202 11 1   210/МА202/01984

 

 

*******.*******гийн нэхэжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч С.Энхбаяр даргалж, шүүгч Т.Бадрах, Д.Золзаяа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхид хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 184/**************202/0 шийдвэртэй

Нэхэжлэгч *******.*******гийн нэхэжлэлтэй

Хариуцагч *******.*******д холбогдох

600,000,000 төгрөг гаргуулах тухай иргэний хэргийг хариуцагчийн өгөөлөгч нарын гаргасан давж заалдах годлыг үндэслэн шүүгч Д.Золзаяагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

*******үүх хуралдаанд: Нэхэжлэгчийн өгөөлөгч Д.Алтансүх, хариуцагч *******.*******, хариуцагчийн өгөөлөгч Л.Нинжбат, Б.Хэрлэнчиэг, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Ноин-Эрдэнэ нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэжлэгчийн нэхэжлэл, тайлбарын агуулга:

1.1. *******.******* нь 2004 оны 0 сараас өнөөдрийг хүртэл Япон Улсад ажиллаж аьдарч байна. Тэрээр эхний хэдэн жил албан ёсны визгүй, хараар аьдарч байсан. Монголдоо бизнес хийж, 5 хүүхэд, аав, ах дүү нарынхаа аьдралыг дээшлүүлэх зорилгоор ашиг олохын тулд дүүтэйгээ хатран ажиллахаар болсон.

1.2. 2006 онд Япон Улсаас Прадо (Prado), Ипсу (Epsume), Марк-2 (Mark-2) аркийн автоашиныг *******.******* руу явуулж заруулан, дүү *******.Байгалаад хадгалуулж байсан өнгөтэй нийлүүлж нийт 66,000,000 төгрөгийн бэлэн өнгөний хуритлалтай болсон. Улаар газартай болж кафе, бар ажиллуулж ашиг олох зорилгоор дүү *******.*******гаар судалгаа хийлгэж, эрхийн улсын бүртгэлийн *******-******* *******, ******* *******, , шилтай, . талбайтай, 2 ерөө орон сууцыг 75,000,000 төгрөгөөр худалдан авсан. Тус ыг засварлах, тоног төхөөрөж худалдаж авах болон үлдэгдэл төлбөрийг төлөхийн тулд банкнаас 0,000,000 төгрөгийн зээл авсан. Банкны зээлийг кафе ажиллуулсны орлого болон *******.*******гийн явуулсан өнгөөр төлж дуусгасан. *******.******* нь Япон Улсад хараар аьдарч байсан учир ирэх боложгүй, хатран ажиллаж байгаа дүү *******.*******гийн нэр дээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн өчлөх эрхийн гэрчилгээг гаргуулсан. Бap ажиллуулахад тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай тул Асахи ачи ХХК-ийг *******.*******гийн нэр дээр үүсгэн байгуулж, тусгай зөвшөөрлөө копани дээрээ авсан. Ийнхүү үйл ажиллагаа явуулж байгаад 2012 оноос бусдад түрээслүүлсэн.

1.. Мөн 2007 оноос *******.******* нь Япон Улсад ажиллаж хуритлуулсан өнгө, *******.*******гийн Монгол Улсад ажиллуулсан кафе, барны ашиг зэрэг хуритлалаас газартай болж эргэлтэд оруулах зорилгоор онлайнаар Ганданд газар зарна гэсэн зарыг харж, *******.*******д хэлж, Баянгол дүүргийн 16 ны нутаг дэвсгэрт лах хашаа байшинг 4,000,000 төгрөгөөр худалдан авахуулж, өн түүний нэр дээр газрын өчлөх эрхийг шилжүүлэн авахуулсан. Улаар 2009 онд дээрх газар дээрээ дүү *******.*******гийн зөвлөсний дагуу зоорийн давхартай 4 давхар байшин 100 хувь хөрөнгө оруулж бариулсан бөгөөд уг үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээг *******.*******гийн нэр дээр гаргуулан авсан. Ийнхүү барьсан барилгаас 1 давхрын 0 , 2 өрөө, . талбайтай орон сууцны зориулалттай ыг дүү *******.*******д өгсөн. 2011 оны 07 сард банкны зээлийн үлдэгдлийг *******.*******гийн Япон Улсаас явуулсан өнгөөр төлж дуусгасан.

1.4. 2011 оны 07 сард *******.******* албан ёсны визтэй болж, эх орондоо ирж, хүү *******.Ноунд Ниссан икс-трэйл аркийн автоашиныг лизингээр худалдан авахын тулд дүү *******.*******гийн нэр дээр тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээг гаргуулж авсан. Мөн *******.******* 2014 онд хүүхдүүд Ганданд аьдрахад хүндрэлтэй байгаад санаа зовон 0 хувийн урьдчилгааг өөрөө төлж, *******.Ноун болон *******.*******г хатран өчлөгчөөр бичүүлж 8 хувийн зээлээр орон сууц худалдан авсан.

1.5. Бид хатран ажилласны үр дүнд дээрх хөдлөх болон үл хөдлөх эд хөрөнгүүд бий болсон, хатран ажиллах гэрээ ааар байгуулагдсан гэдэг суурьтай байгаа. Нэхэжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ , хувиар тодорхойлсон шалтгаан нь хатран ажиллах гэж байгаа этгээдүүд нэг нь хөрөнгөөрөө нөгөө нь үйл хөдлөл, үйл ажиллагаанд зориулж байгаа цаг хугацаагаагаараа хөрөнгө оруулалт хийж болно. Ашгийг талуудын төлсөн хураажид хувь тэнцүүлэн хуваарилна гэж хуульд заасан. Гэрээг бичгээр байгуулаагүй учраас өнгө оруулж байгаа тал хувиар, ажил гүйцэтгэж байгаа талыг хувиар энэ ажилд хатарч оролцсон гэж үзэж байна.

