2025       06          0*******                                            206/ДШМ2025/000027

 

 *******, ******* нарт холбогдох

эрүүгийн хэргийн тухай

Ховд Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг шүүгч М.Нямбаяр даргалж, шүүгч Ж.Отгонхишиг, Ерөнхий шүүгч Н.Туяа нарын бүрэлдэхүүнтэй шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд прокурор А.Оргилбаяр /цахимаар/, шүүгдэгч *******, ******* /цахимаар/, тэдгээрийн өмгөөлөгч Ж.Энхжаргал, Т.Урангэрэл, хохирогчийн өмгөөлөгч, Э.Түвшинбаяр, Б.Гомбодорж, нарийн бичгийн дарга Р.Лхагвасүрэн нарыг оролцуулан,

Ховд Булган сум дахь сум дундын шүүхийн шүүгч Ц.Энхжаргал даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2025 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 05 ******* шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч хохирогч , түүний өмгөөлөгч Б.Гомбодорж, Э.Түвшинбаяр, Б.Мянган нарын давж заалдах гомдлыг үндэслэн *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн 2**************7000000049 *******тай хэргийг 2025 оны 0******* ******* сарын 27-ны өдөр хүлээн авч, Ерөнхий шүүгч Н.Туяагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1. Монгол улсын иргэн, 200******* оны 07 сарын 08-ны өдөр ******* аймагт төрсөн, 20 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, чөлөөт бөхийн шүүгч мэргэжилтэй, ам бүл ******* /хамтран амьдрагч хүүхдийн хамт/, ******* ******* ******* ******* ******* ******* ******* *******т оршин суух, STS харуул хамгаалалтын албанд хамгаалагч ажилтай, Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 04 сарын 14-ны өдрийн 2022/ШЦТ/ *******46 *******тай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 600 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 600.000 төгрөгийн торгох ялаар шийтгэгдсэн овогт гийн Ширмэнбаатар /РД: 0*******270814/

2. Монгол улсын иргэн, 2004 оны 02 сарын 29-ны өдөр *******хонгор аймагт төрсөн, 20 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, оюутан, ам бүл 5 /эцэг, эх ах эгчийн хамт/ *******хонгор ******* ******* ******* ******* оршин суух, одоогоор Сонгинохайрхан дүүргийн ************** ******* , од оршин суух, урьд ял шийтгэлгүй овогт ийн Дагвадорж /РД: /

*******. Шүүгдэгч ******* нь 202******* оны 07 сарын 01-ны өдөр Ховд Алтай ******* Бодонч *******ийн нутаг " " гэх газар " " ХХК-ний уурхайн кемпэд байрлаж байсан ажилтнуудыг тус уурхайгаас гаргах зорилгоор уурхайн дарга ажилтай ийн ар талаас нь нуруу хэсэг рүү өвдөглөх, баруун хавирган тус газар руу цохих, зүүн гуяны хэсэг рүү өшиглөх зэрэг байдлаар цохиж зодон эрүүл мэндэд нь "баруун бөөрний дээд, доод хэсгийн няцрал, баруун талын 12 ******* хавирганы далд хугарал, хүзүүний баруун хэсгийн зулгаралт, бүсэлхий нурууны баруун хэсгийн цус хуралт, болон зөөлөн эдийн няцрал, баруун гарын 2 ******* хурууны 2 ******* үе хэсгийн зулгаралт, зүүн гарын 2 ******* хурууны 2 ******* үе хэсгийн зулгаралт, зүүн гуяны гадна хэсгийн зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл" бүхий хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан,

Мөн өдөр ын уруул хэсэгт цохиж, эрүүл мэндэд нь ...доод уруулын баруун гадна хэсгийн шарх, болон зулгаралт, доод уруулын баруун дотор хэсгийн шарх, дээд уруулын гадна дунд хэсгийн зулгаралт гэмтэл бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан,

Шүүгдэгч ******* нь 202******* оны 07 сарын 01-ны өдөр Ховд Алтай ******* Бодонч *******ийн нутаг " " гэх нэртэй газар " ХХК-ны хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын ажилтан ыг зодож, түүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ. 

Ховд прокурорын газраас шүүгдэгч *******ын дээрх үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 11.6 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******ийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тус тус зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлжээ.

4. Ховд аймаг дахь сум дундын анхан шатны шүүх:

4.1 овогт гийн Ширмэнбаатарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулах, мөн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд, овогт ийн Дагвадоржийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож,

4.2 Шүүгдэгч *******т Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1000 нэгж буюу /Нэг сая төгрөгөөр/, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 800 нэгж буюу /800.000 төгрөгөөр/ торгох ялаар, шүүгдэгч *******ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр 1 дэх хэсэгт зааснаар 1000 нэгж буюу /Нэг сая төгрөгөөр/ тус тус торгох ялаар шийтгэж,

4.******* Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.8 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т оногдуулсан торгох ялыг нэмж нэгтгэн нийт 1.800.000 төгрөгөөр торгож,

4.4 Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5,******* ******* зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Э. Ширмэнбаатарт оногдуулсан 1.800.000 төгрөгийн торгох ялыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсноос хойш 10 сарын хугацаанд, шүүгдэгч *******ид оногдуулсан 1.000.000 төгрөгийн торгох ялыг 8 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр тогтоож,

4.5 Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.******* ******* зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******, ******* нар нь шүүхээс оногдуулсан торгох ялыг биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 нэгжтэй /Арван тав/ тэнцэх хэмжээний буюу 15.000 төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулж,

