Ч.Х*******т холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

Булган аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Д.Азжаргал даргалж, шүүгч Л.Хишигдэлгэр, шүүгч Л.Ариунцэцэг нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

Прокурор М.Сайнзаяа

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Б*******

Шүүгдэгч Ч.Х*******

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Э.Н******* нарыг оролцан

Булган аймаг дахь Сум дундын анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Ё*******гийн даргалж хийсэн 05 оны 01 дүгээр сарын 8-ны өдрийн 05/ШЦТ/7 дугаартай шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч, шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн Ч.Х*******т холбогдох эрүүгийн 1500007 дугаартай хэргийг 05 оны 0 дугаар сарын 6-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Л.Ариунцэцэгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Монгол Улсын иргэн, Ч*******ын Х*******.

Ч.Х******* нь Булган аймгийн Б******* сумын Х******* дугаар багийн нутаг “Булган ” гэх газрын ойгоос 0 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 1-ний өдрийн хооронд зохих зөвшөөрөлгүйгээр Монгол Улсын засгийн газрын 15 оны 08 дугаар сарын 5-ны өдрийн 153 дугаар тогтоолын хавсралтаар батлагдсан Ховор ургамлын жагсаалтад орсон хуш модны самар, үр нийт 1 кг 35 гр түүж, Булган аймгийн Булган сумын нутаг дэвсгэрт -10 улсын дугаартай “Тоёота приус-11” загварын тээврийн хэрэгсэл ашиглан тээвэрлэсний улмаас байгаль экологид 5,118,701 төгрөгийн шууд хохирол учрсан, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хийн дүгээр зүйлийн дэх хэсгийн 3-т “ургамлын аймагт учирсан хохирлыг тухайн ургамлын экологи-эдийн засгийн үнэлгээг тав дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр” тогтооно гэсний дагуу нэмэгдүүлэн тооцоход нийт 15,53,505 төгрөгийн шууд бус хохирол учрсан гэх Эрүүгийн хийн тусгай ангийн .8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт  заасан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Булган аймгийн Прокурорын газраас: Эрүүгийн хийн тусгай ангийн .8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдан яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн.

Булган аймаг дахь Сум дундын анхан шатны шүүх:

Шүүгдэгч ******* ******* овогт Ч*******ын Х*******ыг Эрүүгийн хийн тусгай ангийн .8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Зохих зөвшөөрөлгүйгээр, хьд зааснаас өөр зорилгоор ховор ургамлын үрийг түүсэн, тээвэрлэсэн” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

Эрүүгийн хийн тусгай ангийн .8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ч.Х*******т 1 /нэг/ жил /хоёр/ сарын хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял оногдж,

Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 5.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялын хугацаанд шүүгдэгч Ч.Х*******ыг Булган аймгийн Булган сумын нутаг дэвсгэрээс гарахыг хориглож, хэрэв хориглосон бүсээс гарахаар бол эрх бүхий байглагын зөвшөөрөлтэйгөөр зорчих үүргийг  хүлээлгэж,

Шүүгдэгч Ч.Х******* нь зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг биелүүлээгүй бол Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 5.5 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүх эдлээгүй үлдсэн зорчих эрхийг хязгаарлах ялын нэг хоногийг хорих ялын нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг санж,

Иргэний хийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1 дэх хэсэг, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хийн дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хийн 7 дугаар зүйлийн 7. дахь хэсгийн 7..3 дахь заалтад зааснаар байгаль экологид учрсан 75,356,103 /далан таван сая гурван зуун тавин зургаан мянга нэг зуун гурав/ төгрөгийг шүүгдэгч Ч.Х*******аас гаргж Байгаль орчин, уур амьсгалын сангийн /РД: 08508/ Төрийн сан дахь 1000001300 тоот дансанд орж,

Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 3, дэх хэсэгт заасныг баримтлан шүүгдэгч Ч.Х*******ын хэрэг үйлдэж олсон Булган аймгийн Цагдаагийн газрын эд мөрийн баримт хадгалах өрөөнд хадгалагдаж буй 0 оны 8 дүгээр сарын 30-ны өдрийн байдлаар 1  килограмм 35 грамм жинтэй хуш модны самрын үр болон гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан “Тоёота приус-11” маркийн тээврийн хэрэгслийн үнэ 68,0 /зургаан зуун наян хоёр мянга хоёр зуун дөч/ төгрөгийг шүүгдэгч Ч.Х*******аас гаргж тус бүр улсын орлого болгох албадлагын арга хэмжээ хэрэглэхийг Булган аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгаж,

Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан гар хийцийн самар цайрах зориулалт бүхий төмөр багаж 1 ширхэг, самар шигших зориулалт бүхий ширхэг багажийг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц устгахыг шүүхийн эд мөрийн баримт шийдвэрлэх комисст даалгаж, баримтыг хэрэгт хавсаргахыг шүүгчийн туслахад үүрэг болгож,

Шүүгдэгч Ч.Х*******ын гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан -10 улсын дугаартай “Тоёота приус-11” маркийн тээврийн хэрэгслийг битүүмжилсэн мөрдөгчийн 0 оны 08 дугаар сарын 30-ны өдрийн “дугааргүй” тогтоолыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц хүчингүй болгож, -10 улсын дугаартай /одоо 5-86 улсын дугаартай/ “Тоёота приус-11” маркийн тээврийн хэрэгслийг хь ёсны эзэмшигч Булган аймгийн Булган сумын дүгээр багийн 1-11 тоотод оршин суух Ч*******ын Н /регистрийн дугаар /-т буцаан олгож,

Шүүгдэгч Ч.Х******* нь энэ хэрэгт баривчлагдсан цагдан хоригдсон хоноггүй, түүний иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, түүнээс гаргах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдаж шийдвэрлэжээ.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Б******* нь давж заалдах гомдол болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “...Миний үйлчлүүлэгч Ч.Х******* нь бага насны хоёр охин, эхнэрийн хамтаар ам бүл дөрвүүлээ амьдардаг бөгөөд эхнэр нь хоёр хүүхдээ хараад гэртээ ажилгүй суудаг. Ч.Х******* нь эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, тогтмол орлогогүй учраас хот, хөдөөгийн хаана ч бай хөлсний ажил гарвал тэнд очиж ажиллаж мөнгө олж амьжиргаагаа залгдаг ганц хүн бөгөөд Хөдөлмөр халамжийн үйлчилгээний Ерөнхий газрын амьжиргааны түвшинг шалгасан тодорхойлолтоор Нийгмийн халамжийн дэмжлэг туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай өрхийн гишүүн болох нь тогтоогддог.

Ч.Х******* нь 0 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 1-ний өдрийн хооронд хоёр охиныхоо 0 дүгээр сарын 01-нд эхлэх хичээл сургийнх нь юмыг бэлдэх мөнгөгүйн улмаас хь бусаар самар бэлтгэсэн байдаг бөгөөд энэ үйлдлийнхээ гэм бурууг сайн дураар хүлээн зөвшөөрдөг.

Анхан шатны шүүхээс Ч.Х*******аас байгаль экологид учрсан хохирол болох 75,356,103/ Далан таван сая, гурван зуун тавин зургаан мянга, нэг зуун гурав/ төгрөгийг гаргж Байгаль орчин уур амьсгалын санд орахаар шийдвэрлэсэн. Уг хохирлын мөнгийг миний үйлчлүүлэгч Ч.Х******* нь "ажил хийж төлнө" гэдгээ шүүх хуралдааны явцад илэрхийлсэн.

Гэвч шүүхээс энэ байдлыг дүгнэхдээ түүнийг Нийгмийн халамжийн дэмжлэг туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай өрхийн гишүүний болзол шалгуурыг хангасан, Ойн санд учрсан хохирол болох 75,356,103 төгрөгийг ямар боломжид үндэслэж нөхөн төлөхөө илэрхийлж байгаа нь тодорхойгүй, түүний "хохирол төлнө" гэсэн мэдүүлэг нь бодитой хэрэгжих эсэх нь тодорхой бус байх тул "гэмт хэргийн улмаас учрсан хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн" гэх үндэслэлээр Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлд заасныг журамлан хорих ял оногдахгүйгээр тэнсэх хь зүйн үндэслэлгүй гэж дүгнэсэн.

Гэтэл Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт "Хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн хүн... эсхүл гэмт хэргийн улмаас учрсан хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол... тэнсэж болно" гэж заасан байх бөгөөд уг заалтын "хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол" гэсний урд болон ард "хохирол төлөхөө илэрхийлсэн нь бодитой байх" гэсэн үг, өгүүлбэр байхгүй байна.

Ч.Х******* нь өөрийн гэх хөдлөх болон үл хөдлөх эд хөрөнгөгүй, тогтсон ажлын байр, тогтмол орлогогүй, нэн ядуу өрхийн гишүүн. Дээрх хохирлын 70 гаруй сая төгрөгийг энд тэнд хөлсний ажил хийж авсан цалингаасаа л төлж барагдна. Үүнээс өөрөөр төлөх боломж, эх үүсвэр бодитоор түүнд байхгүй. Тэрээр анхан шатны шүүх хуралдаанд энэ байдлаа үнэнээр нь л хэлсэн. Би ийм тийм эх үүсвэрээс хохирлоо төлнө гэж өөрт байхгүй зүйлийг ярьж тэр худлаа амлаагүй.

