*******ийн *******ны *******ийн

нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

Завхан аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг тус шүүхийн шүүгч Б.Намхайдорж алж, Говь-Алтай аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ч.Энхтөр, Завхан аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Б.Ариунбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй хийж,

Завхан аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 05 дугаар сарын 28-ны өдрийн 140/ШШ2023/00242 дугаар шийдвэртэй

Нэхэмжлэгч: Монгол Улсын *******ийн *******ны *******ийн нэхэмжлэлтэй, Д.*******д холбогдох хууль бус шийдвэрийн улмаас төрд учирсан хохирол 24.468.502 төгрөг гаргуулах тухай иргэний хэргийг 2023 оны 06 дугаар сарын 30-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Б.Ариунбаярын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд шүүх хуралдааны нарийн бичгийн а М.Баярмэнд, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Р.*******, Э.*******, хариуцагч Д.*******, хариуцагчийн өмгөөлөгч Б.******* нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.    Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлага, үндэслэлийн агуулга:

Нэхэмжлэгч *******ийн *******ны ******* хариуцагч Д.*******д холбогдуулан хууль бус шийдвэрийн улмаас төрд учирсан хохирол 24.468.502 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Нэхэмжлэлийн үндэслэл: Нэгдүгээрт: Завхан аймгийн ын 2017 оны 5 дугаар сарын 08-ны өдрийн Б/64 тоот захирамжаар тус аймгийн ын газрын а Д.*******г ажлаас чөлөөлсөн. Д.******* нь уг шийдвэрийг эс зөвшөөрч Завхан аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргаснаар 2017 оны 9 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 59 тоот шийдвэр, үүний дараа Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны 2017 оны 11 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 794 тоот магадлал гарсан. Үүний дараа Завхан аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 9 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 676 тоот шүүхийн шийдвэр гарсан. Үүнийг үндэслээд Завхан аймгийн Эрүү, Иргэний давж заалдах шатны шүүхийн 2018 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 27 тоот магадлал гарсан. Эдгээр шүүхийн шийдвэр, магадлалыг үндэслээд Д.*******, 2018 оны 4 дүгээр сарын 11-ний өдрийн Б/42 тоот захирамжаар Д.*******г Завхан аймгийн ыг газрын ын *******н тушаалд эрүүлэн томилсон. Ажлаас чөлөөлсөн байдаг. Дээр дурдсан шүүхийн шийдвэр, магадлалуудыг үндэслээд ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлсийг гаргуулахаар Д.******* шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа нэхэмжилсэн. Үүний дагуу 2018 оны 10 дугаар сарын 04-ны өдрийн Хууль зүйн дотоод хэргийн сайдын А/190 тоот хөрөнгө хуваарилах тухай тушаалын дагуу Д.*******г ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх хэмжээний мөнгө буюу 4.546.098 төгрөгийг олгосон. Мөн дээрх шүүхийн шийдвэрүүдийг үндэслээд ын газраас 2018 оны 12 дугаар сарын 24-ны өдөр Завхан аймгийн , ын газраас 2018 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр 4.500.000 төгрөг нийт 9.046.098 төгрөгийн Д.*******д олгосон байна.

Хоёрдугаарт: Д.******* нь Завхан аймгийн аар ажиллаж байхдаа 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн А/449 дүгээр захирамж гарсан. Уг захирамждаа ын газрын бүтэц орон тоог шинэчлэн батлал гээд ын газрын үйл ажиллагаа өөрчлөгдсөнтэй холбогдуулах газрын а Д.*******г Завхан аймгийн , ын газрын ын үүрэгт ажлаас нь дахин чөлөөлсөн захирамж гарсан. Уг захирамжийг Д.******* нь дээрх захирамжийг эс зөвшөөрч Завхан аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 03 дугаар сарын 25-ны өдрийн 06 дугаар шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 06-ны өдрийн 221/МА2019/0318 дугаар магадлал, Дээд шүүхийн 2019 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 331 дүгээр тогтоол, тус аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 03 дугаар сарын 19-ний өдрийн 142 дугаар шийдвэр тус тус гарч Завхан аймгийн ын 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн А/449 дүгээр захирамжийг хүчингүй болгож, Д.*******г урьд эрхэлж байсан Завхан аймгийн , ын газрын ын *******н тушаалд эгүүлэн тогтоож, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлсийг зохих журмын дагуу тооцон гаргуулж, эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийхийг хариуцагчид даалгаж шийдвэрлэсэн байна.