Ийээс ******* *******т шилтай кафе барыг 00,000,000 төгрөгөөр, Баянгол *******т шилтай хувийн орон сууцны барилга, газрыг нийт 460,000,000 төгрөгөөр, Сүхбаатар *******т шилтай орон сууцыг 110,000,000 төгрөгөөр, Майхан толгойн зуслангийн газрыг 5,000,000 төгрөгөөр тус тус үнэлж байгаа. *******.*******гийн хөрөнгө оруулалтаар дээрх хөрөнгүүд бий болсон тул *******.*******гаас 600,000,000 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэжлэл гаргасан, шүүхээс шинжээч тоилж хөрөнгүүдийг үнэлсэн үнийн дүнгийн хувиар тооцож хариуцагчаас гаргуулж өгнө үү гэжээ.

2. Хариуцагчийн татгалзал, тайлбарын агуулга:

2.1. Эгч *******.******* нь 2005 онд Япон Улсад очиж суурьшин ажил хийгээд санхүүгийн хуритлалтай болсон байсан. Би 2002-2007 онд Оросын Холбооны Улс, Хятад Улс руу явж бэлэн хувцас оруулж ирж борлуулдаг байсан. 2006 оноос караоке бар, кафе өндөр ашигтай ажиллаж байсан тул караоке бар нээхээр хайж, ******* *******, , шилтай, . талбайтай, нэг давхрын 2 өрөө орон сууцыг 66,000,000 төгрөгөөр авахаар болж үл хөдлөх эд хөрөнгөө барьцаанд барьцаалж 0,000,000 төгрөгийн зээл банкнаас авч, үлдэх 6,455,8 төгрөгийг эгч *******.*******гаас зээлсэн. *******йлчилгээ явуулахад аж ахуйн нэгж байх шаардлага тавигдсан тул би нэг гишүүнтэй Асахи ачи ХХК-ийг байгуулан кафе ажиллуулсан. *******.******* зааварчилгаа өгч судалгаа хийлгэж, хатарч ажиллахаар тохиролцсон, копани байгуулсан гэх зүйлүүд ор үндэсгүй, түүний яар ч санаа оролцоо байхгүй. Би зөвхөн өнгө зээлсэн. Би 2012 оны 10 сараас кафегаа бусдад түрээслүүлж, 20 оны 06 сард бусдад худалдсан.

2.2. Би Баянгол *******, 16 , Туулын 6 гудаж 10 ай, 69 . талбай бүхий, эрхийн улсын бүртгэлийн Г-202014 ******* газар, хашаа байшинг иргэн Д.Цогтжаргалаас 7,000,000 төгрөгөөр худалдан авсан. Би өөрөө 6,000,000 төгрөг гаргаад, 15,000,000 төгрөгийг Хас банкны барьцаанд кафегаа тавьж зээлээд, үлдсэн 16,000,000 төгрөгийг эгч *******.*******гаас зээлж бүрдүүлсэн. *******.******* надад газар авах зар олоод хэлж өгсөн зүйл байхгүй. Хашаанд байсан байшинг буулгаад 2009 оны 09 дүгээр сард нийтийн ны барилгын ажлаа эхлүүлж, нийт 157,529,980 төгрөг зарцуулсан. *******үний 49,529,980 төгрөгийг *******.*******гаас зээлсэн. Окаото гэгч хүний илгээсэн *******.*******гийн нэр дээр Худалдаа хөгжлийн банкинд нээсэн иенийн данснаас зээлж авч барилгаа барьсан. Наайг 2010 оны 12 сарын 0-ны өдөр Хас банкнаас 6,000,000 төгрөгийн зээл аваад удаагүй байхад буюу 2011 оны 07 сард *******.******* Японоос ирээд 60,000,000 төгрөгийг надад зээлдүүлж би зээлээ төлсөн.

2.. Би *******.*******гийн хүү *******.Ноунд автоашин лизингээр авч өгөөгүй. Харин өөрөө Хас банкнаас 18,000,000 төгрөг зээлээд авч өгч байсан.

2.4. Майхан толгойтын зусланд би өөрөө хүнээс зуслангийн 0.7 га газар худалдаж авсан. Энэ газар *******.*******д хаааралгүй.

2.5. 2007 оноос *******.******* нь *******.******* болон түүний хүүхдүүдэд сургалтын төлбөр, автоашин, гадаадад байх хэрэгцээний өнгийг өгч байсан бөгөөд нотлох бариттай төлсөн төлбөрийн баритууд нийт 40,88,975 төгрөг байна. *******.*******гийн Хаан банкны 111820 данснаас нийт 52,97,055 төгрөгийг шилжүүлж, зээлсэн өнгөө төлсөн. Мөн *******.*******гийн тэдэглэл хөтөлдөг дэвтэр дээр *******.******* болон түүний хүүхдүүдэд өгч зарцуулж байсан өнгө нийт 2,645,840 төгрөг байна. *******.******* нь *******.*******гийн хүү *******.Ноуныг орон сууцтай болгох гэж Голот банкинд 4,000,000 төгрөгийн урьдчилгаа төлөөд 80,000,000 төгрөгийн зээл авч, Сүхбаатар *******т шилтай орон сууцыг худалдан авч өгч ипотекийн зээлд cap бүр 1,11,000 төгрөг төлж байсан, шүүхийн зарга үүссэнээс хойш төлөлтөө зогсоосон болно.

