*******гийн нэхэмжлэлтэй
иргэний хэргийн тухай

 

          Дархан-Уул аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Я.Туул даргалж, шүүгч Х.Байгалмаа, шүүгч Г.Мягмарсүрэн нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар:

            Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны  04 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 135/ШШ2024/00521 дүгээр шийдвэртэй,

Нэхэмжлэгч *******гийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч Г.Гурванбаярт холбогдох,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Гэрлэлт цуцлуулах, хүүхдийн асрамж, тэтгэлэг тогтоолгох” тухай,

Иргэний хэргийг нэхэмжлэгч *******гийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн, 2024 оны 05 дугаар сарын 22-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Г.Мягмарсүрэнгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

           Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч *******, түүний өмгөөлөгч *******, хариуцагч *******, түний өмгөөлөгч *******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Б.Саранчимэг нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн үндэслэл, багасгасан шаардлагадаа:

Миний бие Г.Гурванбаяртай 2021 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдөр гэрлэлтээ батлуулсан. Бидний дундаас 2021 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдөр охин ******* төрсөн. Г.Гурванбаярыг жирэмсэн болсныхоо дараа өвс татаж, эм уудаг гэдгийг нь мэдсэн. Бид хоёр Хан-Уул дүүрэгт байр худалдан авч амьдардаг байгаад 2022 оны 07 дугаар сарын сүүлээр тусдаа амьдарч эхэлсэн. Одоо болтол тусдаа амьдарч байгаа.

...ээж ******* нь охиноо түрдээ манайд үлдээчих чи амьдралаа тогтвортой болгож ирээд охиноо ав гэдэг саналыг 2023 оны 01 дүгээр сард тавьсан. Дарханд миний байсан ахынх 4 хүүхэд, өвөө, эгчийн хоёр дүү ирчихсэн олууллаа байдаг байсан учраас 2023 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдөр Г.Гурванбаярын ээжид нь охиноо хүлээлгэж өгсөн.

2023 оны 08 дугаар сард Г.Гурванбаяр нь ээж аавтайгаа хамт амьдарч эхэлсэн. 08 дугаар сард би Солонгос улсад ээж аав дээрээ байж байгаад ирээд охиноо авмаар байна гээд 9 сарын сүүлээр охиноо аваад 7 хонож байхад охиноо нууцаар авч яваад одоо уулзуулахгүй байна. Бидний дунд эд хөрөнгийн маргаан байхгүй, охиноо өөрийн асрамжид авна, охиндоо тэтгэлэг тогтоолгоно, гэрлэлтээ цуцлуулан гэжээ. /хх-ийн 1-2/

2. Хариуцагчийн татгалзал, тайлбарын агуулга:

Бид 2020 оны 03 дугаар сард танилцаж, хамт амьдарч байгаад 2021 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдөр охин төрсөн. 2022 оны 4 сард охин 1 нас 3 сартай байхад нь Солонгос улс руу явсан. Эхний 1 сар утсаар ярьдаг байснаа сүүлдээ огт чимээгүй алга болсон. Манай аав ээж хоёр Дарханд охиныг маань гэртээ асран халамжилдаг. *******а Солонгос улсаас ирээд 2022 оны 8 сараас Дарханд ахындаа амьдарсан ба 2 сар охиноо дэргэдээ байлгахдаа тураалд оруулчихсан, бөгс нь битүү яр шарх болчихсон, арьс нь хуурайшсан, хатгаа авахуулсан, асарч чадахгүй болоод 2023 оны 1 сараас манай аав ээжид авчирч өгсөн. 2022 оны цагаан сараар охины сэвлэгийг үргээх ёслол болоход ирээгүй.

Би Дарханд аав, ээж, охинтойгоо амьдарч байр түрээслэн үсчнээр ажиллаж байна. Амина өөрийн гэсэн орон байр байхгүй хаана юу хийж яваа нь ч тодорхойгүй, охиноо гэсэн сэтгэл байхгүй. Гэрлэлт цуцлах шаардлагыг зөвшөөрч байна.

