2024 04 08 210/МА2024/00699

 

 

 

П.С...н нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Дэлгэрцэцэг даргалж, шүүгч Т.Бадрах, Т.Гандиймаа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 1 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 101/ШШ2024/00526 дугаар шийдвэртэй,

Нэхэмжлэгч: П.С...ийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: К... ХХК-д холбогдох

Орон сууцны талбайн зөрүү үнэ 23,218,000 төгрөг гаргуулах тухай иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн шүүгч Т.Гандиймаа илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Ч... нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Ө..., хариуцагчийн өмгөөлөгч С.У..., шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ц.Нандинцэцэг нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэлийн шаардлага, үндэслэлийн агуулга:

1.1. 2022 оны 3 дугаар сарын 02-ны өдөр К... ХХК-тай E...3204/02/80 дугаартай Орон сууц захиалгын гэрээ-г байгуулсан. Уг гэрээгээр К... ХХК нь Б... дүүрэг, ... дугаар хороо, E...хотхоны 3-р ээлжийн барилгын .... дүгээр байр, ... дугаар орц, ... дүгээр давхар, ... тоотод байрлах, 80 м.кв талбайтай, 3 өрөө орон сууцыг, 9.43 м.кв талбайтай автомашины зогсоолын хамт 2022 оны 4 дүгээр улиралд багтаан барьж ашиглалтад оруулах, улмаар улсын комиссын акт гарснаас хойш 7 хоногийн дотор захиалагч талд хүлээлгэн өгөх, П.С... нь орон сууцны 1 м.кв тутмын үнийг 4,700,000 төгрөгөөр тооцож, 80 м.кв орон сууцны үнэд 376,000,000 төгрөг, автомашины зогсоолын төлбөрт 40,000,000 төгрөг нийт 416,000,000 төгрөгийг төлөх хариу үүргийг хүлээсэн.

1.2. Ийнхүү тохирсоны үндсэн дээр 2022 оны 3 дугаар сарын 03-ны өдөр 332,800,000 төгрөг, 2022 оны 7 дугаар сарын 18-ны өдөр 41,500,000 төгрөг, 2022 оны 7 дугаар сарын 20-ны өдөр 41,700,000 төгрөг нийт 416,000,000 төгрөгийг хугацаанаас өмнө нь, зохих ёсоор, бүрэн төлж дуусгасан.

Харин "К..." ХХК нь зэргэлдээх барилга дотор гал гарсан гэдэг шалтгаанаар орон сууцыг ашиглалтад оруулах хугацааг хойшлуулсаар, 2023 оны 2 дугаар сард ашиглалтад оруулан, улсын комисст хүлээлгэж өгсөн.

1.3. 2023 оны 2 дугаар сарын 15-ны өдөр намайг дуудсан ба түлхүүр хүлээлцэхтэй зэрэгцэн орон сууцны дотоод талбайн хэмжилтийг тусгай зөвшөөрөл бүхий "Ск... ХХК-иар хийлгэхэд дотоод талбайн бодит хэмжээс нь гэрээнд заагдсан 80 м.кв-аас 4.94 м.кв-аар зөрүүтэй буюу 75.06 м.кв хэмжээтэй байгаа нь тогтоогдсон. Ингээд тухайн өдөртөө К... ХХК-д хүсэлт гаргаж, орон сууцны нийт талбайн зөрүү 4.94 м.кв-ын үнэ болох 23,218,000 төгрөгийг буцааж өгөхийг шаардсан.

К... ХХК-иас 2023 оны 3 дугаар сарын 20-ны өдөр ирүүлсэн 03/20-01 дугаартай албан бичигтээ тус шаардлагыг хүлээж авахаас татгалзаж байгаагаа илэрхийлсэн.

1.4. Хариуцагчийн зүгээс талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээний 5.7-д заасан талбайн хэмжээг Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлд заасны дагуу чөлөөт байдлын хүрээнд тохиролцсон гэж тайлбарлаж байх боловч энэ нь хуулийн хүрээнд байх ёстой. Тодруулбал орон сууцны талбайн хэмжээг Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа MNS 6058:2009 стандартыг баримтлан хэмжих учиртай. Үүний дагуу эрх бүхий этгээд нь дээрх хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй стандартын дагуу хэмжилтийг хийхэд 4.94 м.кв, хариуцагчийн хүсэлтээр шүүхээс томилогдсон шинжээчийн дүгнэлтээр 5 м.кв-ын зөрүү гарсан.