2.6. Нэхэжлэлд Төлбөр гаргуулах тухай, ...бидний хатын ажиллагааны үр дүнд дараах үл хөдлөх хөрөнгүүд бий болсон, ...өөрт ногдох хувийг... гаргуулж авах хүсэлтэй, "... хөрөнгө оруулалтаар дээрх эд хөрөнгүүд бий болсон... гэж тоьёолсон байна. Харин Баянгол дүүргийн Цагдаагийн 1 дүгээр хэлтэст 2018 оны 07 сарын 09-ний өдөр гаргасан годолдоо "... *******.******* нь бусдаас иний нэр дээр худалдан авна гэж хуурч 95,000,000 төгрөгийг шилжүүлэн авсан боловч уг үл хөдлөх хөрөнгийг өөрийн нэр дээр гэрчилгээ гаргуулан, өн *******.******* надаас санхүүжилтийн өнгө гэж 99,4,000 төгрөгийг өн авч наайг хууран залилж хохирол учруулсан... гэж тодорхойлсон. Энэ годлоос харахад зохигчид хатран ажиллах, эсвэл ажил гүйцэтгэх гэрээний харилцаатай байсан гэж дүгнэхгүй.

Би *******.*******гаас өнгө зээлж авснаа үнэнээр шүүхэд эдүүлсэн бөгөөд энэ харилцааг зээлийн гэрээ гэж тодорхойлж байгаа. *******.******* нь *******.*******гаас зээлсэн өнгийг төлж дуусгасан учраас зээлийн гэрээний үүрэг дуусгавар болсон.

Ийд *******.*******гийн нэхэжлэл үндэслэлгүй байх тул бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга:

Иргэний хуулийн 476 зүйлийн 476.1 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч *******.*******гаас 96,81,11 төгрөг гаргуулж нэхэжлэгч *******.*******д олгож, нэхэжлэлийн шаардлагаас үлдэх 20,186,689 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 зүйлийн 56.2, 60 зүйлийн 60.1, Улсын тэдэгтийн хураажийн тухай хуулийн 7 зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт зааснаар улсын тэдэгтийн хураажид нэхэжлэгчээс төлсөн ,157,9 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч *******.*******гаас улсын тэдэгтийн хурааж 2,1,016 төгрөг гаргуулж нэхэжлэгч *******.*******д олгож шийдвэрлэсэн.

4. Хариуцагчийн өгөөлөгч Б.Хэрлэнчиэгийн гаргасан давж заалдах годлын агуулга:

4.1. Asahi Bu гэх фэйсбүүк ай бичвэрийн нотлох баритын тухайд: *******үүх талуудын гаргасан нотлох баритад эргэлзэх эрхтэй, тэдгээрийг дэнсэлж үзсэний үндсэн дээр аль нэг талын сууринаас биш аргааныг таслах хөндлөнгийн сууринаас судалж үнэлэх ёстой байтал шийдвэрийн үндэслэх хэсэгт нотлогдож буй үйл баритад үндэслэн хэрэгт авагдсан фейсбүүкийн "Asahi Bu" гэх нэртэй ирсэн эссэжийн агуулга нь ... талууд хатран ажиллаж байсан үйл баритыг илэрхийлж байх тул нэхэжлэгч талын тайлбарыг үндэслэл бүхий бодит үнэнд нийцсэн гэж үзлээ гэжээ.

4.1.а. Гэвч Asahi Bu хэээх фэйсбүүк хаягаас бичсэн эссэж нь нотлох баритын шаардлага хангахгүй гэж үзэж байна. Учир нь уг бичгийн нотлох барит нь Баянгол дүүргийн Прокурорын газраас хуулбар үнэн дардастай ирсэн. Энэ нотлох баритыг үндэслэн болж өнгөрсөн үйл баритыг тогтоож байгаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 зүйлийн 16.1.11-т заасныг зөрчсөн. Эдгээр харилцан бичвэр гэх зургийг *******.******* хэрхэн олж авсан талаар эх сурвалжаа тайлбарлаагүй ба хуурачаар хаяг нээж энэ эт чат эссэж бичсэн байхыг үгүйсгэх аргагүй, хуурач нотлох барит ю. Мөн *******.******* нь эссэжийн эх хувийг үзүүлээгүй бөгөөд эрүүгийн хэргийн өрдөн шалгах ажиллагааны явцад, иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны үзлэг хийлгэж бэхжүүлж аваагүй, эдгээр бичвэрүүд *******.*******гаас ирсэн талаар шинжлүүлж тогтоосон барит нотолгоогүй. Прокурорын тогтоолоор хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн тул эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааны шатанд энэ талаар талууд этгэлцэж, хэлэлцсэн зүйлгүй ю. *******.******* нь хэзээ ч ий хаяг нэртэй фэйсбүүк хэрэглэж байгаагүй гэдгээ шүүхэд удаа дараа тайлбарласан.

4.1.б. Уг баритыг шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн .2, 44.4-т заасан төрийн байгууллагын "хуулбар үнэн дардас бүхий бичэл нотлох барит хэээн дүгнэснийг ноцтой алдаа гэж үзэж байна. Мессенжэрт бичигдсэн зүйл нь бичэл нотлох баритад тооцогдоно. Бичэл нотлох баритыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2 дахь хэсэгт заасан журын дагуу гаргаж өгөх учиртай. Бичэл нотлох барит нь эх хувь биш бол зохигчийн хүсэлтээр тухайн эдээллийг хадгалж байгаа эд зүйлд үзлэг хийж, тэдэглэл үйлдэх зааар үнэн зөвийг шалгаж болох байсан. Гэвч эх хувь барит биш, аль ч талаас үзлэг хийлгэх хүсэлт гаргаагүй байхад шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны жура зөрчиж нотлох баритаар үнэлж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгосон нь буруу.

