2024 11 15 210/МА2024/01985

 

 

******* ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Цогтсайхан даргалж, шүүгч Э.Золзаяа, М.Баясгалан нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 08 дугаар сарын 23-ны өдрийн 181/ШШ2024/03084 дугаар шийдвэртэй

Нэхэмжлэгч: ******* ХХК

Хариуцагч: ******* ХХК

Нэхэмжлэлийн шаардлага: 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэлх хугацаанд Чингэлтэй дүүрэг, ******* хороо, ******* гудамж-*******, ******* хаягт орших 5,280 м.кв талбай бүхий 4 давхар үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашигласны төлбөрт 3,922,723,200 төгрөг гаргуулах,

барилгад үлдээсэн өөрсдийн өмчлөлийн эд хөрөнгө, шилэн хана, хаалтууд, партишн /partition/, суурилуулсан тавилга, тавиур, эйркондишн /air conditioner/ зэргийг /үүгээр хязгаарлагдахгүй/ салган авч барилгыг бүрэн чөлөөлөхийг, мөн талуудын 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр үйлдсэн актад тодорхойлсон эд хөрөнгийн биет байдлын доголдол буюу барилгад учруулсан эвдрэл, гэмтлийг засварлах, мөн тус барилгыг хүлээлцэх ажиллагааны хүрээнд хийхээр тохиролцсон актад дурдсан зүйлс /ажил/-ийг хийж гүйцэтгэж /үүгээр хязгаарлагдахгүй/ барилгыг хэвийн байдалд нь буцаан оруулж, бүрэн бүтэн байдлаар буюу зохих ёсоор хүлээлгэн өгөхийг даалгах тухай иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн шүүгч М.Баясгалан илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ******* /цахим/, *******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч *******, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч /цахим/, , хариуцагчийн өмгөөлөгч , , шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Халиунаа нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэлийн шаардлага, үндэслэлийн агуулга:

1.1 ******* ХХК нь 2007 оноос өөрийн өмчлөлийн, Чингэлтэй дүүрэг, ******* хороо, ******* гудамж-47 дугаар хаягт орших, эрхийн улсын бүртгэлийн Ү- дугаарт бүртгэгдсэн, 5,280 м.кв талбай бүхий 4 давхар үл хөдлөх эд хөрөнгийг ХХК-д гэрээний үндсэн дээр түрээслүүлж ирсэн. ******* ХХК болон ХХК-ийн хооронд байгуулсан 2007 оны болон 2010 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн түрээсийн гэрээ нь хэдэн удаа сунгагдсаны эцэст 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болж дуусгавар болсон. Ийнхүү гэрээний хугацаа дуусгавар болохоос өмнө бидний зүгээс компанийн үйл ажиллагаа, өмч хөрөнгийн ашиглалтыг сайжруулах зорилгоор авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй арга хэмжээтэй холбоотойгоор тус компанитай байгуулсан түрээсийн гэрээг цаашид энэ хэвээр үргэлжлүүлэн сунгах боломжгүйд хүрч буй талаар албан бичгээр мэдэгдсэн.

1.1.1 ******* ХХК нь үл хөдлөх эд хөрөнгөд 2007 онд капитал завсар хийж байх үед ******* ХХК-ийн зүгээс түрээслэх саналыг анх гаргасан. Улмаар засварын ажил дуусан, барилга байгууламжийг түрээслүүлэх гэрээ хэлэлцээрийг байгуулах болоход ******* ХХК нь гэрээг тус компанийн хамаарал бүхий этгээд болох үл хөдлөх хөрөнгийн үйлчилгээ үзүүлэх зорилгоор үүсгэн байгуулагдаад байсан хөрөнгийн менежментийн ХХК-ийг оролцуулан байгуулах хүсэлтийг гаргасан. ******* ХХК нь түрээсийн зүйлийн жинхэнэ эзэмшигч, ашиглагч нь ******* ХХК болохыг анхнаасаа мэдэж байсан. Ингэхдээ ХХК нь тус компанийн хувьцаа эзэмшигч, хамааралтай этгээдийн хувиар л тус компанийг төлөөлөн бидэнтэй түрээсийн харилцаанд орж байгаа гэдэг ойлголттой байснаас бус бидний хоорондын гэрээгээр тохиролцож тогтоосон түрээсийн төлбөрийг 2 дахин нэмэгдүүлж цааш нь түрээслүүлж байгаа талаар огтхон ч мэдээгүй байсан. Бидний зүгээс дамжуулан түрээслүүлэх зөвшөөрлийг олгоогүй.

