2023  11  13   210/МА2023/01983

 

 

******* ******* *******-******* нэхэмжлэлтэй

иргэний хэрг******* тухай

 

Нийслэл******* Иргэний хэрг******* давж заалдах шатны шүүх******* шүүгч С.Энхбаяр даргалж, шүүгч Т.*******адрах, Д.Золзаяа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүх******* танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэрг******* шүүх хуралдаанаар

 

  Хан-Уул дүүрг******* Иргэний хэрг******* анхан шатны шүүх******* 2023 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдр******* 183/ШШ2023/02095 дугаар шийдвэртэй

Нэхэмжлэгч ******* ******* *******-******* нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нарт холбогдох

Зээл******* гэрээний үүрэгт 20,390,690 төгрөг гаргуулах тухай иргэний хэргийг нэхэмжлэгч******* итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч******* гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч Д.Золзаяаг******* илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч******* итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Т.Одгэрэл, хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.Жаргалсайхан, шүүх хуралдааны нар******* бичг******* дарга Т.Номин-******* нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

1. Нэхэмжлэгч******* нэхэмжлэл, тайлбарын агуулга:

1.1. Зээлдэгч *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нар нь 2019 оны 05 дугаар сарын 23-ны өдөр 9486У************** улсын дугаартай, NZE1416133344 арлын дугаартай, Тоёота королла аксио (Тоуоtа cогоllа axio) марк******* автомашиныг барьцаалан 10,850,000 төгрөг******* зээлийг 36 сарын хугацаатай, сарын 2.9 хув******* хүүтэй нөхцөлөөр зээл******* гэрээ болон үүрг******* гүйцэтгэлийг хангуулахаар эд хөрөнгө өмчлөлд шилжүүлэх гэрээ байгуулан зээлсэн.

1.2. *******арьцаа хөрөнгөөр үүрг******* гүйцэтгэлийг хангах боломжгүй, автомашин эвдрэлтэй байгаа тул мөнгөн хөрөнгөөр нэхэмжлэл******* шаардлагыг хангаж өгнө үү.

Иймд *******.*******-эрдэнэ, *******.*******олорцэцэг нараас зээл******* үлдэгдэл 9,545,030 төгрөг, зээл******* хүү 8,370,320 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүү 2,475,340 төгрөг, нийт 20,390,690 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

2. Хариуцагч *******.*******-Эрдэн******* татгалзал, тайлбарын агуулга:

2.1. *******и 2019 оны 05 дугаар сарын 23-ны өдөр тус байгууллагатай барьцаат зээл******* гэрээ байгуулан тухайн үед 5,000,000 төгрөг******* урдчилгаа төлж авсан автомашиныг барьцаалан 10,850,000 төгрөг******* зээл авсныг хүлээн зөвшөөрч байна.

2.2. Энэ зээлээр авсан автомашинаар миний дүү А.Энхбаяр ажлын хажуугаар тээвэр хийж зээлийг төлөх зорилготой байсан. А.Энхбаяр нь зээл авсан цагаас эхлэн сар бүр 500,000 төгрөг нийт 4,000,000 төгрөг төлж барагдуулж байсан ч тухайн үед Ковид-19 цар тахал гарч, давагдашгүй хүчин зүйл нөлөөлж, зээл******* хүүгээ төпж чадалгүй 2 сар гаруй болсон. Гэтэл 2020 оны 08 дугаар сарын 17-ны өдөр урьдчилан мэдэгдэлгүй ******* ******* *******-******* ажилчид гэх 3 хүн ирж барьцааны хөрөнгө болох автомашиныг хурааж авч явсан. Танайх зээл******* хүүг төлөхгүй болохоор манайх автомашинаа авч байна, энэ бол манай өмч гэсэн. ******* ******* *******-д би автомашинаа авч зараад зээлээ төлье гэсэн ч 4,000,000 төгрөгийг төлөөд авч болно, төлөхгүй бол барьцааны хөрөнгөөр өрийг барагдуулдаг гэсэн тул дахиж би очоогүй, намайг тус компаниас дуудаагүй, ямар нэг шаардлага гаргаагүй 3 жил 5 сар болсон.