Харин охиноо *******д үлдээж чадахгүй. Одоо охин 2 нас 9 сартай, охиныг 1 нас 3 сартайд нь орхиод явсан. Хааяа авч явахаараа тураалд оруулаад ханиад хатгаа тусгаад олигтойхон асарч чаддаггүй. 2022 оны 8 сард хэд хоног авч яваад очиход хамраас нь өмхий үнэртээд байхаар нь эх нялхсын эмнэлэгт үзүүлэхэд хамран дотор нь лууван ороод өмхийрсөн байхад нь авахуулж байсан.

Би охиноо аав ээжийн хамт өсгөн хүмүүжүүлж сайн хүн болгохын төлөө зүтгэж байна. Иймд охиныг минь миний асрамжид үлдээж өгнө үү гэжээ.  /хх-ийн 18/

            3. Анхан шатны шүүхийн  шийдвэрийн агуулга:

            Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-т заасныг баримтлан Цагаан туг овогт *******, ******* нарын гэрлэлтийг цуцалж,

            Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.6-д зааснаар 2021 оны 01 сарын 11-ний өдөр төрсөн охин *******г эцэг Г.Гурванбаярын асрамжид үлдээж,

            Хариуцагч нь хүүхдийн тэтгэлэг нэхэмжлэхгүй гэсэн болохыг дурдаж,

            Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1-д тус тус зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70,200 төгрөгийг төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид 70,200 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч *******д олгож,

            Гэр бүлийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.4-т зааснаар эцэг, эх гэрлэлтээ цуцлуулсан ч хүүхдээ эрүүл чийрэг өсгөн бойжуулах, сэтгэхүйн хувьд төлөвшүүлэх хүүхдээ асран хамгаалах, тэжээн тэтгэх, хүүхдээ үндэсний ёс заншил уламжлалаа дээдлэх үзлээр хүмүүжүүлэх, түүнд суурь боловсрол эзэмшүүлэх, хөдөлмөрийн анхны дадлага олгох хүүхдийн эрхийг хамгаалж, үүргээ биелүүлэхэд нь туслах үүрэг хэвээр үргэлжлэхийг дурдаж,

            Гэр бүлийн тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-т зааснаар гэрлэлтээ цуцлуулсан хүмүүс эвлэрсэн тохиолдолд гэрлэлтээ сэргээлгэх боломжтой болохыг дурдаж,

            Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.9-д зааснаар гэрлэлт цуцалсан тухай шийдвэрийн хувийг хүчин төгөлдөр болсноос хойш ажпын гурван өдрийн дотор гэрлэлтийг бүртгэсэн Иргэний гэр бүлийн бүртгэлийн байгууллагад явуулахыг шүүгчийн туслах Т.Тогтоход даалгаж шийдвэрлэжээ.

4. Нэхэмжлэгч ******* давж заалдах гомдолдоо:

...3 настай охиныг минь эхээс нь салгаж байгаа нь байж боломгүй, ...Би хүүхдээ хооллож ундалж асарч чадахгүй, орох оронгүй, ажил орлогогүй яадгаа алдсан эх хүн байсан бол өөр хэрэг. Ийм үндэслэл тогтоогдоогүй байхад эцэгт ялимгүй шалтаг гарган охин -г минь эцгийн асрамжинд үлдээсэн.

Шинжээчийн дүгнэлтийн 2-р бүлэгт эцэг эхийн хүүхдэдээ хандах хандлага гэх хэсэгт эцэгт давуу тал гэх нь ойлгомжгүй судалгааны нийт оноогоор бид адил байгаа. Шинжээчийн дүгнэлтэд юугаараа илүү байгаа үндэслэл нь ойлгогдохгүй байгаа юм.

би ажил, охиноо цэцэрлэг хүргэх байдлаа бодолцон 65сая төгрөгөөр Crown 220 Р5 загварын автомашин авсан. Хэрэв би хүүхдээ байлгах орчин нөхцөл байхгүй энэ бүгдийг авах боломжгүй байсан бол охиноо асрамжиндаа авах нэхэмжлэл гаргахгүй байсан.

