсан, хэрэг хариуцах чадвартай Т овогт Т.А-, /РД: *********/;

 

2. Холбогдсон хэргийн талаар:

2.1. Шүүгдэгч Т.А- нь 2023 оны 4 дүгээр сарын 27-ны өдөр Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын 5 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлан үйл ажиллагаа явуулдаг “Шегиртай” эмнэлгийн хажууд хохирогч Б.Б-ийн давсаг тус газарт хөлөөрөө өшиглөн зодож, түүний эрүүл мэндэд хэвлийн битүү гэмтэл, хэвлийн цус алдалт, давсгийн урагдал /хагалгаанд орсон/ гэмтлүүд бүхий эрүүл мэндэд нь хүнд хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэгт,

мөн 2021 оны 9 дүгээр сарын 18-аас 2021 оны 9 дүгээр сарын 19-ний өдөрт шилжих шөнө учрах саадыг арилгах зорилгоор өөрийн эзэмшлийн улсын дугааргүй “Мустанг-5” загварын тээврийн хэрэгсэл буюу машин механизм ашиглан, Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын 10 дугаар /Харасай/ багийн нутаг дэвсгэрт байрлах иргэн Х.Х-ын малын хашаанаас хохирогч П.Е-ийн 1 толгой эм ямаа болон хохирогч Х.Х-ын 1 толгой эм ямааг тус тус хулгайлан авч, нийт 210,000 төгрөгийн хохирол учруулах буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад заасан гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

 

3. Прокурорын 2024 оны 9 дүгээр сарын 24-ний  өдрийн 230 дугаар яллах дүгнэлтээр Т.А-ын дээрх үйлдлүүдийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад зааснаар зүйлчилж, хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн байна.

 

4. Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн  2024/ШЦТ/239 дүгээр шийтгэх тогтоолоор: 

4.1. Шүүгдэгч Т овогт Т.А-ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад заасан “Бусдын малыг машин механизм ашиглаж хулгайлах”, мөн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Хүний эрүүл мэндэд хүнд хохирол санаатай  учруулах” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож,

4.2. Шүүгдэгч Т.А-д Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад зааснаар 2 /хоёр/ жил, 1 /нэг/ сарын хугацаагаар хорих ял, мөн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 2 /хоёр/ жилийн хугацаагаар хорих ял тус тус шийтгэж,

4.3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шүүгдэгч Т.А-д Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад зааснаар оногдуулсан 2 /хоёр/ жил, 1 /нэг/ сарын хугацаагаар хорих ял дээр Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 2 /хоёр/ жилийн хугацаагаар хорих ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх хорих ялыг 4 /дөрөв/ жил, 1 /нэг/ сарын хугацаагаар тогтоож,

4.4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.А-д оногдуулсан 4 /дөрөв/ жил, 1 /нэг/ сарын хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлж,

4.5. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.10 дугаар зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.А-ын баривчлагдсан, цагдан хоригдсон 55 /тавин тав/ хоногийг түүний эдлэх хорих ялаас хасаж тооцохоор шийдвэрлэжээ.

 

5. Шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлын агуулга:

5.1. Монголын Хуульчдын холбооны гишүүн, өмгөөлөгч Я.Сьезд, шүүгдэгч Т.А- нар бид Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 2024\ШЦТ\239 дугаартай шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч давж заалдах гомдол гаргаж байна. Учир нь анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Т.А-ын нийт эдлэх ялын хэмжээг 4 жил 1 сараар тогтоосон нь ял хүндэрсэн гэж үзэж байна. Шүүгдэгч Т.А- нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлд заасан учруулсан хохирлыг төлсөн, үйлдсэн хэргээ гэмшиж байгаа, бусдад төлөх нэг ч төгрөгийн төлбөргүй байна. Харин шүүгдэгч Т.А-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй гэж үзэж байна.

5.2. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолын хууль зүйн үндсийг хянан үзээд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3-д “энэ хуулийн тусгай ангид хорих ялын доод хэмжээг хоёр жилээс дээш дээд хэмжээг найман жил хүртэл хугацаагаар тогтоосон гэмт хэрэг үйлдсэн хүн тухайн гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн бол тухайн зүйл, хэсэг, заалтад заасан ялын дээд хэмжээний хоёрын нэгээс хэтрүүлэхгүйгээр, ялын доод хэмжээний хоёрны нэгээс багагүй ял оногдуулна” гэж зааснаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил, 1 сарын хугацаагаар хорих ял, мөн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил 1 сарын хугацаагаар хорих ял оногдуулж Т.А-ын эдлэх нийт ялын хэмжээг 2 жил 2 сараар хөнгөрүүлэн тооцож өгч шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгөхийг хүсье.