4.6  Шүүгдэгч нар нь энэ хэргийн улмаас цагдан хоригдсон хоноггүй, шүүгдэгч нараас Гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг Э. Ширмэнбаатараас хохирогч д 4.109.144 төгрөг, *******оос дурдаж 16.518.800 төгрөгийг гаргуулан хохирогч т

4.7 Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21.5 ******* зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-д зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан ******* ширхэг CD-ыг хавтас хэрэгт хавсаргаж, хэрэгт битүүмжлэн ирүүлсэн хөрөнгөгүй болохыг дурдаж,

4.8  Шүүгдэгч *******, ******* нарт оногдуулсан торгох ялд хяналт тавихыг Ховд аймаг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх 457 ******* нээлттэй хаалттай хорих ангид даалгаж,

4.9 Шүүгдэгч нараас Эрүүл мэндийн үйлчилгээ авсны төлбөр 5.899.*******56 төгрөгийг *******оос, 275.000 төгрөгийг *******аас гаргуулан Төрийн сан банк дахь 100900020080 дансанд оруулж,

4.10 Шүүгдэгч нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр хэрэглэж,

4.11 Шийтгэх тогтоол уншин сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шүүгдэгч, хохирогч, тэдний өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч нар эс зөвшөөрвөл шийтгэх тогтоолыг өөрөө гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Ховд Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдаж шийдвэрлэжээ.

5. Прокурор давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны оролцогчдын зүгээс  прокурорын шийдвэрүүд дээр харьяалах дээд шатын прокурорын газруудад гомдол гаргаж, тухайн гомдлыг шийдвэрлэсэн дээд шатын прокурорын шийдвэрүүд нь хавтаст хэрэгт авагдсан байгаа. Прокурор, мөрдөгч нарын зүгээс уг хэрэгт хийгдвэл зохих ажиллагаанууд хийгдээгүй байна гэдэг байдлаар ярьж байна. Үүнд: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн зорилтод нийцүүлээд мөрдөгч, прокурорын зүгээс Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7-д заасан хэргийн бодит байдлыг тогтоох нотлох үүргийг хангалттай биелүүлсэн байна. Хэрэгт хийгдвэл зохих мөрдөн шалгах ажиллагаа бүрэн гүйцэт хийгдсэн байна. Хэрэгт цугларсан нотлох баримтад хууль зүйн дүгнэлт хийж прокуророос яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн.

Миний хувьд уг хэрэг шүүхэд шилжсэн өдрөөс хойш улсын яллагчаар шүүх хуралдаанд оролцсон хэргийн материалтай бүрэн дүүрэн танилцаж орсон. Хяналтын прокурорын зүгээс зүйлчилсэн зүйлчлэл хэргийг бодит байдалтай нийцсэн байна. Шүүгдэгч нарын үйлдэл, оролцоо мөн хохирогч нарт учирсан хохирол хор уршгийг нарийн сайн тодорхойлж чадсан байна гэж дүгнэсэн. Ийм учраас анхан шатны шүүх прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд шүүгдэгч нарын гэм буруугийн асуудлыг шийдвэрлэсэн. Ингэж шийдвэрлэхдээ хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг хуульд заасны дагуу цуглуулсан байна гэж дүгнэсэн. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогоол нь эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн зүйл байхгүй учир хохирогч нарын өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү.

Хохирогч нарын өмгөөлөгчийн зүгээс ярьж байгаа флаш дискийн талаар би сайн мэдэхгүй байна. Анхан шатын шүүхээр хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудад тулгуурлаад хэргийн бодит байдлыг тогтооход ямар нэгэн эргэлзээтэй нөхцөл байдал үүсээгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зорилтод нийцсэн байна гэж дүгнэж байна гэв.

6. Хохирогч ийн давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Миний хувьд хэлэх зүйл байхгүй, өмгөөлөгч нарынхаа гаргасан гомдлыг дэмжиж байна гэв.

7. Хохирогч ийн өмгөөлөгч Б.Гомбодорж давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хэрэгт авагдсан баримтаар хохирогч нар болон ХХК-нийн зүгээс нийт 7 удаагийн гомдол мэдээллийг Ховд Булган сум дахь Цагдаагийн хэлтэст гаргасан байдаг. Уг 7 удаагийн гомдлоос нийт 4 удаагийн гомдолд нь хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн бөгөөд үүнээс ******* хэрэг дээр нь Эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байх бөгөөд Прокурорын тогтоолоор ******* хэргийг нэгтгэж 1 хэрэг болгосон байдаг юм. Уг хэргээс Сонгинохайрхан дүүргийн Прокурорын тогтоолоор нэр бүхий этгээдүүдэд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хэргийн бодит байдалд нийцээгүй байна. Энэ талаар анхан шатны шүүхийн хэлэлцүүлэгт хохирогч болоод хохирогчийн өмгөөлөгч Б.Мянган нараас гаргаж байгаа тайлбар, хүсэлт хууль зүйн дүгнэлтийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******7.6 ******* зүйлд заасан хэмжээ хязгаарын хүрээнд анхан шатын шүүх үндэслэл бүхий дүгнэлтийг хийгээгүй гэж ойлгож байна.