Иймд би хадам эцэг эхээр охин -гаа өсгүүлэх хүсэл сонирхолгүй. Ялангуяа Г.Гурванбаярын хойд эцэг ******* гэх хүн гуравхан настай нялх үртэй минь уулзуулахгүй, намайг гүтгэж худлаа ярьдаг, охиныг минь ээжид нь өгөхгүй байлгахаар хадам ээж, хүү нартаа нөлөөлж тэд нартаа шахалт дарамт үзүүлсэн шинжтэй байдаг.  Гэр бүлийн хүчирхийлэл үзүүлж, охиныг минь гэр бүлийн маргааны хэрэгсэл болгон ашиглаж байгаа тул шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж охин *******-г миний асрамжинд үлдээж, хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулж өгнө үү гэжээ. /хх-ийн 142-143/

5. Хариуцагч талаас давж заалдах гомдолд гаргасан тайлбартаа:

Миний бие овогтой Гурванбаяр нь овогтой гийн давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдлыг уншиж танилцаад уг тайлбарыг гаргаж байна. Уг өргөдөлд ямар ч баримт нотолгоогүй бусдыг худлаа гүтгэсэн, өөрийнхөө бурууг хүлээхгүй, хуулийн байгууллагын гаргасан шийдвэрийг үл тоомсорлосон байдал гаргаж байна гэж харж байна. угаасаа өөрийн таалагдаагүй асуудлыг өөрт ашигтайгаар мушгиж гуйвуулж бусдыг гүтгэж гүжирддэг. 2022 оны 04 сард охин г 1 нас 2 сартай байхад хөхнөөс нь гаргаад аав, ээж хориглосоор байтал зөрж Солонгос улс явсан. Манай талаас зардал мөнгийг нь гаргасан. Яваад сураггүй болсон. Би охинтойгоо үлдсэн. Гэртээ хориод хоносон. Охин минь чацга алдаад арга буюу аав, ээж Дарханд ир гээд бид 2 ирсэн. Ирээд гайгүй болсон. сураггүй, бараг ярьдаггүй байсан. 7 сарын дундуур 3 сар болоод ирсэн. Ирэнгүүтээ л үгийн солиогүй сална гэж дайрч эхэлсэн. 2 сая гаруй төгрөгтэй л ирсэн. Тэрийгээ өөртөө л зарцуулсан байх. Охин бид хоёрт хоосон ирсэн. Намайг гэрээс хөөгөөд би аргагүй гадуур найзуудаараа хоноглож байсан. Тэгж байгаад 1 удаа гэртээ очиход охины хамраас эвгүй үнэр гараад байсан. гаас асуухад мэдэхгүй байсан. Арга буюу охиноо аваад Эх нялхас дээр аваачиж ажилбар хийлгэж хамраас нь 2 см орчим Луувангийн өмхийрсөн хэлтэрхий гаргаж авсан.

            Ингээд 8, 9, 10 саруудад охиныг авч явж Дарханд хамаатныдаа ирсэн. Хамаатныдаа амьдарч байгаа нэртэй охиныг минь айлд орхиод хоногоор алга болдог байсан. Охиныг Солонго гэдэг хувийн цэцэрлэгт оруулж, тухайн үед би Өмнөговьд Цагаан хаданд жолооч хийж байсан тул цэцэрлэгийн төлбөр болон шаардлагатай зардлыг шилжүүлдэг байсан.

            Ээж, аав 2 маань хааяа охиныг эргэж, хувцас хунар, дуртай юмыг нь аваачиж өгч байсан. Очих тоолонд байхгүй, охин минь тэр айлын хүмүүстэй тураалд орчихсон шинжтэй байдаг байсан. Ээж, аав 2 цэцэрлэгийн багштай нь уулзахад багш нь д анхаарал халамж маш их дутагдаж байна гэж удаа дараа хэлж сануулж байсан байдаг. Голдуу бэр эгчийнх нь дүү гэж 9 дүгээр ангийн охин нимгэн хувцастай цэцэрлэгт нь зөөж байсан байдаг.

            охиныг үндсэндээ 2022 оны 7 сарын дундаас 2022 оны 11 сар хүртэл авч явах хугацаанд охины маань эрх маш их зөрчигдөж, хүчирхийлэлд өртсөн гэдэгт би гомдолтой байна. Охины памперсыг солихгүй удаан байлгаснаас бөгс нь яр шарх болсон байсан. Эмээ нь эмчилж зүгээр болгосон боловч одоо ч сорви нь байгаа. ингэж л охинд минь хандаж байсан.