 

6. Прокурорын давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, дүгнэлтэд:

6.1. Шүүгдэгч Т.А-д холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэсэн Баян-Өлгий аймгийн сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 239 дүгээр шийтгэх тогтоолд шүүгдэгч Т.А- болон түүний өмгөөлөгч нараас давж заалдах журмаар гомдол гаргасан.

6.2. Шүүгдэгч Т.А-д холбогдох хэргийг анхан шатны шүүхээс шийдвэрлэхдээ түүний хувийн байдал, гэмт хэргийн нөхцөл байдал, гэмт хэргийн улмаас учруулсан, хохирол, хор уршиг зэрэг нөхцөл байдлуудыг харгалзаад түүний холбогдсон нэг хэрэгт нь 2 жил, 1 сар, нөгөө хэрэг нь 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх хорих ялыг 4 /дөрөв/ жил, 1 /нэг/ сарын хугацаагаар хорих ял оногдуулж шийдвэрлэсэн. Иймд шүүгдэгчийн хувийн байдал, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдлыг шийтгэх тогтоол дэлгэрэнгүй дүгнэлт  хийсэн. Анхан шатны шүүх хуралдаанд шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн зүгээс гаргасан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлд заасныг хэрэглэх тухайн саналыг хэрэглэх боломжгүй гэж үзсэн.  Өөрөөр хэлбэл Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийг заавал хэрэглэх ёстой хуулийн зохицуулалт биш, шүүхийн эрх хэмжээний асуудал учраас анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч Т.А-ын хувийн байдал, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдлыг харгалзаад Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлд заасан хуулийн зохицуулалтыг хэрэглээгүй. Мөн өмнө нь  шүүгдэгч Т.А- мал хулгайлах гэмт хэрэгт хэд хэдэн удаа холбогдож байсан,  хэдийгээр хохирол, хор уршгийг арилгаж, гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч оролцсон ч гэсэн тухайн хуулийн зохицуулалтыг анхан шатны шүүхээс өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд хэрэглээгүй.

6.3. Иймд шүүгдэгч Т.А-ын холбогдсон гэмт хэрэг, түүний хувийн байдлыг үндэслэн анхан шатны шүүх үндэслэл бүхий дүгнэлт хийгээд, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсэн. Прокурорын зүгээс анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол үндэслэлтэй, түүнд эрүүгийн хариуцлага оногдуулсан 239 дүгээр шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь  хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүх тухайн хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг үндэслэж, шүүгдэгчийн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянав. 

 

8. Мөрдөн шалгах ажиллагааны үед болон анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааны үеэр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтын хүрээнд шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар дүгнэлт хийх боломжтой, мөрдөн шалгах ажиллагааны үед болон шүүхээр хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг зөрчсөн байдал тогтоогдоогүй тул шийтгэх тогтоол хууль ёсны бөгөөд үндэслэлтэй байх шаардлагыг хангасан байна.

 

9. Шүүгдэгч Т.А- нь 2023 оны 4 дүгээр сарын 27-ны өдөр Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын 5 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт байрлан үйл ажиллагаа явуулдаг “Шегиртай” эмнэлгийн хажууд хохирогч Б.Б-ийн давсаг тус газарт хөлөөрөө өшиглөн зодож, түүний эрүүл мэндэд хэвлийн битүү гэмтэл, хэвлийн цус алдалт, давсгийн урагдал /хагалгаанд орсон/ гэмтлүүд бүхий эрүүл мэндэд нь хүнд хохирол санаатай учруулсан  хэргийн нөхцөл байдал нь :