Нэр бүхий этгээдэд холбогдох хэргийг прокурорын тогтоолоор гэм буруутай үйлдэл эс үйлдэхүйн гэмт хэргийн шинжгүй гэдэг үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгож байгаа нь тэдгээр этгээдүүдийг Прокурорын байгууллагаас ял завших нөхцөл байдлыг бий болгож байна гэж харж байна. Нөгөөтээгүүр Эрүүгийн хуулийн 1*******.6 ******* зүйлд заасан гэмт хэргийг үйлдсэн байж болшгүй гэж үзэж яллагдагчаар татсан байсан. Мөн тэдний үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгосон нь хууль зүйн үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Хэрэг учрал болж байгаа цаг хугацаанд магадгүй уурхайн нь өмчлөл, эзэмшил ашиглалтын хувьд маргаантай байсан байж болно. Гэтэл уг маргаантай нөхцөл байдлыг шийдвэрлэсэн хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэр гараагүй бай хэн нэгэн этгээд хүмүүс хөлсөж аваад бусдын бие махбод, эд хөрөнгөд халдах эрхийг хэн ч олгоогүй шүү дээ. Энэ нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1*******.6 ******* зүйлд заасан гэмт хэрэг бодитоор үйлдэгдсэн бай тухайн гэмт хэргүүдийг гэмт хэргийн шинжгүй гэдэг үндэслэлээр нь прокурорын байгууллагаас хэрэгсэхгүй болгосон үйлдэл нь хэргийн бодит байдлыг үгүйсгэж байгаа тул давж заалдах шатын шүүх уг нөхцөл байдлыг анхаарч үзээсэй гэж хүсэж байна. Уг гэмт хэргийг анх захиалагчтай хийсэн гэж үзэж байгаа. Яагаад гэвэл Цоггэрэл гэх хүн өөрийн эрх мэдлээрээ дамжуулан хэсэг залуусыг хамгаалалтын алба нэрийдлээр хөлсөлж авч Алтангэрэл, Отгонбаяр нарын бие махбод, эрүүл мэндэд хохирол учруулсан байгаа юм. Тэгвэл яагаад уг хэрэгт гэмт хэргийн захиалагчийг оруулж ирэхгүй байгаа юм бэ, хүний биед хүндэвтэр гэмтэл учруулаад байгаа гэмт хэргийг хэний санаачилга, хэний захиалгаар ямар нөхцөл байдлаас болоод бий болж байгаа юм бэ гэхээр захиалагч Цоггэрэл гэдэг хүн энэ хүмүүс төлбөрийг нь төлөөд цалин гэж олгосон байдаг. Мөн Батбаяр гэх хүн эдгээр хүмүүсийг зуучилж өгч тухайн хэрэг учрал болж байгаа газар аваачиж өгсөн байдаг. Гэтэл уг хэргийг зохион байгуулж, санаачилж байгаа этгээдүүдийг яагаад яллаж, дүгнэж болоогүй юм бэ гэдгийг хэлмээр байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол нь Эрүүгийн хуулийн *******6.7 ******* зүйл заасан бодит байдалд нийцсэн дүгнэлтийг хийх хуулийн зарчимд нийцээгүй. Мөн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад прокурорын байгууллага хяналт тавих үйл ажиллагааг хангалтгүй хийсэн гэж харж байна.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэл тогтоолыг хүчингүй болгож, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлэг рүү буцааж өгнө үү гэв.

8. Хохирогч ийн өмгөөлөгч Э.Түвшинбаяр давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Миний хувьд уг хэрэгт давж заалдах шатны шүүхээс оролцож байна. Хэрэгт авагдсан баримтаар хохирогч нар болон ХХК-нийн зүгээс нийт 7 удаагийн гомдол мэдээллийг Ховд Булган сум дахь Цагдаагийн хэлтэст гаргасан байдаг. Уг 7 удаагийн гомдлоос нийт 4 удаагийн гомдолд нь хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээсэн бөгөөд үүнээс ******* хэрэг дээр нь Эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байх бөгөөд Прокурорын тогтоолоор ******* хэргийг нэгтгэж 1 хэрэг болгосон байдаг юм. Уг хэргээс Сонгинохайрхан дүүргийн Прокурорын тогтоолоор нэр бүхий этгээдүүдэд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хэргийн бодит байдалд нийцээгүй байна. Энэ талаар анхан шатын шүүхийн хэлэлцүүлэгт хохирогч болоод хохирогчийн өмгөөлөгч Б.Мянган нараас гаргаж байгаа тайлбар, хүсэлт хууль зүйн дүгнэлтийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдэх тухай хуулийн *******7.6 ******* зүйлд заасан хэмжээ хязгаарын хүрээнд анхан шатын шүүх үндэслэл бүхий дүгнэлтийг хийгээгүй гэж ойлгож байна.

