Ц.Б-ийн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч

   Г.З-д холбогдох иргэний

хэргийн тухай

 

О аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Б.Б даргалж, Б аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Л.Х, шүүгч С.У нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн 107 дугаар танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

О аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн 142/ШШ20234/00367 дугаар шийдвэртэй,

Нэхэмжлэгч: Ц.Б-ийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Г.З-д холбогдох,

Хүүхдийн тэтгэлэг төлөхөөс бүхэлд нь чөлөөлүүлэх, төлөөгүй үлдэгдэл 1.979.833 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлагатай иргэний хэргийг,

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Н-ийн шүүхэд гаргасан давж заалдсан гомдлыг үндэслэн 2024 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч С.Уийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: хариуцагчийн өмгөөлөгч Д.О, нарийн бичгийн дарга Г.О нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч Ц.Б шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 90 дүгээр зүйлийн 90.7 дахь хэсэгт заасан заалтыг үндэслэн О аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020-04-13-ны өдрийн 142/ШШ2020/00514 дугаартай шийдвэрийн дагуу төлбөр авагч Г.З-д 2013-05-31-ний өдөр төрсөн охин Б.И, хүү Б.Д нарыг тэжээн тэтгэх тэтгэлгийг хөдөлмөрийн чадвар алдсан хугацааны турш бүхэлд нөхөн төлөхөөс чөлөөлүүлэх зайлшгүй шаардлагатай байна. Би 2016 оноос хойш барилга дээр цахилгаанчинаар ажиллаж байхад 2018 оноос хойш 2 бөөр хоёулаа өвдөж заримдаа нуруу татдаг байсан. Ингээд 2023 оны 3-р сараас эхлээд эмчийн хяналтанд орж эмчилгээ хийлгэж явсаар дээрдсэн зүйлгүй бөөрний архаг дутагдалд орж улмаар хөдөлмөрийн чадвараа 70% алдсан. Би сар бүр хүүхдүүддээ тэтгэлэгээ төлөөд явж байсан боловч 2023 оны 3 дугаар сараас хойш огт ажил хийгээгүй ямар нэгэн орлого байхгүй байсан боловч 3,4,5-р саруудад ах дүү нарын эмчилгээндээ зарцуул гэж өгсөн мөнгийг өгсөн. Би 2023 оны 10-р сард бөөр орлуулах бөөрний аппаратад орох урьдчилсан бэлтгэл болох судсанд гуурсан аппарат суулгуулсан.Би ойролцоогоор сард 500.000 гаруй мянган төгрөгийн эм тариа хэрэглэж байгаа бөгөөд надад хөдөлмөрийн чадвараа 70% алдсан 550.000 төгрөг тогтоогдсон.Энэ мөнгө маань ч эм тариандаа хүрнхгүй байгаа болно. Иймд О аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020-04-13-ны өдрийн 142/ШШ2020/00514 дугаартай шийдвэрээр 2013-05-31-нд төрсөн охин Б.