1.1.2 Үндсэн гэрээ дуусгавар болсон хэдий ч байрыг зохих ёсоор чөлөөлж хүлээлгэн өгөөгүй, харин уг барилга байгууламжийг үргэлжлүүлэн эзэмшин ашигласнаар ******* ХХК нь ******* ХХК-тай эрх зүйн харилцаанд шууд орсон гэж үзэх үндэслэлтэй. Ингэснээр түрээсийн төлбөрийг төлөх, түүний үнэлгээ, төлөх нөхцөл журмыг тохиролцон тогтоохтой аливаа эрх үүрэг болон холбогдох бусад асуудлуудаар шийдвэр гаргах эрх хэмжээ ******* ХХК-д нэгэнт шилжсэн. Тиймээс энэ хугацаанд тооцогдох түрээсийн төлбөрийг ******* ХХК-д хариуцан төлөх үүрэг мөн тус компанид үүссэн.

1.1.3 ХХК-тай байгуулсан Дамжуулан түрээслэх гэрээ-ний дагуу ******* ХХК-ийн хүсэл зоригийн илэрхийлэл болох хүлээн зөвшөөрч төлж ирсэн үнэ /нэг м.кв талбайг 33,000 төгрөг/-ээр тооцож, харин барилгыг бүхэлд нь түрээслүүлсэн тул нийт талбай 5,280 м.кв-аар тооцон тодорхойлсон.

Иймд 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд Чингэлтэй дүүрэг, ******* хороо, ******* гудамж-*******, ******* дугаар хаягт байрлах, 5,280 м.кв талбай бүхий 4 давхар үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашигласны төлбөрт 3,922,723,200 төгрөг /НӨАТ орсон/-ийг гаргуулна.

1.2 2007 онд бид байрыг капитал засвар хийж хүлээлгэн өгсөн. ******* ХХК нь өөр байр руу нүүж барилгыг хүлээн авах болсонтой холбогдуулан бид байранд нэвтэрч орж танилцахад байрыг ашиглаж байх хугацаанд ******* ХХК нь өөрийн үйл ажиллагаандаа зориулан /бидний зөвшөөрөлгүйгээр/ өрөө, тасалгаа гаргаж байрны дотоод зохион байгуулалтад их хэмжээний өөрчлөлт оруулсан байсан. Тухайн үед ******* ХХК-ийн зүгээс барилгын бүрэн бүтэн байдлыг хангасан байдлаар /ердийн элэгдэл хорогдлоос давсан эвдрэл, гэмтэл учирсан бол түүнийг арилгаж/ хүлээлгэн өгөх, түүнчлэн барилгад хийсэн өөрчлөлт, тавилга эд зүйлсийг тодорхой хугацааны дотор нүүлгэн авч байрыг бүрэн чөлөөлөх шаардлагыг ******* ХХК-д тавьж байсан. Тодруулбал, бидний зүгээс байрыг зохих ёсоор хүлээлгэн өгөх тохиолдолд байрыг хүлээн авна гэсэн шаардлага тавьж байсан ч дулаан эрчим хүчээр хангах шаардлагатай хүйтний улирал эхэлсэн тул өмч хөрөнгөө өөрсдийн эзэмшилд авах нь нэн тэргүүний шаардлагатай асуудал байсан.

1.2.1 Байрны үл хөдлөх хөрөнгийн албан татвар, газрын төлбөр, байрны ашиглалтын зардал, ажилчдын цалин зэрэг үйл ажиллагааны зардал мөнгийг манай компани арай хийн төлж байгаа санхүүгийн хүндрэл бэрхшээлтэй нөхцөл байдалд өөрсдийн зардлаар ******* ХХК-ийн үлдээсэн эд хөрөнгө, шилэн хана, хаалтууд, партишн (раrtition), суурилуулсан тавилга, тавиур, эйркондишн (air conditioner) зэргийг буулгах, ачих тээвэрлэх, мөн байрыг хэвийн байдалд оруулахад шаардлагатай хөрөнгө мөнгийг гаргах боломжгүй байна. Мөн барилгад үлдээсэн эд хөрөнгийн нэлээдгүй хэсэг нь салгах боломжтой үнэ бүхий бусдын эд хөрөнгө тул ******* ХХК-ийг оролцуулахгүйгээр эд зүйлсийг гаргаж байрыг чөлөөлөх боломжгүй бөгөөд бусдын эд зүйлсийг үрэгдүүлсэн гэх хариуцлагад унах эрсдэл бий гэж үзэж байна.

