2024 02 23 210/МА2024/00372

 

 

*******.*******ын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

******* Иргэний хэргийн давж заалдах шатны ******* шүүгч Э.Энэбиш даргалж, Ерөнхий шүүгч Г.*******аваадорж, шүүгч *******.Золзаяа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус ******* танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

  Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны ******* 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 182/ШШ2023/03296 дугаар *******тэй

Нэхэмжлэгч *******.*******ын нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч ******* ******* ******* ******* *******т холбогдох

Үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээг хүчингүй болгуулах тухай иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч *******.Золзаяагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв. 

Шүүх хуралдаанд: хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Болорцэцэг, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Р.Энхзаяа нар оролцов.

ТО*******ОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл, тайлбарын агуулга:

1.1. Шүүхийн *******ээр миний бие Голомт банк ХК-д зээлийн гэрээний үүрэгт 108,000,009.69 төгрөг төлөх, төлбөрийг төлөөгүй тохиолдолд барьцаа хөрөнгөөр хангуулахаар болсон. Энэ *******ийн дагуу ******* ******* ажиллагаа явагдаж, барьцааны зүйл болох Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошуу гудамж, 6 дугаар байрны 73 тоот хаягт байрлах, 54.01 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцыг дуудлага худалдаагаар худалдахаар болж үнэлгээ тогтоосон.

1.2. *******амно ХХК нь тус орон сууцыг 81,309,824 төгрөгөөр үнэлсэн байна. Гэтэл энэ орон сууцыг миний бие 2017 онд 65,000,000 төгрөгөөр худалдан авч байсан бөгөөд одоогийн зах зээлийн үнэлгээ нь 110,000,000 төгрөг байна.

Иймд үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээг хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.

2. Хариуцагчийн татгалзал, тайлбарын агуулга:

2.1. Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны ******* 2021 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 182/ШШ2021/00760 дугаар шүүгчийн захирамжаар *******.*******, Я.*******аянсүрэн, *******.*******ашдулам, У.Ганцэцэг нараас 107,619,884.69 төгрөгийг гаргуулж, Голомт банк ХХК-д олгож, эрхийн улсын Ү-2202017912, Г-2202010673 дугаарт бүртгэлтэй, Чингэлтэй дүүрэг, 19 дүгээр хороонд байрлах үл хөдлөх эд хөрөнгө, эрхийн улсын Ү-2201028896 дугаарт бүртгэлтэй, Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороонд байрлах үл хөдлөх эд хөрөнгө, эрхийн улсын Г-2202002866 дугаар бүртгэлтэй, Чингэлтэй дүүрэг, 16 дугаар хороонд байрлах үл хөдлөх эд хөрөнгүүдээр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар *******лэсэн.

2.2. Шийдвэр ******* ажиллагааг 2021 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдөр үүсгэж, төлбөр төлөгч нарт ******* ******* биелүүлэхийг мэдэгдэхэд төлбөр төлөгч У.Ганцэцэг нь зээлийн төлбөрт 34,000,000 төгрөг төлж, өөрийн өмчлөлийн эрхийн улсын Г-2202002866 дугаарт бүртгэлтэй үл хөдлөх эд хөрөнгийг барьцаанаас чөлөөлж зээлийн гэрээний үүргээс бүрэн чөлөөлөгдсөн тухай төлбөр авагчийн хүсэлт ирсэн.

Мөн эрхийн улсын Ү-2202017912, Г-2202010673 дугаарт бүртгэлтэй үл хөдлөх эд хөрөнгө нь 2022 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн хоёр дахь албадан дуудлага худалдаагаар 22,800,000 төгрөгөөр худалдан борлогдсон.

2.3. Харин эрхийн улсын Ү-2201028896 дугаар бүртгэлтэй, Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошуу гудамж, 6 дугаар байрны 73 тоотод байрлах үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2021 оны 09 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 21300649/127-4 дугаар тогтоолоор битүүмжилж, 2022 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 21300649/127 дугаар тогтоолоор хураасан.