• Хүний их эмч Х.Бауыржанаас 2023 оны 4 дүгээр сарын 27-ны өдөр гаргасан гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл /1 дэх хавтаст хэргийн 01 дэх тал/,
• Хохирогч Б.Б-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Өнөөдөр буюу 2023 оны 04 дүгээр сарын 27-ны өглөө иргэн Т.А-ын гэрт хоноод Хызыр гэх иргэнтэй 1 шил архи уугаад өглөө 10 цагийн орчимд Өлгий сумын 5 дугаар багт байдаг “Шегиртай” гэх эмнэлгийн хажуугаар зах руу ганцаараа явж байх үед миний хажууд машины зам дагуу иргэн Т.А- мотоциклтой ирж зогсоод “...чи миний гэрт байсан ноолуурыг хулгайлж авсан байна, тэр ноолуур хаана байна...” гэж хэлээд мотоциклоос бууж ирээд шууд миний давсаг хэсэг рүү хөлөөрөө 1-2 удаа хүчтэй өшиглөсөн юм. Энэ үед Т.А- цагдаа руу дуудлага өгч 2 цагдаа ирээд Т.А- бид хоёрыг цагдаа дээр авч ирсэн. Тухайн үед Т.А- бид хоёроос өөр хүн байгаагүй. Намайг Т.А- гэдэг залуу 1-2 удаа миний давсаг хэсэг рүү өшиглөсөн юм...” гэх мэдүүлэг /1 дэх хавтаст хэргийн 05-06 дахь тал/,
• Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч А.Мартын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Б.Б- нь 2023 оны 4 дүгээр сарын сүүлээр хүнд зодуулаад Баян-Өлгий аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт хагалгаанд орж эмчлүүлсэн.., ...6 сарын сүүл үеэс гэртээ сардаа нэг удаа согтуу ирж хонож явдаг байсан ч хамгийн сүүлд 9 сард нэг удаа согтуу ирээд хонож яваад 10 сар хүртэл гэртээ ирээгүй, холбоо бариагүй. Тухайн оны 10 сарын сүүлээр танихгүй нэг дугаараас нөхөр болох Б.Б- нь залгаад Улаанбаатар хотод байгаа талаар надад хэлсэн, гэхдээ Улаанбаатар хотын хаана юу хийж байгаа талаараа надад хэлээгүй. Б.Б-ээс хэнд зодуулсан талаараа асуухад А- гэх залуу Өлгий сумын 5 дугаар багт зах руу явж байх замд намайг зодсон гэж хэлж байсан.., ...гомдол, санал нэхэмжлэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг /1 дэх хавтаст хэргийн 190-191 дэх тал/,
• Гэрч С.Ариунболдын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Өлгий сумын 5 дугаар багийн нутаг дэвсгэр “Шегиртай” гэх эмнэлгийн урд зам дагуу очих үед иргэн Т.А- нь Б.Б-ийн хамт байсан. Бид нар очих үед Б- нь согтуу газарт хэвтэж байсан ба түүний хажууд иргэн Т.А- зогсож байсан. Б.Б-ийг авч явах гэхэд хөл дээрээ зогсож чадахгүй, гишгэхгүй байсан болохоор эмнэлгийн эмч дуудаж үзүүлэхэд даралт хэвийн байна, эрүүлжүүлэх саатуулах байранд хэвтүүлж болно гэж хэлсний дагуу авч явсан юм...” гэх мэдүүлэг /1 дэх хавтаст хэргийн 09-10 дахь тал/,
