иргэний хэргийн тухай

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч С.Энхбаяр даргалж, шүүгч Ч.Цэнд, шүүгч Д.Нямбазар нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн танхимд хийсэн хуралдаанаар,

Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 02 сарын 22-ны өдрийн 102/ШШ2024/00930 дугаар шийдвэртэй, нэхэмжлэгч С.А-ын нэхэмжлэлтэй, хариуцагч Б ХХК, Б.О нарт холбогдох,

барьцаа 17,000,000 төгрөг гаргуулах, Хан-Уул дүүргийн *-р хороо, А /17100/, Н-ийн зам гудамж, ****-р байрны ** тоот хаягт байршилтай 72.81 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй,

түрээсийн төлбөр 190,284,305 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй,

иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдолд үндэслэн шүүгч Д.Нямбазар илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч С.А, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Д.Б, хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.П, хариуцагч Б ХХК-ийн өмгөөлөгч Ө.Э, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга А.Хонгорзул нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгч нэхэмжлэл, тайлбартаа: Миний бие 2020 оны 09 сарын 12-ны өдөр Б ХХК-тай Ж палас барилгын ** давхарт талбай түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ байгуулж, үйлчилгээний зориулалттай 335 м.кв талбайг ресторан, баарны зориулалтаар түрээслэхээр тохиролцсон. Гэрээ байгуулах явцад түрээслүүлэгч талаас түрээсийн төлбөрийг 12 сараар тооцож 216,000,000 төгрөг төлөхийг шаардсан. Түрээсийн төлбөрийн бартерт Хан-Уул дүүргийн *-р хорооны нутаг дэвсгэрт баригдаж буй Н палас барилгын А блок 2-р орц, 5 давхар, ** тоот 72.81 м.кв 2 өрөө орон сууцыг санал болгосон. Б ХХК-ийн захирал Б.О хүлээн зөвшөөрч гэрээ байгуулагдсан ба орон сууцыг тэрээр өөрийн нэр дээр шилжүүлэн авсан. Түрээсийн барьцаанд тухайн үед 17,000,000 төгрөгийг бэлнээр, түрээсийн төлбөрт 162,000,000 төгрөг шилжүүлсэн. Түрээсийн гэрээ 2020 оны 09 сард байгуулагдсан хэдий ч ковид-19 цар тахлын улмаас 2021 оныг дуустал үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болсон. 2022 оны 02 сарын 01-ний өдөр гэрээг шинэчлэн байгуулж, үйл ажиллагаа эхлүүлсэн. Миний бие дээрх хөрөнгө оруулалтыг хийхийн тулд И ХХК-аас зээл авсан, хүүгийн төлбөр нэмэгдэж байсан тул эрүүгийн хэрэг шалгагдаж байгааг үл хэрэгсэн 2022 оны 02 сарын 05-ны өдрөөс 04 сарын 22-ны өдрийг хүртэл нөөц боломжоо дайчлан зүтгэж ажилласан. 2022 оны 04 сарын 22-ны өдрөөс хойш бүх үйл ажиллагаагаа зогсоосон. Талуудын хооронд байгуулагдсан 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрийн түрээсийн гэрээ нь Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1, Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4-д заасны дагуу хүчин төгөлдөр бус гэрээ юм. Иймд Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.10, 56.5-д заасны дагуу Б ХХК-тай байгуулсан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцож, иргэн Б.О-гийн өмчлөлд шилжүүлсэн Хан-Уул дүүргийн *-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Н палас барилгын А блок, 2-р орц, * давхар, ** тоот, 72.81 м.кв 2 өрөө орон сууцны хууль ёсны өмчлөгчөөр тогтоож, барьцаанд шилжүүлсэн 17,000,000 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