Уг гэмт хэргийг анх захиалагчтай хийсэн гэж үзэж байгаа. Яагаад гэвэл Цоггэрэл гэх хүн өөрийн эрх мэдлээрээ дамжуулан хэсэг залуусыг хамгаалалтын алба нэрийдлээр хөлсөлж авч Алтангэрэл, Отгонбаяр нарын бие махбод, эрүүл мэндэд хохирол учруулсан байгаа юм. Тэгвэл яагаад уг хэрэгт гэмт хэргийн захиалагчийг оруулж ирэхгүй байгаа юм бэ, хүний биед хүндэвтэр гэмтэл учруулаад байгаа гэмт хэргийг хэний санаачилга, хэний захиалгаар ямар нөхцөл байдлаас болоод бий болж байгаа юм бэ гэхээр захиалагч Цоггэрэл гэдэг хүн энэ хүмүүс төлбөрийг нь төлөөд цалин хөлс олгосон байдаг. Мөн Батбаяр гэх хүн эдгээр хүмүүсийг зуучилж өгч тухайн хэрэг учрал болж байгаа газар аваачиж өгсөн байдаг. Гэтэл уг хэргийг зохион байгуулж, санаачилж байгаа этгээдүүдийн үйлдэлд яагаад яллах дүгнэлт үйлдээгүй юм бэ гэдгийг хэлмээр байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол нь хэргийн бодит байдалд нийцсэн дүгнэлтийг хийгээгүй, Эрүүгийн хуулийн *******6.7 ******* зүйл заасан зарчимд нийцээгүй. Мөн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад прокурорын хяналт хангалтгүй хийгдсэн гэж үзэж байна.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэл тогтоолыг хүчингүй болгож, шүүхийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шатанд буцааж өгнө үү гэх саналыг гаргаж байна гэв.

9. Шүүгдэгч *******ийн давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хэлэх зүйл байхгүй, өмгөөлөгч нарынхаа гаргасан саналыг дэмжиж байна гэв.

10. Шүүгдэгч *******ын давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 202******* оны 07 ******* сарын 01-нийн өдөр би , Мэндбаяр гэх хүмүүст гар хүрсэн нь үнэн. Би өөрийн уурнаас болж ийм үйлдэл гаргасандаа гэмшиж байна. Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байна гэв.

11. Шүүгдэгч *******, ******* нарын өмгөөлөгч Ж.Энхжаргалын давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Ховд Булган сум дахь Сум дундын шүүхийн 2025 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 05 *******тай шийтгэх тогтоол хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлага хангасан байна.

Шүүгдэгч ******* нь 202******* оны 07 ******* сарын 01-ний өдөр Ховд Алтай ******* Бодонч *******ийн нутаг “ ” гэх газар “ ” ХХК- ийн уурхайн кемпэд байрлаж байсан ажилтнуудыг тус уурхайгаас гаргах зорилгоор уурхайн дарга ажилтай ийн ар талаас нь нуруу хэсэг рүү өвдөглөх, баруун хавирган тус газар руу цохиж , зүүн гуяны хэсэг рүү өшиглөж, цохиж зодон эрүүл мэндэд нь “баруун бөөрний дээд, доод хэсгийн няцрал, баруун талын 12 хавирганы далд хугарал, хүзүүний баруун хэсгийн зулгаралт, бүсэлхий нурууны баруун хэсгийн цус хуралт болон зөөлөн эдийн няцрал баруун гарын 2 ******* хурууны 2 ******* үе хэсгийн зулгаралт, зүүн гарын 2 ******* хурууны 2 ******* үе хэсгийн зулгаралт, зүүн гуяны гадна хэсгийн зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл” бүхий хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан. Мөн өдөр ын уруул хэсэгт цохиж, эрүүл мэндэд нь доод уруулын баруун гадна хэсгийн шарх болон зулгаралт доод уруулын баруун дотор хэсгийн шарх дээд уруулын гадна дунд хэсгийн зулгаралт гэмтэл бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэж дүгнэн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэг, 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх зааснаар шүүгдэгч ******* нь 202******* оны 07 ******* сарын 01-ний өдөр Ховд Алтай ******* Бодонч *******ийн нутаг “ ” гэх нэртэй газар “ ” ХХК- ийн хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын ажилтан ыг зодож, түүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэмт хэргийн үйлдсэн гэж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тус тус эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татаж, яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхэд шилжүүлсэн байна.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.******* ******* зүйлийн 1-д Эрүүгийн хариуцлага нь тухайн хүн, хуулийн этгээдийн үйлдсэн гэмт хэрэг, гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татаж, яллах дүгнэлтэд үйлдэж ирүүлсэн зүйлчлэл нь тохирсон байна.

Улсын Дээд Шүүхийн 2021 оны 0******* ******* сарын 26-ны өдрийн №167 *******тай тогтоолд “... энэхүү үйлдэл нь ямар ч шалтгаангүйгээр эсвэл үл ялих зүйлээр шалтгаалан хэрүүл маргаан өдөх, агсам тавих, элдвээр доромжлох, айлган сүрдүүлэх, басамжлах, дарамтлах зэргээр хохирогчид хүч хэрэглэх болон хэрэглэхээр заналхийлэх, бусдын эд хөрөнгийг устгах, гэмтээх, аж ахуйн нэгж, байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг алдагдуулах, нийтийг хамарсан арга хэмжээг тасалдуулах зэргээр илрэн гардаг гэжээ. Тэгвэл дээр дурдсан шинж, хэлбэрийг агуулаагүй буюу нийтийн хэв журмыг зөрчөөгүй бөгөөд хүмүүс хоорондын зүй бус харьцаанаас үүдэн маргалдсан, зодолдсон, бие махбодод нь гэмтэл учруулсныг олон нийтийн амгалан тайван байдлыг алдагдуулсан гэж үзэж боломжгүй ба Эрүүгийн хуулийн аль тохирох зүйл, хэсгээр эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь хуульд нийцнэ... гэж тогтоолоор тайлбарласан байна.

Эрүүгийн хуульд заасан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1*******.6 ******* зүйлд “орон байр” гэж хүн байнга, түр амьдра зориулагдсан төрөл бүрийн орон сууц, байшин, гэр, урц, зочид буудал, амралт сувиллын газар, зуслангийн байшин, майхан зэргийг ойлгоно гэж тайлбарласан бөгөөд хохирогч болон өмгөөлөгч нарын гомдол үндэслэлгүй байна.

