Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газрын нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

Дорнод аймгийн Эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ц.Эрдэнэзуу даргалж, шүүгч О.Баатарсүх, Ерөнхий шүүгч Г.Уртнасан нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн шүүх хуралдааны "В" танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар:

Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 7 сарын 05-ны өдрийн 138/ШШ2023/00717 дугаар шийдвэртэй,

Нэхэмжлэгч Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газрын нэхэмжлэлтэй, Хариуцагч ******* ХХК-д холбогдох

Шинжээчийн зардалд төлсөн 8 000 000 төгрөг гарг*******ах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хариуцагчийн өмгөөлөгч В.Даваанямын гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн ерөнхий шүүгч Г.Уртнасангийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч *******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Г.Чинзориг нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын ИТХ-ын төлөөлөгч *******аас ...******* ХХК нь Хэрлэн сумын 5 дугаар багийн нутаг ******* ******* ******* гэх газарт түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайг*******ын тусгай зөвшөөрлийг 2016 оны 05 сарын 31-нд 3 жилийн хугацаатай авсан бөгөөд 2021 оны 05 сарын 31-ний өдөр хайг*******ын тусгай зөвшөөрлийн хугацаа дууссан. Хайг*******ын тусгай зөвшөөрөл эзэмшиж байх хугацаандаа зөвшөөрөлгүй барилгын чулуу олборлох үйл ажиллагаа яв*******сныг Мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагчийн актаар зогсоосон боловч өнөөдрийг хүртэл байгалийн чулуу олборлох, бутлах үйл ажиллагаа яв*******ж хүрээлэн байгаа орчинд их хэмжээний хохирол учр*******саар байна гэх гэмт хэргийн шинжтэй гомдлыг тус аймаг дахь Цагдаагийн газарт гаргасныг хүлээн авч шалгаад эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах санал гаргаж прокурорын хяналтанд ирүүлснийг Прокурорын 2022 оны 06 сарын 02-ны өдрийн №78 дугаартай тогтоолоор гэмт хэргийн шинжгүй, харин зөрчлийн шинжтэй байна гэж дүгнэн хэргийг хааж, уг зөрчлийг Мэргэжлийн хяналтын газарт шалг*******ахаар шийдвэрлэжээ.

Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын Байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч Ж.Саран нь 2022 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн 0218692 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар ******* ХХК-д Зөрчлийн тухай х*******ийн 7.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т зааснаар 2 000 000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногд*******ж, нөхөн төлбөрт 59 050 835 төгрөг төлөхийг даалгаж шийдвэрлэсэн. Тухайн шийтгэлийн хуудсыг Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2023 оны 02 дугаар сарын 16-ны өдрийн 13 дугаартай захирамжаар баталгааж*******ж шийдвэрлэсэн.

Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай х*******ийн 1.11 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт холбогдогчийг зөрчил үйлдсэн болохыг тогтоосон тохиолдолд түүнээс зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг нотлох баримтыг үндэслэн гарг*******ахаар заасан бөгөөд Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газар нь ******* ХХК-ийн х*******ь бус үйлдлээс байгаль орчинд учирсан хохирлын хэмжээг гарг*******ахаар Нуман алтай ХХК-д 8 000 000 төгрөгийг төлсөн. Энэхүү зардлыг ******* ХХК-аас гарг*******ж өгнө үү. гэжээ.

2. Хариуцагчийн төлөөлөгч ******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:******* ХХК 2009 онд байг*******агдсан. Барилгын элс, барилгын чулуу олборлох тусгай зөвшөөрлийн дагуу үйл ажиллагаа яв*******даг. Хэрлэн сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын төлөөлөгч *******аас гаргасан гомдлын дагуу Цагдаагийн газраас шалгасан. Шалгах явцдаа Нуман алтай ХХК-г шинжээчээр оролц*******сан байдаг. Тухайн үед Цагдаагийн газраас шинжээч томилсон талаараа манай компанид мэдэгдээгүй. Шинжээч нь тухайн газар дээр очиж үзэхгүйгээр өөрсдөө дүгнэлт гаргасан байдаг. Тиймээс манай компанийн зүгээс үүнийг анхнаасаа хүлээн зөвшөөрөөгүй. Дахин шинжээч томил*******ах хүсэлт гаргасан боловч өнөөдрийн байдлаар Цагдаагийн газар нь 8 000 000 төгрөг гарг*******ах нэхэмжлэл гаргасан байна. Тиймээс нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. гэжээ.