2.3. ******* ******* ******* өөрсдөөр нь дамжуулан худалдан авсан 19,850,000 төгрөг******* үнэ бүхий автомашиныг давуу байдлаа ашиглан хураан авч 3 жил 5 сар ашигласан. ******* ******* *******-д зээл******* гэрээний нөхцлөөр барьцааны хөрөнгөөр үүрг******* гүйцэтгэлийг хангуулах боломж, цаг хугацаа хангалттай байсан. Учир нь автомашины зах зээл******* үнэ огцом өссөн үед автомашиныг хураан авсан байсан.

2.4. ******* ******* ******* нь миний дүү А.Энхбаярын орлого олж, зээлээ төлж, цаашид тогтмол орлоготой, хув******* автомашинтай болох амьдралын зорилгыг нь хааж автомашиныг урдчилан ямар нэг мэдэгдэл, боломж өгөлгүй хураан авснаас болж 25,000,000 төгрөг******* орлого олох боломжийг хаасан.

Иймд ******* ******* *******-******* нэхэмжлэлд заасан 20,390,690 төгрөгийг надаас гаргуулах шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэжээ.

 

3. Хариуцагч *******.*******олорцэцэг******* татгалзал, тайлбарын агуулга:

Миний нөхөр *******.*******-******* 2019 оны 05 дугаар сарын 23-ны өдөр тус байгууллагатай барьцаат зээл******* гэрээ байгуулан автомашин барьцаалан 10,850,000 төгрөг******* зээл авч, дүүдээ автомашин авч өгсөн. Уг зээлд би баталгаа гаргасныг хүлээн зөвшөөрч байна. Шүүхэд *******.*******-Эрдэн******* гаргасан тайлбартай адил тайлбартай байна.

Иймд ******* ******* *******-******* нэхэмжлэлд заасан 20,390,690 төгрөг биднээс гаргуулах шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэжээ.

 

4. Анхан шатны шүүх******* шийдвэр******* тогтоох хэсг******* агуулга:

Иргэний хуул******* 281 дүгээр зүйл******* 281.1, 235 дугаар зүйл******* 235.4-т заасныг тус тус баримтлан хариуцагч *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нарт холбогдох зээл******* гэрээний үүрэгт 20,390,690 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэгч ******* ******* *******-******* нэхэмжлэл******* шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуул******* 56 дугаар зүйл******* 56.1, 57 дугаар зүйл******* 57.1, 60 дугаар зүйл******* 60.1, Улсын тэмдэгт******* хураамж******* тухай хуул******* 7 дугаар зүйл******* 7.1.4-д заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч******* 2022 оны 10 дугаар сарын 06-ны өдөр төлсөн 259,904 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн.

 

5. Нэхэмжлэгч******* итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч******* давж заалдах журмаар гаргасан гомдлын агуулга:

5.1. Нэхэмжлэгч байгууллагыг зээл гаргах үедээ зээл******* үйл ажиллагаа явуулах эрхгүй байсан тухай шүүх зөв тодорхойлсон боловч Иргэний хуул******* 235 дугаар зүйл******* 235.4 дэх хэсэгт заасны дагуу фидуц******* гэрээний дагуу үүрг******* гүйцэтгэл хангагдсан гэж үзсэн нь хууль зөрчсөн шийдвэр гэж үзэж байна. Учир нь фидуц******* гэрээг зөвхөн тусгай зөвшөөрөлтэй зээл******* үйл ажиллагаа эрхлэх эрхтэй байгууллага хийдэг байхаар зохицуулсан байдаг, тухайн зээл гаргах үед нэхэмжлэгч байгууллага зээл******* үйл ажиллагааны эрхээ аваагүй байсан юм.