2.4. Тус хөрөнгөнд үнийн санал ирүүлэх тухай мэдэгдлийг талуудад 2022 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн албан бичгээр мэдэгдэхэд шинжээчээр үнэлгээ тогтоолгох хүсэлт гаргасан тул *******амно ХХК-ийг шинжээчээр томилсон ба үл хөдлөх эд хөрөнгийг 81,309,824 төгрөгөөр үнэлсэн. Үнийг талуудад 2023 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдрийн албан бичгээр мэдэгдэж, хөрөнгийн үнэлгээний тайланг танилцуулсан.

2.5. Шийдвэр гүйцэтгэгч нь Шүүхийн ******* ******* тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1, 55 дугаар зүйлийн 55.1, 55.2 дахь заалтуудыг зөрчөөгүй, шинжээчийн гаргасан хөрөнгийн үнэлгээний тайлан нь Хөрөнгийн үнэлгээний тухай хуулийн 8 дугаар зүйлд нийцэж байх тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

3. Анхан шатны ******* *******ийн тогтоох хэсгийн агуулга:

Шүүхийн ******* ******* тухай хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.7-д зааснаар хариуцагч ******* ******* ******* ******* *******т холбогдох *******амно ХХК-ийн 2022 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн тайланг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэгч *******.*******ын нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1-д зааснаар нэхэмжлэгчийн тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 төгрөгийг улсын орлогод үлдээж *******лэсэн.

4. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлын агуулга:

4.1. Шүүх хуралдааны бэлтгэлийг бүрэн хангаагүй хэргийг *******лэсэн гэж үзэж байна. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 76 дугаар зүйлийн 76.1.2 дахь хэсэгт хэргийн болон шүүх хуралдааны оролцогчдод шүүх хуралдаан хэзээ, хаана болохыг ******* мэдэгдэх хуудсаар мэдэгдэнэ хэмээн заасан атал нэхэмжлэгчид 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн шүүх хурлын товыг хуульд заасан аргаар мэдэгдэлгүй нэхэмжлэгч талыг шүүх хуралд оролцуулалгүй хэргийг *******лэсэн нь тус хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан талуудын мэтгэлцэх эрхийг зөрчин хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрхийг ноцтой зөрчсөн байна.

Анхан шатны ******* зүгээс бусад шүүх хурлын товыг тухай бүрт нь мэдэгдэж байсан боловч 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн шүүх хурлын товыг нэхэмжлэгч болон түүний төлөөлөгчид ямар нэгэн арга хэлбэрээр огт мэдэгдээгүйн улмаас нэхэмжлэгч талаас тухайн шүүх хурал болсон талаар ямарч мэдээлэлгүй байсан ба шүүгчийн туслахтай холбогдон тодруулахад би одоо тухайн шүүгчийн туслах хийхээ больсон шинэ туслах нь сайн мэдэхгүй учир хурлын тов мэдэгдээгүй бололтой гэх хариуг өгсөн болно.

*******ээрх хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрхийг ноцтой зөрчсөн үйлдлээс улбаалан нэхэмжлэгч талаас хэргийн материалттай танилцах эрхээ эдлэх боломжгүй нөхцөл байдал үүсгэсэн болно.

4.2. Мөн маргаан бүхий орон сууцыг үнэлсэн үнэлгээний тайлан нь Хөрөнгийн үнэлгээний тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.2, 8.3 дахь хэсэгт нийцээгүй, хуулийн шаардлага хангаагүй, стандартад нийцээгүй атал анхан шатны шүүхээс энэ талаар үндэслэл бүхий дүгнэлт хийгээгүй байна.

Иймд анхан шатны ******* *******ийг хүчингүй болгож хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүх рүү буцааж өгнө үү гэжээ.