3. Хариуцагчийн өмгөөлөгч В.Давааням шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Маргааны гол зүйл нь Цагдаагийн газраас Нуман алтай ХХК-д төлсөн зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг ******* ХХК төлөх ёстой байсан, төлүүлнэ гэж байгаа. Сая шүүх хуралдаанд шинжлэн судл*******сан нэхэмжлэх нь Нуман алтай ХХК-аас ирүүлсэн баримт байгаа. Төлбөрийн хүсэлтийн тухайд ийм байдлаар гүйлгээ хийе гэсэн төрийн байг*******лагын шийдвэр болохоос биш яг Нуман алтай ХХК-ийн дансанд мөнгө орсон гэдгийг нотолж чадахгүй баримт байна. Тэгэхээр ******* ХХК нь сүүлд тус компанид төлөх үүрэг үүсэх ч юм уу, ийм байдлаар дараа нь маргаан үүсэх эрсдэл болно гэж харж байна. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2-т бичмэл нотлох баримтыг шүүхэд эх хувиар нь, эх хувийг өгөх боломжгүй бол нотариатаар баталгааж*******ж өгөхөөр зохиц*******сан. Гэтэл хэрэгт авагдсан баримтууд нь х*******ийн энэ шаардлагыг хангахгүй байна. Баримтуудыг байг*******лагын х*******бар үнэн гэсэн тэмдэгтэйгээр ирүүлсэн байгаа нь эдгээр баримтыг үнэлэхэд учир дутагдалтай байна. Нотлох баримтын шаардлага хангаж байж энэ төлбөрийг ******* ХХК төлөх эсэх асуудал яригдана гэж үзэж байна. Тиймээс эдгээр шаардлага хангаагүй баримтыг үндэслэж дээрх төлбөрийг ******* ХХК-д хариуц*******ах боломжгүй гэж үзэж байна. гэжээ.

4. Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүх 2023 оны 7 сарын 05-ны өдрийн 138/ШШ2023/00717 дугаар шийдвэрээр:

Иргэний х*******ийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.8, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай х*******ийн 1.11 дүгээр зүйлийн 1.1, 5-д тус тус заасныг баримтлан хариуцагч ******* ХХК-иас зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны шинжээчийн зардалд 8 000 000 /найман сая/ төгрөгийг гарг*******ан нэхэмжлэгч Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газарт олгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 60 дугаар зүйлийн 60.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай х*******ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-т тус тус зааснаар нэхэмжлэгч төсвийн байг*******лага нь улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, хариуцагч ******* ХХК-иас улсын тэмдэгтийн хураамжид 142 950 төгрөгийг гарг*******ан төсвийн орлогод ор*******ж,... шийдвэрлэжээ.

5. Хариуцагчийн өмгөөлөгч В.Давааням давж заалдах журмаар гаргасан гомдолдоо: ...Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг х*******ь бус бөгөөд үндэслэлгүй гэж үзэж байна.

Нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж буй үндэслэлээ Цагдаагийн байг*******лагаас ******* ХХК-ийг х*******ь бусаар түгээмэл тархацтай ашигт малтмал олборлож, ашиглаж байгаа эсэх талаар шалгах явцад Нуман алтай гэх компанийг шинжээчээр томилж, дүгнэлт гарг*******сан байсан. ******* ХХК-ийн захирал ******* нь тус шинжээчийн дүгнэлтийг эс зөвшөөрч дахин дүгнэлт гарг*******ах хүсэлтийг хэргийг шалгаж байсан мөрдөгчид гаргасан. Тус хүсэлтэд эрх ашиг нь хөндөгдөж буй ******* ХХК-ийн төлөөллүүдийг дуудан оролц*******ж, тайлбар авалгүйгээр ******* ХХК-ийн ухаж, ашиглаагүй эвдэрсэн нүх зэргийг шинжээчийн дүгнэлтэд ор*******ан тооцсон тул дахин дүгнэлтэд компанийн төлөөллийг оролц*******ах талаар хүсэлтээ хэлж байсан. Гэвч дахин дүгнэлтэд ******* ХХК-ийн төлөөллийг оролц*******ж тайлбар авалгүй дүгнэлт гаргасан гэж тодорхойлдог.