• Гэрч Ц.Эрдэнэтогтохын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...2023 оны 4 дүгээр сарын 27-ны өдөр 12 цаг 10 минутын үед Б.Б- нь согтуурсан байдалтай эрүүлжүүлэх саатуулах байранд хүргэгдэж ирсэн ба ирэхдээ Баян-Өлгий аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн яаралтай түргэн тусламжийн тасгийн эмчийн тэмдэглэлийг үндэслэн хүлээн авсан.., ...үзлэг хийхэд ямар нэгэн ил харагдах шарх сорви гэмтэл байгаагүй, амин үзүүлэлт хэвийн байсан. Б.Б-ийг камерийн өрөөнд оруулж хяналт тавьж ажиллаж байх явцад Б.Б- нь эрүүлжүүлэх байрны өрөөний төмөр хаалгыг цохиод “би бие засмаар байна” гэж хэлсний дагуу эрүүлжүүлэх байрны ариун цэврийн өрөөнд дагуулж аваачиж бие засуулах гэхэд Б.Б- нь надад хандаж “...би шээж чадахгүй байна” гэж хэлсэн. Түүнийг дагуулан эмчийн өрөөнд оруулж дахин биед нь үзлэг хийж, шээсний суваг боогдсон байх магадлалтай байсан тул 14 цаг 40 минутын үед Баян-Өлгий аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн 7042103 дугаарын утсанд холбогдож дуудлага өгсний дагуу түргэн тусламж ирээд Б.Б-ийг аваад явсан. Би тухайн үед Б.Б-ээс ямар шалтгааны улмаас бие засаж чадахгүй байгаа талаар тодруулж асуухад намайг Т.А- гэх залуу зодож миний бөөрөн тус газар руу өшиглөсөн, тэгээд би бие засаж чадахгүй байна...” гэх  мэдүүлэг /1 дэх хавтаст хэргийн 182 дахь тал/,
• Баян-Өлгий аймгийн Шүүх шинжилгээний хэлтсийн ахлах зэргийн шинжээч эмч цагдаагийн хошууч цолтой К.Хайратын 2023 оны 5 дугаар сарын 05-ны өдрийн 332 дугаартай “...иргэн Б.Б-ийн биед хэвлийн битүү гэмтэл, хэвлийн цус алдалт, давсгийн цус урагдал /хагалгаанд орсон/ гэмтэл тогтоогдлоо. Дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ. Дээрх гэмтэл нь 1-10 хоногтоо үүссэн. Иргэн Б.Б-ийн дээрх гэмтэл нь ерөнхий хөдөлмөрлөх чадварын тогтонги алдалтанд удаан нөлөөлөх. Иргэн Б.Б-ийн биед үүссэн гэмтлүүд нь шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.2.1 -т, 3.1.12-т зааснаар амь биед аюултай тул гэмтлийн хүнд зэрэгт хамаарна...” гэх дүгнэлт /1 дэх хавтаст хэргийн 14-15 дахь тал/,
• СД бичлэгт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /1 дэх хавтаст хэргийн 20-23 дахь тал/,
• Эд мөрийн баримтаар тооцох тухай тогтоол /1 дэх хавтаст хэргийн 24 дэх тал/,
• Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч А.Мартаас гаргаж өгсөн баримт /1 дэх хавтаст хэргийн 194 дэх тал/ зэрэг хуульд заасан журмаар цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтуудаар бүрэн, хөтөлбөргүй тогтоогджээ. 