            охинтойгоо 8 сар хамт байсан гэж өргөдөлдөө бичсэн байсан. Үнэндээ 3 сар гаруй охиныг авч байсан. Ингэж явахдаа охиныг минь тамлан зовоосон байдаг. охинтой 8 сар хамт байгаагүй гэдгийг Солонго цэцэрлэгийн багш Энхтайван /утас: /, 30 дугаар цэцэрлэгийн багш Оюунтуяа /утас: /, өрхийн эмч, 4 дүгээр багийн нийгмийн ажилтан нар гэрчилнэ.

            2022 оны 11 сард охиныг аавын ажил дээр 39 градус халуурсан байдалтай авчирч орхиод алга болсон. Монгол хүн айлд малаа тавиад асууж сурагладаг. Гэтэл сураггүй болсон. Охин минь ээж гэж мэдэхгүй, хэлдэггүй. Аав, эмээ, өвөө л гэж ярьдаг.

            2023 оны 8 сараас би Цагаан хадны ажлаасаа гараад Дарханд ирж үсчний салон нээж ажиллаж байгаа. Би охин, аав, ээжтэйгээ дөрвүүлээ амьдарч байна. Охин минь одоо 3 настай, хүний байнгын анхаарал халамж дор дутагдаж гачигдах зүйлгүй, эрүүл саруул өсөж бойжиж байна.

охиныг төрсөн цагаас хойш улсаас олгогдож байгаа 100.000 төгрөг, эх орны хишиг зэрэг мөнгийг авч идэж, өөрөө ашиглаж яваа. Охинд түрсинк ч авч өгдөггүй. Охинд тэр мөнгө наалддаггүй. 2022 оны цагаан сараар охины даахийг үргээсэн. г ирээч гэж хэлсэн боловч ирээгүй. Өвөө нь охинд минь 18 нас хүртэл нь Хас банкинд хугацаатай хадгаламж нээлгэсэн.

2023 оны 10 сарын 1-нд гэнэт манайд ирээд Солонгос яваад ирлээ, хотод байр, машин авсан. Сая Дарханд орж ирээд машины мотор эвдэрчихлээ гэж худлаа ярьж бидэнд итгүүлээд охиныг 2 хоног авч яваад авчирч өгье гээд авч гараад бидний утсыг блоклоод хот руу алга болсон. Бид бүгд маш их санаа зовсон. Тэгж байтал 7 хоногийн дараа холбогдож хувцсыг нь авчирч өг гэсэн. Тэр далимаар хувцас аваачиж өгөөд охиноо тэврээд явъя гэж очсон. Эмээ, өвөөдөө очъё гэж охин минь хэлсэн. Би охиноо өөрийн эрхгүй аваад Дарханд ирсэн. Охин 2 нүд нь улайсан, зүүн уушгиндаа хатгаатай, бөгс нь цагаан хорхойтсон байсан. Можуухай эмнэлэгт үзүүлж, эм тариа бичүүлж, би өөрөө охиныхоо тариаг хийсэн. Өрхийн эмнэлэгт үзүүлж эм бичүүлж, цагаан хорхойг нь эмчилсэн. Ингээд 1 сар шахам цэцэрлэг тасалсан.

ер нь аливаа асуудалд хариуцлага хүлээх чадваргүй, хоосон хэлбэрдэх маягийг маш сайн сурсан. Их худал ярьдаг. Өнгөрсөн 4 сард болсон шүүх хуралдаанаас дөнгөж гараад гэрт бэр эгчтэйгээ ирж тодорхойгүй хугацаагаар хүүхэд хот руу авч явна гэж дайрч хашхирч хүүхэд айлгаж уйлуулсан.