2. Хариуцагч Б ХХК хариу тайлбартаа: Түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр. Ж палас-ийн барилгын талбайг бүхэлд нь түрээслэх тохиолдолд улсын бүртгэлд бүртгүүлнэ. Харин энэ тохиолдолд ** давхрын тусдаа объектыг түрээсэлж байгаа учир хамаарахгүй. Нэхэмжлэгч нь гэрээг хүчин төгөлдөр гэж хүлээн зөвшөөрч, гарын үсэг зурж, баталгаажуулан үйл ажиллагаа явуулж байсан. Нэхэмжлэгч нь түрээсийн гэрээнд заасан эрхээ эдэлж түрээсийн зүйлийг ашигласнаар гэрээний зорилго биелсэн. Түрээсийн гэрээ байгуулснаас хойш Б ХХК нь ковидын нөхцөл байдлыг харгалзан төлбөр авалгүй хөнгөлж, 2022 оны 02 сараас эхлэн түрээсийн төлбөрийг тооцож эхэлсэн. С.А-ын хувьд Б ХХК-ийн өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашиглаж цахилгааны төлбөр төлж байсан болно. Иймд гэрээ хүчин төгөлдөр бус гэж үзэж буй шаардлага бүхэлдээ үндэслэлгүй. Э.Э, С.А нарын хооронд үүссэн маргаан нь түрээсийн гэрээтэй хамааралгүй. Нэхэмжлэлийн үндэслэлд дурдаад байгаа 17 давхарт байрлах үйлчилгээний талбай түрээслэхтэй холбоотой үүссэн маргаан нь тусдаа асуудал. Нэхэмжлэгч 2022 оны 02 сарын 05-ны өдрөөс хойш 2022 оны 10 сарын 07-ны өдрийн тооцоо нийлсэн актаар 205,856,877 төгрөгийн төлбөрийг төлөх ёстой болсон. Үүнээс барьцаанд болон орон сууцны бартерт төлсөн 204,744,000 төгрөгийг суутгаж, 1,112,877 төгрөг төлөгдөөгүй. Түрээсийн төлбөрийг гэрээний 4.2-т зааснаар 1 сарын 18,000,000 төгрөгөөр тооцон бартерт үл хөдлөх хөрөнгийг авахаар талууд гэрээгээр тохиролцсоноор Ж палас төвийн ** давхрыг С.А түрээсэлж, төлбөрт маргаан бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг Б.О-гийн өмчлөлд шилжүүлэн өгсөн байдаг. 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрөөс 2022 оны 10 сарын 15-ны өдрийг хүртэл түрээсийн талбайг эзэмшилдээ байлгасан тул түрээсийн төлбөрийг төлөх үүрэг иргэн С.А-д хууль ёсны дагуу үүссэн. Гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчөөр тогтоолгохоор маргаж байгаа нь үндэслэлгүй бөгөөд түрээсийн гэрээний хувьд түрээслүүлэгч өөрийн эзэмшлийн талбайгаа ашиглуулж, эзэмшүүлсэн цаг хугацааг буцаах боломжгүй байдгаар онцлогтой. Нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

3. Хариуцагч Б.О хариу тайлбартаа: Миний бие маргаж буй үл хөдлөх эд хөрөнгийг үндэслэлгүй олж аваагүй бөгөөд С.А, Б ХХК-ийн хооронд 2020 оны 09 сарын 12-ны өдөр байгуулагдсан Ж палас ын ** давхарт талбай түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээний дагуу түрээсийн төлбөрт төлсөн болно. Тус гэрээний 4.2-т заасны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээсийн төлбөрт суутган авч захиран зарцуулсан. Түүнчлэн одоо үл хөдлөх эд хөрөнгө Б.О-гийн нэр дээр байхгүй. С.А нь Ж палас төвийн ** давхарт байрлах талбайг 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрөөс хойш эзэмшилдээ байлгаж, ашигласан, захиран зарцуулсан хугацааг буцаах боломжгүй. Өөрөөр хэлбэл, түрээсийн талбайг ямар ч үнэ төлбөргүй эзэмшилдээ байлгаж, эцэст нь өгсөн төлбөрөө буцаан гаргуулах агуулгаар шаардаж байгаа нь үндэслэлгүй. Улмаар С.А бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж чадаагүй нөхцөл байдал нь Б ХХК-д хамааралгүй бөгөөд тухайн байгууллагын үйл ажиллагаа амжилттай явах эсэх манай байгууллагаас шалтгаалах агуулгаар тайлбарлаж, дурдсан нь үндэслэлгүй. Иймд үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