5.2. Иргэний хуул******* 189 дүгээр зүйл******* 189.1, 281 дүгээр зүйл******* 281.1 дэх хэсэгт заасныг үндэслэн иргэн *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нартай зээл******* гэрээ байгуулж, 10,850,000 төгрөг******* зээлийг сарын 2.9 хув******* хүүтэй олгосон. Энэ зээл******* гэрээгээр Иргэний хуул******* 282 дугаар зүйл******* 282.1 дэх заасны дагуу зээл******* хүүг зээлдүүлэгч тал шаардах хууль зүйн үндэслэлтэй. Өөрөөр хэлбэл, зээлдэгч *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нар зээл******* гэрээний дагуу зээл болон зээл******* хүүг төлөх үүрэг хүлээсэн байна. Нэхэмжлэгч******* хувьд Иргэний хуул******* 281 дүгээр зүйл******* 281.1 дэх хэсэгт заасны дагуу тодорхой төрл******* зээл******* үйл ажиллагаа явуулсан бөгөөд энэ нь хуулиар хориглоогүй зээл******* үйл ажиллагаа юм.

5.3. Зохигчид хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад талууд зээл******* гэрээ байгуулагдсан, хүүг******* хэмжээн дээр маргадаггүй. Манай байгууллага анх нэхэмжлэл гаргахдаа фидуц******* гэрээнээс татгалзсан бөгөөд үүрг******* гүйцэтгэлд хангуулах шаардлагагүй гэж үзэж зээл******* гэрээний дагуу төлбөрөө авч барьцаа хөрөнгийг зээлдэгчид буцаан олгох талаар дурдсан.

Иймд дээр дурдсан үндэслэлээр анхан шатны шүүх******* шийдвэрийг өөрчилж, нэхэмжлэл******* шаардлагаас нэмэгдүүлсэн хүүг******* дүнг хасаж, үндсэн зээл болон түүний хүү 17,827,400 (Үндсэн зээл 9,545,029.97 төгрөг + Үндсэн хүү 8,282,371 төгрөг) төгрөг******* шаардлагыг хангаж өгнө үү гэжээ.

 

6. Давж заалдах гомдолд хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч******* гаргасан тайлбарын агуулга:

6.1. ******* ******* ******* нь *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нартай барьцаатай зээл******* гэрээ байгуулсан. Тухайн үед *******.*******олорцэцэг, *******.*******-******* нар зээл******* хүүг 2 сар төлөөгүй учраас ******* ******* ******* нь барьцааны зүйлийг хураан авсан. Уг нөхцөл байдлаас хойш ******* ******* *******-аас ямар нэгэн шаардлага ирүүлээгүй.

6.2. ******* ******* ******* нь зээл******* гэрээг байгуулахдаа хуульд заасны дагуу байгуулаагүй. Өөрт олгогдоогүй банкны тухай хууль тогтоомж, журамд заасан эрх мэдлийг ашиглан *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нартай зээл******* гэрээ байгуулсан. ******* ******* ******* нь зээлдэгч******* эрх мэдлийг орхигдуулсан тохиолдол бүрт хариуцлага оногдуулж, өөр******* хариуцлагыг тусгаагүй. ******* ******* ******* нь эрхлэх үйл ажиллагааны чиглэл, үндсэн зорилгоо компан******* дүрэмд үл хөдлөх эд хөрөнг******* түрээс******* үйл ажиллагаа, тээвр******* хэрэгсл******* түрээс******* ажиллагааг эрхлэхээр улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн. Гэтэл өөр******* үйл ажиллагааны үндсэн зорилгоо зөрчиж, банк бус санхүүг******* үйл ажиллагаа явуулж, *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нартай зээл******* гэрээ байгуулсан. Иймд нэхэмжлэл******* шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

1. Давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгч******* итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч******* гаргасан давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэлээр хэргийг хянаад, гомдлыг хангахгүй орхиж, шүүх******* шийдвэрийг хэвээр үлдээв.