Дээрх шүүхийн шийдвэрийн дагуу Завхан аймгийн ын Тамгын газраас 2020 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдөр 3.100.000 төгрөг, 2020 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдөр 1.646.488 төгрөг, 2021 оны 02 дугаар сарын 26-ны өдөр 3.000.000 төгрөг, 2021 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдөр 4.000.000 төгрөг, 2021 оны 4 дүгээр сарын 20-ний өдөр 2.675.916 төгрөг, 2021 оны 5 дугаар сарын 13-ны өдөр 1.000.000 төгрөг нийт 15.422.404 төгрөг, нийлбэр нийт дүн 24.468.502 төгрөгийг Д.*******д тус тус ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлсөнд болон нийгмийн даатгалд тооцож олгосон байна. Эдгээр баримтыг цугларсны дараа *******иын *******ны ******* төрд учирсан хохирлыг нөхөн төлөхийг мэдэгдэж 2023 оны 2 дугаар сарын 06-ны өдөр иргэн Б.*******д мэдэгдсэн. Энэ мэдэгдлийг Б.******* эс зөвшөөрсөн учраас Завхан аймаг дахь иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Аймгийн а Б.*******ы гаргасан 2 удаагийн хууль бус шийдвэрийн улмаас төрд учирсан хохирол болох 24.468.502 төгрөг буюу Д.*******гийн ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлсийг буруутай шийдвэр гаргасан *******н тушаалтан болох Б.*******аас нөхөн төлүүлэх нэхэмжлэлийг гаргасан гэжээ.

2.  Хариуцагч талын хариу татгалзал, тайлбарын агуулга:

...Хариуцагч Д.******* нь 2017 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдөр батлагдаж 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэлсэн *******ийн *******ны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын үйлчлэл эхлэхээс өмнө буюу 2018 онд тухайн үйлдлийг гаргасан. 2019 оны хуульд хуулийг буцаан хэрэглэх заалт байхгүй. Тийм учраас 2018 онд болсон үйл явдалд 2019 онд батлагдсан хуулийн дагуу төрд учирсан хохирлыг гаргуулна гээд нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Хууль зүйн сайдын тушаалын дагуу гаргасан 4.546.098 төгрөг нэхэмжлээд байгаа. Хууль зүйн сайд *******ийн *******ны *******ийг бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэх эрхэд хамаарах субъект биш гэж үзэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл энэ мөнгийг хэрвээ нэхэмжлэх юм бол хууль зүйн сайд, хууль зүйн яам нэхэмжлэх эрхтэй. *******ийн *******ны ******* бол Хууль зүйн яам, хууль зүйн сайдын дагуу мөнгө нэхэмжлэх эрхгүй. Ийм учраас нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа тул хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

3. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга:

Иргэний хуулийн 498 дугаар зүйлийн 498.1, *******ийн *******ны тухай хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.1, 50.2-т тус тус зааснаар хариуцагч овгийн гийн *******аас хууль бус шийдвэрийн улмаас төрд учирсан хохирол 24.468.502 төгрөг гаргуулж *******ийн сангийн орлого /*******ийн *******ны *******, төрийн сангийн тоот данс/-д оруулж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-т зааснаар нэхэмжлэгч *******ийн *******ны ******* нь улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгддөг бөгөөд хариуцагч Д.*******аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 280.293 төгрөг гаргуулж төрийн сангийн тоот дансанд оруулж шийдвэрлэжээ.