4. Хариуцагч Б ХХК сөрөг нэхэмжлэлдээ: Нэхэмжлэгч С.А нь 335 м.кв талбайг өөрийн эзэмшилдээ байлгаж, үйл ажиллагаа явуулсан атлаа түрээсийн төлбөрийг өнөөдрийг хүртэл хугацаанд бүрэн төлж барагдуулаагүй. Түүнчлэн 2022 оны 10 сарын 15-ны өдөр түрээсийн үйл ажиллагаа явуулж байсан тавилга, хэрэгслээ бусдад зарж, улмаар өөрийн 100 хувь хувьцаа эзэмшдэг М ХХК-ийн хувьцааг бусдад шилжүүлж, бидэнд мэдэгдэлгүй түрээсэлж байгаа үл хөдлөх эд хөрөнгөө шилжүүлж өгөхгүй холбоо тасарсан тул түрээсийн гэрээг 2022 оны 10 сарын 15-ны өдрөөс өөр этгээдтэй байгуулсан. Харин С.А 2022 оны 10 сарын 15-ны өдрөөс өмнөх төлбөрөө төлөлгүй сураг тасарсан. Түрээсийн гэрээг 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрөөс 2025 оны 09 сарын 12-ны өдрийг хүртэл 5 жилийн хугацаатай байгуулсан. Улмаар түрээслүүлэгчээс 1 сарын түрээсийн төлбөрийг 18,000,000 төгрөг болж хямдруулсан. Ингээд бартерын төлбөрөөр түрээсийн 12 сарын төлбөрийг үл хөдлөх хөрөнгөөр төлсөн. Харин үлдэгдэл төлбөрийг өнөөдрийг хүртэл хугацаанд төлөөгүй. Түрээслэгч С.А нь 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрөөс 2022 оны 10 сарын 15-ны өдрийг хүртэл хугацаанд түрээслүүлэгчийн эзэмшлийн Ж палас ** давхарт байрлах 335 м.кв талбайг өөрийн эзэмшилдээ байлгаж, захиран зарцуулж ашиглаж байсан. Дэлхий нийтээр тархсан ковид-19 цар тахлыг түрээслүүлэгчээс ойлгож 7 сарын түрээсийн төлбөрийг чөлөөлсөн. Гэтэл нэхэмжлэгч түрээсийн төлбөргүй байсан мэтээр тайлбарлаж нэхэмжлэл гаргасан нь үндэслэлгүй. Бодит байдалд манай үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашиглаж үйл ажиллагаа явуулж, түрээсийн гэрээний үлдэгдэл төлбөр 190,284,305 төгрөгийг төлөөгүй тул гаргуулж өгнө үү гэжээ.