Анхан шатны шүүхээс Ч.Х*******т 01 жил 0 сарын зорчих эрхийг хязгаарлах ял оногдж уг хугацаанд Булган аймгийн Булган сумын нутаг дэвсгэрээс гарахыг хориглосон шийдвэр гаргаснаар хот, хөдөөгүүр явж хөлсний ажил хийж ар гэр, ахуй амьдралаа залгдаг Ч.Х*******ын хувьд хохирлын 75,000,000 төгрөгийг төлөх нь байтугай амьжиргаагаа залгах ч боломжгүй болж байна.

Учир нь Булган аймгийн Булган суманд ажил олдохгүй, олдсон ч авах цалин нь хэт бага учраас хохирол төлбөр барагдах нь байтугай амьжиргаанд нь ч хүрэлцэхгүй тул Ч.Х******* нь гэр бүлээ тэжээх, хохирлоо төлөх мөнгө олохын тулд Булган сумаас гарч хөлсний ажил олж хийх зайлшгүй шаардлагатай байна.

Иймд шүүгдэгч Ч.Х*******ын анх удаагаа, хөнгөн ангиллын гэмт хэрэгт холбогдсон, гэмт хэргийн улмаас учрсан хохирлоос 800,000/ найман зуун мянга/ төгрөгийг нөхөн төлсөн, үлдэгдэл хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлж байгаа, хүүхдүүдийнхээ хичээлийн хэрэглэлийг бэлдэх мөнгө олохын тулд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, өөрийн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн мэдүүлж ирсэн хувийн байдал зэргийг нь харгалзан анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт орж, түүнд оногдсан зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг өөрчилж тэнсэж өгнө үү” гэв.

Шүүгдэгч Ч.Х******* нь шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “Орон нутаг руу явж ажил хөдөлмөр эрхэлдэг тул тэнсэж өгнө үү” гэв.

Прокурор М.Сайнзаяа шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “... Анхан шатны шүүх хуралдааны явцад өмгөөлөгчийн хувьд мөн Эрүүгийн хийн Ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан Ч.Х*******т хорих ял оногдахгүйгээр тэнсэж, эрүүгийн хариуцлага оногдж өгнө үү гэсэн санал гаргаж байсан. Монгол Улсын Дээд шүүхийн тайлбараар анхан шатын шүүхээс дүгнэлт хийж Эрүүгийн хийн Ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нөхцөл байдалд хэрэглэх боломжгүй гэдгийг шүүхийн шийтгэх тогтоолд тодорхой дурдаж өгсөн байгаа нь үндэслэлтэй байна. Шүүхийн шийтгэх тогтоол гарах үед ч ажил хөдөлмөр эрхлэхгүй байсан. Ажил хийж байж хохирлоо төлнө гэдэг байдлаар хэлж байсан, ямар нэг байдлаар хохирол төлдөггүй байсан. Давж заалдах гомдол гаргахдаа 800,000 төгрөг, өнөөдрийн байдлаар 00,000 төгрөг, нийт 1,000,000 төгрөгийг нөхөн төлсөн байна. Хаана ямар ажил хөдөлмөр эрхэлж, хохирлыг хэзээ ямар байдлаар төлөх нь тодорхойгүй, бодитой илэрхийлсэн зүйл байхгүй байгаа учраас Эрүүгийн хийн тус Ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлд заасныг журамлан Эрүүгийн хийн тусгай ангийн .8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх боломжгүй байна. Түүний үйлдсэн гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, нийгмийн аюулын хэр хэмжээ, түүний хувийн байдал зэргийг харгалзаж, эрүүгийн хариуцлага оногдсан нь үндэслэлтэй байсан. Шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээх саналтай байна. Мөн анхан шатын шүүхээс гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн байдлыг тооцохдоо ургамлын аймагт учирсан хохирлыг 5 дахин үнэлж тооцохоор прокуророосоо дахин санал орсан боловч 3 дахин үнэлж, ой санд учирсан хохирлын үнэлгээг тооцож шууд бус хохирлыг буурж 75,356,103 төгрөгөөр тооцож, гаргахаар шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй эсэхэд давж заалдах шатын шүүх дүгнэлт хийж өгнө үү. Хэргийг шийдвэрлэснээс хойш хохирлын хэмжээг прокуророос яллах дүгнэлт үйлдсэн хэмжээнд буурж шийдвэрлэгдэж байгаа тул хийг зөв хэрэглэж байгаа эсэх дээр цаашид жишиг тохирох зорилгоор энэ талаар дүгнэлт хийж өгнө үү гэсэн саналтай байна” гэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.Давж заалдах шатны шүүх шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Б*******гийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ч.Х*******т холбогдох хэргийн бүх ажиллагаа, анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг бүхэлд нь хянан үзэв.