3.   Хариуцагч талын давж заалдах гомдлын агуулга, тайлбар:

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ...*******ийн *******ны ******* нь Д.*******аас төрд учруулсан хохиролд 24,468,502 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргасан бөгөөд ингэхдээ *******ийн *******ны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын 50 дугаар зүйлд зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан байдаг. Гэтэл хариуцагч Д.*******ы Д.*******г ажлаас чөлөөлсөн үйлдэл нь 2018 онд болсон бөгөөд 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ээс хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэлсэн *******ийн *******ны тухай хуулийн үйлчлэлд хамаарахгүй байна. Учир нь Иргэний хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.3-т Монгол улсын үндсэн хууль, энэ хуулиас бусад хууль хоорондоо зөрчилдвөл тухайн асуудлыг илүү нарийвчлан зохицуулсан хуулийн, тийм хууль байхгүй бол сүүлд хүчин төгөлдөр болсон хуулийн заалтыг хэрэглэнэ гэж, Мөн хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-т Хуульд зааснаас бусад тохиолдолд иргэний хууль тогтоомжийг буцаан хэрэглэхгүй гэж хуульчилсан.

2002 оны хуулийн 35 дугаар зүйл болон 2017 оны *******ийн *******ны тухай хуулийн 50 дугаар зүйлийг харьцуулан харахад 2017 оны хуульд *******ийн *******ны *******ийн нэхэмжлэл гаргах эрхийг илүү нарийвчлан зохицуулсан бөгөөд энэ хуулийг хэрэглэх нь Иргэний хуулийн 3 дугаар зүйлд заасантай нийцнэ.

Харин анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-т заасныг зөрчиж өмнөх хуулийн үйлчлэлд хамаарах асуудлыг сэргээн шийдвэрлэж байгаа нь үндэслэлгүй. Иймд Завхан аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн 140/ШШ2023/00242 дугаартай шүүхийн шийдвэрийг хянуулахаар давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргаж байна гэжээ.

Хариуцагч Д.******* давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Эрх бүхий субъект хууль бус үйл ажиллагааг мэдэж байгаа бол таслан зогсоох үүрэгтэй. Таслан зогсоох үүргийнхээ дагуу 2018 оны 11 сарын 1-ний өдөр би энэ хүнийг чөлөөлсөн. Надад өөр ямар ч боломж байгаагүй. Чөлөөлөх үндэслэлээр Эрүүгийн хуулиар чөлөөлөх үндэслэл байгаагүй. Иймд бүтцийн өөрчлөлт хийж чөлөөлсөн. Бүтцийн өөрчлөлт хийх үндэслэл байсан. Яагаад гэвэл ЗГ-ын тогтоолоор Завхан аймагт БТСГ-ын харьяа усан бассейн хөтөлбөрийн төв ашиглалтад орсон. Их хурлын тогтоолоор 22 хүний орон тоотой бүтэц байсан.Энэ бүтцийн өөрчлөлтөөр бүтцийн шинэчилж өөрчлөөд өөрчлөлтөөр чөлөөлсөн. Ийм зүйл болсон юм. Албан тушаалтны буруутай үйл ажиллагаа гэдэг энэ 35.1.2.2 хууль бус шийдвэрийн тухай 50.1.2-ыг та өөрөө холиод байна. 35.1.2 чинь *******н тушаалтны буруутай үйл ажиллагаа байхгүй юу. Өөрөөр хэлбэл Эрүүгийн хэргийн шүүхийн 2022 оны 12 сарын 28-ны 4 дүгээр шийтгэл тогтоол байгаа. Энэ 4 дүгээр шийтгэх тогтоолоор төрийн *******н хаагч гэж таны нэрлээд байгаа ******* *******н тушаалтны байдлаа урвуулан ашиглаад *******н тушаалтны буруутай үйл ажиллагааны улмаас төрд 65 сая төгрөгийн хохирол учирсан байгаа юм. Үүнийг *******ийн *******ны ******* яагаад нэхэмжлээгүй юм бэ. Эрүүгийн хэрэг чинь хэргийн шүүх чинь эцэслэн шийдэгдээд төрд 7 сая төгрөгийн хохирол учирсан байна ******* төлүүлэхээр шийдсэн байгаа.