Шүүгдэгч ******* болон ******* нарын хувьд анхан шатны шүүх хуралдаанд уг хэргээс болж зөндөө явсан. Гэхдээ бид хоёр хэн нэгний өмнөөс хариуцлага хүлээдэг тэнэг хүмүүс биш, бид нар хуулийн дагуу анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол гарсны дараа хохирол төлнө. Хохирлын тухайд анхан шатны шүүх хуралдааны явцад маргаж оролцсон бөгөөд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолоор гарсан хохирлыг тус тусынх нь данс руу шүүх хуралдаанаас *******0 минутын завсарлага авч Алтангэрэл, Отгонбаяр нарын данс руу хийсэн. Өнөөдрийн байдлаар шийтгэх тогтоолоор гарсан хохирлыг бүрэн дүүрэн төлсөн. Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******4.14 дүгээр зүйлд заасны дагуу Ховд Булган сум дахь Сум дундын шүүхийн 2025 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 05 *******тай шийтгэх тогтоол хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлага хангасан. Хэргийн байдлыг мөрдөгчийн зүгээс бүрэн дүүрэн нотолсон бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.1-д заасны дагуу нотлох баримт бүрдүүлсэн эсэх асуудлыг шүүхээс бүрэн дүүрэн дурдсан. Мөн хууль буруу хэрэглэсэн гэх тайлбарын тухайд хохирогчийн өмгөөлөгч нарын гаргасан гомдлоос ямар хуулийг буруу хэрэглэсэн гэх гомдлыг олж хараагүй гэв.

12.  Шүүгдэгч *******, ******* нарын өмгөөлөгч Т.Урангэрэлийн давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Миний зүгээс давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд шүүгдэгч нарын өмгөөлөгчөөр оролцож байна. Хохирогчийн өмгөөлөгчийн зүгээс 10 гаруй хүнд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож, дээд шатны прокурорт хандах эрхийг хязгаарласан гэх тайлбарын тухайд: Уг хэрэгт хохирогч өмгөөлөгчөөр Агваандорж гэх өмгөөлөгч авч явж байсан. Өмгөөлөгчийн хувьд прокурорын 05-14 *******тай тогтоолуудад 12 ******* хх-ийн 54-68 ******* хуудсанд үндэслэлгүйгээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон талаар гомдлууд гаргасан байдаг.  Нөгөөтэйгөөр шүүх хуралдаанд хохирогч болон тэдгээрийн өмгөөлөгч нар шүүх хуралдаанд ач холбогдол өгсөнгүй гэх тайлбарыг хэлж байна. Хохирогчийн зүгээс хэргийн бодит байдал тогтоогдчихоод бай түүнийг гуйвуулж өөрөөр дүрслэн тогтоолгохыг хүсэж байгаа юм. Энэ нь юу вэ гэхээр Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн *******.8 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт “зохион байгуулалттай гэмт бүлэглэл” гэж үзэж байгаа юм. Тухайн үед 8 хүн очсоныг 50, 60 хүн 12 машинтай очсон мэтээр ярьж байгаа нь үндэслэлгүй юм. Уг маргаан нь анх *******зүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхээс иргэний маргаан үүсэж байх үед, тухайн гэмт хэрэг болсон цаг хугацаанд Молор ХХК-нийн хувьцаа эзэмшигч Цоггэрэл гэдгийг тогтоосон шат шатны шүүхийн шийдвэр гаргасан байдаг. Ингэхдээ Иргэний шүүхээс “маргаан дуусах хүртэл Цоггэрэлийг өмч хөрөнгийг зарцуулахгүй байх” захирамж гарсан байдаг. Түүнийг хохирогчийн өмгөөлөгч Б.Мянган өмгөөлөгч гуйвуулан тайлбарлаж , үүнд заавал шүүхээр дүгнэлт хийлгэх гэсэн нь шүүхэд авагдсан баримтаар тогтоогдоогүй гэдгийг хэлмээр байна.

Флашны хувьд хэдийгээр үзлэг хийж, эд мөрийн баримтаар авсан боловч Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.1 ******* зүйлийн 1-д зааснаар “энэ хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу олж авсан аливаа баримт мэдээллийг нотлох баримт гэнэ”. гэх зүйлтэй санал нийлэхгүй байна. Хохирогч Алтангэрэл нь шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбартаа, тухайн үед хоол хүнсийг нь авах гээд, дээрэм хийх гэж байгаа мэтээр мэдүүлсэн байдаг боловч, энэ нь хэрэгт авагдсан баримтуудаар тогтоогдоогүй юм.

Хохирогч нарийн өмгөөлөгчийн зүгээс анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэрэгсэхгүй болгож, анхан шатны шүүх рүү буцаах хүсэлт гаргаж байна. Уг хэргийг хэргийг анхан шатны шүүх рүү буцааснаар хохирогч нарын эрх ашиг сэргээгдэнэ гэж тайлбарлаж байгаа юм. Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолоор нэгэнт шийдвэр гарсан бай дахин анхан шатны шүүх рүү буцаах шаардлага байхгүй гэж үзэж байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

1. Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******9.1 дүгээр зүйлийн 1, ******* дахь хэсэгт зааснаар   шийтгэх тогтоол хууль ёсны бөгөөд үндэслэлтэй болсон эсэхийг хохирогч , тэдгээрийн өмгөөлөгч Б.Гомбодорж, Э.Түвшинбаяр, Б.Мянган нарын гомдол дурдсан үндэслэлээр хязгаарлахгүйгээр хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянаж үзлээ.

