*******ын нэхэмжлэлтэй
иргэний хэргийн тухай

                                                                             Хэргийн индекс: 135/2021/01317/и

          Дархан-Уул аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Х.Байгалмаа даргалж, шүүгч Г.Давааренчин, Л.Амарсанаа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар:

           Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны  04 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 649 дүгээр шийдвэртэй,

Нэхэмжлэгч *******ын нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч *******од холбогдох

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Хүүхдийн асрамж тогтоолгох, өөрийн өмчлөлийн 18 адууг гаргуулах” тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй,

“Хүүхдийн асрамж тогтоолгох, тэтгэлэг гаргуулах” тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй,

Иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Батцэцэгийн гаргасан давж заалдсан гомдлыг үндэслэн, 2022 оны 06 дугаар сарын 06-ны өдөр хүлээн авч, Ерөнхий шүүгч Л.Амарсанаагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

           Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч *******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Батцэцэг, хариуцагч *******, хариуцагчийн өмгөөлөгч П.Батжаргал, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Г.Чойном нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ ХЭСЭГ:

1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн үндэслэл, шаардлага:

2015 онд *******той танилцаж, 2016 оноос хамтран амьдрах болсон. 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүү *******, 2018 оны 10 дугаар сарын 19-ны өдөр охин ХҮҮ нар төрсөн.

Э.Наран-Од нь Байнга архи хэрэглэдэг, архины хамааралтай болоод гэр орондоо байдаггүй, олон хоногоор алга болдог, хүүхдүүдээ хайрлах, эх хүний үүргээ биелүүлэхгүй байгаа тул цаашид архины хамааралтай хүнтэй хамтран амьдрах боломжгүй байна. Э.Наран-Од нь 2019 онд надад архи уухгүй гэсэн амлалт өгч би хүүхдүүдээ бодон эвлэрч дахин цуг амьдарч байгаад 2020 оноос хойш тусдаа амьдарч байгаа.

Иймд 2 хүүдийг минь эцгийн асрамжид үлдээж, хүүхдүүддээ хуваарилан үлдээсэн малаас үлдэх миний эзэмшлийн 18 адууг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

2. Хариуцагчийн  татгалзал, тайлбарын агуулга:

******* бид хоёр багаасаа нэг нэгийгээ таньдаг, аав, ээж гэр бүлийн найзууд. ******* бид хоёр 2010 оноос хойш үерхэж байгаад ******* нь Турк улс 2014 онд явж ирээд 2015 оны сүүлээр хамт амьдарч эхэлсэн.

******* нь тогтвортой ажил хөдөлмөр эрхэлдэггүй, намайг гэртээ цоожилдог, байнга зоддог, гэр бүлийнхээ өмнө хэзээ ч хариуцлага хүлээж үзээгүй, гэр бүлийн хувьд тогтворгүй, 2 дахь хүүхдийг минь зулбатал зодож байсан зэрлэг догшин зантай, бага охиноо төрүүлж эмнэлэгт байхад хамаг малаа нядлаад, зараад хаяад явсан, одоо хүртэл өөрийн гэр оронгүй хүнд 2 хүүхдээ өгөхийг зөвшөөрөхгүй.

******* нь өөрийн гэх малаа нядлаад, үлдсэн малаа ачаад явсан тул өгөх 18 адуу байхгүй. 20 эм хонь үлдээлээ гэх боловч 17 хурга үлдээсэн байсан. Надад өгөх 18 тооны адуу байхгүй. Иймд *******ын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

3. Хариуцагчаас сөрөг нэхэмжлэлийн үндэслэл, шаардлагадаа:

Миний бие 5 настай хүү *******, охин 3 настай ******* нарыг 2018 оны 11 сарын 01-ний өдрөөс хойш ганцаараа өсгөсөн тул хүүхдүүдээ өөрийн асрамжид үлдээж хүүхдийн асрамж тогтоолгох, *******аас Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1-д заасныг баримтлан 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойших хүүхдийн тэтгэлэг нөхөн гаргуулах, Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д заасны дагуу хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

4. Нэхэмжлэгчээс сөрөг нэхэмжлэлийн татгалзал, хариу тайлбартаа:

Сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй. Хүүхдүүдийг минь миний асрамжид үлдээвэл *******оос тэтгэлэг гаргуулахгүй. Хүүхдүүдийнхээ ирээдүйд маш их санаа зовж байгаа учраас хүүхдүүдээ өөрийн асрамждаа авах хүсэлтэй байна гэжээ.