1.2.2 Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.3, 289.1.4, 289.1.5 дахь хэсэгт тус тус заасны дагуу түрээсэлж буй барилга байгууламжийг бүрэн хэмжээнд, хуулиар тогтоосон шаардлагад нийцсэн байдлаар хүлээлгэн өгсөн мөчөөс үүрэг дуусгавар болсон гэж үзнэ. Хуулиар хүлээсэн үүргээ ******* ХХК нь өнөөдрийг хүртэл биелүүлээгүй тул түрээсийн харилцаа бүрэн дуусгавар болоогүй гэж үзэх үндэслэлтэй. Энэ нь хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрийн эд хөрөнгө хүлээлцэх акт /эд хөрөнгийн доголдол, бүрэн бус байдлыг тодорхой дурдаж хоёр талаас баримтжуулсан баримт/, ******* ХХК-ийн албан шаардлагууд болон өнөөдрийг хүртэл байрыг бүрэн чөлөөлөөгүй болохыг нотлох фото зургуудаас тодорхой харагдах юм. Иймд барилгад үлдээсэн өөрсдийн өмчлөлийн үнэ бүхий эд хөрөнгө, шилэн хана, хаалтууд, партишн (раrtition), суурилуулсан тавилга, тавиур, эйркондишн (air conditioner) зэргээ авч байрыг бүрэн чөлөөлөхөөс гадна, байрыг хэвийн байдалд нь буцаан оруулж зохих ёсоор хүлээлгэн өгч ******* ХХК-ийг цаашид үйл ажиллагаа явуулах боломжийг бүрдүүлэх хүртэл түрээсийн харилцаа дуусгавар болсон гэж үзэх боломжгүй байна.

Иймд ******* ХХК нь тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгөд үлдээсэн өөрсдийн өмчлөлийн эд хөрөнгө, шилэн хана, хаалтууд, партишн (раrtition), суурилуулсан тавилга, тавиур, эйркондишн (аir conditioner) зэргийг (гэхдээ үүгээр хязгаарлагдахгүй) салган авч барилгыг бүрэн чөлөөлөхийг, мөн талуудын 2019 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдөр үйлдсэн актанд тодорхойлсон эд хөрөнгийн биет байдлын доголдол буюу барилгад учруулсан эвдрэл, гэмтлийг засварлах, мөн тус барилгыг хүлээлцэх ажиллагааны хүрээнд хийхээр тохиролцсон актад дурдсан зүйлс (ажил)-ийг хийж гүйцэтгэж (гэвч үүгээр хязгаарлагдахгүй) барилгыг хэвийн байдалд нь буцаан оруулж, бүрэн бүтэн байдлаар буюу зохих ёсоор хүлээлгэн өгөхийг даалгаж өгнө үү гэжээ.

2. Хариуцагчийн тайлбар, татгалзлын агуулга:

2.1 Манай байгууллага нь 2008 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдөр ХХК-тай НКП-МК-08-01-04 тоот Түрээсийн гэрээ-г байгуулан, Чингэлтэй дүүрэг, ******* хороо, ******* гудамж, *******, *******-д байрлах оффис, үйлчилгээний зориулалттай, 4 давхар барилга буюу 3,666.17 м.кв талбайг оффисын зориулалтаар түрээслэхээр, түрээслүүлэгч ХХК түрээсийн байрыг түрээсийн гэрээнд заасан нөхцөлөөр эзэмшүүлэн, ашиглуулахаар харилцан тохиролцож түрээсэлж, гэрээнд заасан үүргээ биелүүлж түрээсийн төлбөрийг цаг тухай бүр нь гэрээнд заасан хугацаанд төлсөөр ирсэн. ******* ХХК нь ******* ХХК-ийн эрх, хуулиар хамгаалагдсан ашиг сонирхолд хохирол учруулсан, гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй, эсхүл зохих ёсоор биелүүлээгүй гэх зүйл байхгүй.

2.2 Дамжуулан түрээслүүлэх харилцааны хувьд Иргэний хуулийн 323 дугаар зүйлийн 323.1 дэх хэсэг болон ******* ХХК, ХХК-ийн хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээнд нийцсэн. Ийнхүү компанийн зүгээс хууль болон гэрээнд нийцсэн дамжуулан түрээслэх гэрээний дагуу ХХК-ийн өмнө үүрэг хүлээж ирсэн болохоос биш барилгын өмчлөгч ******* ХХК-ийн өмнө хүлээсэн аливаа хариуцлага, гэрээний үүрэг байгаагүй. ******* ХХК нь ******* ХХК-тай түрээсийн гэрээ байгуулж байгаагүй, бидний дунд гэрээний харилцаа үүсээгүй.

