Д.*******гийн нэхэмжлэлтэй
иргэний хэргийн тухай

          Дархан-Уул аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Р.Үүрийнтуяа даргалж, шүүгч Г.Мягмарсүрэн, шүүгч Х.Байгалмаа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар:

            Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны  03 дугаар сарын 05-ны өдрийн 135/ШШ2024/00308 дугаар шийдвэртэй,

Нэхэмжлэгч Д.*******гийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч О.*******од холбогдох,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Хүүхдийн тэтгэлгийн зөрүү 9,090,650 төгрөг, алданги 4,545,325 төгрөг, нийт 13,635,975 төгрөг гаргуулах” тухай,

Иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.*******ийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн, 2023 оны 03 дугаар сарын 29-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Х.Байгалмаагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

           Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.*******, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.******* /цахимаар/, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Б.Билгүүн нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн үндэслэл, өөрчилсөн шаардлага:

...Д.*******, О.******* нар нь 2008 онд анх танилцаж хамтран амьдарч байгаад 2010 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдөр охин Б.******* төрсөн. 2012 оны 09 дүгээр сарын 12-ны өдөр Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэрээр охин Б.*******г ээжийнх нь асрамжид үлдээж, О.*******оос тэтгэлэг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн. О.******* нь 2012 оны 09 дүгээр сараас эхлэн 2020 оны 10 сар хүртэл 40,000 төгрөг, 2023 оны 12 дугаар сарыг дуустал 80,000 төгрөгийг сар бүр хүүхдийн тэтгэлэгт төлж байсан. Гэтэл хүүхдийн тэтгэлгийг дутуу төлж байсныг Д.******* саяхан мэдээд нэхэмжлэл гаргасан юм.

2023 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдөр Д.******* нь *******оос хүүхдийн тэтгэмжийн зөрүү 17,566,800 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасан. 0-11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны түвшингийн 50 хувиар бодогдох байсныг 100 хувиар бодсон алдаа гарсан байна. Иймээс 2024 оны 02 дугаар сарын 22-ны өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагыг зөвтгөн өөрчилж тэтгэлгийн зөрүү 9,090,650 төгрөгийг нэхэмжлэх болсон. Энэ хугацаанд тэтгэлэг төлөөгүй алданги тооцоход их хэмжээний дүн гарч байсан тул үндсэн нэхэмжилж буй дүнгийн  50 хувиар тооцож 4,545,325 төгрөгийн алданги, нийт 13,635,975 төгрөгийг нэхэмжилж байна гэжээ.

2. Хариуцагч талын татгалзал, тайлбарын агуулга:

            Нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч байгаагаа дараах үндэслэлээр тайлбарлаж байна.

            О.******* нь шүүхийн шийдвэр гарсан үеэс эхлэн хүүхдийн тэтгэлгийг тодорхой хэмжээнд төлж байсан болох нь нэхэмжлэгчийн шүүхэд ирүүлсэн нэхэмжлэлд дурдагджээ. Ийнхүү төлөхдөө тухайн бүс нутгийн амьжиргааны түвшний доод хэмжээгээр бус дутуу төлсөн байна. Өөрөөр хэлбэл, зохигчдын хоорондын маргаан бол тэтгэлгийг дутуу төлсөн нөхцөл байдал. О.******* нь Д.*******гаас тэтгэлэг хэдийг төлөх вэ гэж асуугаад, нэхэмжлэгчийн хэлсэн дүнгээр өнөөдрийг хүртэл төлсөөр ирсэн. Үүнийг тэтгэлэг төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн нөхцөл байдал гэж дүгнэж болохгүй. ...Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2-т зааснаар нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн үндэслэл шаардлагаа өөрөө нотлох үүрэгтэй. Тэтгэлэг нөхөн гаргуулах хууль зүйн үндэслэлээ нэхэмжлэгч тал нотлоогүй байна. Иймээс хариуцагчаас дээрх Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлд заасан тэтгэлэг нөхөн гаргуулах хууль зүйн үндэслэл бүрдээгүй гэж үзэх үндэслэлтэй.

            Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1 дэх хэсэгт зааснаар иргэний эрх зүйн хамгаалалт нь зөрчигдсөн эрхийг сэргээх зорилготой байдаг. О.******* нь өөрийн төрсөн охин *******гээ тэжээн тэтгэх үүрэгтэй, охин ааваараа тэжээн тэтгүүлэх эрхтэй бөгөөд шүүх охины энэ эрх нь зөрчигдсөн гэж үзсэн учраас 2012 онд О.*******ыг охин *******гээ тэжээн тэтгэх тухай шүүхийн шийдвэр гарч шүүхээс иргэний эрх зүйн хамгаалалтыг хэрэгжүүлсэн. Харин Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлд заасан тэтгэлэг нөхөн гаргуулах хууль зүйн үндэслэл бүрдээгүй учраас шүүх иргэний эрх зүйн хамгаалалтыг хэрэгжүүлэх боломжгүй гэж үзэж байна.   Иймд хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

3. Анхан шатны шүүхийн  шийдвэрийн агуулга:

Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1, 50 дугаар зүйлийн 50.2-т тус тус заасныг баримтлан хариуцагч О.*******оос хүүхдийн тэтгэлгийн зөрүү 9,090,650 төгрөг, алданги 4,545,325 төгрөг, нийт 13,635,975 төгрөг гаргуулах тухай Д.*******гийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож,

 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д тус тус зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 246,000 төгрөгийг Төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэжээ.

4. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.******* давж заалдах гомдолдоо:

4.1.Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрч давж заалдах гомдол гаргаж байна.

... Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1-т зааснаар “Тэтгэлэг төлөгч тэтгэлэг төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн нь тогтоогдсон бол шүүх тэжээн тэтгүүлэгч, бусад иргэн, холбогдох байгууллагын нэхэмжлэлийг үндэслэн төлөгдөөгүй тэтгэлгийг нөхөн төлүүлж болно.”

Дээрх заалтыг Монгол Улсын дээд шүүхийн 2008 оны 46 дугаартай гэр бүлийн болон иргэний бүртгэлийн тухай хуулиудын зарим зүйл, хэсэг, заалтыг тайлбарлах тухай” тогтоолд тэтгэлэг төлөхөөр санаачилга гаргаагүй явдал нь Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1-т заасан ойлголтод хамаарна гэж тайлбарласан. Энэ нь ... тэтгэлгийг бүтэн төлөх санаачилга гаргаагүй, тэтгэлэг төлөхөөс санаатай зайлсхийж байгаа нь хэрэгт цугларсан нотлох баримтаар хангалттай тогтоогдож байхад нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хууль буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн.

4.2 ... хүүхдийн тэтгэлэг төлөх тодорхой хугацаа заагаагүй, мөн талууд энэ талаар хугацаа тохирсон гэрээ байгуулаагүй байна гэж дүгнэдэг.

Шүүгчийн захирамжаар тэтгэлэг төлөхөөр зөвшөөрсөн хариуцагчийн зөвшөөрлийн баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон.” Энэ нь Гэр бүлийн тухай хуулийн 40-р зүйлийн 40.1-т “Хүүхдэд олгох тэтгэлгийг түүний насны байдлыг харгалзан сард нэг хүүхдэд дараах хэмжээгээр тогтооно:” гээд нэг сард нэг удаа олгохоор шүүхийн шийдвэрт тодорхой хуулийн зохицуулалттай нь зааж өгсөн байхад хүүхдийн тэтгэлэг төлөх тодорхой хугацаа заагаагүй, мөн талууд энэ талаар хугацаа тохирсон гэрээ байгуулаагүй байна гэж дүгнэдэг нь үндэслэлгүй байна.