И, хүү Б.Д нарт төлж байгаа тэтгэлгийг ШШГТХ-ийн 90-р зүйлийн 90.7-д заасан үндэслэлээр хөдөлмөрийн чадвараа алдсан хугацаанд бүхэлд нь нөхөн төлөхөөс чөлөөлж,төлөөгүй үлдэгдэд 1.979.833 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч Г.З- шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: Ц.Б нь өөрийн 3 хүүхдэдээ үндсэн хуулиа заасан үүргийнхээ хувьд тэжээн тэтгэх, сурч боловсроход нь дэмжлэг үзүүлж монгол орондоо хэрэгтэй ирээдүйн иргэн болгох журамт үүрэгтэй. Гэтэл өөрийн өвчнөөр дамилдуулж үр хүүхдүүдээ ад үзэж таван төгрөг өгөхөөс зайлсхийж байгаад үнэхээр гомдолтой бас харамсалтай байна. Би түүний шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа тул хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү. Хариуцагч Г.З- би өнөөдрийг хүртэл цаашид ч үр хүүхдүүдийнхээ төлөө үхэх хүртэл бүхий л зүйлээ зарцуулсаар ирсэн. Зарцуулах ч болно. Гэтэл эцэг Ц.Б нь бусадтай нийлж үр хүүхдүүдээ өнчрүүлж орхиод, одоо тэр эхнэртэйгээ 3 хүүхэдтэй болоод амьдраад явж байгаа. Түүний эхнэр нь гэх эмэгтэй намайг ШШГГ-т таарч уулзаад маш муухай хэл амаар доромжилж, ямар эмэгтэй хүний шинжгүй хэрүүл хийж дорд харилцаа гаргаж байсан. Бидний хүүхдүүд хүн биш тэрний хүүхдүүд хүн юм уу гэж бодохоор харилцаж үл хүндэлж үзсэн тул би хүүхдийн тэтгэлгээ зогсоохгүй үргэлжлүүлэн авах болно. Энэ хүн өөрөө чадна гэж эцэг болсон. Эцэг, эх хүн үр хүүхдийнхээ төлөө үхэн үхэтлээ нэг сэтгэлээр тэднийхээ сайн сайхны төлөө зүтгэх ёстой гэж би боддог. Иймд нэхэмжлэгч Ц.Б бидний дундаас төрсөн үрс эцгээрээ тэжээн тэтгүүлэх ёстой. Би одоогоор эрхэлсэн ажилгүй, өндөр настай аав, ээжтэйгээ хүүхдүүдээ хараад амьдарч байна. Манай аав харвалт өгч одоо асаргаанд байдаг. Бид тэднийгээ бүхий л байдлаар харж хандаж асарч хүүхдээ хүргэж хажуугаар нь хувиараа юм хийж амьдралаа залгуулж байна. Энэ хүний хүүхдэд өгч байгаа 1 сарын төлбөр хүүхэд бүрт хувцас авахад ч заримдаа хүрдэггүй. Одоо юмны үнэ өссөн хүүхдээ 4 улирлын хувцас хичээлийн хэрэгсэл, сургуулийн дугуйлан хичээлээс гадуурх ямар нэгэн сургалт дугуйланд хамруулах гэх зэрэг их олон зүйлд мөнгө хэрэг болдог. Гэтэл тэр болгоныг дан ганц би л хариуцаж ирсэн. Гэтэл ганц улирлын иж бүрэн хувцас ч авч өгч хүрэхгүй хэдэн төгрөг өгч байж өнөөдөр шүүхэд өгч хэл ам хэрүүл, тэмцэл өвчин зовлон ярьж байгаад түүний өмнөөс ичиж хүүхдүүдийнхээ эцэг гэж ийм ч байх гэж харамсаж байна. Иймд Ц.Б-ийн нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

О аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн 142/ШШ2023/00367 дугаар шийдвэрээр:

Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.3-т заасныг баримтлан хүүхдийн тэтгэлэгт төлөгдөөгүй 1 979 833 төгрөгийн 50 хувь буюу 989 917 төгрөгөөс нэхэмжлэгч Ц.Б- чөлөөлж, Гэр бүлийн тухай хуулийн 35 дугаар зүйлийн 35.1.-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгч Ц.Б-ийн 2023 оны 03 дугаар сараас хойш охин Б.И, хүү Б.Д нарыг 18 нас хүртэлх хугацаанд төлөх хүүхдийн тэтгэлэг төлөхөөс чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Нямаа шүүхэд гаргасан давж заалдсан гомдолдоо:

Шүүх 2024-02-28-ны өдрийн иргэний шүүх хурлаараа Ц.Б-ийн нэхэмжлэлтэй Г.З-д хариуцагдах 2020-04-13-ны өдрийн О аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 00514 дугаартай шийдвэрээр хүүхдүүддээ төлж байгаа тэтгэлэгийг болон төлөгдөөгүй үлдэгдэл тооцоо болох 1.979.833 төгрөгийг бүхэлд нь нөхөн төлүүлэхээс чөлөөлүүлэх тухай шаардлагатай хэргийг хянан хэлэлцээд Гэр бүлийн тухай хуулийн 49-р зүйлийн 49.3-т заасан үндэслэлээр төлөгдөөгүй хуримтлагдсан 1.979.833 төгрөгийн 50% болох 989.917 төгрөгөөс чөлөөлж,хөдөлмөрийн чадвараа 70% алдсан нь бүрэн хөдөлмөрийн чадваргүй болоогүй байна гэсэн дүгнэлтийг хийж тэр шаардлагыг нь бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болголоо.Шүүхийн хийсэн дээрх дүгнэлтүүдийг дараах үндэслэлүүдээр үгүйсгэж байна. Үүнд: 1.Хөдөлмөрийн тухай/Шинэчилсэн найруулгын/125-р зүйлийн 125.1.1-д: үйлдвэрийн осол хурц хордлого, мэргэжлээс шалтгаалах өвчний улмаас хөдөлмөрийн чадвараа 70 ба түүнээс дээш хувиар алдсан бол 18 дахинп-сарын цалинтай нь тэнцэх хэмжээний нөхөн төлбөрийг олгохоор хуульчилжээ.Хуулийн энэхүү заалтаас харахад 70% гэдэг нь хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдсан гэсэн үг болох нь харагдаж байна.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 114-р зүйлд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг ажилд авах тухай зохицуулалт байгаа ч 70 ба түүнээс дээш хувиар хөдөлмөрийн чадвараа алдсан бол ажилд авах тухай зохицуулалт байхгүй байгаа болно. 2. Гэр бүлийн тухай хуулийн 49-р зүйлийн 49.3-т: Тэтгэлэг төлөгч хөдөлмөрийн чадваргүй болсон тохиолдолд тухайн хугацааны тэтгэлэгийн хэсгийг буюу бүхэлд нь нөхөн төлүүлэхээс шүүх чөлөөлж болно" гэжээ.Нэхэмжлэгч 2023 оны 03-р сараас хойш өвчлөөд өнөөдөр 70% хөдөлмөрийн чадвараа алдаж улмаар бие нь огт дээрдэхгүй аппаратанд ордог болсон болох нь хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баритуудаар нотлогдож байгаа болно. 3.Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай /Шинэчилсэн найруулга/-ын 90-р зүйлийн 90.7-д: "Төлбөр төлөгч хөдөлмөрийн чадваргүй болсон тохиолдолд тухайн хугацааны тэтгэлгийн хэсгийг,эсхүл бүхэлд нь нөхөн төлүүлэхээс чөлөөлүүлэх,хүсэлтээ шүүхэд гаргаж болно” гэжээ.Хуулийн дээрх заалтуудыг үндэслээд шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж эрхээ хэрэгжүүлэхийг хүссэн ч шүүх хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдаагүй байна гэсэн үндэслэлгүй дүгнэлтийг хийлээ.

Иймд:О аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024-02-28-ны өдрийн 142/ШШ2024/00367 дугаар шийдвэртэй хэргийг тал бүрээс нь нарийн хянан үзэж нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангасан өөрчлөлтийг шийдвэрт оруулж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Анхан шатны шүүхийн шийдвэр Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 116 дугаар зүйлийн 116.2. дахь хэсэгт зааснаар хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх тухай шаардлагыг хангаагүй байна.

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4. дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр хянав.

Нэхэмжлэгч Ц.Б нь хүүхдийн тэтгэлгийг хөдөлмөрийн чадвараа алдсан хугацаанд бүхэлд нь нөхөн төлөхөөс чөлөөлж, төлөөгүй үлдэгдэл 1.979.833 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан ба хариуцагч Г.З- шаардлагыг зөвшөөрөхгүй гэж маргажээ.

Хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар нэхэмжлэгч Ц.Б нь О аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 4 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 514 дүгээр шийдвэрээр 2013 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр төрсөн охин Б.И, хүү Б.Д нарыг 18 нас хүртэл тэжээн тэтгүүлэхээр шийдвэрлэсэн ба хүүхдийн тэтгэлгээ төлж байгаад 2023 оны 3 дугаар сараас төлөөгүй, хүүхдийн тэтгэлгийн 1.979.833 төгрөг төлөгдөөгүй хуримтлагдсан байна.