Хэргийн материалтай танилцахад цагдаагийн байг*******лагаас ирүүлсэн нотлох баримтуудад 8 сая төгрөгийг цагдаагийн байг*******лагаас Нуман алтай ХХКомпанид шилжүүлсэн талаар нотлох баримт байхгүй, зөвхөн төлбөрийн хүсэлт нэхэмжлэхүүд авагдсан байдаг. Мөн цагдаагийн байг*******лагаас ирүүлсэн баримтууд нь эх хувиараа бус, нотариатын баталгаагүй байгаа нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2-т заасан шаардлагыг хангаагүй байна. Иймд шаардлага хангаагүй нотлох баримтад үндэслэн шийдвэр гаргасан гэж үзэж байна. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож өгнө үү. гэжээ.

6. Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч ******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Гомдолд ерөнхийдөө нэхэмжилж байгаа баримт нь нотлох баримтын шаардлага хангаагүй буюу эх хувь эсвэл нотариатаар баталгааж*******сан х*******барыг нотлох баримтаар үзнэ гэсэн х*******ийн заалтыг хангаагүй гэж үзсэн байсан. Гэвч Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4-т зааснаар төрийн байг*******лагын баримтыг х*******бар үнэн тамгатай баталгааж*******ж болдог байгаа. Цагдаагийн газраас гаргасан нотлох баримт бүрт х*******бар үнэн дардас дарсан байдаг. Тиймээс нотлох баримтын шаардлага хангасан баримт байх ба анхан шатны шүүхийн шийдвэр х*******ь зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Тиймээс гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.

 ХЯНАВАЛ:

1. Давж заалдах шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 166 дугаар зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт заасны дагуу хариуцагчийн өмгөөлөгч В.Даваанямын давж заалдах журмаар гаргасан гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянаж үзэв.

 2. Анхан шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны х*******иар тогтоосон журмыг зөрчсөний улмаас шүүхийн шийдвэр х*******ь ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх х*******ийн шаардлагыг хангаагүй байх тул шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцааж шийдвэрлэв.

 3. Нэхэмжлэгч Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газар нь хариуцагч ******* ХХК-д холбогд*******ан Зөрчил хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал буюу шинжээчийн зардалд төлсөн 8 000 000 төгрөгийг хариуцагчаас гарг*******ах тухай нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч ... Цагдаагийн газар нь шинжээчийн дүгнэлт гарг*******ахдаа манай компанийн эрх бүхий этгээдийг оролц*******аагүй, тайлбар аваагүй. Мөн Цагдаагийн газраас шинжээчийн зардалд төлсөн 8 сая төгрөг Нуман Алтай ХХК-ийн дансанд орсон гэх баримт байхгүй, төлбөрийн нэхэмжлэх гэх баримтууд нь х*******ьд заасан шаардлагыг хангаагүй баримтууд байх тул нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. ... гэх үндэслэлээр эс зөвшөөрч маргажээ.

4. Хэрэгт авагдсан баримтуудаас үзэхэд Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газраас хариуцагч ******* ХХК-д холбогд*******ан гэмт хэргийн талаарх өргөдөл, гомдол, мэдээллийн дагуу тус компанийг х*******ь бусаар түгээмэл тархацтай ашигт малтмал олборлож, ашиглаж байгаа эсэх талаар шалгаад эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах санал гаргаж прокурорын хяналтанд ирүүлснийг Прокурорын 2022 оны 06 сарын 02-ны өдрийн №78 дугаартай тогтоолоор гэмт хэргийн шинжгүй, харин зөрчлийн шинжтэй байна гэж дүгнэн хэргийг хааж, уг зөрчлийг Мэргэжлийн хяналтын газарт шалг*******ахаар шийдвэрлэсэн байна. /хх 3-5/

5. Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын Байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч Ж.Саран нь 2022 оны 12 сарын 08-ны өдрийн 0218692 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар ******* ХХК-д Зөрчлийн тухай х*******ийн 7.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т зааснаар 2 000 000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногд*******ж, нөхөн төлбөрт 59 050 835 төгрөг төлөхийг даалгаж шийдвэрлэсэн, уг шийтгэлийн хуудсыг Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2023 оны 02 сарын 16-ны өдрийн 13 дугаартай захирамжаар баталгааж*******ж шийдвэрлэжээ. /хх 61-63/

6. Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газраас хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад ******* ХХК-ийн х*******ь бус үйлдлээс байгаль орчинд учирсан хохирлын хэмжээг гарг*******ахаар Нуман алтай ХХК-ийг шинжээчээр томилж, шинжээчийн дүгнэлт гарг*******сан, уг дүгнэлтийг ******* ХХК эс зөвшөөрч дахин дүгнэлт гарг*******ах хүсэлт гаргаснаар шинжээч томилж, дахин дүгнэлт гарг*******жээ. /хх 12-60/