******* гэхээрээ хүн ******* гэхээрээ хүн биш байдлаар хандаж болдог юм уу? ******* төрөөс мөнгө хулгай хийсэн зөв болоод хулгай хийчихсэн хүнийг халсан ******* буруу болоод гэмтэн болоод байдаг юм нь хаанахын хууль юм бэ? Үндсэн хуулиа зөрчөөд байгаа юм биш үү. Би бол төрийн улс төрийн *******н хаагч. Би *******н ёсоор томилогдсон улс төрийн *******н хаагч. ******* бол хууль бусаар томилогдсон төрийн *******н хаагч. Өөрөөр хэлбэл *******ийн захиргааны *******н тушаалд хууль бусаар томилогдсон хүн байхгүй юу. *******ийн жинхэнэ *******н хаагч биш үнэхээр төрийн *******ны ******* шуа байсан юм бол миний хүсэлтийн дагуу яагаад ******* төрийн жинхэнэ *******н хаагч мөн гэдгийг тогтоочхоогүй юм. Надаас нэхэмжлэхийн оронд *******гийн гэм буруутайг эрүүгийн хэрэг хэргээр шийдчихээд байгаа 65 сая төгрөгийг өнөөдөр яагаад нэхэмжлэхгүй байгаа юм. Тэгсэн мөртлөө холбоотой Д.*******аас 25 сая төгрөг нэхэмжлээд байгааг ойлгохгүй байна. *******д учирсан хохирлыг Д.******* гаргаагүй гэж хэллээ гэж байр суурилсан төрд учирсан хохирол биш. Захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэрийн дагуу олгох ёстой шимтгэлийг ******* төлөөгүй юм. Энэ хохирол биш байхгүй юу. Шүүхийн шийдвэрээр төлөх ёстой мөнгө. Үүнийг төлөхгүй гэдгээ хэлсэн. Та бүхэнд ч тайлбарлаж байсан. Хэрвээ Захиргааны хэргийн шүүхээр Д.*******ы гаргасан шийдвэр хууль бус гэж үзсэн байхад Эрүүгийн хэргийн шүүхийн шийдвэрээр *******г гэм буруутайд тооцох юм уу шинээр илэрсэн нөхцөл байдлын үүднээс буцаагаад *******гийн гэм буруутайг шүүх тогтоосон учраас Д.*******ы хал сан шийдвэрийг эргэж харж үзээч гэж Захиргааны хэргийн шүүхэд хандах боломж байгаа. Харамсалтай нь тэр боломж надад олдоогүй. Тэр боломжоос өмнө би ажлаа өгчихсөн. 25 сая төгрөгийн төр тохирол учирсан гэж үзээд байгаа юм бол *******гээс хамаарсан хохирол байна. *******гийн буруутайг эрүүгийн хэрэг шүүх шийдчихсэн. Иймд энэ хохирлыг *******гээс нэхэмжлээгүй юм. Яагаад *******аас нэхэмжлээд байгаа юм. Энэ бол тэгш бус хандаж байгаа ийм хандлага байна гэж хувьдаа бодож байна. Магадгүй би чинь үнэнийг хэлье. Д.******* 2020 оны 12 сарын 1 хүртэл нэг төгрөг гаргаагүй . Энэ нотлох баримтаар батлагдаж байгаа. 2020 оны 12 сарын 1-ний өдөр шинэ а томилогдоод тэр нь *******тэй нэг намын хамааралтай найз нөхөд байсан учраас энэ мөнгийг оруулсан. Улсынхаа цаашдаа *******аар төлүүлэх юм чинь гэдэг байдлаар энэ мөнгийг оруулсан нь чин үнэн шүү. Тэгэхдээ шүүх олон талын үндэслэлийг харгалзан үзэж зөв шийдвэр гаргана гэдэгт бол итгэлтэй байна . Ийм учраас энэ шүүхээс дахин үзэх байна. Хотонд ороод ирсэн чоныг хөөж гаргасны төлөө *******ыг биш хотонд ороод ирсэн чоно чинь илүү хохирол учруулсны урьдчилан шийдвэр гаргаж таслан зогсоохын төлөө байсан *******ыг бас үнэлсэн ТАЗ-дөө. Баярлалаа. Би шүүхийг үнэн зөв шийдвэр гаргана гэдэгт итгэлтэй байна. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэрэгсэхгүй болгож 25 сая төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож өгөхийг дахин хүсэж байна гэжээ.