2. Сонгинохайрхан дүүргийн Прокурорын газраас шүүгдэгч *******ыг 202******* оны 07 ******* сарын 01-ний өдөр Ховд Алтай ******* Бодонч *******ийн нутаг “ ” гэх нэртэй газарт “ ” ХХК-ийн уурхайн кемпэд байрлаж байсан ажилтнуудыг тус уурхайгаас гаргах зорилгоор уурхайн дарга ажилтай ийн ар талаас нь нуруу хэсэг рүү өвдөглөх, баруун хавирганы хэсэгт цохих, зүүн гуяны хэсэг рүү өшиглөх зэрэг байдлаар цохиж зодон эрүүл мэндэд нь “баруун бөөрний дээд, доод хэсгийн няцрал, баруун талын 12 ******* хавирганы далд хугарал, хүзүүний баруун хэсгийн зулгаралт, бүсэлхий нурууны баруун хэсгийн цус хуралт болон  зөөлөн эдийн няцрал, баруун гарын 2 ******* хурууны 2  ******* үе хэсгийн  зулгаралт, зүүн гарын 2 ******* хурууны 2 ******* үе хэсгийн зулгаралт, гадна хэсгийн зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл” бүхий хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэнд холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн  1 дэх хэсэгт  зааснаар,

мөн шүүгдэгч *******ыг  202******* оны 07 ******* сарын 01-ний өдөр ажилтан ын  уруул хэсэгт цохиж, эрүүл мэндэд нь “...доод уруулын баруун гадна хэсгийн шарх  болон зулгаралт, доод уруулын баруун талд дотор хэсгийн шарх, дээд уруулын гадна дунд хэсгийн зулгаралт гэмтэл...” бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэнд холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 ******* зүйлийн  1 дэх хэсэгт  зааснаар,

 шүүгдэгч *******ийг 202******* оны 07 ******* сарын 01-ний өдөр Ховд Алтай ******* Бодонч *******ийн нутаг “ ” гэх нэртэй газарт ХХК-ийн хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын ажилтан ыг зодож, түүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэнд холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн  1 дэх хэсэгт  зааснаар тус тус  яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд  ирүүлжээ.

*******. Анхан шатны шүүх шүүгдэгч *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулах, мөн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд,      *******ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож, шүүгдэгч *******т Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1000 нэгж буюу /нэг сая төгрөгөөр/, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 800 нэгж буюу /800.000 төгрөгөөр/ торгох ялаар, шүүгдэгч *******ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1000 нэгж буюу /нэг сая төгрөгөөр/ тус тус торгох ялаар шийтгэж,  Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.8 ******* зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т оногдуулсан торгох ялыг нэмж нэгтгэн нийт 1.800.000 төгрөгөөр торгож, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5,******* ******* зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т оногдуулсан 1.800.000 төгрөгийн торгох ялыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсноос хойш 10 сарын хугацаанд, шүүгдэгч *******ид оногдуулсан 1.000.000 төгрөгийн торгох ялыг 8 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

4. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 ******* зүйлд заасан нотолбол зохих асуудлуудыг хангалттай шалгаж тодруулаагүй, Эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн алдааг анхан шатны шүүх зөвтгөхгүйгээр хэргийг эцэслэн шийдвэрлэснээс шийтгэх тогтоол нь хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий болоогүй, шүүхийн тогтоолд заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй байна. Тухайлбал

4.1 Д.Цоггэрэлийн “ ХХК-ийн 2017 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 01 дүгээр тогтоолын 1 дүгээр хавсралтаар баталсан “гишүүдийн тоо 2”, ”Гүйцэтгэх захирлаар Б.Мөнхтөрийг томилсон” гэх тус компанийн хувьцаа эзэмшигчдийн дүрмийг баталсан Улсын бүртгэгчийн 2017 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдрийн бүртгэлийг хүчингүй болгуулах талаар Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн газарт холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх 202******* оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 221/МА202*******/0076 *******тай магадлалаар шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэсэн байна.

Гуравдагч этгээд буюу Б.Мөнхтөрийн өмгөөлөгч нараас гаргасан хяналтын гомдлыг Улсын Дээд Шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын нийт шүүгчдийн хуралдааны 202******* оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 118 *******тай тогтоолоор хяналтын журмаар хэлэлцүүлэхээс татгалзаж тус тус шийдвэрлэсэн байна.

4.2 Б.Мөнхтөрийн “...2017 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдөр байгуулагдсан “Компанийн хувьцаа худалдах, худалдан авах гэрээ”, “Компанийн эрх шилжүүлэх гэрээ”-ний дагуу “ ” ХХК-ийн 95 хувийн хувьцаа шилжүүлэх үүрэг хариуцагчид үүссэн болохыг тогтоолгож, “ ” ХХК-ийн 95 хувийн хувьцааг нэхэмжлэгчид шилжүүлэхийг хариуцагчид даалгуулах...” талаар, хариуцагч Д.Цоггэрэлд холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийг *******зүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 202******* оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 101/ШШ202*******/0*******97******* *******тай шийдвэрээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэсэн байна.