5. *******авж заалдах гомдолд хариуцагч талаас гаргасан тайлбарын агуулга:

5.1. Нэхэмжлэгч талын гаргасан давж заалдах гомдол үндэслэлгүй. Нэхэмжлэгч тал анхан шатны шүүх хуралдааныг удаа дараа хойшлуулсан. Шүүхээс нэхэмжлэгч талд шүүх хуралдааныг товыг мэдэгддэг боловч ерөөсөө ирдэггүй.

5.2. Хөрөнгийн үнэлгээний тухай хуулийн 8 дугаар зүйл болон Шүүхийн ******* ******* тухай хуульд зааснаар хураасан хөрөнгийн үнэлгээг тогтоогоогүй тохиолдолд хөрөнгийн шинжээч томилдог. Тухайн шинжээч нь зах зээлийн үнийг харьцуулж тогтоодог тул нэхэмжлэгч талын гаргасан давж заалдах гомдол үндэслэлгүй гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. *******авж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэлээр хэргийг хянаад, гомдлыг хангахгүй орхиж, ******* *******ийг хэвээр үлдээв.

2. Нэхэмжлэгч *******.******* нь хариуцагч ******* ******* ******* ******* *******т холбогдуулан үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч, ******* ******* ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулсан гэж маргажээ.

3. Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны ******* шүүгчийн 2021 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 182/ШШ2021/00760 дугаар захирамжаар *******.*******, Я.*******аянсүрэн, *******.*******ашдулам, У.Ганцэцэг нар 107,619,884.69 төгрөгийг хуваарийн дагуу Голомт банк ХХК-д төлөх, төлөөгүй тохиолдолд барьцаа хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар эвлэрсэн зохигчийн эвлэрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгож *******лэжээ.

4. ******* ******* ******* ******* ******* нь дээрх *******ийг албадан ******* баримт бичгийг үндэслэн ******* ******* ажиллагааг 2021 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдөр үүсгэн ажиллагаа явуулсан.

Мөн барьцааны зүйл болох *******.*******ын өмчлөлийн, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-2201028896 дугаартай, Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошуу гудамж, 6 дугаар байрны 73 тоот хаягт байрлах, 54.01 м.кв талбайтай, 2 өрөө орон сууцыг 2021 оны 09 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 21300649/127-4 дугаар тогтоолоор битүүмжилж, 2022 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 21300649/127 дугаар тогтоолоор хураасан, эдгээр ажиллагаанд талууд гомдол гаргаагүй, хүчин төгөлдөр болсон байна. Уг үйл баримтыг анхан шатны шүүх зөв дүгнэжээ.

5. ******* ******* ******* ******* ******* нь 2022 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн 4-168/23969, 4-168/23970, 4-168/23971 дугаар мэдэгдлүүдээр 2022 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдрийн 10.00 цагт ирж үнийн санал өгөхийг талуудад мэдэгдсэн боловч үнийн санал ирүүлээгүй байна.

******* ******* ******* ******* ******* нь талуудыг үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнийн талаар харилцан тохиролцоогүй гэж үзэж, ******* гүйцэтгэгчийн 2022 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн 12/457 дугаар тогтоолоор үнэлгээчин Ч.Түвшинцэнгэлийг шинжээчээр томилжээ.

Шүүхийн ******* ******* байгууллагын дээрх ажиллагаа нь хуульд нийцсэн талаарх анхан шатны ******* дүгнэлт Шүүхийн ******* ******* тухай хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.2.2, Иргэний хуулийн 177 дугаар зүйлийн 177.1 дэх хэсэгт заасантай нийцжээ.

6. Шинжээч тус орон сууцыг 81,309,824 төгрөгөөр үнэлсэн ба ******* гүйцэтгэгч үнэлгээний талаар 2023 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдрийн 4-124/61, 4-124/62, 4-124/63 дугаар мэдэгдлүүдээр төлбөр төлөгч, төлбөр авагч нарт тус тус мэдэгдсэн. Энэ ажиллагаа нь Шүүхийн ******* ******* тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.3 дахь хэсэгт заасныг зөрчөөгүй.