4.3.Гэр бүлийн тухай хуулийн 50-р зүйлийн 50.2-т “Шүүхийн шийдвэрээр тогтоосон тэтгэлгийг хугацаанд нь төлөөгүй бол хожимдуулсан хоног тутамд тогтоосон тэтгэлгийн үнийн дүнгийн 0,5 хувиар алданги төлнө.” гэсэн ...шүүгчийн захирамж хуулийн хүчин төгөлдөр болсноос хойш төлөгдөөгүй үлдсэн тэтгэлгийн алданги нь нийт төлөгдөөгүй тэтгэлэг болох 9,090,650 төгрөгөөс дээш гарсан тул хуулийн дагуу төлөгдөөгүй тэтгэлгийн 50 хувь болох 4,545.325 төгрөгийн алдангийг хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзэх хууль зүйн үндэслэл бүрдээгүй байна гэж мөн ямар ч үндэслэлгүй дүгнэлт хийж хэрэгсэхгүй болгосон байх тул анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү гэжээ.

5. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.******* давж заалдах гомдлын хариу тайлбартаа:

...Шүүхийн шийдвэр нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1 дэх хэсэгт зааснаар заавал биелэгдэх шинжтэй, 11.2-т хариуцагч шүүхийн шийдвэрийг сайн дураар биелүүлээгүй тохиолдолд албадан гүйцэтгүүлэх эртэй. Нэхэмжлэгч тал энэхүү эрхээ хэрэгжүүлээгүй байхдаа хүүхдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах, алданги тооцуулахаар шаардаж байгаа нь Гэр бүлийн тухай хуулийн хүүхдийн тэтгэлгийг нөхөн гаргуулах, алданги гаргуулах тухай үндэслэл бүрдээгүй. Нэг асуудлаар өөр өөр шийдвэр гаргахаас, шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааны давхцал үүсгэхгүйн тулд эс зөвшөөрч байна.

...анхан шатны шүүх хуулийг буруу хэрэглээгүй, шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад хугацаа тогтоосон шийдвэр гаргаагүй учраас хугацаа тогтоосон гэж үзэх үндэслэлгүй, мөн хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзэхгүй тул анхан шатны шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй болсон. Иймд нэхэмжлэгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. Давж заалдах шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4-т зааснаар хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.*******ийн гаргасан гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй бүхэлд нь хянан үзэж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх  нь зүйтэй гэж  дүгнэв.            

2.Анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэхдээ :

 “... Дархан –Уул аймаг дахь сум дундын шүүхийн шүүгчийн 2012 оны 09 сарын 06-ны өдрийн 779 дугаартай ”Хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх тухай” захирамжаар ...Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.2-т зааснаар 2010 оны 08 дугаар сарын 13-ны өдөр төрсөн охин Б.Бөртэ-Үжэнд 11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны баталгаажих доод түвшингийн 50 хувиар, 11-16 нас/суралцаж байгаа бол 18/ хүртэл амьжиргааны баталгаажих доод түвшингийн  хэмжээгээр тэтгэлэг төлөхөөр зөвшөөрсөн хариуцагчийн зөвшөөрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн. 

Мөн шүүхийн шүүгчийн 2023 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн 7459 дугаартай” Шүүгчийн захирамжийг  албадан  гүйцэтгүүлэх тухай” захирамжаар   2012 оны 779 дугаартай захирамжийг албадан гүйцэтгэхээр шийдвэрлэсний дагуу 2024 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаа үүсгэх тухай тогтоолоор шийдвэр гүйцэтгэлийн ажиллагаа явагдаж байгаа болох нь тогтоогдсон, 