7. Нэхэмжлэгч нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ шинжээчийн зардалд гарсан 8 000 000 төгрөгийг төлсөн гэж Нуман алтай ХХК-ийн 2021 оны 10 сарын 06-ны өдрийн №54 тоот, 2022 оны 3 сарын 2-ны өдрийн 3 000 000 төгрөгийн №6 тоот төлбөрийн нэхэмжлэхүүд /хх 9,11/, Цагдаагийн газраас Нуман алтай ХХК-ийн дансанд 2 499 900 төгрөг шилжүүлсэн тухай 2022 оны 3 сарын 30-ны өдрийн №130 тоот, 500 100 төгрөг шилжүүлсэн тухай 2022 оны 4 сарын 28-ны өдрийн №163 тоот, 5 000 000 төгрөг шилжүүлсэн тухай 2021 оны 10 сарын 14-ний өдрийн №477 тоот төлбөрийн хүсэлтүүд /хх 7-8,10/ гэсэн баримтуудын х*******барыг өөрийн байг*******лагын архивын х*******бар үнэн тэмдэг дарж нотлох баримтаар хавсарган ирүүлжээ.

 8. Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч Дорнод аймаг дахь Цагдаагийн газраас нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл болж буй бичмэл нотлох баримтаа шүүхэд гаргаж өгөхдөө х*******ьд заасан шаардлагыг хангаж ирүүлээгүй байхад дээрх баримтуудын х*******барыг шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгон хэргийг хянан шийдвэрлэсэн нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2, 44.4-т заасантай нийцээгүй байна.

9. Иргэний х*******ийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2-т Бичмэл нотлох баримтыг шүүхэд эхээр нь, хэрэв эхийг өгөх боломжгүй бол нотариатчаар гэрчлүүлсэн х*******барыг өгнө. Х*******барыг өгсөн үед шаардлагатай гэж үзвэл шүүх жинхэнэ эхийг шаардан авах эрхтэй. ... гэж, 44 дүгээр зүйлийн 44.4-т Төрийн болон төрийн бус байг*******лага, х*******ийн этгээд нь бичмэл нотлох баримтыг өөрийн байг*******лагын архивын х*******бар үнэн гэсэн тэмдэг дарж баталгааж*******на. гэж тус тус заасан.

Х*******ийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4-т заасан Төрийн болон төрийн бус байг*******лага, х*******ийн этгээд гэдэгт энэ х*******ийн 22 дугаар зүйлийн 22.1-т заасан хэргийн оролцогч буюу зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч ... хамаарахгүй юм.

 Тухайлбал, иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг мэтгэлцэх зарчмын үндсэн дээр хэрэгжүүлдэг бөгөөд иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны мэтгэлцээнд оролцож байгаа төрийн байг*******лага, төрийн бус байг*******лага, х*******ийн этгээд өөрийн шүүхэд гаргавал зохих бичмэл нотлох баримтыг өөрөө баталгааж*******ан шүүхэд гаргаж өгөх боломжгүй юм.

 10. Хэрэгт авагдсан баримтуудаас үзэхэд анхан шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2-т зааснаар нэхэмжлэгчээс гаргаж өгсөн бичмэл баримтын х*******барын жинхэнэ эхийг шаардан авах байтал уг ажиллагааг яв*******алгүйгээр х*******ьд заасан шаардлагыг хангаагүй нотлох баримтыг үндэслэл болгон хэргийг эцэслэн шийдвэрлэсэн нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны х*******иар тогтоосон журмыг зөрчсөн гэж үзнэ.

 11. Иймд дээрх үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүх дээрх алдааг засах боломжгүй байх тул хариуцагчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлын ... анхан шатны шүүх х*******ьд заасан шаардлагыг хангаагүй нотлох баримтыг үндэслэн хэргийг хянан шийдвэрлэсэн тул шийдвэрийг хүчингүй болгож өгнө үү. гэх хэсгийг хүлээн авч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.5-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 1. Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 7 сарын 05-ны өдрийн 138/ШШ2023/00717 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

 2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар хариуцагчийн өмгөөлөгч В.Даваанямын давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 142 950 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

 3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 167.4, 167.5 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлал танилц*******ан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд мөн х*******ийн 172.2-т заасан үндэслэлээр зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай х*******ийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилц*******ан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гард*******снаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

  

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Ц.ЭРДЭНЭЗУУ

ШҮҮГЧИД О.БААТАРСҮХ

Г.УРТНАСАН