МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Дорноговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн  шүүх хуралдааныг шүүгч Д.Адъяасүрэн даргалж,

 

Шүүх хуралдаанд: Нарийн бичгийн дарга Б.Бүжмаа

                                Улсын яллагчаар хяналтын прокурор А.Дүүрэнбилэг                

                                Шүүгдэгчийн өмгөөлөгчөөр өмгөөлөгч Б.Дагийнамжил

                                Хэлмэрч О.Цэндсүрэн

                                Шүүгдэгч А.Түвшинтөгс нарыг оролцуулан шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийж, Дорноговь аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокурор А.Дүүрэнбилэгээс Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн А.Түвшинтөгст холбогдох эрүүгийн 1819003290178 дугаартай  хэргийг 2019 оны 01 дугаар сарын 14-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

 

Монгол Улсын иргэн, 1993 оны 09 сарын 30-ны өдөр Дорноговь аймгийн Хатанбулаг суманд төрсөн, 26 настай, эрэгтэй, боловсролгүй, мэргэжилгүй, /бичиг үсэг мэдэхгүй, хэлгүй/, ам бүл 2, ээж Алтансувдын хамт Дорноговь аймгийн Хатанбулаг 4-р багт оршин суух, хөдөлмөрийн чадвар алдалтын 100 хувь группэд байдаг, урьд ял шийтгэлгүй, Бичигт овогт Алтансувдын Түвшинтөгс /ЕЛ93093015/

 

 Холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтэнд бичигдсэнээр/

 

 Шүүгдэгч  А.Түвшинтөгс нь 2018 оны 11 сарын 14-ний шөнө Дорноговь аймгийн Хатанбулаг сумын 5-р багийн нутаг дэвсгэрт  тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийн үнэмлэхгүйгээр, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ SJCMO маркийн улсын дугааргүй мотоцикл жолоодон замын хөдөлгөөнд оролцохдоо хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гарсан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас HAOJIE маркийн мотоциклыг жолоодон явсан Г.Гэрэлтөгсийн эрүүл  мэндэд  хүндэвтэр хохирол учруулсан   гэмт хэрэгт холбогджээ.  

 

Т О Д О Р Х О Й Л О Х нь:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

Шүүгдэгч А.Түвшинтөгсийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: Хийсэн хэрэгтээ гэмшиж байна. Маргах зүйл байхгүй гэв.

Хохирогч Г.Гэрэлтөгсийн мөрдөн  шалгах ажиллагаанд өгсөн”...би өөрийн эзэмшлийн улаан өнгийн HAOJIE маркийн мотоцикл унаад Энхбаяр гэж хүүхдийг сундлаад багаж авахаар сумын төвийн зүүн хойд захад байдаг жижиг хашаанд байх Цэрэндаш гэх айлд очиход хүн байгаагүй. Тэгээд буцаж гэр лүүгээ сумын төвд байдаг тоглоомын саадны урд талаар ертөнцийн зүгээр зүүнээс баруун тийш явж байгаад Батбүрэн гэх айлын хашааны баруун хойд булангаар зүүн гар тийшээ эргээд гудамжны голоор урагшаа явсан замд урд зүг рүү эргээд явж байтал өөдөөс их тод гэрэлтэй мотоцикл гарч ирээд  яахын зуургүй мөргөлдсөн” гэсэн мэдүүлэг,

Насанд хүрээгүй гэрч Х.Энхбаярын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...2018.11.14-ний өдрийн 21 цагийн орчим ...Отгонбаатарын хүргэн Гэрэлтөгс ахын улаан өнгийн мотоциклын ард сундлаад сумын төвийн зүүн хойд талд байдаг жижиг хашаанд очиж Гэрэлтөгс ах хүн хайгаад байхгүй болохоор нь буцаад урагшаа явж байгаад хашааны булангаар зүүн талруу эргэх гэтэл зүүн зүгээс  мотоциклын гэрэл гэрч ирээд Гэрэлтөгс ахын хөлийг зүүн талаас нь мөргөсөн. Гэрэлтөгс ах зүүн талаар нь зөрөх гээд байсан нөгөө мотоцикл шууд орж ирээд Гэрэлтөгс ахын хөлийг мөргөсөн...” гэсэн мэдүүлэг,