5. Нэхэмжлэгч сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан тайлбартаа: Түрээсийн гэрээ 2020 оны 09 сард байгуулагдсан хэдий ч ковид-19 цар тахлын улмаас 2021 оныг дуустал үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болсон тул 2022 оны 02 сарын 01-ний өдөр гэрээг шинэчлэн байгуулж, үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн. 2021 оны 10 сарын эхээр Б ХХК-аас надад тус барилгын 17 давхрын 295 м.кв талбайг лоунжийн зориулалтаар нэмж түрээслэх санал тавьсан. Харин тухайн талбайг түрээслэн эзэмшиж байсан С ХХК-ийн зүгээс энэхүү 17 давхарт байрлаж буй тоног төхөөрөмж, тавилга хэрэгсэл, тохижилт заслыг худалдан авах санал тавьсан. Бид дээрх саналуудыг судалж үзээд түрээслүүлэгч Б ХХК-ийн захирал Б.О, С ХХК-ийн захирал С.Х нартай ярилцан 17 давхарт байрлах лоунжийн зориулалттай тоног төхөөрөмж тавилга хэрэгсэл, гоёл чимэглэл, тохижилт заслыг нийт 100,000,000 төгрөгөөр худалдан авч, хөрөнгө оруулалт хийж эхэлсэн. Энэ бүх засвар тохижилт, хөрөнгийн худалдан авалт, бусад хөрөнгө оруулалтыг миний бие зээлийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлсэн. Ж палас барилгын ** давхрын диско клуб, 17-р давхрын лоунжийн үйл ажиллагааг богино хугацаанд эхлүүлэх зорилготой түрээсийн талбайнуудад засан сайжруулах ажил хийж байтал 2021 оны 11 сарын 01-ний өдөр Б ХХК-ийн ерөнхий захирал Б.О-гийн зөвшөөрлөөр бидний түрээсэлсэн талбайг бидний авсан 100,000,000 төгрөгийн үнэ бүхий эд хөрөнгийг бүгдийг Э.Э ачаад явсан. Ингээд бид төлөвлөж байсан үйл ажиллагаагаа явуулж, олох байсан орлогоо олж чадахгүй нөхцөл байдалд хүрсэн. Энэ талаар Б ХХК-ийн удирдлагатай уулзахад Э.Э ямар учраас худалдан авсан эд хөрөнгийг аваад явсан талаар асуухад үндэслэл бүхий тайлбар хийгээгүй. Бид 2022 оны 04 сарын 22-ны өдрөөс хойш бүх үйл ажиллагаагаа зогсоосон. Дээрх байдлаар бид Ж палас-ын ** давхрын үйл ажиллагааг 2022 оны 02 сарын 05-ны өдрөөс, 17-р давхрын үйл ажиллагааг 2022 оны 01 сарын дундаас ажиллуулж эхэлсэн боловч 4-р сарын дунд үе хүртэл ажилласан. Ийнхүү Б ХХК болон түүний захирал Б.О нь бидэнд тайван үйл ажиллагаа явуулах боломж олгоогүй бөгөөд ** болон 17 давхрыг дундаж хүчин чадлаар 2022 оны 2-4 сар хүртэл ажиллуулсан 3 сарын дундаж орлого зардлаа хасаад 22,600,000 төгрөг байсан. Иймд Б ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

6. Анхан шатны шүүх: Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4-т зааснаар Б ХХК-д холбогдох 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрийн G palace ** давхарт талбай түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ-г хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай, барьцааны 17,000,000 төгрөг гаргуулах тухай, Б.О-т холбогдох түүний өмчлөлийн, улсын бүртгэлийн Ү-***** дугаарт бүртгэгдсэн Хан-Уул дүүргийн *-р хороо, А-ын ам/*****/, Н-ийн зам гудамж **** байрны ** тоот 72.81 м.кв талбайтай, хоёр өрөө орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчөөр тогтоолгохыг хүссэн С.А-ын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д зааснаар С.А аас 190,284,308 төгрөг гаргуулахыг хүссэн Б ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1 дэх хэсэг, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч С.А-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 2,014,050 төгрөг, хариуцагч Б ХХК-аас төлсөн 1,109,400 төгрөгийг тус тус улсын орлогот хэвээр үлдээж шийдвэрлэжээ.

7.  Нэхэмжлэгчийн тал давж заалдах гомдолдоо: Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч С.А-ын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэснийг эс зөвшөөрч давж заалдах гомдол гаргаж байна.

7.1. Талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасан хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж үзэн нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулсан. Гэтэл энэ талаар шүүх дүгнэлт хийгээгүй орхигдуулсан. Хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн хэлцэл гэдэг нь Иргэний хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.10-т заасан шаардлагад хамааралтай ба энэ хэлбэрийн шаардлагад бичгийн хэлбэрээс гадна нотариатаар болон эрх бүхий этгээдээр гэрчлүүлэх, улсын бүртгэлд бүртгүүлэх хэлбэрийг мөн хамааруулан үзнэ.

7.2. Мөн түрээсийн гэрээ байгуулагдах үед болон байгуулагдсаны дараа ч түрээсийн зүйл болох үл хөдлөх эд хөрөнгө Б ХХК-ийн өмчлөлд байгаагүй. Хэрэгт авагдсан барилга байгууламжийг ашиглалтад оруулах комиссын дүгнэлтээр тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгө нь М, С ХХК-ийн өмчлөлд байсан нь нотлогддог. Гэтэл Б ХХК тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг бусдын эзэмшил зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүй хийгдсэн хэлцэл бөгөөд энэ талаар шүүх хуралдаанд мэтгэлцсэн боловч шүүх дүгнэлт хийгээгүй орхигдуулсан.