Нэхэжлэгчийн өгөөлөгч Д.Алтансүх *******.*******гийн Фэйсбүүк дахь Хар шар шувуу гэх үзлэг хийлгэх талаар хүсэлт гаргасныг шүүх хангаж шийдвэрлэсэн. *******злэг хийхэд *******.*******тай уг хаяг нь яар нэг байдлаар холбоо харилцаа үүсгэж байгаагүй нь тогтоогдсон. Дараа нь нэхэжлэгчийн өгөөлөгч Э.Эрдэнэчулуун *******.*******гийн Фэйсбүүк дахь Simone Rebeka гэх үзлэг хийлгэх хүсэлт 2 дахь удаа гаргасныг өн хангасан. *******злэг хийхэд *******.*******гийн фэйсбүүк ай харилцаж байсан зүйл тогтоогдоогүй. Дээрх 2 хүсэлтээс өөр фэйсбүүк үзлэг хийлгэх хүсэлт талуудаас гараагүй.

4.1.в. Эрүүгийн хэрэг бүртгэлтийн шалгалтын атериалаас авсан баритуудад "хуулбар үнэн дарсан төдийгөөр шууд нотлох баритын шаардлага хангагдахгүй. Өөрөөр хэлбэл, уг баритууд эх хувь барит биш, утасны дэлгэцийн зургийг скрийн шот хийж, бичгийн цаасан дээр хэвлэж өгсөн ба тухайн ажиллагааны явцад цагдаагаас уг хаягийг тодруулсан тогтоосон зүйлгүй байтал иргэний жураар хэргийг хэлэлцэх үед шууд бичэл нотлох баритын хэжээнд үнэлэгдэж байгаа нь буруу ю. "Хуулбар үнэн" гэх дардас бол уг баритын үнэн зөвийг тодорхойлж, гэрчилж байгаа бус харин эрүүгийн хэрэгт байсан баритаас хуулбарласан нь үнэн гэсэн утга агуулгыг тодорхойлж байгаа ю. Мөн эрүүгийн хэргийн шинжгүй гэх үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байхад эрүүгийн хэрэгт авагдсан эдгээр барит иргэний хэрэгт үнэн зөв, эргэлзээгүй барит болж үнэлэгдэх учиргүй ю.

Дээрхээс дүгнэж хэлэхэд бичэл нотлох баритыг гаргах, цуглуулах талаар хуульд заасан журыг зөрчсөн тохиолдолд тухайн барит нотлох чадвараа алдах бөгөөд үр дагаварт нь уг барит шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болох боложгүй гэж үзэж байна.

4.2. Гэрчүүдийн эдүүлгийн талаар: Хэргийн оролцогчдоос өөрийн шаардлага ба татгалзлаа үндэслэж аргаантай байгаа үйл баритын бодит нөхцөл байдлыг тогтооход ач холбогдолтой гэрчийн эдүүлэг нь нотолгооны хэрэгсэл болно. Гэрчийн эдүүлэг нь нотлогдвол зохих үйл баритыг харсан, үзсэн эдүүлэг байгаа тохиолдолд ач холбогдолтой байдаг. Гэтэл шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгож буй гэрч *******.Дэлгэраагийн эдүүлэгт "...би тэр болгоныг сайн эдэхгүй гэх атлаа *******.******* эгч Монголд бизнес хийээр байна, судлаад өг гэж *******.******* эгчид хандаж хэлсэн хэээн *******.*******, *******.******* нар хатарч ажиллах талаар ярилцаж байх үед хат, хажууд нь байсан эт эдүүлдэг, өн 2007-2008 онд *******.******* эгч *******.******* эгчтэй харьцаж надад туслаач гэж хэлдэг байсан" гэх боловч *******.******* 2008 онд Анод банкинд 15,0,000 төгрөгийн хадгалажтай байснаар *******.Дэлгэраагийн энэ талаарх эдүүлэг худал, бодит байдалд нийцэхгүй болох нь тогтоогдоно. Гэрч Д.Долгионы эдүүлгийн талаар шүүхийн шийдвэрийн үндэслэх хэсэгт бичсэн байгаа тул өн дурьдаж байна. Тэрээр: ... ий их хэжээний өнгийг *******.******* эгчид зүгээр өгнө гэж байхгүй, ...хатран ажиллах болоод л ээж аань *******.******* эгч рүү өнгө өгдөг байсан байх гэх атлаа ... ээж *******.******* эгч 2 ааараа тохиролцож хатран ажиллаж байсан гэж эдүүлсэн байна.