5. Анхан шатны шүүхийн  шийдвэрийн агуулга:

Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.6-т зааснаар 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-нд төрсөн хүү *******, 2018 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр төрсөн охин ******* нарыг эх *******ын асрамжид үлдээж,

 Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.2.-т зааснаар 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-нд төрсөн хүү *******, 2018 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр төрсөн охин ******* нарыг 11 нас хүртэл амьжиргааны баталгаажих түвшингийн 50 хувиар, 11-16 нас /суралцаж байгаа бол 18 нас, насанд хүрсэн боловч хөдөлмөрийн чадваргүй хүүхдэд тэтгэлэг авагч хүүхдийн оршин суугаа газрын бүс нутагт тогтоогдсон/ амьжиргааны доод түвшингийн хэмжээгээр эцэг *******аас тэтгэлэг сар болгон гаргуулан олгож,

Гэр бүлийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.1-д зааснаар эцэг эх нь хүүхдээ эрүүл чийрэг өсгөн бойжуулах, сэтгэхүйн хувьд төлөвшүүлэх, асран хамгаалах, тэжээн тэтгэх, суурь боловсрол эзэмшүүлэх, үндэсний ёс заншил уламжлалаа дээдлэх, хүүхдийн эрхийг хамгаалах, хөдөлмөрийн анхны дадлага олгох зэрэгт тэгш эрх эдэлж, адил үүрэг хүлээхийг дурдаж,

Иргэний хуулийн 487 дугаар зүйлийн 487.1-т зааснаар нэхэмжлэгч *******ын нэхэмжилсэн 18 адууг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1-д зааснаар нэхэмжлэгч *******ын улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн 398,350 төгрөгийг төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч *******ын төлсөн 140,400 төгрөгийг төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээж, *******аас 70,200 төгрөгийг гаргуулж, төрийн сангаас 70,200 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч *******од олгож шийдвэрлэжээ.

6. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Т.Батцэцэг давж заалдах гомдолдоо:

Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрч давж заалдах гомдлыг гаргаж байна.

6.а. Анх шүүхэд гаргасан нэхэмжлэгч, нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлийг анхан шатны шүүхийн шийдвэрт 13 мөрөөр тэмдэглэсэн бол хариуцагчийн хариу тайлбарыг 3 бүтэн, тал нүүр тайлбарлаж бичсэн.

Б.Энхмандах нь хүүхдүүдээ архины хамааралтай томчуудын орчинд өсөж байгаад эмзэглэж, хүүхдүүдийнхээ боловсролд санаа зовж байгаа асрамждаа авахыг хүссэн, Хүүхдүүд шинжээчийн дүгнэлтээр маш эрсдэлтэй нөхцөл байдалд амьдарч байхад эх *******ын асрамжид үлдээхээр шийдвэрлэснийг зөвшөөрөхгүй байна.

6.б. Эд хөрөнгө битүүмжлэх актаар битүүмжилсэн 12 адууг ******* нэхэмжилсэн.  Нэхэмжлэгч хариуцагч нар адууг тус бүр зургаа зургаан тоогоор хувааж авч эвлэрэх тухай ярилцсан байсан. ******* өөрийн хуваарьт хөрөнгө болох хүүхдүүдэд хувааж үлдээсэн малнаас үлдсэн малаа нэхэмжилснийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэсэнд гомдолтой байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцааж өгнө үү гэжээ.

7. Хариуцагч ******* давж заалдах гомдлын хариу тайлбартаа:

7.а. 2022 оны 06 дугаар сарын 11-ний өдөр би Б.Энхмандах болон 2 хүүхэдтэйгээ уулзсан. Миний хүүхдүүд маш сэргэлэн цовоо, хөдөлгөөнтэй хүүхдүүд боловч тэр өдөр уулзахад үг дуу цөөтэй, ямар ч баяр баясалгүй, ээжийгээ маш их санасан боловч аавынхаа хажууд ээжтэйгээ чөлөөтэй юм ярьж чадахгүй байсан.

7.б. Б.Энхмандах нь 2022 оны 06 дугаар сарын 03-ны өдөр залгаад надаас 3 гүү өгчих гэсэн. Миний хувьд Б.Энхмандахад гүүнүүдийг өгөхөд татгалзах зүйлгүй харин 2 хүүхдээ салгахгүйгээр өөрийн асрамжид авах хүсэлтэй байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. Давж заалдах шатны шүүх анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр буцааж шийдвэрлэв.

2. Нэхэмжлэгч ******* хариуцагч *******од холбогдуулж хүүхдийн асрамж тогтоолгох, өөрийн өмчлөлийн 18 адууг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан бөгөөд хариуцагч ******* нэхэмжлэлийн шаардлагаас бүхэлд нь татгалзаж, хүүхдүүдийн асрамж тогтоолгох, тэтгэлэг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж маргажээ.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийн үндсэн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн байна.

3. Давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгч *******ын өмгөөлөгчийн давж заалдсан гомдлоор хэргийг хүлээн авч Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4-т зааснаар зөвхөн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянаад дараах дүгнэлтийг хийлээ.