1.5. Иймд 2022 оны 3 дугаар сарын 02-ны өдрийн E..., 204/02/80 дугаартай Орон сууц захиалгын гэрээ болон Иргэний хуулийн 254 дүгээр зүйлийн 254.2 дахь хэсэгт тус тус заасны дагуу орон сууцны 4.94 м.кв талбайн зөрүү болох 23,218,000 төгрөгийг К... ХХК-иас нэхэмжилж байна.

2. Хариуцагчийн хариу тайлбар, татгалзлын агуулга:

2.1. К... ХХК болон П.С... нарын хооронд 2022 оны 3 дугаар сарын 02-ны өдөр байгуулагдсан №204/02/80 дугаартай "Орон сууц захиалгын гэрээ-гээр П.С... нь Б... дүүрэг, ... дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт баригдах Э... хотхоны 3 дугаар ээлжийн ... дугаар орцны ... тоот хаягт байрлах, 80 м.кв талбай бүхий орон сууцыг нийт 428,000,000 төгрөг байхаас 12,000,000 төгрөгийн хөнгөлөлтийг үзүүлж 416,000,000 төгрөгөөр захиалан бариулж, төлбөрийг хэсэгчлэн төлөх, К... ХХК нь барилгыг 2022 оны 4 дүгээр улиралд багтаан барихаар харилцан тохиролцсон.

2.2. К... ХХК нь гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зохих ёсоор гүйцэтгэж, орон сууцыг П.С...ийн өмчлөлд шилжүүлсэн. Гэтэл П.С... нь захиалсан талбайн хэмжээ дутсан мэтээр нэхэмжлэл гаргасан нь үндэслэлгүй. Учир нь захиалагч П.С... Орон сууц захиалгын гэрээ байгуулахдаа гэрээний нөхцөл, зураг төсөл болон орон сууцны танилцуулгатай бүрэн танилцсаны үндсэн дээр гэрээний нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрч гэрээ байгуулсан.

2.3. Тус гэрээний 5 дугаар зүйлийн 5.7-д зааснаар орон сууцны талбайн хэмжээг орон сууцны барилгын гадна ханын дотор талаас тооцоолсон ба уг талбайн хэмжээнд сууцны болон сууцны бус зориулалттай талбай, түүний бүрдэл хэсэг орсон, ... Талууд гэрээний №02 тоот хавсралт зурагт үзүүлсэн орон сууцны талбайн хэмжээг хүлээн зөвшөөрч гарын үсэг зурна гэсэн заалтыг П.С... нь хүлээн зөвшөөрч гэрээг байгуулсан.

Орон сууц захиалгын гэрээний 5.7 дахь заалт нь Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1-д заасны дагуу гэрээ байгуулах эрх чөлөөний зарчмын үндсэн дээр гэрээний нөхцөлийг хуулийн хүрээнд тодорхойлох боломжийн хүрээнд хийгдсэн.

Нэхэмжлэгч П.С...н захиалсан орон сууцны талбайг гэрээний 5 дугаар зүйлийн 5.7 дахь заалтын дагуу хананы дотор талаас хэмжвэл зураг төсөл болон гэрээнд заасан хэмжээндээ байгаа бөгөөд өрөөнүүдийг тусгаарласан хананы доор байгаа талбай ч гэсэн П.С...ийн худалдан авч байгаа орон сууцны талбайд хамаарна.

Учир нь манай компани гэрээгээр П.С...т дан ганц 80 м.кв талбайг бус харин дуу чимээ тусгаарлах, ая тухтай амьдрах орчныг бүрдүүлсэн, зориулалтын зузаантай, барилгын норм, дүрэм, стандартад нийцсэн өрөө хоорондын хана, цонх, хаалга бүхий иж бүрэн орон сууцыг барьж ашиглалтад оруулан хүлээлгэж өгөх үүрэг хүлээсэн.

2.4. П.С... эд хөрөнгө хүлээж авах үедээ уг эд хөрөнгийн доголдлын талаар мэдсэн буюу мэдэх боломжтой байхад түүнийг хүлээж авсан бол шаардлага гаргах эрхээ алдана. Гэтэл нэхэмжлэгч нь тухайн өдөр орон сууцыг хүлээн авахдаа доголдлыг мэдсээр мөртлөө хүлээн авсан үйл баримт тогтоогдож байх учир тэрээр шаардах эрхгүй.