Энэ этчилэн гэрчүүдийн эдүүлэг нь хатран ажиллах гэрээний харилцаа байсан талаарх үйл баритыг шууд харсан, сонссон биш, субъектив сууринаас тэдний харилцааг таааглаж ойлгосон шинжтэй "бүдүүн баараг" сэтгэгдэл аягийн эдүүлгүүд байдаг. Мөн хэн нь ч эдүүлгийнхээ эх сурвалжийг зааж чадаагүй тул эдгээр нь нотолгооны чадвараа алдсан байна. Нөгөө талаар гэрч Б.Энхсаран ээж *******.******* нь *******.******* эгчээс авсан зээлээ цаг хугацаанд нь төлдөг байсан.... *******.******* эгчтэй хатарч ажиллаж байгаагүй..., гэрч Ч.Ууганбаатар "... *******.******* эгч *******.******* эгчид өнгө зээлдэг байсан иний копьютер дээрээс харилцдаг байсан..." гэж, гэрч *******.Байгалаа *******.*******, *******.******* нар хатарч бизнес хийж байгаагүй. 5-6 сая төгрөг *******.*******д зээлээр өг гэж *******.******* эгч надад хэлсэн гэх эдүүлгийг тухайн хэрэгт хаааралтай талаас нь шүүх үнэлж үзсэнгүй. Нэхэжлэгч ба хариуцагч талын хүсэлтээр асуугдсан гэрчүүдийн эдүүлэг хоорондоо зөрүүтэй байх тохиолдолд аль нэг талын буюу нэхэжлэгч талын санаачилгаар асуугдсан гэрчүүдийн эдүүлэг хариуцагч талын хүсэлтээр асуугдсан гэрчүүдийн эдүүлгээс давуу талтай, нэхэжлэлийн зари хэсгийг хангаж шийдэх хэжээний хүчин чадалтай байж таарахгүй ю.

4. Хариуцагч талаас өөрийн татгалзлаа баталж хэрэгт гаргаж өгсөн баритуудыг шүүх шийдвэртээ дурьдаагүй тухайд.

4..а. Хариуцагч шүүхэд санхүүгийн чадвараа нотлох, хатран ажиллах гэрээний харилцааны үр дүнд дундын эд хөрөнгө бий болоогүй талаар, өөрөө бие дааж бизнесийн үйл ажиллагаа явуулдаг байсан, *******.*******гаас зээл авдаг байсан, авсан зээлээ бүгдийг буцааж төлсөн зэрэг үйл баритыг нотлох зорилгоор дараах баритуудыг гаргаж өгсөн. *******үнд: *******.*******гаас *******.*******гийн 11111820 дансанд 261,981,5 төгрөг шилжүүлсэн тооцоолол, *******.*******гийн Хаан банктай байгуулсан 0,000,000 төгрөгийн, үйл ажиллагаа явуулах үндсэн хөрөнгө, тоног төхөөрөж худалдаж авах зориулалттай зээлийн гэрээ, *******.*******гийн Анод банктай байгуулсан 2008 оны 05 сарын -ны өдрийн Анод преиу өнгөн хадгалажийн гэрээ, хадгалажийн дүн 15,0,000 төгрөг, *******.*******гийн Хас банктай байгуулсан 2008 оны 09 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 1,052,000 төгрөгийн зээлийн гэрээ, *******.*******гийн Хас банктай байгуулсан 2009 оны 10 сарын 12-ны өдрийн 24,105 а.долларын зээлийн гэрээ, *******.*******гийн Эрэл банктай байгуулсан 45,000,000 төгрөгийн зээлийн гэрээ, *******.*******гийн Хас банктай байгуулсан 2010 оны 12 сарын 0-ны өдрийн 6,000,000 төгрөгийн зээлийн гэрээ, *******.*******гийн Хас банктай байгуулсан 18,000,000 төгрөгийн барьцаат зээлийн гэрээ, *******.*******гаас Д.Халиунд шилжүүлсэн өнгөний баритууд: 600+10+2000+0+210+100+520$, ,667,860+1,411,000+7,0,000+,8,000+264,275+7,400,000+2,000,000+,270,000+,67,000+510,000+1,0,000₮. Эдгээр баритыг судлан шинжилж, хариуцагчийн суурьтай холбогдуулан хэрхэн үнэлж дүгнэсэн талаархи дүгнэлтээ шүүх шийдвэртээ огт тусгаагүй. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт зааснаар хариуцагчийн дээрх нотлох баритуудыг хэрхэн яаж үнэлж, эрх зүйн талаас нь хариуцагчийн суурийг яар байдлаар үгүйсгэсэн талаар дүгнэлт байхгүй байна.

4..б. *******үүх Д.Долгионы эдүүлгийн талаар шийдвэрт дурдсан боловч хэргийн хавтас, хуудсын заагаагүй. Гэрч Д.Долгион, *******.Дэлгэраа нараас эдүүлэг авахуулахыг хүссэн нэхэжлэгчийн өгөөлөгчийн хүсэлтийг хангаж шийдвэрлэсэн. Гэрч *******.Дэлгэраагийн эдүүлэг авагдсан боловч Д.Долгионы эдүүлэг байхгүй. Хэргээс олдохгүй баритыг шүүх яаж олж дурьдаад байгаа нь ойлгожгүй.