.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 16. дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодрсан, мөрдөн шалгах ажиллагаа болон шүүхээс хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад оролцогчийн хиар хамгаалагдсан эрхийг хасаж хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хьд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй болно.

3.Шүүгдэгч Ч.Х******* нь 0 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 0 оны 08 дугаар сарын 1-ний өдөр хүртэл хугацаанд Булган аймгийн Б******* сумын Х******* дугаар багийн нутаг “Булган ” гэх газрын ойгоос зохих зөвшөөрөлгүйгээр Монгол Улсын засгийн газрын 15 оны 153 дугаар тогтоолын хавсралтаар батлагдсан ховор ургамлын жагсаалтад орсон 1 килограмм 35 грамм хуш модны самрын үр түүж, -10 улсын дугаартай “Тоёота приус-11” маркийн тээврийн хэрэгсэл ашиглан тээвэрлэн байгаль экологид 5,118,701 төгрөгийн шууд хохирол учрсан гэх үйл баримт нь:

-Иргэний нэхэмжлэгч Ц.О, Ч.Н, гэрч Б.Б нарын мэдүүлэг, үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, самрын жин тогтоосон тэмдэглэл, эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай тогтоол, тэмдэглэл, Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын шинжээчийн 0 оны 0 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 800 дугаартай, нэмэлт шинжилгээ хийсэн 0 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 336 дугаартай дүгнэлтүүд, байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч Б.Зын хохирлын үнэлгээ тооцсон акт, - үнэлгээ” ХХК-ийн шинжээчийн 0 оны 0 сарын 0-ний өдрийн №0015/10, 0 оны 11 сарын 8-ны өдрийн №/11-8 дугаартай дүгнэлтүүд, яллагдагч Ч.Х*******ын өгсөн мэдүүлэг зэргээр нотлогдон тогтоогдсон байна.

.Анхан шатны шүүх гэмт хэргийн зүйлчлэл, гэм буруугийн асуудлаар үндэслэл бүхий дүгнэлт хийсэн боловч оногдсан ял шийтгэл нь гэмт хэргийн шинж, хохирол хор уршиг, шүүгдэгчийн хувийн байдал зэргийг харгалзан үзээгүй байна.

5.Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Б******* ...“Ч.Х*******ын анх удаа, хөнгөн ангиллын гэмт хэрэгт холбогдсон, гэмт хэргийн улмаас учрсан хохирлоос 1,000,000 /нэг сая/ төгрөгийг нөхөн төлсөн, үлдэгдэл хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлж байгаа, хүүхдүүдийнхээ хичээлийн хэрэглэлийг бэлдэх мөнгө олохын тулд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, өөрийн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн мэдүүлж ирсэн хувийн байдал зэргийг нь харгалзан анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт орж, түүнд оногдсан зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг өөрчилж тэнсэж өгнө үү” гэх аггаар гаргасан давж заалдах гомдлыг хүлээн авах нь зүйтэй байна.

6. Монгол Улсын Засгийн газрын 15 оны 08 дугаар сарын 5-ны өдрийн 153, 015 оны 10 дугаар сарын 1-ний өдрийн 10 дугаар тогтоолоор Нарсны төрлийн модны үр /ойн нарс, одой нарс, сибирь хушны үр, идээ/-ийг ховор ургамлын жагсаалтад орсан тул энэ төрлийн мод, түүний үр, идээг эрх бүхий байглагын зөвшөөрөлгүй түүсэн, бэлтгэсэн, худалдсан, худалдан авсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн, боловсрсан үйлдлийг Эрүүгийн хийн .8 дугаар зүйлээр хьчилсан байна.

Самар нь Ойн тухай хийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.1-т зааснаар ойн дагалт баялагт тооцогдох бөгөөд хийн 38 дугаар зүйлд иргэн, аж ахуйн нэгж, байглага тодорхой төлбөртэйгөөр, тухайн ойн анги, эсхүл байгаль хамгаалагчаас олгосон зөвшөөрлийн үндсэн дээр ашиглах журмыг тогтоосны зэрэгцээ тухайн зүйлийн 38.5-д “Хушны самрын дунд ургацтай жилд зөвхөн ахуйн зориулалтаар, их ургацын жилд аль ч зориулалтаар ашиглахыг зөвшөөрнө” гэж хуш модны самрын ашиглалтын талаар тухайлан заасан нь байгалийн баялгийг зүй зохистой ашиглах, хамгаалах, жам ёсоор нөхөн сэргээгдэх шинж чанарыг хадгалах зорилгыг илэрхийлж буйг дурдах нь зүйтэй.

