Прокурор Г.Цогтмагнай давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, дүгнэлтдээ:

Шүүгдэгч Н.Мөнх-Эрдэнийн гаргасан давж заалдах гомдлыг дэмжихгүй байна. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх саналтай байна. Сэтгэл санааны хор хохирлын тухайд зэрэглэлээр нь тогтоогоод явж байгаа. Тэр зэрэглэлийн дагуу тогтоогоод хохирлыг нь нөхөн тооцоод гаргуулахаар болсон. 500 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэхэд оногдуулсан нь түүний үйлдсэн гэмт хэргийн шинжид бүрэн тохирсон гэж үзэж байна. Шүүгдэгч Н.Мөнх-Эрдэнийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Н.Энхтөр давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, саналдаа:

Шүүгдэгч Н.Мөнх-Эрдэнийн гаргасан давж заалдах гомдлыг дэмжиж байна. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль болон Шүүх шинжилгээний тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэх үндэслэл тогтоогдсон гэж үзэж байна. Тухайлбал гомдолд дурдсанаар Н.******* нь 1-3 дугаар ангидаа монгол бичиг заалгаж байсан. 4 дүгээр ангиасаа кирилл үсэг заалгасан. 7 дугаар ангиасаа сургуулиас гарсан байна. Тэгээд уншиж, бичихдээ тааруухан. Тэгэхээр анхнаасаа буюу мөрдөн байцаалтын шат, прокурорын шат, шүүхийн шатад өмгөөлөгч оролцуулаагүй явсан үйлдэл байна. Энэ нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан өмгөөлөгчийг заавал оролцуулна. Өмгөөлөгч оролцуулахгүйгээр хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулж болохгүй гэсэн хуулийн заалтыг ноцтой зөрчсөн гэж үзэж байна.

Мөн хоёрдугаарт мөрдөгч сэтгэцэд учирсан хохирлыг тогтоодог. Шүүх тухайн мөрдөгчийн тогтоосноор шийдвэр гаргасан байна. Үүнийг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж гомдолд дурдсаныг дэмжиж байна. Хүний сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөрийн жишиг аргачлалыг Улсын дээд шүүхээс баталсан байдаг. Энэ аргачлалын 2.1-т сэтгэцэд учирсан хор уршиг гэдэг бол сэтгэцийн эмгэгтэй болсон байхыг ойлгоно гэж заасан. Тэгэхээр тухайн хохирогч сэтгэцийн эмгэгтэй болсон уу, үгүй юу гэдгийг Шүүхийн шинжилгээний тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт шинжилгээний байгууллага сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэлийг тогтоож, дүгнэлт гаргана гэж заасан байдаг. Тэгэхээр тухайн хуулийн заалтыг зөрчөөд мөрдөгч өөрөө сэтгэцэд учирсан хохирлын зэрэглэлийг тогтоосон нь Шүүхийн шинжилгээний тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэж байна. Энэ шийдвэрийг нь үндэслээд шүүхээс сэтгэцэд учирсан хохирлыг гаргуулж байгаа нь үндэслэлгүй гэж үзэж байна.

Тэгэхээр шүүгдэгч Н.Мөнх-Эрдэнийн гаргасан давж заалдах гомдол үндэслэлтэй гэж үзэж байгаа учраас 2024 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2024/ШЦТ/209 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгох үндэслэлтэй гэж үзэж байна.

Өмнөговь аймгийн Ханбогд сум дахь сум дундын шүүхийн 2024 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 209 дугаартай шийтгэх тогтоолыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн гэдэг үндэслэлээр хүчингүй болгож, тухайн хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцааж өгнө үү гэсэн саналтай байна гэв.

         

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

           Давж заалдах шатны шүүх шүүгдэгч Н.Мөнх-Эрдэнийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт заасан эрх хэмжээний хүрээнд гомдолд дурдсан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянан үзлээ.

 

  Өмнөговь аймгийн Ханбогд сум дахь сум дундын Прокурорын газрын хяналтын прокурор Г.Цогтмагнай нь яллагдагч Н.Мөнх-Эрдэнийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг анхан шатны шүүхэд шилжүүлжээ.

 

Өмнөговь аймгийн Ханбогд сум дахь сум дундын шүүх: шүүгдэгч Н.Мөнх-Эрдэнийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулсан” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Н.Мөнх-Эрдэнийг 500 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэж, нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг биелүүлээгүй бол нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын найман цагийн ажлыг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг шүүгдэгчид мэдэгдэж, шүүгдэгч Н.*******эс хохирогчийн сэтгэцэд учирсан хор уршгийн төлбөрт 3,300,000 төгрөг, эмчилгээний зардалд 379,550 төгрөг нийт 3,679,550 төгрөгийг гаргуулж хохирогч Д.*******т олгож шийдвэрлэснийг шүүгдэгч Н.******* эс зөвшөөрч шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгох агуулга бүхий давж заалдах гомдол гаргажээ.