4.4. Хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн талаар. *******үүх талуудын хооронд үүссэн харилцааг хатран ажиллах гэрээ байгуулсан, хатран ажиллах гэрээ дуусгавар болсон байна гэх этээр үндэслэл нотолгоогүйгээр дүгнэж Иргэний хуулийн 476, 478 зүйлд зааснаар хариуцагчаас 96,81,11 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэснийг зөвшөөрөхгүй. Олон жилийн өнө талуудын хооронд болж өнгөрсөн харилцааг нэг нь хатран ажиллах гэрээ, нөгөө нь зээлийн гэрээ гэж аргаж байгаа тохиолдолд шүүх хөдөлшгүй баритад тулгуурлаж өнгөрсөнд байсан харилцааг өнөөдөр хуулийн дагуу оновчтой тодорхойлох ёстой. Хариуцагч тал дангаараа бизнес хийдэг байсан нь банкуудтай байгуулсан зээлийн гэрээнүүд, хадгалажийн гэрээ, өнгөн гуйвуулгын баритууд, худалдах, худалдан авах гэрээ, копанийн үүсгэн байгуулагчийн лавлагаа, эдээллүүд гэх эт хэрэгт авагдсан бичэл нотлох баритын шаардлага хангасан баритуудаар хангалттай нотлогдоно. Харин нэхэжлэгч тал нэхэжлэлийн шаардлагаа гэрчүүдийн эдүүлэг, Asahi Bu хэээх ирсэн эссэжний зургаар нотлох гэж оролддог. Нэхэжлэгч тал хуульд заасан журын дагуу хатран ажиллах гэрээтэй байсан гэдгээ хангалттай тодорхой нотлоогүй бол нэхэжлэл хэрэгсэхгүй болох учиртай гэж үзэж байна. Мөн талуудын харилцаанд Иргэний хуулийн 478 зүйлийн 478.1 дэх хэсэгт зааснаар Асахи ачи гэх 1 гишүүнтэй копани байгуулах, газар авах, үл хөдлөх эд хөрөнгө худалдаж авах, шинээр барих гэх эт бүх үеүдэд *******.*******, *******.******* нар харилцан зөвшөөрөл авч байсан барит хэрэгт байхгүй. Гэрчүүдийн эдүүлэг нь эх сурвалжаа заагаагүй, ярьсан зүйлээ үгүйсгэсэн, эргэлзээтэй тул нэхэжлэгч хатран ажиллах гэрээ байгуулсан, уг гэрээний үр дүнд хөрөнгө бий болсон талаар нотолж чадаагүй гэж үзнэ. Гэтэл шүүх Иргэний хуулийн 478 зүйлийн 478.9 дэх хэсэгт зааснаар хатран ажиллах гэрээний үүргийг шаардах эрхтэй гэж дүгнээд байгаа нь үндэслэлгүй. Харин Иргэний хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1 дэх хэсэгт заасан зээлийн гэрээний харилцаа байсан талаар хангалттай тодорхой баритууд хэрэгт авагдсан бөгөөд зээлийн гэрээгээр зээлдүүлэгч *******.******* нь зээлдэгчийн өчлөлд өнгөн хөрөнгө шилжүүлэх үүрэгтэй, энэ үүргээ биелүүлсэн. Зээлдэгч *******.******* зээлсэн өнгөө буцаан төлөх л үүрэгтэй. *******.******* нь эгч *******.*******гаас өнгө зээлж авсан гэдгээ цагдаад шалгагдаж байсан цагаасаа тогтвортой, үнэн зөв эдүүлдэг, тайлбарладаг, хэрэгт баритаар нотолдог. Хэрэв талуудын хооронд зээлийн гэрээний харилцаа байсан гэж үзвэл дундын өч гэж үүсэхгүй. *******.******* өөрийн өчлөлийн хөрөнгөө худалдсан, захиран зарцуулсан орлогоос бусдад өгөх үүрэг, үр дагавар үүсэхгүй ю. *******үүх хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэснээс *******.*******гийн эрх ноцтой зөрчигдсөн гэж үзэж байна.

Ийд шүүхийн шийдвэрээр хариуцагчаас 96,81,11 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэснийг хүчингүй болгож, нэхэжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

5. Хариуцагчийн өгөөлөгч Л.Нинжбатын гаргасан давж заалдах годлын агуулга:

5.1. Анхан шатны шүүх талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг зөв тогтоож чадаагүй, нотлох баритыг зөв үнэлж дүгнэж чадаагүй, зари үйл баритыг огт дүгнээгүй орхигдуулсан байна.

Нэхэжлэлийн шаардлагын үндэслэл нь эрх зүйн аргаантай харилцааг тодорхойлохоос гадна тухайн шаардлагын төрлийг тогтоодог. Өөрөөр хэлбэл, өнгө гаргуулах шаардлага нь гэрээний үүргийн биелэлтийг, эсхүл гэрээнээс татгалзсаны үр дагаврыг, эсхүл гэрээний үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүйн хариуцлагыг тодорхойлсон шинжтэй байдаг. Төлбөр гаргуулах тухай, зээл авахуулсан, гэрчилгээ гаргуулсан", "барилгад шаардлагатай бүхнийг хийлгүүлсэн гэх бичвэрээс харахад нэхэжлэгч, хариуцагч нарын хооронд ажил гүйцэтгэх гэрээ байгуулагдсан эт харагдана. Гэвч талуудын хэн аль нь ажил гүйцэтгэх гэрээний эрх зүйн харилцаа үүсээгүй гэдэг.

Зохигчид өөрсдөө хоорондын гэрээний эрх зүйн харилцааг яг цав тодорхойлж чаддаггүй. Энэ харилцааг хатран ажиллах гэрээний харилцаа гэж тодорхойлдог боловч *******.*******гаас яг хэдэн төгрөгөөр хувь нийлүүлж оролцсон, яар үүрэг хүлээж оролцсон, ашиг алдагдал гарвал хэрхэн хатран хуваах, хуваарилах талаар *******.*******тай яаж тохиролцсон талаараа нотолж чаддаггүй. Нэхэжлэгчийн нэхэжлэлд "бидний хатын ажиллагааны үр дүнд дараах үл хөдлөх хөрөнгүүд бий болсон" гэх, өөрт ногдох хувийг... гаргуулж авах хүсэлтэй гэх, хөрөнгө оруулалтаар дээрх эд хөрөнгүүд бий болсон гэх зэргээс хатран ажиллах гэрээний харилцаа үүссэн гэж таааглаж болох ю. Гэхдээ хатран ажиллах тухай бичгээр байгуулагдсан, улаар ааар тохиролцсон гэрээ, хэлцэл огт байдаггүй болохыг тэдэглэж байна.