Шүүхийн шийдвэр дөнгөж гараад чернил нь ч хатаж амжаагүй байна давж заалдах хугацаа өнгөрч хуулийн хүчин төгөлдөр болохоор уулзах мөн түүнчлэн тодорхой хугацаагаар хүүхэд авч яваад хугацаандаа авчирч байхыг чинь хориглохгүй гээд байхад хүлээж авахгүй орилж хашхирч хүүхдийг минь өсгөлцөж байгаа ээж, аав хоёрыг минь элдвээр хэлж доромжилсон. Ээж, аав гомдолтой байгаа.

жолооч болоод удаагүй, туршлага багатай, хүүхэд эрсдэлд орох аюултай. Тэгээд ч хүүхдийн цэцэрлэгийг нь таслуулах хүсэл төрөөгүй. анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг шүүмжилсэн байсан. Миний бодлоор харин ч уг шийдвэр үнэн зөв, шударга гарсан гэж бодож байгаа гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1.Давж заалдах шатны шүүх нь зөвхөн нэхэмжлэгч *******гийн гаргасан гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянан хэлэлцэхэд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 168 дугаар зүйлийн 168.1.7-д заасан үндэслэл илэрсэн тул шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж үзлээ.   

2.Нэхэмжлэгч ******* нь Г.Гурванбаярт холбогдуулан гэрлэлт цуцлуулж, хүүхдийн асрамж болон тэтгэлэг тогтоолгох тухай нэхэмжлэл гаргажээ.

3.Хариуцагч Г.Гурванбаяр нь “... гэрлэлт цуцлуулахыг зөвшөөрч, харин охиноо өөрийн асрамжинд авах хүсэлтэй” гэж тайлбар гарган маргажээ.

4.Анхан шатны шүүх гэрлэгчдийн гэрлэлтийг цуцалж, хүүхдийн одоогийн амьдарч буй орчин, боломж, шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдсон эцэг эхийн хүүхдэдээ хандах хандлага, харилцан үйлчлэлийн судалгаагаар эцэг буюу Г.Гурванбаярт 3 давуу тал үүссэн, эх буюу *******д давуу тал үүсээгүй байдал зэргийг үндэслээд охин *******г эцэг Г.Гурванбаярын асрамжинд үлдээж шийдвэрлэжээ.

5.Нэхэмжлэгч ******* шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрч давж заалдах гомдол гаргасан бөгөөд гомдолдоо  “...3 настай охиныг минь эхээс нь салгаж байгаа нь байж боломгүй, ...Би хүүхдээ хооллож ундалж асарч чадахгүй, орох оронгүй, ажил орлогогүй яадгаа алдсан эх хүн байсан бол өөр хэрэг. Ийм үндэслэл тогтоогдоогүй байхад эцэгт ялимгүй шалтаг гарган охин г минь эцгийн асрамжинд үлдээсэн.

...Гэр бүлийн хүчирхийлэл үзүүлж, охиныг минь гэр бүлийн маргааны хэрэгсэл болгон ашиглаж байгаа тул шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, охин *******г миний асрамжинд үлдээж, хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулж өгнө үү” гэжээ.

Хэргээс судлан үзэхэд:

   6.*******, Г.Гурванбаяр нар нь 2020 онд танилцан хамтран амьдарч, улмаар 2021 оны 07 сарын 26-ны өдөр гэр бүл болсныг иргэний гэр бүлийн байдлын гэрлэлтийн бүртгэлийн дугаарт бүртгэж, гэрчилгээ олгосон, гэрлэгчдийн дундаас 2021 оны 02 сарын 09-ний өдөр охин ******* төрсөн болох нь  зохигчдын тайлбар, хэрэгт авагдсан гэрлэлтийн болон төрсний гэрчилгээгээр тогтоогдсон байна.  

   7.Анхан шатны шүүх гэрлэгчдийн хэн аль нь гэрлэлт цуцлуулах хүсэлттэй байгаа, өмнө эвлэрүүлэн зуучлах ажиллагааны явцад эвлэрээгүй байдал нь зохигчдын тайлбараар тогтоогдож байх тул шүүх эвлэрүүлэх арга хэмжээ авахгүйгээр гэрлэлтийг цуцалж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна гэж дүгнэн гэрлэгчдийн гэрлэлтийг цуцалж шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй байна.