7.3.  Тухайн талбай гэрээ байгуулагдах үед Б ХХК-ийн өмчлөлд бүртгэгдээгүй, харин 2022 оны 12 сарын 01-ний өдөр иргэн Б.О-гийн өмчлөлд, улсын бүртгэлийн Ү-****** дугаарт бүртгэгдэж, өмчлөх эрхийн 00******* тоот гэрчилгээ олгогдсон нь баримтаар тогтоогдсон. Энэ тохиолдолд Б ХХК-тай байгуулсан түрээсийн гэрээг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т зааснаар үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх шаардлагагүй гэж хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн тул шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцааж өгнө үү гэжээ.

8. Хариуцагч тал давж заалдах гомдолд гаргасан тайлбартаа: Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам ноцтой зөрчсөн үйлдэл анхан шатны шүүх гаргаагүй. Эсрэгээрээ нэхэмжлэгчийн эрхийг удаа дараа хангаж шийдвэрлэсэн. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр буцаах үндэслэл байхгүй. Хариуцагч тал Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4-д заасны дагуу улсын бүртгэлд бүртгүүлэх ёстой байсан агуулгаар гомдлын үндэслэлээ тайлбарладаг. Гэтэл шүүх болсон үйл баримтыг бодитоор дүгнэж, хэрэгт авагдсан нотлох баримтын хүрээнд талуудын хооронд түрээсийн гэрээ байгуулагдсан, түрээсийн харилцаа үүссэн, түрээсийн төлбөр төлсөнтэй холбоотой ямар ч маргаан байхгүй. Маргаан бүхий тохиолдолд заавал улсын бүртгэлд бүртгүүлэх боломжгүй байсан. Нөгөөтэйгүүр нэхэмжлэгч тал зөвхөн түрээслүүлэгчийг тус гэрээнд улсын бүртгэлд бүртгүүлэх ёстой байсан гэдэг агуулгаар гэрээний нэг талыг буруутгаж, гомдлын шаардлагаа ярьж байна. Гэтэл түрээслэгч болон түрээслүүлэгч аль аль нь санаачилга гаргаж, тухайн цаг үед бүртгүүлэх хуулийн зохицуулалттай. Гэвч тухайн үед бүртгүүлэх боломжгүй байсан гэдгийг шүүх шийдвэртээ тал бүрээс нь зөв тогтоосон. М ХХК, Б.О нарын хооронд байгуулагдсан худалдах, худалдан авах гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах тухай шаардлага анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэгч талаас гаргаагүй байхад нэмж, дэлгэрүүлж ярьж байна. Нэхэмжлэлийн шаардлагаа хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, өгсөн авсан зүйлээ буцаах гэж тодорхойлж байгаа бол 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрөөс хойш нэхэмжлэгч түрээсийн талбайг өөрийн эзэмшилдээ байлгасан. Энэ хугацааны түрээсийн төлбөрийг түрээслүүлэгчдээ буцаах боломжгүй бодит нөхцөл бүхий харилцаа үүссэн байсан тул анхан шатны шүүх бодит зөв дүгнэлт хийсэн гэжээ.

ХЯНАВАЛ:  

1. Давж заалдах шатны шүүх зөвхөн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянан үзээд шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангав.

2. Нэхэмжлэгч С.А нь хариуцагч Б ХХК-д холбогдуулан барьцаа 17,000,000 төгрөг гаргуулах, хариуцагч Б.О-т холбогдуулан Хан-Уул дүүргийн *-р хороо, А-ын ам/*****/, Н-ийн зам гудамж, ****-р байрны ** тоот хаягт байршилтай 72.81 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч нар бүхэлд нь эс зөвшөөрч, хариуцагч Б ХХК нь түрээсийн төлбөр 190,284,305 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэл гарган маргажээ. /1хх 1-4, 36-38, 50-51, 83-85, 207-208, 230-231, 2хх 65-66, 85-86/

Нэхэмжлэгчийн тодорхойлсон ...түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах... шаардлага нь бие даасан шаардлага бус харин ...орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох... нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл байна.