4. Зохигчид Иргэний гэр бүлийн байдлын гэрлэсний бүртгэлд бүртгэлгүйгээр  2015 оны 09 дүгээр сараас 2018 оны 11 дүгээр сар хүртэл хамтын амьдралтай байсан бөгөөд хамтын амьдралтай байх хугацаанд 2016 оны 09 дүгээр сарын 16-ны өдөр хүү *******, 2018 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр охин ******* нар төрсөн, 2018 оны 11 дүгээр сараас тусдаа амьдарч байгаа талаар талуудын хэн аль нь шүүхэд тайлбарладаг, энэ талаар маргадаггүй болно.

5. Талууд хүүхдүүдийн асрамж тогтоолгохоор маргадаг бөгөөд шүүх хүүхдүүдийн асрамжийн асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд хэргийн оролцогчдын хүсэлтээр нотлох баримт бүрдүүлэхдээ хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдолтой нотлох баримтыг бүрэн гүйцэд бүрдүүлээгүй, хэрэгт цугларсан бичгийн нотлох баримтыг хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлж чадаагүй Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.6, 40 дүгээр зүйлийн 40.2-т заасныг зөрчсөнөөс шүүхийн шийдвэр Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 116 дугаар зүйлийн 116.2-т заасан хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагыг хангаагүй байна.

6. Шүүх нэн тэргүүнд хүүхдүүдийн хуулиар олгогдсон эрх, ашиг сонирхлыг хамгаалах ёстой.

Хүүхэд хамгаалал нийгмийн бүх орчинд хүүхэд бүрийг үл хайхрах байдал, дарамт, хүчирхийлэл, эрсдэлт нөхцөл байдлаас урьдчилан сэргийлэх, хариу үйлчилгээ үзүүлэх зорилготой олон талт, цогц, мэргэшсэн үйл ажиллагаанаас бүрдэх ба гэр бүлийн орчинд эрүүл, аюулгүй өсөж, хөгжих нөхцөлийг бүрдүүлэхийн тулд бүхий л арга замаар хүүхдэд ээлтэй орчин бүрдүүлэх учиртай бөгөөд шүүх тийм орчныг сонгож, хүүхдүүдийн асрамжийн асуудлыг шийдвэрлэх нь зөв.

Анхан шатны шүүх талуудын хүсэлтээр хүүхдүүдийн өсөн бойжих, хүмүүжүүлэх, сурч боловсрох, эрхийг хэн илүү хангах талаар  дүгнэлт гаргуулахаар Дархан-Уул аймаг болон Төв аймгийн Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын газрыг шинжээчээр томилсон агаад шинжээчид нь нэхэмжлэгч *******ын төрсөн эгчийн, хариуцагч *******ын төрсөн аавын орон гэр, амьдрал ахуйд дүгнэлт хийж ирүүлснийг шүүх хүүхдүүдийн асрамжийг шийдвэрлэх үндэслэл болгосон нь учир дутагдалтай болсон гэж үзнэ.

Түүнчлэн нэхэмжлэгч *******, хариуцагч ******* нарын хувийн зан байдал, олсон боловсрол, эзэмшсэн мэргэжил, эрхэлж буй ажил, цаашид тогтвор суурьшилтай ажиллах эсэх, авч буй цалин орлого, өрхийн сар бүрийн тогтвортой орлогын талаар асууж тодруулаагүй, энэ талаарх нотлох баримт хэрэгт авагдаагүй байна.

Энэ талаарх нотлох баримтууд нь хүүхдүүдийн асрамжийг шийдвэрлэх зохих үндэслэл болно.

7. Шүүх хуралдааны тэмдэглэлээс үзвэл хариуцагч ******* шүүх хуралдаанд өөрийн биеэр оролцоогүй, түүний өмгөөлөгч хариуцагчийг шүүх хуралдаанд заавал биечлэн оролцуулахыг хүссэн боловч хүсэлтийг хангалгүй хэргийг шийдвэрлэсэн нь хэргийн оролцогчдын хуулиар олгогдсон эрхийг эдлүүлэлгүй, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1, 6.2-т заасан “Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг  мэтгэлцэх үндсэн дээр хэрэгжүүлнэ”, “Мэтгэлцэх зарчим хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны бүх шатанд хэрэгжинэ” гэж заасныг тус тус ноцтой зөрчсөн байна.

Иймд нэхэмжлэгч *******ын өмгөөлөгчийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин шийдвэрлүүлэхээр буцааж өгнө үү гэсэн давж заалдсан гомдлыг хангаж шийдвэрлэлээ.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.5-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны  04 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 649 дүгээр шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

            2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар нэхэмжлэгчээс давж заалдсан гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 398.350 төгрөгийг Төрийн сангийн орлогоос шүүгчийн захирамжаар буцаан гаргуулсугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалын агуулгыг танилцуулан сонсгож 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүрэгтэй, энэ үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг  шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай  хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар зүйлийн 172.2-т зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй  хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзвэл зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч  магадлалыг гардан авсан эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

                    

       

                              ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                    Х.БАЙГАЛМАА

                                                     ШҮҮГЧИД                                   Г.ДАВААРЕНЧИН

                                                              Л.АМАРСАНАА