4. Хариуцагч талын давж заалдах гомдолд гаргасан нэхэмжлэгч талын тайлбарын агуулга:

...Шүүх бүрэлдэхүүн дахиад нэг зүйл нэмж тодруулж хэлэхэд ******* гуайг анх энэ ******* гэдэг хүнтэй холбоотой төрд 7 сая төгрөгийн хохирол учирчихсан байна та энийг төлөх үү гэсэн. Ажилгүй байгаа учраас 2 хуваагаад төлчихье гэж өөрөө хүлээн зөвшөөрсөн байдаг юм. Баримт нэмэгдэж ирээд 2 удаагийн шүүхийн шийдвэрийн дагуу нэмэгдэж ирээд нийт 27 орчим сая төгрөгөөс 24,5 нь баримтаар тогтоогдсон. Одоо таныг нөгөө 4,7-гоор төл гэхэд 24,5 болж нэмэгдлээ гэнгүүт дахиж ирж уулзахдаа 24,5-ыг чинь зөвшөөрөхгүй чиний анх хэлсэн 4,7-г одоо ч гараад төлөхөд бэлэн байна гэж өрөөнд орж ирээд хэлээд гардаг. Энэ хүнийг халсан ******* төрийн *******наас хууль бусаар чөлөөлсөн. Чөлөөлсний хувьд захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр гарчихсан энэнтэйгээ өөрөө эвлэрээд 2.4-г биш 4,7-г бол одоо гараад төлөхөд бэлэн байна гэдэг нь өөрөө хүлээн зөвшөөрсөн гэж үзэж байгаа юм. Иймд 24,5 хугацаа өгөөд шүүхдэхгүйгээр өөрийнх нь гаргасан буруу шийдвэрийн учраа улмаас төрд хохирол учирлаа гэдгээ хүлээн зөвшөөрөөд төлөхгүй тоо нь ихэдчихсэн учраас төлөхгүй гэхээр шүүхэд манайх нэхэмжлэлээ гаргасан байгаа шүү. үүнийг шүүх бүрэлдэхүүнд хэлэхийг хүсэж байна. Дээр нь төрд учирсан хохирол төрийн *******н хаагчид төрийн *******наас халсантай, чөлөөлсөнтэй холбоотой хавсралт шүүхийн шийдвэр дээр яригдаж байгаа асуудал. ******* гэдэг хүн тэр эрүүгийн ял одоо шийтгэл болоод 65 сая төгрөгийн асуудал тусдаа гэм хорын асуудал нь тусдаа ТАЗ тэр 65-ыг нэхэмжлэх боломжгүй. Учир нь юу вэ гэвэл Эрүүгийн хуулиар шийдэгдээд хуулийн зүйл заалт нь өөр ТАЗ зөвхөн төрийн *******н хаагчийг төрийн *******наас хууль бусаар халдан чөлөөлсөн түр чөлөөлсөнтэй холбоотой гарсан шүүхийн шийдвэр дээр төрд учирсан хохирлыг нэхэмжлэх эрх бүхий байгууллага юм. Энийг шүүх бүрэлдэхүүн анхааралдаа авна биз. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэж дахиад шүүх бүрэлдэхүүнээс хүсэж байна гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт заасан бүрэн эрхийнхээ хүрээнд зөвхөн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянан үзэж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн төрд гэм хор учруулаагүй гэсэн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж үзлээ.