3. Б ХХК болон М ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан Ж палас төвийн 17-р давхарт байрлах 295 м.кв талбайг түрээслүүлэх, түрээслэх гэрээтэй холбоотой маргаан нь тусдаа маргаан байх тул давж заалдах шатны шүүхээс энэ талаар тусгайлан хууль зүйн дүгнэлт өгөх шаардлагагүй. /1хх 162-164/

4. Хэргийн баримт, зохигчдын тайлбарыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2-т заасан журмын дагуу үнэлэхэд дараах үйл баримт тогтоогдож байна. Үүнд:

4.1.  Б ХХК болон С.А нар 2020 оны 09 сарын 12-ны өдөр G palace B1 давхарт талбай түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр Б ХХК нь Баянгол дүүргийн *-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Ж палас төвийн B1 давхрын 335 м.кв талбайг 2020 оны 09 сарын 12-ны өдрөөс 2025 оны 09 сарын 12-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд ресторан пабын зориулалтаар түрээслүүлэх, С.А нь барьцаа 17,000,000 төгрөг төлөх, мөн 1 сарын түрээсийн төлбөрийг 18,000,000 төгрөгөөр тооцон 1 жилийн түрээсийн төлбөр төлөх, уг төлбөрийн зарим хэсгийг бартер буюу орон сууцаар төлөх нөхцөлийг тус тус харилцан тохиролцсон; /1хх 8-15/

4.2.  Улмаар С.А нь барьцаа 17,000,000 төгрөг болон Хан-Уул дүүргийн *-р хороо, А-ын ам/*****/, Н-ийн зам гудамж, ****-р байрны ** тоот хаягт байршилтай 72.81 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцыг 1 м.кв-ыг нь 2,400,000 төгрөгт тооцон Б.О-гийн өмчлөлд шилжүүлсэн; /2хх 33,34/

4.3. Ковид-19 цар тахлын нөхцөл байдлын улмаас үйл ажиллагаа яваагүйтэй холбоотойгоор 2022 оны 02 сарын 05-ны өдрөөс түрээсийн төлбөрийг тооцож эхлэхээр талууд харилцан тохиролцсон; /2хх 51, 53/

4.4.  Нэхэмжлэгч нь түрээсийн зүйлийг 2022 оны 02 сарын 05-ны өдрөөс 2022 оны 04 сарын 22-ны өдөр хүртэлх хугацаанд эзэмшиж ашигласан;

4.5. Түрээсийн зүйл болох Баянгол дүүргийн *-р хороо, *-р хороолол /16050/, Үндсэн хуулийн гудамж, **/*-р байрны зоорийн давхрын ** тоот хаягт байршилтай 341.14 м.кв талбай бүхий үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ Б.О-гийн нэр дээр 2022 оны 12 сарын 01-ний өдөр анх бүртгэгдсэн. /1хх 132/

5. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 318.3-т заасан үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээний зүйл нь эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн хөрөнгө байх учиртай.

Өмнө дурдсанчлан, түрээсийн гэрээний зүйл буюу зоорийн давхрын 341.14 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгө нь эрхийн улсын бүртгэлд 2022 оны 12 сарын 01-ний өдөр анх бүртгэгдсэн тул өмчлөгч нь уг хугацаанаас өмнө түүнийг бусдад түрээслүүлэх эрхгүй.

Өөрөөр хэлбэл, эрхийн улсын бүртгэлд бүртгэгдээгүй зоорийн давхарт байрлах хөрөнгийг ресторан, пабын зориулалтаар бусадтай үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээ байгуулах боломжгүй юм.

Иймд Б ХХК болон С.А нарын хооронд 2020 оны 09 сарын 12-ны өдөр байгуулагдсан G palace B1 давхарт талбай түрээслэх, түрээслүүлэх гэрээ нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д зааснаар хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцох үндэслэлтэй.

6. Хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагаврыг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5-д ...уг хэлцлээр шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх, боломжгүй бол үнийг төлөх... гэж заасны дагуу шийдвэрлэх учиртай.

Иймд хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үндсэн дээр Б.О-гийн өмчлөлд шилжсэн Хан-Уул дүүргийн *-р хороо, А-ын ам/*****/, Н-ийн зам гудамж, ***-р байрны ** тоот хаягт байршилтай 72.81 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр нэхэмжлэгч С.А-ыг тогтоож, өмчлөгчөөр бүртгэхийг Улсын бүртгэлийн байгууллагад даалгаж шийдвэрлэх нь зүйтэй.

Хариуцагч тал ...маргаан бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгө Б.О-гийн өмчлөлөөс бусдын өмчлөлд шилжсэн... гэх тайлбараа баримтаар нотлоогүйгээс гадна уг тайлбар нь Хан-Уул дүүргийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийн 2023 оны 12 сарын 07-ны өдрийн 1685 тоот албан бичиг, түүнд хавсаргасан лавлагаагаар няцаагдаж байна. /2хх 32-34/

7. Нэхэмжлэгч С.А нь Ж палас төвийн зоорийн давхрын 341.14 м.кв талбайг эзэмшил, ашиглалтдаа байлгасан хугацааг буцаах боломжгүй тул түүнийг Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн гэж үзнэ.

Иймд талууд түрээсийн төлбөрийг 2022 оны 02 сарын 05-ны өдрөөс эхлэн тооцохоор харилцан тохиролцсон, мөн нэхэмжлэгч нь түрээсийн зүйлд 2 сар үйл ажиллагаа явуулсан байх тул 18,000,000 төгрөг х 2 сар 17,000,000 төгрөг = 19,000,000 төгрөгийг түүнээс гаргуулан хариуцагч Б ХХК-д олгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 171,284,308 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй.

Түүнчлэн, хариуцагч нь шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа ...2022.02.05-наас хойш ... 1,112,877 төгрөг төлөгдөөгүй байгаа... гэсэн атлаа түрээсийн төлбөр гэж 190,284,305 төгрөгийг сөрөг нэхэмжлэлээр шаардсан нь өөр хоорондоо зөрүүтэй, үндэслэлгүй байна.

Сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэнд хариуцагч тал давж заалдах гомдол гаргаагүй.

8. Дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт зохих өөрчлөлтийг оруулж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангах нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн тогтов.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 02 сарын 22-ны өдрийн 102/ШШ2024/00930 дугаар шийдвэрийн

тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 56.5-д зааснаар эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-********* дугаарт бүртгэлтэй, Хан-Уул дүүргийн *-р хороо, А-ын ам/*****/, Н-ийн зам гудамж, ****-р байрны ** тоот хаягт байршилтай 72.81 м.кв талбайтай 2 өрөө орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгчөөр нэхэмжлэгч С.А-ыг тогтоож, түүнийг өмчлөгчөөр бүртгэлийг Улсын бүртгэлийн байгууллагад даалгасугай гэж,

тогтоох хэсгийн 2 дахь заалтыг Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар хариуцагч С.А-аас 19,000,000 төгрөгийг гаргуулан хариуцагч Б ХХК-д олгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 171,284,308 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай гэж,

тогтоох хэсгийн 3 дахь заалтад ...үлдээсүгэй гэснийг ...үлдээж, нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид илүү төлсөн 827,180 төгрөгийг улсын төсвөөс гаргуулан нэхэмжлэгч С.А-д олгож, хариуцагч Б.О-гээс улсын тэмдэгтийн хураамжид 1,186,870 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч С.А-д буцаан олгож, нэхэмжлэгч С.А-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 252,950 төгрөгийг гаргуулан хариуцагч Б ХХК-д буцаан олгосугай гэж тус тус өөрчилж,

шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангасугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа нэхэмжлэгч С.А-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 2024 оны 05 сарын 13-ны өдөр урьдчилан төлсөн 2,014,050 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1-т зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

 4.  Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7-д зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ С.ЭНХБАЯР

ШҮҮГЧИД Ч.ЦЭНД

Д.НЯМБАЗАР