Нэхэмжлэгч Ц.Б нь 2018 оноос артерийн даралт ихэсдэг, бөөрний түүдгэнцэрийн архаг үрэвсэл өвчнөөр өвдөж эхэлсэн, 2022 онд бөөрний архаг дутагдал 3-р үе шатанд орсон, 2023 оны 3 дугаар сараас бөөрний архаг дутагдлын төгсгөлийн шатанд орж бөөр орлуулах гемодиализ эмчилгээнд орсон. 2023 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн Нийгмийн даатгалын хэлтсийн дэргэдэх Эмнэлэг хөдөлмөрийн магадлах комиссийн шийдвэрээр хөдөлмөрийн чадвар 70 хувь алдсан үндэслэлээр хөдөлмөрийн чадвар алдалт 3-35 заалтаар тогтоосон, тогтмол эмчийн хяналтанд байдаг зэрэг үйл баримт тогтоогджээ.

Шүүх нэхэмжлэгчийн дээрх нөхцөл байдлуудыг харгалзан Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.3. дахь хэсэгт зааснаар хүүхдийн тэтгэлэгт төлөөгүй үлдэгдэл 1.979.833 төгрөгийн 50 хувь буюу 989.917 төгрөгийг төлөхөөс чөлөөлж, хүүхдийн тэтгэлэг төлөхөөс бүхэлд нь чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байна. Гэр бүлийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1.-д “хүүхэд төрснөөр эцэг, эх, хүүхдийн хооронд эрх үүрэг үүснэ”, 26 дугаар зүйлийн 26.1.-д “Эцэг, эх, хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд тэгш эрх эдэлж адил үүрэг хүлээнэ”, 38 дугаар зүйлийн 38.1.-д “Эцэг эх нь насанд хүрээгүй болон насанд хүрсэн боловч хөдөлмөрийн чадваргүй хүүхдээ тэжээн тэтгэх үүрэгтэй гэж зааснаар нэхэмжлэгч Ц.Б- үр хүүхдээ тэжээн тэтгэх үүргээс чөлөөлөх боломжгүй тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй, Гэр бүлийн тухай хуульд нийцжээ.

Харин давж заалдах шатны шүүхээс “Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 90 дүгээр зүйлийн 90.7 дахь хэсэгт “Төлбөр төлөгч хөдөлмөрийн чадваргүй болсон тохиолдолд тухайн хугацааны тэтгэлгийн хэсгийг, эсхүл бүхэлд нь нөхөн төлүүлэхээс чөлөөлүүлэх хүсэлтээ шүүхэд гаргаж болно”, Гэр бүлийн тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.3 дахь хэсэгт  “Тэтгэлэг төлөгч хөдөлмөрийн чадваргүй болсон тохиолдолд тухайн хугацааны тэтгэлгийн хэсгийг буюу бүхэлд нь нөхөн төлүүлэхээс чөлөөлж болно” гэж зааснаар нэхэмжлэгч Ц.Б-ийн биеийн эрүүл мэндийн байдал, гемодиализ аппаратанд ордог, хөдөлмөрийн чадвар 70 хувь алдсан, группын мөнгөөр амьдарч байгаа, хөдөлмөр эрхлэх чадваргүй болсон байдлыг харгалзан мөн энэ үндэслэлээр давж заалдсан гомдол гаргасан нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Н-ийн гомдол нотлох баримтуудаар тогтоогдсон байх тул давж заалдсан гомдлын зарим хэсгийг хүлээн авч хүүхдийн тэтгэлэгт төлөөгүй хуримтлагдсан 1.979.833 төгрөгөөс бүхэлд нь чөлөөлж шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2. дахь хэсэгт заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.О аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн 142/ШШ2023/00367 дугаар шийдвэрийн 1 дүгээр заалтын “...50 хувь буюу 989.917 төгрөгөөс чөлөөлсүгэй...” гэснийг “...1.979.833 төгрөг төлөхөөс чөлөөлсүгэй...” гэсэн өөрчлөлт оруулж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 58 дугаар зүйлийн 58.3.-т зааснаар нэхэмжлэгч Ц.Б- давж заалдах гомдол гаргахдаа төлөх улсын тэмдэгтийн хураамж 98.508 төгрөг төлөхөөс чөлөөлсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5., 172 дугаар зүйлийн 172.2.-т зааснаар шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж үзвэл зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч, гуравдагч этгээд магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4., 119.7.-д зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг мэдэгдсүгэй.