Хариуцагч О.******* нь 2012 оны 09 дүгээр сараас хойш 2020 оны 12 дугаар сарын 31-нийг хүртэл сар бүр 40,000 төгрөг, 2021 оны 01 дүгээр сараас 2023 оны 12 дугаар сарын 31-нийг хүртэл сар бүр 80,000 төгрөгөөр тус тус хүүхдийн тэтгэлэгийг нэхэмжлэгч Б.*******д өгч байсан болох нь зохигчдын тайлбараар тогтоогдсон,  шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн ажиллагаа эхлэхээс өмнө  хариуцагчийн сар бүр сайн дураар биелүүлж байсан тэтгэлгийн хэмжээний хувьд нэхэмжлэгч үгүйсгэж маргаагүй, тухайн үедээ шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх тухай хүсэлт шүүхэд гаргаагүй, улмаар тэтгэлэгийг сар бүр хүлээн авч байсан болох нь тогтоогдож байна. Энэ нь тэтгэлэг төлөөгүй, тэтгэлэг төлөх талаар санаачлага гаргаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй,

... Шүүхийн шийдвэрийг шийдвэр гүйцэтгэлийн ажиллагааны журмаар албадан гүйцэтгэх ажиллагаа эхлээгүй байхад хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзэх хууль зүйн үндэслэл бүрдээгүй, алданги нь үүргээ хугацаанд нь биелүүлээгүй тохиолдолд хүлээлгэж байгаа хариуцлага, хариуцагч О.******* нь үүргээ биелүүлээгүй, хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзэх үндэслэл тогтоогдоогүй”  гэсэн агуулгаар  дүгнэсэн байна.

Хэргээс судалж үзэхэд:  

3.Нэхэмжлэгч Д.******* нь хариуцагч О.*******од холбогдуулан хүүхдийн тэтгэлгийн зөрүү гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргаж, үндэслэлийг, “ ...бид 2008 онд танилцаж, хамтран амьдарч байгаад 2010 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдөр охин Б.******* төрсөн, Дархан-Уул аймаг дахь Сум дундын шүүхийн 2012 оны 9 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 779 дугаар шүүгчийн захирамжаар охин Б.*******-г өөрийн асрамжид авч эцгээс нь тэтгэлэг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн. Гэтэл О.******* нь 2012 оны 9 дүгээр сараас хойш хүүхдийн тэтгэлгийг дутуу өгч байсныг мэдсэн. Иймд тэтгэлгийн зөрүү нийт 17,566,800 төгрөгийг гаргуулах“ гэсэн шаардлага гаргаж,

Хариуцагч тал  тайлбартаа “... О.******* нь шүүхийн шийдвэр гарсан үеэс эхлэн хүүхдийн тэтгэлгийг тодорхой хэмжээнд төлж байсан болохыг нэхэмжлэгч  нэхэмжлэлдээ дурджээ. О.******* нь Д.*******гаас тэтгэлэг хэдийг төлөх талаар асууж, түүний хэлсэн дүнгээр өнөөдрийг хүртэл төлсөөр ирсэн, үүнийг тэтгэлэг төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн нөхцөл байдал гэж дүгнэж болохгүй. Нэхэмжлэгч нь шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх эрхтэй,  нэхэмжлэгч энэ эрхээ хэрэгжүүлээгүй тул хариуцагчаас тэтгэлэг нөхөн гаргуулах  хууль зүйн үндэслэл бүрдээгүй гэж үзэх үндэслэлтэй”  гэж  нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч маргасан байна. 

Нэхэмжлэгч Д.******* нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэлийн шаардлагын хэмжээг хүүхдийн тэтгэлгийн зөрүү 9,090,650 төгрөг, алданги 4,545,325 төгрөг, нийт 13,635,975 төгрөг гаргуулах гэж багасгажээ.

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсгийн 185.1.1-д “төлбөр авагч шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэхээр хүсэлт гаргасан” ...  тохиолдолд  шүүхийн шийдвэр, ...-г албадан гүйцэтгүүлэхээр шүүгч захирамж гаргана гэж,

Мөн хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1 дэх хэсгийн 186.1.4-т “төлбөр авагч  шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх хүсэлт гаргасан”  тохиолдолд шүүхийн шийдвэр  болон гүйцэтгэх хуудсыг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албанд шууд олгож болно” гэж  тус тус хуульчлан зохицуулсан.