 

 Шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгчийн “хохирогч Д.*******ын сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэлийг шинжилгээний байгууллагаар тогтоох ёстой байтал мөрдөгч тогтоосныг үндэслэж шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэж байх тул шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэх давж заалдах гомдлын үндэслэл, тайлбарыг давж заалдах шатны шүүх үндэслэлтэй байна гэж үзэв. Учир нь:

 

Анхан шатны шүүх “Хэсгийн төлөөлөгч, цагдаагийн дэслэгч Б.Жавзанжундааны хохирогч Д.*******ын сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэлийг хоёрдугаар зэрэглэлээр тогтоов /хх-37 дахь тал/ гэсэн сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэл тогтоосныг хүлээн зөвшөөрсөн маягтын загварыг үндэслэн анхан шатны шүүх хохирогч Д.*******ын сэтгэцэд учирсан хор уршигт 660,000x5=3,300,000 төгрөгийн нөхөн төлбөрийг шүүгдэгчээс гаргуулахаар шийдвэрлэсэн нь Шүүх шинжилгээний тухай хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлийг бий болгож байна.

 

Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 дэх хэсэгт “Шинжилгээний байгууллага... Арван нэгдүгээр бүлэг /Хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг/-т заасан гэмт хэргийн улмаас хүний сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэлийг тогтоож, дүгнэлт гаргана” гэж, 40.2 дахь хэсэгт “Шинжилгээний байгууллага сэтгэцэд учирсан хор уршгийн зэрэглэлийг тогтоож дүгнэлт гаргахдаа дараах нөхцөлийг харгалзан үзнэ: энэ хуулийн 40.1-д заасан гэмт хэргийн улмаас хохирогчийн сэтгэцэд түр зуурын, эсхүл байнгын шинжтэй өөрчлөлт орсон байх; 40.2.3.хохирогчийн сэтгэцэд учирсан хямрал, эмгэгийг сэтгэцийн шинжилгээгээр тогтоосон байх.” гэснээс дүгнэхэд тусгай мэдлэг, мэргэжлийн шинжээчийн дүгнэлтээр хохирогчийн сэтгэцэд учирсан хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээг тогтоохоор хуульчилжээ. 

Гэмт хэргийн улмаас хохирогч Д.*******ын сэтгэцэд түр зуурын, эсхүл байнгын шинжтэй өөрчлөлт орсон эсэх талаарх нотлох баримт болон сэтгэцэд учирсан хямрал, эмгэгийг сэтгэцийн шинжилгээгээр тогтоосон шинжилгээний байгууллагын дүгнэлт хэрэгт авагдаагүй, энэ талаар тогтоох ажиллагааг хийгээгүй, шүүгдэгч энэ талаарх мөрдөгчийн зэрэглэл тогтоосон шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байх тул мөрдөн байцаалт, шүүх хуралдааны явцад нотолбол зохих байдал буюу гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээг бүрэн нотлоогүй байна гэж дүгнэв.

Эрүүгийн хуульд заасан гэмт үйлдэл, эс үйлдэхүйн талаар заавал нотолбол зохих нөхцөл байдлуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт нэрлэн заасан бөгөөд нотолгооны зүйлд хамаарах эдгээр нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй, хөдөлбөргүй тогтоох нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.1 дүгээр зүйлд заасан зорилт болон Эрүүгийн хуулийн 5.1 дүгээр зүйлд тодорхойлсон эрүүгийн хариуцлагын зорилгыг хангахад оршино.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, шүүгдэгч Н.*******д холбогдох эрүүгийн хэргийг анхан шатны шүүхэд хүргүүлж, шүүгдэгч Н.*******д авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлэхээр тогтов.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3, 39.9 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Шүүгдэгч Н.Мөнх-Эрдэнийн давж заалдах гомдлыг хангаж, Өмнөговь аймгийн Ханбогд сум дахь сум дундын шүүхийн 2024 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2024/ШЦТ/209 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгосугай.

 

2. Шүүгдэгч Н.*******д холбогдох 2429002530195 дугаартай эрүүгийн хэргийг Өмнөговь аймгийн Ханбогд сум дахь сум дундын шүүхэд хүргүүлсүгэй.

 

3. Хэргийг анхан шатны шүүхэд очтол шүүгдэгч Н.*******д авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

4. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.11 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосон даруй хуулийн хүчин төгөлдөр болохыг дурдсугай.

 

5. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл магадлалыг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Монгол Улсын дээд шүүхэд гомдол, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл гаргаж болохыг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

 

                 ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                      Л.УГТАХБАЯР

 

                                   ШҮҮГЧИД                                     Х.ГЭРЭЛМАА

 

                                                                                          Т.ДЭЛГЭРМАА