 

10. Шүүгдэгч Т.А- нь 2021 оны 9 дүгээр сарын 18-аас 2021 оны 9 дүгээр сарын 19-ний өдөрт шилжих шөнө учрах саадыг арилгах зорилгоор өөрийн эзэмшлийн улсын дугааргүй “Мустанг-5” загварын тээврийн хэрэгсэл буюу машин механизм ашиглан, Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын 10 дугаар /Харасай/ багийн нутаг дэвсгэрт байрлах иргэн Х.Х-ын малын хашаанаас хохирогч П.Е-ийн 1 толгой эм ямаа болон хохирогч Х.Х-ын 1 толгой эм ямааг тус тус хулгайлан авч, нийт 210,000 төгрөгийн хохирол учруулсан хэргийн нөхцөл байдал нь:

• Цагдаагийн алба хаагчийн илтгэх хуудас /2 дахь хавтаст хэргийн 02 дахь тал/,
• Хэргийн газрын нөхөн үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /2 дахь хавтаст хэргийн 33-36 дахь тал/,
• Хохирогч П.Е-ээс гаргаж өгсөн баримтууд /2 дахь хавтаст хэргийн 09-10 дахь тал/,
• Хохирогч Х.Х-аас гаргаж өгсөн баримтууд /2 дахь хавтаст хэргийн 15-20 дахь тал/,
• Хохирогч П.Е-ийн хулгайд алдагдсан ямаанд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /2 дахь хавтаст хэргийн 22-24 дэх тал/,
• Баян-Өлгий Өлгий сумын 9 дүгээр багийн иргэн М.А-ийн хашаанд хулгайлсан ямааг нууж байсныг илрүүлэн иргэн М.А-ээс нэг тооны ямааг үзлэг хийж, хураан авсан тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт /2 дахь хавтаст хэргийн 26-27 дахь тал/,
• Эд зүйл хүлээлгэн өгсөн тухай тэмдэглэл /2 дахь хавтаст хэргийн 29 дэх тал/,
• Мэдүүлгийг газар дээр нь шалгасан тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт /2 дахь хавтаст хэргийн 37-41 дэх тал/,
• Эд зүйлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /2 дахь хавтаст хэргийн 46-47 дахь тал/,
• Эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн 02 дугаартай прокурорын тогтоол, эд хөрөнгө битүүмжилсэн тухай тэмдэглэл /2 дахь хавтаст хэргийн 52-54 дэх тал/,
• Хохирогч П.Е-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...2021 оны 9 дүгээр сарын 19-ний өглөө миний гар утас луу залгаж таны нэг тооны ямааг миний нэг тооны ямаатай хамт өнгөрсөн шөнө хулгайд алдагдсан байна гэж намайг дуудсан. Миний хулгайд алдагдсан ямаа бол бүтэн халзан, хар алаг зүсмийн, мухар сааж байсан эм ямаа байсан бөгөөд сүүлийн үзүүр хэсэгт цагаантай, зөв талын бөөр хэсгээр алаг цагаантай, зөв талын чихний урьдаас таримал, буруу талын чихний үзүүрээс болон араас ухам имтэй, зөв талын хойд хөлний шилбэ хэсгээр цагираг цагаантай нас гүйцсэн ямаа байсан. Миний хулгайд алдагдсан бүтэн халзан хар алаг зүсмийн, мухар эм ямааг цагдаагийн байгууллагын ажилтан Өлгий сумын 9 дүгээр багийн иргэн М.А гэх хүний хашаанд хашигдаж байхад олж өгч надад хүлээлгэн өгсөн. Би хулгайд алдагдсан нэг тооны ямааг хүлээн авсан болохоор одоо надад ямар нэгэн хохирол байхгүй болно...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 23 дахь тал/,
• Хохирогч П.Е-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед дахин өгсөн: “...гомдол санал нэхэмжлэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 153 дугаар хуудас/,
• Хохирогч Х.Х-ын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Өдөр бүр өөрийн ямааг манаж хонодог байсан ба би өвөлжөө лүү явахад манай хашаанаас 2 тооны ямааг хулгайлсан байна. Уг хулгайч намайг сайн мэддэг бөгөөд өдөр бүр намайг харж явдаг хүн гэж би өөрөө дотроос бодож байна. Тэгээд би хулгайд алдагдсан ямааг цагдаагийн байгууллагад зөвхөн тэмдэглүүлсэн ба ямар нэгэн өргөдөл гомдол гаргаагүй байсан. Яагаад гэвэл өдөр бүр өөрөө манаж хонодог учраас хулгайчийг өөрөө барьж авах санаатай байсан. Манай хулгайд алдагдсан ямаа болон гаднаас нийлүүлсэн П.Е- гэх хүний ямааг манай эхнэр болох С сайн мэдэж байгаа ба орой сааж тоолоод хашаанд оруулаад өглөө тоолж гаргадаг. Тийм учраас сайн мэдэж байгаа болно...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 14 дэх тал/,