5.Дархан-Уул аймаг дахь Сум дундын шүүхийн 2012 оны 9 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 779 дугаар шүүгчийн захирамжаар 2010 оны  08 дугаар сарын 13-ны өдөр төрсөн охин Б.*******-г эх Д.******* нь  өөрийн асрамжид авч,  эцэг О.******* нь Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 дэх хэсгийн 40.1.1, 40.1.2-т зааснаар 11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны баталгаажих доод түвшингийн 50 хувиар, 11-16 нас /суралцаж байгаа бол 18/ хүртэл амьжиргааны баталгаажих доод түвшингийн хэмжээгээр тэтгэлэг төлөхийг зөвшөөрсөн зөвшөөрлийг нь баталж, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэсэн байх ба уг  шүүгчийн захирамж нь хуулийн хүчин төгөлдөр болжээ.

Нэхэмжлэгч Д.******* нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн холбогдох зүйл, заалтын дагуу аль ч тохиолдолд тэтгэлэг авагчийн хувьд   2012 оны 779 дугаартай шүүгчийн захирамжийг албадан гүйцэтгүүлэх хүсэлт  гаргах боломжтой  байтал тэрээр “хүсэлт” огт гаргаагүйн улмаас 779 дугаартай шүүгчийн захирамж нь шийдвэр гүйцэтгэх албанд хүргэгдээгүй  байна.

Харин нэхэмжлэгч Д.******* нь 2023 оны 12 дугаар сард буюу шүүхэд  хүүхдийн тэтгэлэг нөхөн төлүүлэх тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан цаг хугацаатай зэрэгцүүлэн 779 дугаартай шүүгчийн захирамжийг албадан гүйцэтгүүлэх  хүсэлт гаргасан байх ба анхан шатны  шүүх  2023 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр  ” 779 дугаартай шүүгчийн захирамжийг  албадан  гүйцэтгүүлэх тухай” 7459 дугаартай захирамж/хх-44/ гаргаж, улмаар шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албанд хүргэгдэн, 2024 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрөөс шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаа үүсгэгдсэн байна. /хх-47/

6.Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1-д “Тэтгэлэг төлөгч тэтгэлэг төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн, цалин, хөлс, бусад орлогоо нуун дарагдуулсан нь тогтоогдсон бол шүүх тэжээн тэтгүүлэгч, бусад иргэн, холбогдох байгууллагын нэхэмжлэлийг үндэслэн төлөгдөөгүй тэтгэлгийг нөхөн төлүүлж болно” гэж,

Хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.1-д “Тэтгэлэг төлөх тухай талууд гэрээ байгуулсан бөгөөд тэтгэлгийг хугацаанд нь төлөөгүй учирсан хохирлыг гэрээнд заасан журмаар нөхөн төлнө” гэж ,

50.2-т “Шүүхийн шийдвэрээр тогтоосон тэтгэлгийг хугацаанд нь төлөөгүй бол хожимдуулсан хоног тутамд тогтоосон тэтгэлгийн үнийн дүнгийн 0,5 хувиар алданги төлнө” гэж тус тус заасан.

Монгол Улсын Дээд Шүүхийн  2008 оны Гэр бүлийн болон Иргэний бүртгэлийн тухай хуулиудын зарим зүйл, хэсэг, заалтыг тайлбарлах тухай” 46 дугаар тогтоолоор “Тэтгэлэг төлөгч ажил, хөдөлмөр эрхэлсэн эсэхээс үл хамааран, тэтгэлэг төлөөгүй, төлөх талаар санаачилга гаргаагүй явдал нь хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1-д заасан “тэтгэлэг төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн” гэсэн ойлголтод хамаарна  гэж,

“Хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.2-т заасан “Шүүхийн шийдвэрээр тогтоосон тэтгэлгийг хугацаанд нь” гэж тэтгэлэг болон түүнийг төлөх тодорхой хугацааг шүүхийн шийдвэрт заах бөгөөд уг хугацаанд төлөөгүй байхыг хэлнэ” гэж тус тус тайлбарласан байна.