Мөн нэхэмжлэгч нь 1 м.кв-ийн үнэ 4,700,000 төгрөг байсан гэдгийг хэрхэн гаргаж ирсэн болохыг бид мэдэх боломжгүй бөгөөд нэхэмжлэлийг бүхэлд нь зөвшөөрөхгүй.

3. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга: Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-т заасныг баримтлан хариуцагч К... ХХК-иас 23,218,000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэгч П.С...ийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгч П.С...н улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 274,040 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч К... ХХК-иас шинжээчийн зардалд 680,000 төгрөгийг гаргуулан Б... ХХК-д олгож шийдвэрлэжээ.

4. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын агуулга:

4.1. Шүүх маргааныг шийдвэрлэхдээ Иргэний хуулийг буруу тайлбарлаж, нотлох баримтыг дутуу үнэлсэн.

Шүүх шийдвэрийнхээ "Үндэслэх" хэсгийн 5-д "Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.1-т "Гэрээг тайлбарлахдаа түүний үгийн шууд утгыг анхаарна", 198.2-т "Гэрээний аль нэг нөхцөлийн утга нь ойлгомжгүй бол түүний агуулгыг бусад нөхцөл болон гэрээний ерөнхий агуулгатай харьцуулах замаар тодорхойлно" гэж заасны дагуу... Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заагдсан худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулагдсан" гээд, үргэлжлүүлэн 9.6-д "талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээнд 1 м.кв талбайн үнийг хэрхэн тохиролцсон болох нь тусгагдаагүй байна" гэж, мөн 9.8-д "үүнээс үзэхэд нэхэмжлэгч нь орон сууцны талбайн 1 м.кв үнийг 4,700,000 төгрөг байхаар тохиролцсоныг үндэслэн 4.94 м.кв-ын зөрүү нэхэмжилсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1-т заасны дагуу баримтаар нотлох үүргээ хэрэгжүүлээгүй" гэх дүгнэлтийг хийсэн.

Гэтэл Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.6 дахь хэсэгт Энэ хуулийн 198.1- 198.5-д заасан журмаар гэрээний агуулгыг тодорхойлох боломжгүй бол гэрээний зорилгыг харгалзан талуудын нэгдмэл санааг тодруулах бөгөөд үүний тулд гэрээ байгуулахаас өмнө хийсэн хэлэлцээ, харилцан илгээсэн баримт бичиг, талуудын хооронд тогтсон практик, ажил хэргийн хүрээнд тогтсон заншил зэрэг нөхцөл байдлыг харгалзан үзнэ" гэж заасан. 

Иймд шүүх гэрээний агуулгыг тодруулахдаа Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.1, 198.2 дахь хэсгийг бус харин 198.6 дахь хэсгийг хэрэглэж хэргийг шийдвэрлэх ёстой байсан. Учир нь нэхэмжлэгч шүүхэд хандахаасаа өмнө 2023 оны 2 дугаар сарын 15-ны өдөр "К..." ХХК-д албан бичиг өгсөн. Тус албан бичигтээ талууд анх орон сууцны дотоод талбайн үнэлгээг 1 м.кв тутамд 4,700,000 төгрөг байхаар тохирсон тухай, мөн тус үнэлгээгээр бодоход хариуцагч нь 4.94 м.кв-ийн зөрүүтэй буюу 23,218,000 төгрөгөөр бага үнэлгээтэй байр хүлээлгэж өгсөн тухай нь дурдаж доголдлыг арилгахад шаардлагатай зөрүү төлбөрийг буцааж өгөхийг шаардсан.

Хариуцагч "К..." ХХК тус хүсэлтийн хариуд 2023 оны 3 дугаар сарын 20-ны өдөр ирүүлсэн 03/20-01 дугаартай албан тоотод орон сууцны 1 м.кв тутмын үнэлгээний талаар татгалзал илэрхийлээгүй. Зөвхөн орон сууцны дотоод талбайн зөрүү байхгүй гэсэн тайлбар өгсөн. Өөрөөр хэлбэл Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.6 дахь хэсэгт заасны дагуу амаар хийсэн тохиролцоо, харилцан солилцсон баримт бичиг зэргээс нь харахад талууд орон сууцны 1 м.кв талбайн үнэлгээг 4,700,000 төгрөгөөр тохирсон гэж үзэх бүрэн боломжтой.