• Хохирогч Х.Х-ын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед дахин өгсөн: “...үнэлгээний дүгнэлтийн дагуу миний хохирлыг гэм буруутай этгээдээр төлж барагдуулж, хуулийн хариуцлага хүлээлгэж өгөхийг хүсэж байна...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 155 дахь тал/,
• Гэрч А.С-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...2021 оны 9 дүгээр сарын 18-ны орой мал бэлчээрээс ирэхээр нь тоолж оруулан П.Е-ийн 2 тооны ямаатай нийлүүлж өөрийн хэдэн тооны ямааг сааж хашаанд оруулсан. Тэгээд өдөр бүр нөхөр болох Х.Х- манаж хонодог байсан ба тухайн өдөр өвөлжөө лүү хашаа барихаар явсан байсан. Тэр өдрийг далимдуулан манай хашаанаас 2021 оны 9 дүгээр сарын 18-аас 19-нд шилжих шөнө манай өөрийн нэг тооны ямаа, П.Е- гэх хүний нэг тооны ямаа нийт 2 тооны ямаа хулгайд алдагдсан. Тухайн сааж байсан ямааг хулгайд алдагдсан гэж бодоогүй бөгөөд өглөө бүр саадаг ямаа байхгүй болохоор 2 тооны ямаа хулгайд алдагдсаныг мэдэж нөхөрт мэдэгдэхэд цагдаагийн байгууллагад мэдэгдээрэй гэсэн. Тэгээд 2021 оны 9 дүгээр сарын 19-ний өдөр цагдаагийн байгууллагад тэмдэглүүлсэн. Миний бие орой мал бэлчээрээс ирэхэд ямаануудыг саадаг бөгөөд П.Е-ийн 2 тооны ямааг ч нэмж саадаг байсан. Маргааш нь ямааг хашаанаас гаргахад тоолж гаргаад орой ирэхэд тоолж оруулдаг. Тухайн өглөө ямааг сааж гаргах гэж хашаанд очиход П.Е-ийн ямаа хамгийн түрүүнд гүйж ирдэг байсан ба тэр өдөр байхгүй болохоор нь хулгайд алдагдсаныг мэдээд үлдсэн малыг зүсэлж тоолсон...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 83 дахь тал/,
• Гэрч М.А-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...2021 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өглөө босоод гадаа гарахад манай хашаанд нэг ямааны дуу гарахаар нь очиж харахад манай малын хашаанд нэг тооны мухар бүтэн халзан бөөр хэсгээр цагаан алагтай, сүүл хэсгээр цагаантай, зөв талын чихний урьдаас таримал имтэй, буруу талын чихний араас болон үзүүр хэсгээс ухам имтэй эм ямаа байсан. Тэгээд эхнэрээс ирж асуухад манай хашаанд байгаа ямааг Тилеген овогтой А- авч ирж оруулаад явсан шиг байна гэхээр нь хоорондоо ярилцаад гэрт байж байхад хамаатан ах болох Тилеген овогтой А- улаан өнгийн хятад мотоциклээр ирсэн. Тэгээд Т.А-д манай хашаанд оруулсан ямаа хэний ямаа вэ гэж асуухад миний авч ирсэн ямаа байгаа юмаа эргэж ирээд авах болно гэхээр манай эхнэр гэрээс гарч ирээд загнаж хулгайн малыг манай хашаанаас аваад яв цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэх болно гэхээр нь Т.А- би эргэж ирээд аваад явна гэж хэлээд яваад өгсөн. Тэгээд 2-3 цагийн дараа цагдаагийн байгууллагаас хүн ирж үзлэг хийгээд манай хашаанд байгаа нэг тооны ямааг аваад явсан. Манай малын хашаанд нэг тооны мухар бүтэн халзан бөөр хэсгээр цагаан алагтай, сүүл хэсгээр цагаантай, зөв талын чихний урьдаас таримал имтэй, буруу талын чихний араас болон үзүүр хэсгээс ухам имтэй эм ямаа байсан. Манай хашаанд оруулсан ямааг би болон манай эхнэр Ах үзсэн. Манай хашааны үүдэнд Т.А-н мотоциклийн мөр байсан. Өөр ямар нэгэн мөр анзаараагүй байсан. Уг ямааг баталгаатай Т.А- оруулж явсан ба маргааш нь шууд ирээд ямааг эргэж ирээд авна гэж яваад өгсөн. Тэгээд би Т.А- ганцаараа ирсэн байх гэж бодож байна...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 86-87 дахь тал/,