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 202******* оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 210/МА202*******/02025 *******тай магадлалаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1-р заалтад найруулгын шинжтэй өөрчлөлт оруулж, хариуцагч талын давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч талаас гаргасан хяналтын гомдлыг Улсын Дээд Шүүхийн 2024 оны 01 дүгээр сарын *******0-ны өдрийн 001/ХТ2024/00021 *******тай тогтоолоор магадлалыг хэвээр үлдээж, хариуцагч Д.Цоггэрэл, түүний өмгөөлөгч Р.Мэндсайхан, Д.Хаш-Эрдэнэ, Ч.Отгонбаатар нарын гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэжээ.

4.******* Дээр дурдсан үйл баримтаар иргэн Д.Цоггэрэл, Б.Мөнхтөр нарын хооронд “ ” ХХК-ийн хувьцаа эзэмших эрхтэй холбоотой асуудлаар шүүхэд маргаантай байсан бөгөөд Захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр Д.Цоггэрэлийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж, Иргэний хэргийн шүүхийн шийдвэр Б.Мөнхтөрийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж тус тус шийдвэрлэсэн байна.

Өөрөөр хэлбэл Улсын Дээд Шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын нийт шүүгчдийн хуралдааны 202******* оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 118 *******тай тогтоол гарсны дараа Б.Мөнхтөрийн нэхэмжлэлээр *******зүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 202******* оны 5 ******* сарын 08-ны өдрийн 101/ШЗ202*******/11548 *******тай захирамжаар “хариуцагч Д.Цоггэрэлийн нэр дээр бүртгэлтэй ” ” ХХК-ийн 95 хувийн хувьцаа, уг хувьцаанд ногдох “” ” ХХК-ийн нэр дээр бүртгэлтэй өмчлөл, эзэмшлийн хөрөнгийн захиран зарцуулах, худалдан борлуулах, бусдад ямарваа нэгэн байдлаар шилжүүлэх ажиллагаа хийхгүй байхыг даалгаж шийдвэрлэсэн байх бөгөөд 202******* оны 5 ******* сарын 10-ны өдрийн 4-16*******/9287 *******тай Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын мэдэгдэлд 202******* оны 5 ******* сарын 11-ний өдөр Д.Цоггэрэл гарын үсэг зуржээ.

Гэвч Д.Цоггэрэл нь дээрх мэдэгдэлд гарын үсэг зурсан, Б.Мөнхтөрийн нэхэмжлэлтэй иргэний хэрэгт хариуцагчаар оролцож байгаа атлаа, уг иргэний хэргийг шүүхээр хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад 202******* оны 06 ******* сарын 14-ний өдөр 2/11 *******тай “ ны уурхайд авах зарим арга хэмжээний тухай” гэх тушаал гаргаж, өөрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Бадарчийн Батбаяр гэх хүнээр ахлуулж, харуул хамгаалалтын ажилчид болох Жанат, *******, *******, Д.Мөнхзориг, О.Батмөнх, М.Бат-Эрдэнэ, Г.Баярхүү, Г.Ганхуяг нарыг явуулж, “уурхайг хамгаалалтанд авч байна” гэх нэрээр,

Ховд Алтай ******* Бодонч *******ийн нутаг “ ” гэх нэртэй газарт “ ” ХХК-ийн уурхайн кемпэд байрлаж байсан ажилтнуудыг тус уурхайгаас гаргах, үйл ажиллагааг нь зогсоох, эзэмшилдээ буюу хяналтандаа авах  зорилгоор, 202******* оны 6 ******* сарын 11, 202******* оны 7 ******* сарын 01, 202******* оны 7 ******* сарын 26-ны өдрүүдэд “уурхай болон ажилчдын байрлаж байсан кемпэд хүч хэрэглэн нэвтэрч, уурхайн хэвийн үйл ажиллагааг  алдагдуулж, хаалганы голыг солих, эсэргүүцэл үзүүлсэн болон бичлэг хийсэн ажилчдыг зодож, эрх, эрх чөлөөнд нь халдах” зэрэг үйл ажиллагаа явуулсан байна.

4.4 Гэтэл хэргийн мөрдөн байцаалтын шатанд дээр дурдсан үйлдлүүдийн сэдэлт, санаа зорилго, объектив талын шинж зэргийг харгалзахгүйгээр зөвхөн шүүгдэгч болон хохирогч нарыг хувийн таарамжгүй харилцааны улмаас нэгнийхээ эрх чөлөө, эрүүл мэндэд халдаж гэмтэл учруулсан мэтээр зүйлчилж, яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн нь хэргийн бодит байдалд нийцээгүй бөгөөд Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна. Аливаа шүүхийн шийдвэр бүр тодорхой эрх зүйн үр дагавар буй болгож байдаг боловч энэ нь хэн нэгэн этгээдэд дур зоргоор авирлах, хууль ёсыг үл хүндэтгэх эрх олгодоггүй бөгөөд шүүхийн шийдвэрийг иргэн, хуулийн этгээд үл биелүүлсэн тохиолдолд гагцхүү эрх бүхий байгууллага буюу шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газар шүүхийн шийдвэр биелүүлэх, хуульд заасан албадлагын арга хэмжээ авах эрхтэй юм.