Мөн хариуцагч "К..." ХХК нь орон сууцны барилга барих, худалдан борлуулах чиглэлээр мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулдаг туршлагатай хуулийн этгээд байх бөгөөд 2022 оны 3 дугаар сарын 02-ны өдрийн E...-3, 204/02/80 дугаартай. "Орон сууц захиалгын гэрээ"-г нэг талаас дангаар санал болгож П.С...ээр гарын үсэг зуруулсан. Үүнээс үзвэл тус гэрээ нь Иргэний хуулийн 200 дугаар зүйлд заасны дагуу "Стандарт нөхцөл" бүхий гэрээ байсан.

Улмаар Иргэний хуулийн 201 дүгээр зүйлийн 201.1 дэх хэсэгт "Стандарт нөхцөлийг илэрхийлсэн үг хэллэгийн утга санаа ойлгомжгүй бол түүнийг санал хүлээн авагч талд ашигтайгаар тайлбарлана" гэж хуульчилсан.

Иймд анхан шатны шүүх хэргийн үйл баримтад дүгнэлт хийхдээ гэрээ байгуулах туршлага, чадамж дутуу (хэрэглэгч) талын эрх ашгийг харгалзан үзэж (хамгаалж) тухайн гэрээний нийт үнийг, цаашилбал 1 м.кв бүрийн үнэлгээг тодруулах ёстой байсан.

4.2. Шүүх маргаанд хөндлөнгийн байр суурьнаас оролцох үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүй, талуудын маргаангүй асуудлаар үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа мэтгэлцэх зарчмын хүрээнд явагдах ёстой. Шүүх нь талуудад тэдний зүгээс ямар шаардлага тавих ёстой, ямар гомдол гаргах, хамгаалалтын үед өөрийн эрхийн аль шугамыг баримтлах талаар зааж өгөх эрхгүй.

Хэргийн талууд маргаагүй бол нотлох баримт бүрдүүлэх ажиллагаа явуулахгүй. Мөн аль нэг талын хүлээн зөвшөөрсөн эсвэл эсэргүүцээгүй нөхцөлийг шүүх нотлох баримтгүй байсан ч үнэн зөв гэж үзнэ. Шүүгч уг нөхцөл байдалд үнэмшихгүй байсан ч эсрэг тал эсэргүүцээгүй л бол формаль эрх зүйн үүднээс үүнийг үнэн зөвд тооцно гэсэн суурь зарчмыг мөрдөх ёстой.

Энэ үүднээс харвал талууд маргаан бүхий орон сууцны 1 м.кв талбайн үнэ 4,700,000 төгрөгийн үнэлгээтэй байсан талаар маргаагүй. (Зөвхөн 80 м.кв талбайг бүрэн хүлээлгэж өгсөн эсэх дээр л маргадаг). Хариуцагч тал яриа хэлэлцээрийн шатанд ч, мөн шүүхийн шатанд ч ялгаагүй орон сууцны 1 м.кв талбайн үнэ 4,700,000 төгрөгийн үнэлгээтэй байсан талаарх нэхэмжлэгчийн байр суурийг үгүйсгээгүй. Тийм атал шүүх эрх хэмжээгээ хэтрүүлж, мэтгэлцэх зарчмыг зөрчиж, талуудын маргаангүй асуудлаар үндэслэлгүй дүгнэлтийг хийсэн.

4.3. Шүүх Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.3, 9.4.4-т тус тус заасны дагуу иргэний эрхийг хамгаалах, мөн буруутай этгээдээр учруулсан хохирлыг нь нөхөн төлүүлэх үүргээ биелүүлээгүй.

Анхан шатны шүүх шийдвэрийнхээ "Үндэслэх" хэсгийн 5-д "хариуцагч 80 м.кв. талбайтай байрыг нэхэмжлэгчид хүлээлгэн өгөх үүрэг хүлээсэн тухай, мөн "Үндэслэх" хэсгийнхээ 6-д орон сууц нь гэрээнд заагдсанаас 4.94 м.кв-аар дутуу хэмжээтэй байгааг нотлох шинжээчийн дүгнэлт хэргийн материалд авагдсан тухай" тус тус заасан.

Ийнхүү хариуцагч гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчсөн нь нотлох баримтын түвшинд тогтоогдож байхад гэрээний тохиролцоо "бичгийн хэлбэрээр" бүрэн хийгдээгүй гэдэг шалтгаанаар нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон.

4.3.1. Талууд E...., 204/02/80 дугаартай гэрээнийхээ 1.2-т орон сууцны доторх талбай 80 м.кв хэмжээтэй байх ёстой гэж тусгайлан тохирсны ач холбогдол юу вэ?