Иргэний нэхэмжлэгч Ц.Оюунжаргалын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: 2018 оны 11 сарын 14-ний өдөр Отгонтуяа над руу залгаад  Энхбаяр нь Гэрэлтөгстэй мотоциклтой сундалдаж яваад осолд орчихлоо гэсэн. Тэгээд очтол Энхбаярын толгой нь хагарсан цус гарсан байдалтай байсан гэсэн мэдүүлэг,

           Хэргийн газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл /хх 3-12/,

Шинжээч томилж, шинжилгээ хийлгэх тогтоол /хх-ийн 23, 32, 54, 57, 59,63,99  /

Шинжээчийн дүгнэлт /хх-ийн 24, 33, 55, 58, 62-63, 64-66, 100-101/

Ашид билгүүн ХХК-ний үнэлгээ /хх-ийн 64-66/

Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгасан хуудас /хх -110/ зэрэг болно.  

 

Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

 

Эрүүгийн хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу бэхжүүлэгдсэн, энэ хэрэгт  хамааралтай, нотолгооны ач холбогдол бүхий  дээрх нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн гүйцэд, бодит байдлаар нь хянаж  харьцуулан судалсны үндсэн дээр шүүгдэгч А.Түвшинтөгс нь 2018 оны 11 сарын 14-ний шөнө Дорноговь аймгийн Хатанбулаг сумын 5-р багийн нутаг дэвсгэрт  тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийн үнэмлэхгүйгээр, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ SJCMO маркийн улсын дугааргүй мотоцикл жолоодон замын хөдөлгөөнд оролцохдоо Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 10 дугаар бүлгийн 10.9-д заасан “уулзвараас бусад газарт зүүн гар тийш буюу буцаж эргэхдээ өөдөөс чигээрээ яваа баруун тийш эргэх тээврийн хэрэгсэлд зам тавьж өгнө” гэсэн заалтуудыг зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж иргэн Г.Гэрэлтөгсийн эрүүл мэндэд нь хүндэвтэр хохирол  учруулжээ.

 

Шүүгдэгч А.Түвшинтөгс нь энэ гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь хохирогч Г.Гэрэлтөгсийн мөрдөн  шалгах ажиллагаанд өгсөн”...би өөрийн эзэмшлийн улаан өнгийн HAOJIE маркийн мотоцикл унаад Энхбаяр гэж хүүхдийг сундлаад багаж авахаар сумын төвийн зүүн хойд захад байдаг жижиг хашаанд байх Цэрэндаш гэх айлд очиход хүн байгаагүй. Тэгээд буцаж гэр лүүгээ сумын төвд байдаг тоглоомын саадны урд талаар ертөнцийн зүгээр зүүнээс баруун тийш явж байгаад Батбүрэн гэх айлын хашааны баруун хойд булангаар зүүн гар тийшээ эргээд гудамжны голоор урагшаа явсан замд урд зүг рүү эргээд явж байтал өөдөөс их тод гэрэлтэй мотоцикл гарч ирээд  яахын зуургүй мөргөлдсөн” гэсэн мэдүүлэг, насанд хүрээгүй гэрч Х.Энхбаярын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...2018.11.14-ний өдрийн 21 цагийн орчим ...Отгонбаатарын хүргэн Гэрэлтөгс ахын улаан өнгийн мотоциклын ард сундлаад сумын төвийн зүүн хойд талд байдаг жижиг хашаанд очиж Гэрэлтөгс ах хүн хайгаад байхгүй болохоор нь буцаад урагшаа явж байгаад хашааны булангаар зүүн тал руу эргэх гэтэл зүүн зүгээс  мотоциклын гэрэл гэрч ирээд Гэрэлтөгс ахын хөлийг зүүн талаас нь мөргөсөн. Гэрэлтөгс ах зүүн талаар нь зөрөх гээд байсан нөгөө мотоцикл шууд орж ирээд Гэрэлтөгс ахын хөлийг мөргөсөн...”гэсэн мэдүүлэг, хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл “...Осол хэрэг болсон газарт очиход  БНХАУ-д үйлдвэрлэсэн SJCMO  маркийн улсын дугааргүй, улаан өнгийн мотоциклын өмнө дугуй ертөнцийн зүгээр баруун зүгт чиглэсэн, баруун гар талаараа хажуулдаж унасан байрлалтай, SJCMO маркийн мотоциклын ертөнцийн зүгээр баруун урд хэсэгт БНХАУ-д үйлдвэрлэсэн HAOJIE маркийн улаан өнгийн улсын дугааргүй, мотоциклын өмнө дугуй нь ертөнцийн зүгээр зүүн урд зүгт чиглэлтэй баруун гар талаараа хажуу тийшээ унасан байдалтай байлаа...” гэсэн тэмдэглэл, Зам  тээврийн ослын газарт хийсэн тэмдэглэл, Шүүхийн шинжилгээний албаны 2018 оны 11 сарын 23-ны өдрийн 02/0408  дугаартай шинжээчийн дүгнэлт, Замын Цагдаагийн албаны 2018 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 51 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд болон  шүүх хуралдаанаар хэлцэгдсэн бусад нотлох баримтуудаар  тогтоогдож байна.