Гэтэл “улсын бүртгэлтэй холбоотой захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр өөрийнх нь талд гаргасан” гэх үндэслэлээр “компаний өмчлөх эрхтэй холбоотой” иргэний шүүхийн маргаан хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд явж байгааг мэдсээр байж дээр дурдсан үйлдэл хийсэн нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.16 ******* зүйлд заасан “Олон нийтийн амгалан тайван байдал алдагдуулах” гэмт хэргийн шинж байгаа эсэхийг шалгах шаардлагатай байна.Дээр дурдсан үндэслэлээр хохирогч , тэдгээрийн өмгөөлөгч Б.Гомбодорж, Э.Түвшинбаяр нарын “шүүгдэгч нарын үйлдэлд олон нийтийн амгалан тайван байдлыг алдагдуулсан гэмт хэргийн шинж байгаа эсэхийг нягтлан  шалгах ажиллагаа хийгээгүй нь энэ хэргийн бодит байдлыг тогтоогоогүй” гэх агуулгатай гомдлыг хангаж шийдвэрлэв.

5. Хохирогч , тэдгээрийн өмгөөлөгч Б.Гомбодорж, Э.Түвшинбаяр нарын давж заалдах гомдлын бусад үндэслэлийн талаар.

5.1 Яллагдагч нарт холбогдох Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1*******.6 ******* зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь  үндэслэлгүй гэжээ.

Мөрдөн шалгах  ажиллагааны явцад  нэр бүхий дээрх 10 хүнд холбогдох Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1*******.6 ******* зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн үндэслэлтэй байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэлээ.

Учир нь 11 дүгээр хавтаст хэрэгт авагдсан “Зарим яллагдагч нарт холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай” прокурорын тогтоолуудад дурдсан иргэн Д.Цоггэрэл, Б.Мөнхтөр нарын хооронд “ ” ХХК-ийн хувьцаа эзэмших эрхтэй холбоотой асуудлаар шүүхэд маргаантай байсан” гэх үндэслэл нь  Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1*******.6 ******* зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хэргийг хэрэгсэхгүй болгох үндэслэлд хамаарахгүй боловч “ажилчдын байрлаж байсан кемпэд зөвшөөрөлгүй нэвтэрсэн, хаалганы голыг нь сольсон, байрласан” зэрэг үйлдлүүд нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан өөр гэмт хэрэг үйлдэх, зорилгодоо хүрэх арга, хэрэгсэл нь байх боломжтой тул энэ талаарх гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

5.2 Ц.Алтанхуягийн гарыг зүсэж хөнгөн гэмтэл учруулсан үйлдэлд “мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулаагүй, О.Батмөнхийн үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгосон тогтоолыг хохирогчид танилцуулаагүй нь хэргийн оролцогчийн эрхийг ноцтой зөрчсөн” гэжээ.

Хэргийн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад “О.Батмөнх нь Ц.Алтанхуягийн гарыг овтеркаар зүсэж хөнгөн гэмтэл учруулсан” гэх үйлдэлд мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулаагүй орхисон гэх гомдол нь үндэслэлтэй боловч Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.5 ******* зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т заасан “ ..гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан” үндэслэл тогтоогдож байх тул энэ талаарх гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

5.*******  Хохирогч , болон тэдгээрийн өмгөөлөгч нар нь “хэргийн үйл баримтын талаарх бичлэгтэй 2 флаш диск  хэргийн хамт шүүхэд ирүүлээгүй, уг 2 флаш дискийг прокурор устгасан, алга болгосон” гэх агуулгатай гомдлоо эрх бүхий байгууллагад гаргаж шалгуулах, шийдвэрлүүлэх эрх нь нээлтэй байх тул энэ талаарх гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

5.4 Мөн “шүүгдэгч *******ын үйлдсэн хэрэг нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнтэй бай түүний үйлдлийг үндэслэлгүйгээр хөнгөрүүлэн зүйлчилсэн” гэх агуулгатай өмгөөлөгч нарын гомдол үндэслэлгүй байх тул хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

6. Өмгөөлөгч Б.Мянганы “..хэргийн оролцогчийн эрхийг ноцтой зөрчсөн, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг ноцтой зөрчсөн үйл баримт тогтоогдсоор бай үндэслэлгүйгээр хэргийг эцэслэн шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн   шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэх гомдлыг агуулгын хувьд хангаж шийдвэрлэсэн болно.

7. Иймд дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хохирогч нар болон тэдгээрийн өмгөөлөгч нарын давж заалдах журмаар гаргасан гомдлуудаас Эрүүгийн хуулийн 20.16 ******* зүйлд заасан гэмт хэргийн шинж байгаа эсэхийг шалгах шаардлагатай гэх хэсгийг хүлээн авч бусад гомдлуудыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

8. Хэргийг эцэслэн шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн тогтоолд заасан дүгнэлт нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй, мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хууль буруу хэрэглэсэн алдааг зөвтгөж өөрчлөөгүй нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******9.5 ******* зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, 1.2-т зааснаар тогтоолыг хүчингүй болгох үндэслэлд хамаарч байх тул шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож шийдвэрлэв.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******9.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Ховд Булган  сум дахь сум дундын  шүүхийн 2025 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 05 ******* шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч нарын гомдлыг хангасугай.

 

2. Шүүгдэгч *******, Д.Даваадорж нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр хэрэглэсүгэй.

 

*******. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40.1 дүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор “шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр  хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой.” гэсэн үндэслэлээр оролцогч Монгол Улсын Дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл гаргаж болохыг тайлбарласугай.

 

 

 

                  ДАРГАЛАГЧ,  ШҮҮГЧ                                              М.НЯМБАЯР

 

                                          ШҮҮГЧ                                              Ж.ОТГОНХИШИГ

 

                       ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                              Н.ТУЯА