 

2. Нэхэмжлэгч ******* ******* ******* нь хариуцагч *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нарт холбогдуулан зээл******* гэрээний үүрэгт 20,390,690 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч нар эс зөвшөөрч маргажээ.

 

3. ******* ******* ******* болон *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нарын хооронд 2019 оны 05 дугаар сарын 23-ны өдөр зээл******* гэрээ байгуулагдаж, уг гэрээгээр зээлдүүлэгч ******* ******* ******* нь 10,850,000 төгрөгийг сарын 2.9 хув******* хүүтэй, 36 сарын хугацаатай зээлдүүлэх, зээлдэгч *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нар нь зээл, зээл******* хүүг хуваар******* дагуу төлөхөөр харилцан тохиролцсон байна.

 

Талуудын хооронд Иргэний хуул******* ц281 дүгээр зүйл******* 281.1 дэх хэсэгт заасан зээл******* гэрээ байгуулсан, уг гэрээ нь хүчин төгөлдөр талаар анхан шатны шүүх зөв дүгнэжээ.

 

Мөн талууд дээрх гэрээний үүрг******* гүйцэтгэлийг хангуулах зорилгоор 2019 оны 05 дугаар сарын 23-ны өдөр үүрг******* гүйцэтгэлийг хангуулахаар эд хөрөнгө өмчлөлд шилжүүлэх гэрээ (фидуци) байгуулж, үүрэг хүлээгч *******.*******-*******, *******.*******олорцэцэг нар нь 9486У************** улсын дугаартай, Тоёота королла аксио (Toyota corolla axio) марк******* автомашиныг үүрэг гүйцэтгүүлэгч ******* ******* *******-******* өмчлөлд шилжүүлэхээр тохиролцоо нь Иргэний хуул******* 235 дугаар зүйл******* 235.1, 235.5 дахь хэсэгт заасан шаардлага хангасан хүчин төгөлдөр гэрээ байгуулсан байна.

 

Нэхэмжлэгч нь зээл олгох үед барьцаалан зээлдүүлэх үйл ажиллагаа эрхэлж байсан гэж тайлбарлаж байх боловч уг үйл баримтыг баримтаар нотлоогүй, мөн хуул******* этгээд******* улсын бүртгэл******* гэрчилгээнд тээвр******* хэрэгсл******* болон үл хөдлөх эд хөрөнг******* түрээс******* үйл ажиллагааны чиглэл бүртгэгдсэн.

 

Дээрх хэрг******* үйл баримтаас үзэхэд Иргэний хуул******* 286 дугаар зүйл******* 286.4 дэх хэсэгт заасан хориглосон зохицуулалтад хамаарахгүй тул зохигчдын хооронд байгуулагдсан фидуц******* гэрээ байгуулах эрхтэй, уг гэрээ хүчин төгөлдөр гэж дүгнэх үндэслэлтэй тул нэхэмжлэгч******* итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч******* гаргасан фидуц******* гэрээг зөвхөн тусгай зөвшөөрөлтэй зээл******* үйл ажиллагаа эрхлэх эрхтэй байгууллага байгуулдаг... гэх агуулгатай давж заалдах гомдол хууль зүйн үндэслэлгүй.

 

4. Нэхэмжлэгч нь хариуцагч нарт зээл 10,850,000 төгрөгийг шилжүүлсэн, хариуцагч нар нь автомашины гэрчилгээг нэхэмжлэгч******* нэр дээр шилжүүлсэн үйл баримт тус тус хавтаст хэрэгт цугларсан бичг******* баримтаар тогтоогдож байна.

 

5. Хариуцагч нар нь зээл******* эргэн төлөлт******* хуваар******* дагуу сард 492,667 төгрөг төлөх үүрэг хүлээж, нэхэмжлэгч******* тооцоолсноор нийт 4,349,755 төгрөг төлсөн ба хариуцагч нь гэрээний үүрг******* зөрчил гаргасан үндэслэлээр нэхэмжлэгч нь 2020 оны 08 дугаар сарын 17-ны өдөр фидуц******* зүйл болох автомашиныг хариуцагч талаас бодитоор шилжүүлэн авсан болох нь тогтоогдож байна.