 

 Шүүгдэгч А.Түвшинтөгс нь Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 10 дугаар бүлгийн 10.9-д “уулзвараас бусад газарт зүүн гар тийш буюу буцаж эргэхдээ өөдөөс чигээрээ яваа баруун тийш эргэх тээврийн хэрэгсэлд зам тавьж өгнө” гэсэн заалтыг зөрчсөн байна.  

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгчөөс “А.Түвшинтөгсөөс авсан цусны шинжилгээгээр спиртийн агууламж илрээгүй болох нь 2018 оны 11 сарын 29 өдрийн 12510 тоот шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдож байгаа тул шүүгдэгчийг согтуурсан үедээ гэмт хэрэг үйлдсэн гэдэг нь тогтоогдохгүй байна. Мөн энэ гэмт хэрэг гарахад хохирогч Гэрэлтөгсийн тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй, согтуурсан үедээ мотоцикл жолоодож явсан нь нөлөөлсөн байгаа. Иймд иргэний нэхэмжлэгчид хохирлыг хувааж төлөх ёстой” гэсэн тайлбар гаргасан болно.

 

Шүүгдэгч А.Түвшинтөгсийн цусанд хийсэн шинжилгээгээр спиртийн агууламж илрээгүй боловч хавтаст хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтаар шүүгдэгч нь согтууруулах ундаа хэрэглэсэн болох нь тогтоогдож байна гэж үзлээ.

 

Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 3.1-т “Хүнсний зориулалтын түүхий эдээр үйлдвэрлэсэн спирт, бүх төрлийн архи, 2 хувиас дээш этилийн спирт агуулсан дарс, пиво, сүүн бүтээгдэхүүнээр нэрсэн шимийн архи согтууруулах ундаанд хамаарна” гэж заажээ.

 

Мөн Эрүүл мэнд, спортын сайд, Хууль зүйн сайдын 2016 оны хамтарсан тушаалаар “Жолооч согтууруулах ундаа, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн эсэхийг шалгаж тогтоох “ журмыг баталсан ба энэ журмын 2 дугаар зүйлийн 2.3-т зааснаар тандагч багаж ашиглан шүүгдэгчийн согтуурлын зэргийг /хх-ийн 12, 48-р тал/ шалгахад амьсгал дахь спиртийн агууламж 0.27 промиль илэрсэн тэмдэглэл, шүүгдэгч нь найзтайгаа 1 лааз пиво хувааж уусан болохоо хүлээн зөвшөөрсөн  мэдүүлэг зэргээр тогтоогдож байх тул шүүгдэгч А.Түвшинтөгсийг согтууруулах ундаа хэрэглэсэн гэж үзнэ.

 

Хохирогч Г.Гэрэлтөгс нь осолд өртөх үедээ HAOJIE маркийн мотоциклыг эрхийн үнэмлэхгүй, согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ жолоодон явсан нь осол гарах шалтгаан нөхцөл болоогүй  болох нь тогтоогдож байх ба энэ нь  Зөрчлийн тухай хуульд заасан зөрчлийн шинжийг агуулсан байх тул Цагдаагийн байгууллага шалгаж шийдвэрлэх нь зүйтэй.