Нэхэмжлэгч *******ийн *******ны ******* нь хариуцагч Д.*******ыг Завхан аймгийн аар ажиллаж байхдаа Завхан аймгийн ын ын газрын а Д.*******г ажлаас үндэслэлгүй халсны улмаас төрд 24.468.502 төгрөгийн хохирол учирсан гэх үндэслэлээр түүнээс уг хохирлыг гаргуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байна. Хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч маргажээ.

Хариуцагч Д.******* нь Завхан аймгийн аар ажиллаж байхдаа Завхан аймгийн ын ын газрын а Д.*******г хууль бусаар, /хоёр удаа/ ажлаас чөлөөлсний улмаас Д.*******д ажилгүй байсан хугацааны нөхөх олговорт төрөөс нийт 24.468.502 төгрөгийг олгосон үйл баримт нь

Завхан аймгийн ын 2017 оны 5 дугаар сарын 08-ны өдрийн Б/64 дугаартай захирамжийг хүчингүй болгож, Д.*******г тус аймгийн , ын газрын ын *******н тушаалд эгүүлэн тогтоож, түүнд ажилгүй байсан хугацааны цалин 4.546.098 төгрөгийг гаргуулахыг Завхан аймгийн ад даалгасан, Завхан аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 09 дүгээр сарын 06-ний өдрийн 59 дугаартай шийдвэр,

Д.*******д ажилгүй байсан хугацааны олговорт 6.906.880 төгрөг олгохоор шийдвэрлэсэн Завхан аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 09 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 676 дугаартай шийдвэр,

Д.*******г *******н тушаалд нь эгүүлэн тогтоож, ажилгүй байсан хугацааны цалин олговорт 4.726.272 төгрөг олгохоор шийдвэрлэсэн Завхан аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 03 дугаар сарын 25-ны өдрийн 06 дугаартай шийдвэр,

Д.*******д ажилгүй байсан хугацааны цалинтай тэнцэх олговорт 11.675.916 төгрөг гаргуулж олгохоор шийдвэрлэсэн Завхан аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2020 оны 3 дугаар сарын 19-ний өдрийн 142 дугаартай шийдвэрээр тус тус тогтоогдсон байна.

Дээрхи хүчин төгөлдөр болсон шүүхийн шийдвэрүүдийн дагуу Завхан аймгийн ын тамгын газар нь Д.*******д цалин, хөлстэй тэнцэх олговорт нийт 24.468.502 төгрөг олгосон болох нь хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримт, зохигчдын тайлбараар нотлогдсон, энэ үйл баримтын талаар талууд маргаагүй байна. /хх 94-99/

Иргэний хуулийн 498 дугаар зүйлийн 498.2 дахь хэсэгт хуульд өөрөөр заагаагүй бол төрийн *******н хаагч *******н үүргээ зөрчсөн гэм буруутай үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ийн улмаас бусдад гэм хор учруулсан бол уг гэм хорыг түүний ажиллаж байгаа хуулийн этгээд буюу төр хариуцан арилгана гэж, 498.5 дахь хэсэгт энэ хуулийн 498.2 дахь хэсэгт заасан этгээд өөрийн шууд санаатай буюу илтэд болгоомжгүй үйлдлээр гэм хор учруулсан бол гэм хорыг арилгасан байгууллага өөрт учирсан хохирлыг тухайн гэм буруутай этгээдээс шаардаж гаргуулах эрхтэй гэж тус тус зааснаар нэхэмжлэгч буюу төр түүнийг төлөөлж эрх бүхий байгууллага нь өөрт учирсан хохирлыг гэм буруутай этгээдээс шаардах эрхтэй байна.