4.3.2. Орон сууцны үнийг тодорхойлох "олон хүчин зүйл" байсан гэж бодлоо ч 80 м.кв талбайн хэмжээг гэрээнд тусгайлан заасан нь өөрөө үнэ тодорхойлох суурь нөхцөлийг илэрхийлж байгаа хэрэг биш үү?

4.3.3. Хоёр удаагийн шинжээчийн дүгнэлтээр гэрээний зүйл доголдолтой нь тогтоогдсон байхад шүүх гэрээнд нарийвчилсан зохицуулалт тусгагдаагүй гэсэн шалтгаанаар иргэний зөрчигдсөн эрхийг сэргээхээс татгалзах нь зөв үү?

4.3.4. Орон сууцны талбайн үнийг 1 м.кв тутмын хэмжээсээр гэрээнд задалж бичээгүй эсвэл гэрээний үнийг м.кв-ийн хэмжээнээс гадна олон хүчин зүйлээр дамжуулж тодорхойлсон гэдэг нь үүргийн зөрчил гаргасан худалдагчийг хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл мөн үү?

Энэ тохиолдолд гэрээнд тусгайлсан тохиролцоо байгаагүй гэдгээс эсвэл гэрээний үнийг м.кв-ийн хэмжээнээс гадна олон хүчин зүйлээр дамжуулж тодорхойлсон зэргээс үл хамааран үүргийн зөрчил гарсан, мөн гэрээний зүйл "биет байдлын доголдол"-той зэргийг харгалзан үзэж, шүүх хариуцагч талаар учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлж, иргэний зөрчигдсөн эрхийг сэргээх ёстой.

Иймд хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг буруу, дутуу үнэлж, нэхэмжлэгчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг ноцтойгоор зөрчсөн Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 1 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 101/ШШ2024/00526 шийдвэрийг бүхэлд нь хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү.

5. Давж заалдах гомдолд хариуцагчийн гаргасан тайлбарын агуулга:

5.1. Анхан шатны шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангасан. Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрөө нотлох ёстой, нотолж чадаагүй.

5.2. Маргаан бүхий асуудлын хувьд гэрээний 5.7-д заасны дагуу барьж өгсөн тул гэрээний үүргээ биелүүлсэн.

ХЯНАВАЛ:

1. Давж заалдах шатны шүүх зөвхөн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянаад анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээв.

2. Нэхэмжлэгч П.С... нь хариуцагч К... ХХК-д холбогдуулан орон сууцны талбайн зөрүү үнэ 23,218,000 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч, маргажээ.

3. Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт зааснаар үнэлээд дараах үйл баримтыг зөв тогтоосон байна. Үүнд:

3.1. Талууд 2022 оны 3 дугаар сарын 02-ны өдөр Орон сууц захиалгын гэрээ-г байгуулж, гүйцэтгэгч К... ХХК нь Б... дүүрэг ... дугаар хороо E... хотхоны 3-р ээлжийн барилга, Э..., ... байрны ... дугаар орц .... давхарт 80 тоот хаягт байрлах, 80 м.кв талбай бүхий 3 өрөө орон сууцыг, 9.43 м.кв талбайтай автомашины зогсоолын хамт 2022 оны 4 дүгээр улиралд багтаан барьж гүйцэтгэн хүлээлгэн өгөх, захиалагч П.С... нь 416,000,000 төгрөг төлөх үүргийг тус тус хүлээсэн байна. /хх-ийн 5-8 дугаар тал/

3.2. Нэхэмжлэгч гэрээнд заасан төлбөрийг төлж, орон сууцыг 2023 оны 2 дугаар сарын 15-ны өдөр хүлээн авч, 2023 оны 3 дугаар сарын 29-ний өдөр өмчлөх эрхээ улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн нь хэргийн баримтаар тогтоогдсон, энэ асуудлаар маргаагүй. /хх-10-15 дугаар тал/

3.3. Түүнчлэн орон сууцыг хүлээн авах үедээ С... ХХК-иар талбайн хэмжилтийг Орон сууцны барилгын доторх сууцны талбай тооцох MNS 6058:2009 стандартын дагуу хийлгэж, орон сууцны талбайг 75.06 м.кв гэж тогтоосон. /хх-ийн 16-18 дугаар тал/

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад орон сууцны талбайн хэмжээг тогтоох шинжээч томилох хариуцагчийн хүсэлтийг хангаж, шүүхээс томилсон шинжээч Б... ХХК нь орон сууцны нийт талбайг MNS 6058:2009 стандартаар хэмжиж 75.94 м.кв гэж тогтоожээ. /хх-ийн 63-65 дугаар тал/

4. Анхан шатны шүүх талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлж, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь зөв боловч талуудын маргааны зүйл болсон эд хөрөнгийн доголдлын талаарх дүгнэлтийг залруулна.