Хатрах ажиллах гэрээгээр талууд хатын үйл ажиллагааны төрөл, зорилго, талуудын эрх, үүрэг, удирдлагын бүтэц, ашиг, алдагдлыг хуваарилах жура, гэрээнээс гарах жура, гэрээний хугацаа гэх ерөнхий нөхцөлүүдийг тохирсон байх ёстой байдаг. Гэтэл талууд энэ нөхцөлүүдийг тохиролцсон талаар нэг ч хуулийн шаардлага хангасан, хуульд заасан арга хэлбэрээр олж авсан нотлох барит байхгүй.

5.2. Мөн шүүх эрх зүйн харилцааг үүсгэсэн, өөрчилсөн, дуусгавар болгосон бодит үйл баритын талаарх нотлох баритаар Фэйсбүүк цахи сүлжээний үл эдэгдэх Asahi Вu" гэх хаягийн хуульд заасан нотлох баритын шаардлага хангаагүй харилцан бичвэрийг шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгосон нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8 зүйлийн 8.5 дахь хэсэгт заасныг зөрчсөн. Энэхүү бичвэр нь прокурорын байгууллагаас ирүүлсэн бичэл нотлох барит бөгөөд эрүүгийн хэрэг шалгах явцад нэхэжлэгчээс гаргаж өгсөн барит болохоос яар нэгэн үзлэг, тэдэглэл хийж бэхжүүлж авсан нотлох барит биш ю.

5.. Нэхэжлэгч тал хатран ажиллах гэрээний хүрээнд яг хэдэн төгрөг оруулсан гэдгээ эддэггүй, үнийн дүнг тодорхойлж шүүхэд тайлбар гаргаагүй. *******үүх талуудын хооронд хатран ажиллах гэрээний эрх зүйн харилцаа үүссэн гэж тодорхойлж дүгнэсэн атлаа нэхэжлэгчээс яг хэдэн төгрөгийн хөрөнгө оруулалт оруулсан эсэх талаар нэхэжлэгчээс тодруулж шүүхийн шийдвэртээ тусгаагүй. Улаар *******.*******гаас шүүхэд гаргасан *******.*******д нийт 258,49,870 төгрөгийг өгсөн гэсэн тайлбарыг, холбогдох өнгө төлсөн нотлох баритын хатаар гаргаж өгөхөд нэхэжлэгч, түүний төлөөлөгч, өгөөлөгч энэ үйл баритыг няцаагаагүй, аргаагүй байхад шүүх энэ буцаан төлсөн их хэжээний өнгөний талаар яар нэгэн дүгнэлт хийгээгүй.

5.4. *******.******* Иргэний хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1 дэх хэсэгт заасны дагуу зээлийн гэрээний харилцаа үүссэн гэж тодорхойлж, зээлсэн өнгөө бүтэн нугалж төлсөн талаар үйл баритаа шүүхэд тайлбарлаж дурдсан. Зээлийн гэрээний дагуу *******.******* нь *******.*******гаас зээлж авсан өнгийг өөрт нь болон хүүхдүүд нь цувуулан өгсөөр төлж дуусгасан байна. Тий учраас зээлийн гэрээний үүрэг дуусгавар болсон гэж үзнэ.

Хэрэв шүүх талуудын хооронд үүссэн харилцааг Иргэний хуулийн 476 зүйлд заасан хатран ажиллах гэрээний харилцаа гэж үзэж байгаа ю бол *******.*******гаас *******.*******д буцаан төлсөн 258,49,870 төгрөгийг бий болсон дундын өчлөлийн хөрөнгөөс хасаж тооцох үндэслэлтэй байсан. Учир нь *******.*******гийн тайлбар, нотлох баритыг шүүх дүгнэсэнгүй үлдээж байгаа нь шүүхийн шийдвэр хэргийг нэг өр шийдвэрлэх хууль зүйн шаардлагыг хангаж чадсангүй.

Ийд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэжлэгчийн нэхэжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

6. Давж заалдах годолд нэхэжлэгчийн өгөөлөгчийн гаргасан тайлбарын агуулга:

6.1. Хэрэгт авагдсан прокурорын тогтоолоор хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон, *******.*******, *******.******* нарын хооронд эрүүгийн хэрэг аргааны асуудал байхгүй. Хатран ажиллах гэрээгээр ажиллаж байсны улаас хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон. Хэрэгт цугларсан нотлох баритаар *******.*******, *******.******* нарын хооронд хэлцэл хийгдсэн нь тогтоогддог.

6.2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2 дахь хэсэгт заасныг зөрчсөн гэх годол үндэслэлгүй. Хэрэгт цугларсан нотлох баритыг бүхэлд нь хянан судалж, анхан шатны шүүхээс уг эрх зүйн харилцааг тодорхойлсон. Хариуцагчийн зүгээс *******.*******тай зээлийн гэрээний харилцаа үүссэн гэж тайлбарладаг. Гэтэл нотлох баритыг шинжлэн судалж, шүүхээс эрх зүйн харилцааг тодорхойлж байна. Нотлох баритын хүрээнд зээлийн харилцааны улаас зээлийг эргэн төлж буй барит байгаагүй. Зээлийн харилцаанд орсон тохиолдолд яар зээлийг, хэдий хугацаагаар авч, яар хугацаанд буцаан төлсөн талаарх баритыг хэрэгт хавсаргах ёстой.