Иргэний хуулийн 510 дугаар зүйлийн 510.1-д зааснаар бусдын эд хөрөнгөд гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг арилгахдаа өмнөх байсан байдалд нь сэргээх буюу учирсан хохирлыг мөнгөөр нөхөн төлнө гэж заажээ.

Ажилтны хууль ёсны эрх, ашиг сонирхол, төрийн *******н хаагчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг зөрчиж хууль бусаар ажлаас чөлөөлсөн *******н тушаалтны үйлдлийг шууд санаатай, хууль зөрчсөн гэм буруутай үйлдэл гэж үзэх бөгөөд хариуцагч Д.*******ы Д.*******г хууль бусаар ажлаас чөлөөлсөн үйлдлийн улмаас төрийн байгууллагаас Д.*******гийн цалин хөлсөнд 24.468.502 төгрөг төлсөн үйл баримт нь хэрэгт авагдсан баримтуудаар тогтоогдсон ба төр өөрт учирсан учирсан хохирлоо Иргэний хуулийн 497, 498 дугаар зүйлийн 498.2, 498.5 дахь хэсэгт зааснаар шаардах эрх хуульд зааснаар бий болжээ.

Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан баримтуудыг хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, эргэлзээгүй талаас нь үнэлж, маргааны үйл баримтыг зөв тогтоож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэсэн нь зөв боловч төрд учирсан гэм хорын хохирлыг шийдвэрлэх Иргэний хуулийн илүү нарийвчилсан зохицуулалтыг оновчтой хэрэглээгүй тул шийдвэрт хууль хэрэглээний зохих өөрчлөлт оруулах нь үндэслэлтэй байна.

*******ийн байгууллагад гэм хор учруулснаас үүсэх үүрэг хариуцлага, түүнийг нөхөн төлөхтэй холбоотой харилцааг тухайн үйл явдал болох үед хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан Иргэний хуулийн 497, 498, 510 дугаар зүйлд нарийвчлан зохицуулсан, энэ маргааныг шийдвэрлэхдээ анхан шатны шүүх 2018 онд болсон үйл явдалд 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-нээс хүчин төгөлдөр үйлчилж эхэлсэн *******ийн *******ны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын 50 дугаар зүйлийн 50.1, 50.2 дахь зохицуулалтыг хэрэглэсэн нь Иргэний хуулийн 4, 5 дугаар зүйлд заасан зарчимтай нийцээгүй байна.

Анхан шатны шүүхийн хууль хэрэглээний талаарх хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдол үндэслэлтэй хэдий ч, энэ нь нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгох хууль зүйн үндэслэл болохгүй, харин анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах үндэслэл болохыг дурдах нь зүйтэй байна.

Иймд давж заалдах шатны шүүхээс шийдвэрт өөрчлөлт оруулах замаар анхан шатны шүүхийн хууль хэрэглээний алдааг засч, зөвтгөх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 1. Завхан аймгийн Иргэний хэргийн анхан шатын шүүхийн 2023 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн 242 дугаартай шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын ... *******ийн *******ны тухай хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.1, 50.2 гэснийг ...Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 498 дугаар зүйлийн 498.2, 498.5, 510 дугаар зүйлийн 510.1-д зааснаар гэж өөрчилж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.*******ын давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар зүйлийн 172.1, 172 дугаар зүйлийн 172.2.1, 172.2.2, 172.2.3 дахь хэсгүүдэд зааснаар ...зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч давж заалдах шатны шүүхийн энэ магадлалд анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн *******н ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэсэн үндэслэлээр, магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Б.НАМХАЙДОРЖ

ШҮҮГЧИД Ч.ЭНХТӨР

Б.АРИУНБАЯР