Талуудын хооронд Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан худалдах, худалдан авах гэрээний харилцаа үүссэн, гэрээ хүчин төгөлдөр гэж шүүх зөв дүгнэсэн.

4.1. Худалдах, худалдан авах гэрээгээр худалдагч нь биет байдлын доголдолгүй, эрхийн зөрчилгүй хөрөнгө, түүнтэй холбоотой баримт бичгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх буюу бараа бэлтгэн нийлүүлэх, худалдан авагч нь худалдагчид хэлэлцэн тохирсон үнийг төлж, худалдан авсан хөрөнгөө хүлээн авах үүргийг тус тус хүлээнэ.

Энэхүү гэрээгээр хариуцагч орон сууцыг шилжүүлсэн, нэхэмжлэгч гэрээний үнийг төлсөн бөгөөд тэдний маргааны зүйл нь хариуцагч гэрээнд зааснаас дутуу хэмжээтэй орон сууц шилжүүлсэн эсэх асуудал болжээ.

Нэхэмжлэгч нь орон сууцыг хүлээн авахдаа талбайн хэмжилт хийлгэхэд С... ХХК нь 75.06 м.кв болохыг тогтоосон, энэ нь гэрээнд зааснаас 4.94 м.кв-аар дутуу орон сууц шилжүүлсэн гэж үзэн 1 м.кв-ын үнийг 4,700,000 төгрөгөөр тооцож нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлсон.

4.2. Иргэний хуулийн 254 дүгээр зүйлд эд хөрөнгийн доголдлын талаарх худалдан авагчийн эрх, үүргийг зохицуулсан ба мөн зүйлийн 254.3.-т энэ хуулийн 251.3-т зааснаас бусад тохиолдолд худалдагч нь гэрээнд заасан тоо, хэмжээнээс дутуу эд хөрөнгө илгээсэн бол худалдан авагч уг эд хөрөнгийг хүлээн авахаас татгалзах эрхтэй 254.4.-т худалдан авагч энэ хуулийн 254.3-т заасан эд хөрөнгийг хүлээн авсан бол худалдагч нь гэрээний үнэд хувь тэнцүүлэн дутуу эд хөрөнгийн үнийг буцааж төлнө гэж тус тус заасан.

Талуудын байгуулсан гэрээний 5.7-д Орон сууцны талбайн хэмжээг орон сууцны барилгын гадна ханын дотор талаас тооцоолсон ба уг талбайн хэмжээнд сууцны болон сууцны бус зориулалттай талбай, түүний бүрдэл хэсэг орсон, харин орон сууцны доторх дундын өмчлөлийн, бохирын ба агааржуулалтын хоолой байрлаж байгаа талбайг оруулаагүй болно гэжээ.

Энэхүү тохиролцоогоор талууд орон сууцны талбайн хэмжээг тооцоолох аргыг тодорхойлсон нь хуулийн хүрээнд гэрээг чөлөөтэй байгуулах, түүний агуулгыг өөрсдөө тодорхойлох эрхтэй болохын хувьд Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1 дэх хэсэгт нийцнэ. 

Өөрөөр хэлбэл, талууд орон сууцны талбайн хэмжээг тооцохдоо Орон сууцны барилгын доторх сууцны талбай тооцох аргачлал MNS 6058:2009 стандартыг баримтлахаар тохироогүй нь худалдах, худалдан авах гэрээний эрх зүйн үндэслэлтэй байх зарчмыг зөрчихгүй. Энэ талаарх нэхэмжлэгч талын тайлбар үндэслэлгүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

Иймд нэхэмжлэгч нь талуудын гэрээнд тохиролцоогүй аргачлалаар орон сууцны талбайн хэмжээг тогтоож, уг үр дүнг үндэслэн орон сууцны талбайн хэмжээг дутуу эд хөрөнгө нийлүүлсэн гэж түүний үнийг хариуцагчаас шаардах эрхгүй.

5. Дээрх үндэслэлээр нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхиж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 1 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 101/ШШ2024/00526 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч талаас давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 274,040 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ  Д.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ

  ШҮҮГЧИД  Т.БАДРАХ

Т.ГАНДИЙМАА