Анхан шатны шүүхээс хэргийн үйл баритуудыг үнэн зөв дүгнэсэн. Өөрөөр хэлбэл, талуудын хооронд хатран ажиллах гэрээ, хэлцэл ааар хийгдсэн байна гэх дүгнэлт нь хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангасан. Тухайн фэйсбүүк үзлэг хийж, уг хаягийг *******.*******гийн фэйсбүүк өн эсэхийг тогтоох ажиллагаа хийсэн. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны дараа хариуцагчийн зүгээс тухайн фэйсбүүк хаягийг устгасан. Тухайн фэйсбүүк хаягийг үйл баритад үзлэг хийлгэж тогтоолгосон үйл барит нь прокурорын байгууллагаас гаргуулсан нотлох бариттай тохирч байсан.

6.. Мөн хариуцагчийн зүгээс сөрөг нэхэжлэл гаргах эрхтэй боловч анхан шатны шүүхэд сөрөг нэхэжлэл гаргаагүй. Өөрөөр хэлбэл, тухайн хэрэг аргааныг зээлийн харилцаа биш, хатран ажиллах гэрээний хүрээнд үүссэн ашиг, орлогоо тэнцүү хувааж байсан үйл барит тогтоогддог. Тухайн үед *******.*******гийн хүүхдүүд нь сургалтын төлбөрөө авсан гэдгээ хүлээн зөвшөөрдөг тул аргаан байхгүй. Мөн талуудын хоорондын харилцаа нь хатын ажиллагаанаас үүссэн төлбөрийг хуваарилж байсан.

Ийд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, давж заалдах годлыг хангахгүй орхиж өгнө үү гэжээ.  

ХЯНАВАЛ:

1. Давж заалдах шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагчийн өгөөлөгч нарын гаргасан давж заалдах годолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянаад, шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож дахин шийдвэрлүүлэхээр буцаав.

2. Нэхэжлэгч *******.******* нь хариуцагч *******.*******д холбогдуулан 600,000,000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч аргажээ.

.1. Нэхэжлэгч нь талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг хатран ажиллах гэрээ гэж тодорхойлж буй нөхцөлд гэрээний хураажийг тал тус бүрээс хэрхэн төлсөн, хатын үйл ажиллагаа хэрхэн явагдсан, ашиг, алдагдлыг хэрхэн тооцсон, ашиг хуваарилсан зэрэг нөхцөл байдлын талаар тодруулах байжээ.

Өөрөөр хэлбэл, нэхэжлэгч нь хатран ажиллах гэрээнд үндэслэн нэхэжлэлд дурдсан хөрөнгүүдийн үнийн хувийг хариуцагчаас шаардсан ба хөрөнгө хуваарилах нөхцөл хэрхэн бүрдсэн талаар нэхэжлэлийн үндэслэл тодорхой бус байгаа нөхцөлд давж заалдах шатны шүүх аргааныг шийдвэрлэх боложгүй ю.

.2. Хариуцагч нь нэхэжлэгчээс 161,985,878 төгрөг зээлж, 258,49,870 төгрөг төлсөн талаарх татгалзалд дурдагдсан төлбөр тооцоо нэхэжлэлийн үндэслэл, шаардлагад хэрхэн хааарах нь тодорхой бус, зохигч бүрэн этгэлцээгүй байна.

Талууд цаг хугацааны хувьд болж өнгөрсөн үйл явдлыг одоо цагт сэргээн тогтоож, шүүхэд дүгнүүлэхийн тулд тухайн үйл явдлыг нотлох барит Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 7 зүйлийн 7.2 дахь хэсэгт нотолгооны хэрэгслээр тогтоогдохыг анхаарах нь зүйтэй.

.. Түүнчлэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 7 зүйлийн 7.1 дэх хэсэгт зааснаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг онгол хэлээр явуулж, төрийн албан хэрэг хөтлөх бичгээр бичиж баритжуулах ба онгол хэл, бичиг" гэж онгол хэл, кирил болон үндэсний бичгийг, төрийн албан ёсны хэл" гэж төрийн байгууллага, хуулийн этгээдийн аливаа үйл ажиллагаа явуулах, албан хэрэг хөтлөх орчин цагийн утга зохиолын онгол хэлийг ойлгохоор Монгол хэлний тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1, 4.1.4-т заасан.

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн үндэслэх хэсэгт латин үсэг ашиглан бичигдсэн бичвэрийг кирил үсэгт хөрвүүлээгүй, латин үсгээр бичигдсэн байдлаар тусгасан нь төрийн албан хэрэг хөтлөх бичгээр бичиж баритжуулах дээрх зарчид нийцээгүй байна.

4. Давж заалдах шатны шүүхэд дээрх ажиллагааг нөхөн гүйцэтгэх боложгүй тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 168 зүйлийн 168.1.1-д заасан үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 зүйлийн 167.1.5, 168 зүйлийн 168.1.1-д тус тус заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 184/**************202/0 шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр өн шүүхэд буцаасугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59. дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах годол гаргахдаа хариуцагчаас улсын тэдэгтийн хураажид төлсөн 2,1,0 төгрөгийг шүүгчийн захиражаар буцаан олгосугай.

. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 зүйлийн 167., 2 зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт зааснаар агадлал танилцуулан сонсгоогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өгөөлөгч агадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын жураар Улсын Дээд шүүхэд годол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар агадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж агадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын жураар годол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар годол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

  

ДАРГАЛАГЧ *********************ГЧ С.ЭНХБАЯР

 

*********************ГЧИД Т.БАДРАХ

 

Д.ЗОЛЗАЯА