Гэмт хэргийн улмаас учирсан гэм хорын хохирлын тухайд сибирь хушны самар нь ховор ургамалд тооцогдохын зэрэгцээ ойн дагалт баялагт хамаарч байх тул давж заалдах шатны шүүх ойн санд хохирол учрсан гэж үзэн Байгаль орчныг хамгаалах тухай хийн дүгээр зүйлийн дэх хэсгийн 1-д заасныг баримтлан ургамлын экологи-эдийн засгийн үнэлгээг гурав дахин нэмэгдүүлсэн дүнгээр хор уршгийг тооцсоныг буруутгах үндэслэлгүй байна.

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 3. дүгээр зүйлийн дэх хэсэгт “Давж заалдах шатны шүүх шүүгдэгчид холбогдох хэргийн зүйлчлэл, ялыг хүндрүүлэхгүйгээр өөрчлөлт орах, эсхүл ялыг хөнгөрүүлж болохоор  хьчилсан.

Давж заалдах шатны шүүхээс шүүгдэгч Ч.Х*******ыг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн, хохирол нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн, бодитойгоор хохирлын 1,000,000 төгрөгийг хэсэгчлэн төлсөн зэрэг нөхцөл байдлыг харгалзан Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хорих ял оногдахгүйгээр жилийн хугацаагаар тэнсэж, Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн дахь хэсгийн .5 дахь заалтад зааснаар оршин суух газраа өөрчлөх зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байглагад урьдчилан  мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх, 7.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.3 дахь хэсэгт зааснаар согтуурах ундаа, мансуурах бодис хэрэглэхийг хориглох үүргийг тус тус хүлээлгэх нь түүний гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, үйлдсэн гэмт хэргийн шинж, хохирол, хор уршгийн хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирно гэж дүгнэв.

Тодрбал шүүгдэгч Ч.Х*******ын шүүх хуралдаанд “...өмнө нь хийж байсан уурхайн ажлаа дахин хийж сарын ,500,000 төгрөгийн цалин авч хохирлоо барагдах боломжтой болно” гэх тайлбар, түүний 05 оны 0 дугаар сарын 18-ны өдөр 300,000 төгрөг, 05 оны 0 дугаар сарын 18-ны өдөр 500,000 төгрөг, 05 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр 00,000 төгрөгийг тус тус төлсөн баримтууд хэрэгт авагдсан байгаа болно.

Иймд шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Б*******гийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолд зохих өөрчлөлт орж шийдвэрлэв.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 3. дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1., 3. дүгээр зүйлийн дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.Булган аймаг дахь Сум дундын анхан шатны шүүхийн 05 оны 01 дүгээр сарын 8-ны өдрийн 05/ШЦТ/7 дугаартай шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсгийн

дахь заалтыг “Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ч.Х*******т хорих ял оногдахгүйгээр /хоёр/ жилийн хугацаагаар тэнсэж, эрх хязгаарлах үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авсугай.” гэж,

3 дахь заалтыг “Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 3, 7.3 дугаар зүйлийн дахь хэсгийн .5, 7.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ч.Х*******т тэнссэн хугацаанд оршин суух газар, ажил, сургиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байглагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх, согтуурах ундаа, мансуурах бодис хэрэглэхийг хориглох хязгаарлалт тогтоох албадлагын арга хэмжээг тус тус авсугай.” гэж,

дэх заалтыг “Эрүүгийн хийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн ,5 дахь хэсэгт зааснаар тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, хязгаарлалтыг зөрчсөн, энэ хийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хьд заасан журмаар ял оногдахыг шүүгдэгч Ч.Х*******т анхаарсугай” гэж тус тус өөрчлөн шийтгэх тогтоолын бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

.Шүүгдэгч Ч.Х******* нь гэм хорын хохиролд 1,000,000 /нэг сая/ төгрөг төлсөн болохыг дурдсугай.

3.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийн 0.1 дүгээр зүйлийн 1, дахь хэсэгт зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн хь хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хь хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл магадлалыг гардсан эсхүл хүргүүлснээс хойш 1 хоногийн дотор Монгол Улсын Дээд шүүхэд оролцогч хяналтын журмаар гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                 Д.АЗЖАРГАЛ

                               ШҮҮГЧИД                                Л.ХИШИГДЭЛГЭР

                                                                               Л.АРИУНЦЭЦЭГ