6.1. Шинжээчийн дүгнэлтэд орон сууцны шинж байдлыг тодорхойлж тусгасан, мөн өртгийн болон зах зээлийн хандлагын аргуудаар үнэлж, үүнээс зах зээлийн хандлагын аргыг 100 хувийн ач холбогдолтойд тооцсон байх ба Сонгинохайрхан дүүргийн Хилчин хотхонд байршилтай 2 орон сууцтай харьцуулж үнэлсэн, түүнчлэн орон сууцуудын мэдээллийн эх сурвалж тусгагджээ.

*******ээрх үнэлгээ нь Шүүхийн ******* ******* тухай хууль, Хөрөнгийн үнэлгээний тухай хууль болон Шүүх шинжилгээний тухай хуульд заасан журмыг баримтлаагүй гэж дүгнэх үндэслэл хэргийн баримтаар тогтоогдоогүй.

6.2. Мөн шүүх зохигчийн хүсэлтийг үндэслэн үнэлгээчин Ч.Түвшинцэнгэлээс гэрчийн мэдүүлэг авахад үнэлгээчин нь нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн орон сууцыг хэрхэн үнэлсэн талаараа дэлгэрэнгүй тайлбарласа байх ба уг ажиллагаанд нэхэмжлэгч оролцсон байна.

6.3. Нэхэмжлэгч орон сууцны зах зээлийн ханш 110,000,000 төгрөг, шинжээч үүнээс хэт доогуур үнэлсэн гэх тайлбараа нотлох баримтаар нотлоогүй талаарх анхан шатны ******* дүгнэлт үндэслэлтэй.

Иймээс хуулийн шаардлага хангаагүй, стандартад нийцээгүй үнэлгээний тайлангийн талаар анхан шатны шүүхээс үндэслэл бүхий дүгнэлт хийгээгүй гэх нэхэмжлэгч талын давж заалдах гомдлыг хүлээн авах боломжгүй.

7. Анхан шатны шүүх хэрэг хянан *******лэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулсан байна. Шүүгчийн 2023 оны 04 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 182/ШЗ04264 дугаар захирамжаар хэргийг 2023 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 10.30 цагт шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр тогтоосон ба шүүх хуралдааныг нэхэмжлэгч талын хүсэлтээр 2023 оны 04 дүгээр сарын 11, 19, 05 дугаар сарын 02, 16, 06 дугаар сарын 02, 15, 10 дугаар сарын 05, 26-ны өдөр нийт 8 удаа, хариуцагч талын хүсэлтээр 2023 оны 06 дугаар сарын 22, 11 дүгээр сарын 13-ны өдөр нийт 2 удаа тус тус хойшлуулжээ.

Шүүгчийн туслахаас 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн шүүх хуралдааны товыг мэдэгдэхээр нэхэмжлэгч болон итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн 80129237, 98191769 дугааруудад залгасан боловч аваагүй, улмаар мессеж бичсэн тухай тэмдэглэл үйлдэж, энэ талаарх баримтыг зургаар авч хэрэгт хавсаргасныг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 77 дугаар зүйлийн 77.2 дахь хэсэгт заасныг зөрчсөн гэж үзэхгүй. Үүнээс гадна мөн хуулийн 76 дугаар зүйлийн 76.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч шүүх хуралдааны товыг шүүхээс лавлах үүрэг хүлээнэ.

*******ээрх үндэслэлээр шүүх хуралдааны тов мэдэгдээгүй гэх нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гомдлыг хангахгүй.

8. Шүүх хариуцагч ******* ******* ******* ******* *******т холбогдуулан гаргасан үнэлгээг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэгч *******.*******ын нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож *******лэсэн нь Шүүхийн ******* ******* тухай хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.7 дахь хэсэгт нийцжээ.

9. Иймд анхан шатны ******* *******ийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны ******* 2023 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 182/ШШ2023/03296 дугаар *******ийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын *******ээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

*******АРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Э.ЭНЭБИШ

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Г.*******АВАА*******ОРЖ

ШҮҮГЧ *******.ЗОЛЗАЯА