Иймд шүүгдэгч А.Түвшинтөгсийг  Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т заасан Авто тээврийн хэрэгслийн жолооч согтуурсан мансуурсан үедээ, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй үедээ, хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож ял шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй гэж үзлээ.

Шүүгдэгчид хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар:

Шүүгдэгч А.Түвшинтөгсийг Авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журам  зөрчих гэмт хэргийг тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхгүй, согтуурсан үедээ үйлдэж хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэм буруутайд тооцож, түүнд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2-т зааснаар ял оногдуулж шийдвэрлэлээ.

Шүүхээс шүүгдэгч А.Түвшинтөгст ял оногдуулахдаа шүүгдэгчийн хувийн байдал/ анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, хөдөлмөрийн чадвар алдалтын 100 хувь группэд байдаг/, үйлдсэн хэрэгтээ чин санаанаасаа гэмшиж, гэм буруугийн талаар маргахгүй хүлээн зөвшөөрч байгаа байдал, бусдад учруулсан хохирлыг  нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн зэргийг харгалзсан болно. 

Шүүгдэгч А.Түвшинтөгст Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1-д заасныг баримтлан хорих ял оногдуулахгүйгэээр 1 жилийн хугацаагаар тэнсэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Шүүхээс шүүгдэгчийг тэнсэж хянан харгалзсантай холбогдуулан түүний гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдлыг харгалзан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн  3.4-т зааснаар  согтуурсан үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодохгүй байх  хязгаарлалтын албадлагын арга хэмжээ авах нь зүйтэй байна.

 

Хохирол төлбөрийн талаар:

 

Энэ гэмт хэргийн улмаас Г.Гэрэлтөгсийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учирсан ба хохирогч Г.Гэрэлтөгс нь шүүгдэгчээс нэхэмжлэх зүйлгүй, гомдолгүй болохоо мөрдөн шалгаж ажиллагаанд мэдүүлсэн байна.

 

Хохирогч Г.Гэрэлтөгсийн мотоциклын ард сундалж явсан Х.Энхбаярын эрүүл мэндэд энэ гэмт хэргийн улмаас хөнгөн гэмтэл учирч түүний ээж Ц.Оюунжаргал нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцаднасанд хүрээгүй хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгчөөр тогтоогдоншүүгдэгч А.Түвшинтөгсөөс мэс заслын 312420 төгрөг, тархины зураг авахуулсан 120 000 төгрөг, эм тарианд зарцуулсан 26 000 төгрөг, замын зардалд 43600 төгрөг, тарианы үнэ 18 000 төгрөг нийт 520020 төгрөгийг нэхэмжилжээ.

 

Хохирогч Х.Энхбаяр нь 2006 оны 12 сарын 07-нд төрсөн одоо 12 настай болох нь төрсний гэрчилгээний /хх-ийн 21/ хуулбараартогтоогдожбайх бөгөөд Эрүүл мэндийн даатгалын тухай хуулийн 8.2.3-т зааснаар 0-18 насны даатгуулагчийн шимтгэлийг улсын төсвөөс сар бүр төлөхөөр заажээ.

 

Харин мөн хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.1-д гэмт хэрэг зөрчлийн улмаас эрүүл мэнд нь хохирсон даатгуулагчийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний зардлын төлбөрийг   ...буруутай этгээдээр төлүүлэхээр хуульчилжээ.

 

Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Ц.Оюунжаргал нь 432420 төгрөгийн эрүүл мэндийн үйлчилгээний зардлыг 100 хувь өөрөө хариуцсан төлсөн баримтаа шүүхэд ирүүлсэн тул энэ хохирлыг шүүгдэгчээс гаргуулан олгох нь зүйтэй байна: Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгчөөс эм тариа,замын зардлын нийт 87600 төгрөгийн нотлох баримт хэрэгт хавсаргагдан ирээгүй тул хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

     Шүүгдэгч А.Түвшинтөгс нь урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгасан хуудсаар Цагдаагийн ерөнхий газрын мэдэээлэл судалгааны төвийн лавлагааны санд бүртгэгдээгүй буюу ял шийтгэлгүй байна.

 

Шүүгдэгч нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан болон битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, шүүгдэгчийн тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийн үнэмлэх шүүхэд ирээгүй болно.