   8.Харин гэрлэгчид хүүхдийн асрамжийн талаар маргасан бөгөөд анхан шатны шүүх талуудын тайлбар болон шинжээчийн 2024 оны 04 сарын 01-ний өдрийн  дүгнэлтээр “...эцэг эхийн хүүхдэдээ хандах хандлага, харилцан үйлчлэлийн судалгаагаар эцэг буюу Г.Гурванбаярт 3 давуу тал үүссэн, эх буюу *******д давуу тал үүсээгүй байдал тогтоогдсон” гэх, Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын 4 дүгээр багийн Засаг даргын тодорхойлолт, Дархан сумын 30 дугаар цэцэрлэгийн тодорхойлолт зэргээр охин ******* нь 2023 оны 01 дүгээр сараас хойш эцэг Г.Гурванбаярын асрамжинд одоог хүртэл байж, Дархан сумын 30 дугаар цэцэрлэгт суралцаж байгаа зэрэг нөхцөл байдлыг харгалзан охин *******г эцэг Г.Гурванбаярын асрамжинд үлдээж шийдвэрлэсэн нь учир дутагдалтай болжээ.

   8.1  Монгол улсын Үндсэн хуулийн  16 дугаар зүйлийн 16.11-т “...Гэр бүл, эх нялхас, хүүхдийн ашиг сонирхлыг төр хамгаална” гэж, Гэр бүлийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.4-т “Гэр бүл, эх нялхас, хүүхдийн ашиг сонирхлыг төр хамгаална”, гэж, 5 дугаар зүйлийн 5.1-д “Шүүх нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу гэр бүлийн эрхийг хамгаална” гэж тус тус заасан.

   Дээрх хуулийн зохицуулалтаас үзвэл шүүх гэр бүлийн холбогдолтой хэрэг маргааныг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хөндлөнгийн байх бус идэвхтэй байх зарчимыг баримтлан шаардлагатай нотлох баримтыг бүрдүүлэх бүхий л боломжийг зохигчдод олгож, энэ талаар тайлбарлан сануулах үүрэгтэй байна.

   8.2 Хэрэгт авагдсан баримтыг судлан үзвэл эцэг эхийн хувийн байдал тогтоогдоогүй, гэрлэгчид бие биенийхээ ёс зүй, хүмүүжил, зан харьцааны талаар тайлбар гаргаснаас өөр баримтгүй, гэрлэгчид хаана амьдарч, ямар ажил хөдөлмөр эрхэлдэг, хэдий хэмжээний орлого олдог, бусадтай гэр бүлийн харилцаатай болсон эсэх, эцэг эхийн хэн аль алинынх нь биеийн болоод сэтгэцийн эрүүл мэндийн байдал, ажил хөдөлмөр эрхэлж байсан бол байгууллага, хамт олон нь хэрхэн дүгнэдэг зэрэг хүүхдийн асрамж тогтооход ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлууд тодорхойгүй, шүүх энэ талаар тодруулаагүй байна.

   Түүнчлэн хүүхдийн насны байдал, халамж анхаарал шаардагдах онцлог нөхцөл байгаа эсэх, эцэг эхийн оршин сууж байгаа газрын нөхцөл байдлыг тодруулаагүй, энэ талаар баримт хэрэгт авагдаагүй байна.

   Дээрх байдлаар шүүх нотолгооны зүйлийг тодруулаагүй, нотлох баримт бүрдүүлэхийг сануулаагүй, хэрэгт ач холбогдол бүхий нөхцөл байдал тодорхой бус байгаа нь хэргийг шийдвэрлэх боломжгүй, шүүхийн шийдвэр үндэслэл бүхий байх зарчимд нийцээгүй гэж үзнэ.

   Зохигчид шаардлага ба татгалзлаа өөрсдөө нотлох үүрэгтэй хэдий ч тухайн эрх зүйн маргааны хувьд шүүх шаардлагатай гэж үзвэл хуульд заасан арга хэмжээг авах, нотлох баримт бүрдүүлэх ажиллагааг хангах үүрэгтэй бөгөөд энэ үүргээ биелүүлээгүй нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна.