• Гэрч О.Ах-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...2021 оны 9 дүгээр сарын 20-ны өглөө босож байхад хадам ах болох Т овогтой А- ирж танай малын хашаанд байгаа ямаа миний ямаа байгаа шүү би хэсэг хугацааны дараа ирж авна гэж хэлээд яваад өгсөн. Тэгээд хэсэг хугацааны дараа нөхөр гадаа гараад намайг дуудсан. Тэгээд манай хашаанд байгаа ямаа хэний ямаа гэхээр нь өчигдөр бид нар ирэхэд манай хашаанд байсан. Тэгээд чамд хэлэх гэж мартсан байна. Танай хамаатан ах болох Тилеген овогтой А- ирж миний ямаа байгаа юм эргэж ирээд аваад явна гэж хэлсэн гэж нөхөрт мэдэгдсэн. Манай малын хашаанд байсан нэг тооны ямаа нь мухар бүтэн халзан бөөр хэсгээр цагаан алагтай, сүүл хэсгээр цагаантай, зөв талын чихний урьдаас таримал имтэй, буруу талын чихний араас болон үзүүр хэсгээс ухам имтэй эм ямаа байсныг бид хоёр сайн харсан. Тэгээд гэрт байж байхад хадам ах болох Т овогтой А- улаан өнгийн хятад мотоциклээр ирсэн. Тэгээд Т.А-д манай хашаанд оруулсан ямаа хэний ямаа вэ гэж манай нөхөр асуухад миний авч ирсэн ямаа байгаа юмаа эргэж ирээд авах болно гэхээр би гэрээс гарч ирээд загнаж хулгайн малыг манай хашаанаас аваад яв цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэх болно гэхээр нь Т.А- би эргэж ирээд ямааг аваад явна гэж хэлээд яваад өгсөн. Танай хашаанд байгаа ямаа ямар нэгэн хулгайн ямаа биш өөрийн ямаа байгаа шүү эргэж ирээд аваад явна гэж хэлээд яваад өгсөн. Дараа нь цагдаа дуудах болно гэхээр нь байж байгаарай цагдаад хэлээд хэрэггүй шүү гэж Т.А- хэлсэн. Манай хашаанд оруулсан ямааг Т.А-ын өөрийн ямаа гэж бодсон бөгөөд Т.А- эргэж ирээд авна гэхээр нь цагдаагийн байгууллагад мэдэгдээгүй байсан. Хулгайн мал гэдгийг огт мэдээгүй болно...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 92-93 дахь тал/,
• Гэрч С.С-ны мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...2021 оны 9 дүгээр сарын 18-аас 19-нд шилжих шөнө хонох газар байхгүй болоод шөнийн 01-ээс 02 цагийн хооронд байх Өлгий сумын 9 дүгээр багт байрлах Т.А-ын гэрт хонох гэж ганцаараа очиход Т.А- гэртээ байхгүй байсан ба гэр нь цоожтой байсан. Тэгээд Т.А-ыг гэрийн хажууд хүлээж байхад урьд нь өөрийн унаж байсан улаан өнгийн хятад мотоцикпээр нэг тооны ямааг мотоциклийн банканд хөндлөнгөөр тавьж гэрийн хажууд ирж зогсолгүй Өлгий сумын 9 дүгээр багт нэг айлын хашаанд очоод мотоциклийн гэрэл нь алга болсон. Тэгээд би Т.А- хулгайн мал авч ирснийг мэдэж дараа нь надад гай болж магадгүй гэж бодоод шууд яваад өгсөн. Дараа нь Т.А- 2021 оны 9 дүгээр сарын 18-аас 19-нд шилжих шөнө 1 тооны ямааг мотоциклтэй авч яваад гэрэл нь алга болсон айл руу дагуулж ирсэн. Уг айл нь урьд нь бид хоёр ирж Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраас зүүж өгсөн цагийн зайг цэнэглэж байсан Т.А-ын ахын гэр мөн байсан ба тухайн айлд хүн байхгүй байсан. Тэгээд хашааны гадна талд мотоциклоо тавьж хашаанд ороход хашаан дотор нэг тооны хөх алаг зүсмийн мухар халзан ямаа харагдаж байсан. Уг ямааг Т.А- очиж байгаа эсэхийг нь үзээд хашааны хаалгыг гаднаас нь чулуугаар дарж хашаанаас гараад мотоциклээр бид хоёр төв руу явсан...” гэх мэдүүлэг /2 дахь хавтаст хэргийн 96-97 дахь тал/,
• “Ашид билгүүн” ХХК-ийн 2022 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн БӨА-22-075, БӨА-22-076 дугаартай “...“...2021 оны 9 дүгээр сарын байдлаар нас гүйцсэн 1 тооны эм ямааны үнэ 105,000 /нэг зуун таван мянган/ төгрөг байх боломжтойг тодорхойлов.” Гэх үнэлгээний дүгнэлт /ХХ-ийн 58-61, 67-70 дахь тал/,
• “Ашид билгүүн” ХХК-ийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 14-ний өдрийн БӨА-22-21 дугаартай “...2021 оны 10 дугаар сараас 2022 оны 01 дүгээр сарын хооронд БНХАУ- д үйлдвэрлэгдсэн, хуучивтар, “Мустанг-5” загварын мотоцикл 850,000 /найман зуун тавин мянган/ төгрөг байх боломжтойг тодорхойлов.” гэх үнэлгээний дүгнэлт /2 дахь хавтаст хэргийн 77-81 дэх тал/ зэрэг хуульд заасан журмаар цуглуулж, бэхжүүлсэн нотлох баримтуудаар бүрэн, хөтөлбөргүй тогтоогджээ. 