 

Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлдээ фидуц******* зүйлээр үүрг******* гүйцэтгэлийг хангах боломжгүй, автомашин эвдрэлтэй гэж тайлбарласан байх боловч уг тайлбараа Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуул******* 25 дугаар зүйл******* 25.2.2, 38 дугаар зүйл******* 38.1 дэх хэсэгт зааснаар нотлоогүй.

 

Үүнээс гадна автомашиныг нэхэмжлэгч нь эзэмшилдээ шилжүүлэн авах үе буюу 2020 оны 08 дугаар сарын 17-ны өдр******* байдлаар зээл******* үлдэгдэл 9,545,029 төгрөг, зээл******* хүү 92,268 төгрөг, нийт 9,637,297 төгрөг байсан бөгөөд талуудын хооронд байгуулсан фидуц******* гэрээний 2.2-т автомашины түргэн борлогдох үнэ гэж тусгасан 13,440,000 төгрөг гэж тохиролцсон үнэлгээтэй харьцуулан дүгнэхэд зээл******* гэрээний үүргийг дуусгавар болгох боломжтой байсан гэж үзнэ.

Иймд хариуцагч зээл******* гэрээний үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүйгээс нэхэмжлэгч нь фидуц******* гэрээнд заасны дагуу автомашиныг бодитойгоор гаргуулан авснаар зээл******* гэрээний үүрг******* гүйцэтгэл хангагдсан гэж дүгнэсэн анхан шатны шүүх******* дүгнэлт Иргэний хуул******* 281 дүгээр зүйл******* 281.1, 235 дугаар зүйл******* 235.4 дэх хэсэгт нийцсэн.

 

6. Нэхэмжлэгч******* итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч******* давж заалдах гомдолд ... анх нэхэмжлэл гаргахдаа фидуц******* гэрээнээс татгалзсан бөгөөд үүрг******* гүйцэтгэл хангуулах шаардлагагүй гэж үзэж зээл******* гэрээний дагуу төлбөрөө авч барьцаа хөрөнгийг зээлдэгчид буцаан олгох талаар дурдсан гэх гомдлыг хангах үндэслэл тогтоогдохгүй байна.

Учир нь, нэхэмжлэгч нь зээл******* гэрээний үүрг******* гүйцэтгэлийг шаардах эрхтэй боловч фидуц******* гэрээний зүйлээр үүрг******* гүйцэтгэл хангуулах зорилгоор 2020 оны 08 дугаар сарын 17-ны өдөр өөр******* эзэмшилд авсан атлаа 2 жил гаруй хугацааны дараа фидуц******* гэрээнээс татгалзсан гэх агуулгатай тайлбарыг шүүхэд гаргаж байгаа нь үндэслэлгүй.

 

7. Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтын хүрээнд нэхэмжлэгч******* нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэснийг давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэлээр өөрчлөх үндэслэл тогтоогдоогүй тул шүүх******* шийдвэрийг хэвээр үлдээж, гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуул******* 167 дугаар зүйл******* 167.1.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Хан-Уул дүүрг******* Иргэний хэрг******* анхан шатны шүүх******* 2023 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдр******* 183/ШШ2023/02095 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгч******* итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч******* гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуул******* 162 дугаар зүйл******* 162.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгт******* хураамжид төлсөн 247,087 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуул******* 167 дугаар зүйл******* 167.3, 172 дугаар зүйл******* 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээр******* төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоног******* дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуул******* 119 дүгээр зүйл******* 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоног******* дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ   С.ЭНХ*******АЯР

 

ШҮҮГЧИД   Т.*******АДРАХ

 

Д.ЗОЛЗАЯА