   9.Тус шүүхийн шүүгчийн 2024 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 135/ШЗ2024/000789 дугаар захирамжаар Дархан-Уул аймгийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил хамгааллын газрыг шинжээчээр томилжээ. /хх-ийн 53-55/

   Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.2-т “Шинжилгээ хийлгэх эрх бүхий этгээд энэ хуулийн 8.2-т заасан этгээдэд шинжилгээ хийлгэх санал тавьж, хувийн баримт бичиг, тусгай мэдлэг, мэргэжил, чадварыг нотолсон баримт бичиг, шинжилгээ хийж, дүгнэлт гаргахаас татгалзах үндэслэл, шинжээчээр ажиллахыг зөвшөөрч байгаа эсэхийг урьдчилан тодруулж, баримтжуулна” гэж, 10.3-т “Энэ хуулийн 10.2-т заасан үйл ажиллагааг явуулсны дараа шинжилгээ хийлгэх шийдвэр гаргаж, энэ хуулийн 8.2.1, 8.2.2, 8.2.3-т заасан этгээдэд, мэргэжлийн байгууллагын удирдлага, эсхүл төлөөлөх эрх бүхий этгээдэд шинжилгээ хийлгэх шийдвэрийг гардуулан өгч, эрх, үүрэг, хариуцлагыг урьдчилан сануулж, гарын үсэг зуруулна.” гэж тус тус заасан.

   Хуулийн зохицуулалтаар шүүх шинжээчийг томилсон бол тогтоол, захирамж болон холбогдох баримтыг шүүхийн шинжилгээний байгууллагад хүргүүлж, томилогдсон шинжээчид эрх үүргийг тайлбарлан өгч, дүгнэлт гаргахаас татгалзах буюу зайлсхийх, эсхүл санаатайгаар худал дүгнэлт гаргавал түүнд хүлээлгэх хариуцлагыг урьдчилан сануулж, гарын үсэг зуруулсан байхыг зохицуулсан байна.

   Анхан шатны шүүх Дархан-Уул аймгийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил хамгааллын газрыг шинжээчээр томилсон бөгөөд тус газрын ямар албан тушаалтны гаргасан шийдвэрийн дагуу хүүхдийн эрхийн улсын байцаагч, ахлах мэргэжилтэн К.Рина, хууль эрх зүй хамтын ажиллагаа хариуцсан мэргэжилтэн Б.Тунгалаг, сэтгэл зүйч Н.Цэрэндулам нарыг шинжээчээр томилсон нь тодорхойгүй, улмаар томилогдсон шинжээчид эрх үүргийг тайлбарлан өгч, дүгнэлт гаргахаас татгалзах буюу зайлсхийх, эсхүл санаатайгаар худал дүгнэлт гаргавал түүнд хүлээлгэх хариуцлагыг урьдчилан сануулж, гарын үсэг зуруулсан байхыг зохицуулсан хуулийн шаардлагыг хангаагүй байна.

   Тодруулбал, Дархан-Уул аймгийн Хүүхэд, гэр бүлийн хөгжил хамгааллын газраас ирүүлсэн шинжээчийн дүгнэлт нь дээрх хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй, хуульд заасан журмыг зөрчиж авагдсан нотлох баримт гэж үзэх ба  шүүх хуульд заасан журмыг зөрчиж авагдсан нотлох баримтыг шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгож байгаа нь шүүхийн шийдвэр хууль ёсны байх хуулийн шаардлага хангаагүй гэж үзнэ. 

Иймд нэхэмжлэгч *******гийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1 дэх хэсгийн 167.1.5, 168 дугаар зүйлийн  168.1.7-д заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ  нь:

1.Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн2024 оны  04 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 135/ШШ2024/00521 дүгээр шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.          

            2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4-т зааснаар нэхэмжлэгчийн давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 70200 төгрөгийг Төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалын агуулгыг танилцуулан сонсгож 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүрэгтэй, энэ үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

   4.Иргэний хэрэг  шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай  хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар зүйлийн 172.2-т зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй  хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч  магадлалыг гардан авсан эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэйг мэдэгдсүгэй.  

 

        ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                    Я.ТУУЛ                                                         

                                            ШҮҮГЧИД                                     Х.БАЙГАЛМАА            

                                                                                                        Г.МЯГМАРСҮРЭН