 

11. Эрүүгийн хэрэгт хуульд заасан үндэслэл, журмаар цугларсан дээрх нотлох баримтуудаас үзэхэд шүүгдэгч Т.А-ын хүний эрүүл мэндэд хүнд хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийг үйлдсэн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх заалтад зааснаар, түүний учрах саадыг арилгах зорилгоор өөрийн эзэмшлийн улсын дугааргүй “Мустанг-5” загварын тээврийн хэрэгсэл буюу машин механизм ашиглан, хохирогч П.Е-ийн 1 толгой эм ямаа болон хохирогч Х.Х-ын 1 толгой эм ямааг тус тус хулгайлан авсан үйлдлүүдийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтаар тус тус зүйлчилсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй буюу хууль ёсны зарчмыг хангасан байна.

 

12. Шүүгдэгч Т.А-д хуульд заасан төрөл, хэмжээний дотор, мөн эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нийтлэг журмыг баримталж, учруулсан хохирлыг нөхөн төлсөн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн зэрэг нөхцөл байдлуудыг ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцож, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад зааснаар 2 /хоёр/ жил, 1 /нэг/ сарын хугацаагаар хорих ял, мөн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 2 /хоёр/ жилийн хугацаагаар хорих ял тус тус шийтгэж, мөн хуулийн 6.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар түүнд оногдуулсан хоёр жил, нэг сарын хугацаагаар хорих ял дээр хоёр жилийн хугацаагаар хорих ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх хорих ялыг дөрвөн жил, нэг сарын хугацаагаар тогтоож, уг хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлэхээр шийдвэрлэсэн нь шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, тухайн гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, гэм буруугийн хэлбэрт нь тохирсон, шударга ёсны зарчмыг хангасан гэж давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаас дүгнэв.

 

13. Шүүгдэгч болон түүний өмгөөлөгчөөс “...Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3-д “энэ хуулийн тусгай ангид хорих ялын доод хэмжээг хоёр жилээс дээш дээд хэмжээг найман жил хүртэл хугацаагаар тогтоосон гэмт хэрэг үйлдсэн хүн тухайн гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн бол тухайн зүйл, хэсэг, заалтад заасан ялын дээд хэмжээний хоёрын нэгээс хэтрүүлэхгүйгээр, ялын доод хэмжээний хоёрны нэгээс багагүй ял оногдуулна” гэж зааснаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил, 1 сарын хугацаагаар хорих ял, мөн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил 1 сарын хугацаагаар хорих ял оногдуулж Т.А-ын эдлэх нийт ялын хэмжээг 2 жил 2 сараар хөнгөрүүлэн тооцож өгч шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгөхийг хүсье” гэсэн давж заалдах гомдлыг гаргажээ.   

Анхан шатны шүүх нь шүүгдэгч Т.А-д эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн холбогдох зүйл, хэсгийг зөв тайлбарлаж хэрэглэсэн, шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан, эсхүл шүүхийн шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулах талаарх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан аль нэг үндэслэл тогтоогдоогүй байх тул ял шийтгэлийн хэмжээг багасгаж өгнө үү гэсэн давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтаар энэ хуулийн тусгай ангид хорих ялын доод хэмжээг хоёр жилээс дээш, дээд хэмжээг найман жил хүртэл хугацаагаар тогтоосон гэмт хэрэг үйлдсэн хүн тухайн гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн бол тухайн зүйл, хэсэг, заалтад заасан ялын дээд хэмжээний хоёрны нэгээс хэтрүүлэхгүйгээр, ялын доод хэмжээний хоёрны нэгээс багагүй ял оногдуулж болохоор хуульчилсан. Шүүгдэгч Т.А- нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, мөн хуулийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4 дэх заалтад заасан хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэхээр заасан гэмт хэргүүдийг тус тус үйлдсэн нь нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн, яллах дүгнэлтийн хавсралтад зааснаар энэ хэргийн улмаас бусдад төлөх төлбөргүй болох нь тогтоогдсон боловч түүний үйлдсэн гэмт хэрэг, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, хувийн байдал зэргийг нь харгалзаж, анхан шатны шүүхээс түүнд хуульд зааснаар тус тус оногдуулсан хорих ялыг хөнгөрүүлээгүй буюу шүүх эрх хэмжээнийхээ хүрээнд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг хэрэглээгүйг буруутгах хууль зүйн үндэслэл тогтоогдсонгүй.

 

14. Иймд дээр дурдсан үндэслэлүүдээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, шүүгдэгч болон түүний өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэлээ.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтыг удирдлага болгож,

 

ТОГТООХ нь:

           

1. Баян-Өлгий аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 2024/ШЦТ/239 дүгээр шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж, шүүгдэгч Т.А-, түүний өмгөөлөгч Я.Сьезд нарын давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгосугай.  

 

2. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40.1 дүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаар “шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах”, “Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн”, “хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр  хэрэглэсэн”, “эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой” зэрэг үндэслэлүүдээр давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор оролцогч, прокурор, дээд шатны прокурор хяналтын журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргаж болохыг тайлбарласугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                         Д.КӨБЕШ

 

ШҮҮГЧ                                                М.НЯМБАЯР

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                             С.ӨМИРБЕК