7.Хариуцагч О.******* нь 779 дугаартай шүүгчийн захирамжид зааснаар  2012 оны 09 дүгээр сараас хойш 2020 оны 12 дугаар сарын 31-нийг хүртэл сар бүр 40,000 төгрөг, 2021 оны 01 дүгээр сараас 2023 оны 12 дугаар сарын 31-нийг хүртэл сар бүр 80,000 төгрөгөөр тус тус хүүхдийн тэтгэлгийг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн ажиллагаа эхлэхээс өмнө сайн дураар биелүүлж байсан байх бөгөөд энэхүү  тэтгэлгийн хэмжээний хувьд нэхэмжлэгч үгүйсгэж маргаагүй, улмаар тэтгэлгийг сар бүр хүлээн авч байсан болох нь тогтоогдож байх тул хариуцагчийг  тэтгэлэг төлөөгүй, тэтгэлэг төлөх талаар санаачлаг гаргаагүй гэх үндэслэл хэргийн баримтаар тогтоогдоогүй.  Энэ талаарх анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй.

8.Нэхэмжлэгч Д.*******, хариуцагч О.******* нарын  хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулах асуудлын хувьд талууд  маргаагүй, хариуцагч  нь тэтгэлэг төлөхийг зөвшөөрсний улмаас  шүүх тухайн үед 2012 оны 09 сарын 06-ны өдөр 779 дугаар/хх-4/-аар захирамжаар ... тэтгэлэг төлөхөөр зөвшөөрсөн хариуцагчийн зөвшөөрлийг баталж, хэргийг  хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэсэн байх ба энэхүү шүүгчийн захирамжид зааснаар  сар бүр тэтгэлэг төлөх үүргийнхээ дагуу  хариуцагч  нь 2012 оны 09 сараас хойш 2023 оны 12 дугаар сар  хүртэл хугацаанд тогтмол мөнгөн дүнгээр тэтгэлэг төлж байсан болох нь талуудын маргаангүй тайлбараар тогтоогдсон.

Нэхэмжлэгчээс  тэтгэлэг төлөгдөж байх хугацаанд тэтгэлэгт төлж буй мөнгөн дүн  тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны баталгаажих доод түвшингийн 50 хувьд болон доод түвшингийн хэмжээнд хүрэхгүй байгаа  талаар ямар нэгэн гомдол, нэхэмжлэл гаргаж байгаагүй байна.  Энэ талаар баримт хэрэгт огт авагдаагүй.

Иймд хариуцагч О.*******ыг шүүхийн шийдвэрээр төлөгдөх хүүхдийн тэтгэлгийг төлөөгүй, санаатайгаар зайлсхийсэн, хугацаа хэтрүүлсэн гэх үндэслэл талуудын тайлбар, хэргийн үйл баримтаас тогтоогдохгүй байх тул нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “... нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгөхийг хүссэн“ агуулга бүхий давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж,  анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх дүгнэв. 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1 дэх хэсгийн 167.1.1-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь : 

1.Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 03 дугаар  сарын 05-ны өдрийн  135/ШШ2024/00308 дугаар  шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.*******ийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.  

   2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар  зүйлийн 162.4-т зааснаар нэхэмжлэгч Д.*******гаас давж заалдах гомдол гаргахад улсын тэмдэгтийн хураамжид  төлсөн  70,200 төгрөгийг Төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

   3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалын агуулгыг танилцуулан сонсгож 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүрэгтэй, энэ үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

   4.Иргэний хэрэг  шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай  хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1-т зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч  магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.    

 

 

                       ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                   Г.МЯГМАРСҮРЭН                                                             

                                         ШҮҮГЧИД                                   Р.ҮҮРИЙНТУЯА

           

                                                                                                   Х.БАЙГАЛМАА