2.3 ******* ХХК нь 2019 оны 0******* сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болгож түрээслүүлэгч ХХК-д байрыг буцаан хүлээлгэн өгсөн. Үүний дараа ******* ХХК болон ХХК-ууд нь 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр байрыг хүлээлцэж, акт үйлдсэн. Энэхүү актаас дүгнэхэд ХХК-ийн хувьд 2007 оноос хойш ******* ХХК-ийн түрээслэгч байсныхаа хувьд 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрөөр түрээсийн гэрээг дүгнэж, байрыг эцэслэн хүлээлцсэн. Эд хөрөнгө элэгдэж, хорогдсоны төлөө нэмэлт төлбөр төлөх эсэх нь эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний агуулгаас шалтгаалах бөгөөд энэ талаар талууд ямар нэгэн зүйл тохиролцоогүй. Хөлслөгч нь эд хөрөнгийг гэрээний дагуу ашигласан бол элэгдэл, хорогдолд ямар нэгэн төлбөр төлдөггүй. ******* ХХК-ийн хувьд ХХК-д байрыг ашиглуулсан тул талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээнд талуудын элэгдэл хорогдлыг зохицуулсан зохицуулалтын дагуу шийдвэрлэгдэх ёстой байна.

Түүнчлэн, байрыг хүлээлцэх хугацаа хүртэл ХХК нь ******* ХХК-ийн байрны харуул хамгаалалт, цахилгаан, дулаан зэрэг байрны ашиглалтын зардлуудыг төлж ирсэн. Маргаан бүхий хугацаанд буюу 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 06 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацаанд ******* ХХК нь ХХК-ийг байрнаас нүүлгэх, албадан гаргах зэрэг өмчлөгчийн хувиар ХХК-ийн ашиглалтыг дуусгавар болгоход чиглэсэн ямар нэгэн шаардлага, арга хэмжээ авч байгаагүй. Иймд байрны ашиглалттай холбоотой харилцаа нь манай компани бус, харин үндсэн түрээслүүлэгч ******* болон түрээслэгч ХХК нарын хооронд үүссэн гэдгийг тодорхой харуулж байна.

2.4 Байр ашигласан хугацааг 2019 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэл тооцсон нь үндэслэлгүй. Мөн 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэл гэж тооцож нэхэмжилсэн нь үндэслэлгүй. Иргэний хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.1, 12 дугаар зүйлийн 12.1, 13 дугаар зүйлийн 13.2 дахь хэсэгт зааснаар байрыг хүлээж авснаас хойш ******* ХХК нь барилгад өмчлөлийн эрхээ хэрэгжүүлэх бүрэн боломжтой тул 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрөөр тасалбар болгож байгаа нь үндэслэлгүй.

2.5 ******* ХХК дамжуулан түрээслэгч ХХК-тай нэг м.кв талбайг 33,000 төгрөгөөр тооцож гэрээ байгуулсан. Гэхдээ энэхүү хүсэл зоригийн илэрхийлэл нь ******* ХХК-д хамааралтай бус, зөвхөн гэрээ байгуулсан талууд болох ХХК болон ******* ХХК-уудын хүсэл зоригийн илэрхийлэл юм. Энэ үүднээсээ манай компанийн зүгээс барилга ашигласан нэг м.кв талбайг 33,000 төгрөгөөр тооцож нэхэмжлэгчид төлөх ямар ч үндэслэл болоод хүсэл зоригийн илэрхийлэл байхгүй. Учир нь ХХК болон ******* ХХК-уудын хооронд байгуулагдсан Түрээсийн гэрээ-ний 2 дугаар зүйлийн 2.1-д заасны дагуу нэг м.кв талбайн түрээсийн үнэ болох 33,000 төгрөгт сарын түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардал болон хөрөнгийн менежментийн зардал багтсан дүн байдаг. ******* болон ХХК-уудын хооронд байгуулсан гэрээгээр энэхүү хөрөнгийн менежментийн үйлчилгээний үнэ түрээсийн гэрээний дүнд ороогүй буюу ХХК хариуцахаар заасан. Иймд нэхэмжлэгчийн үндэслэж буй дүн болох нэг м.кв талбайг 33,000 төгрөгөөр тооцсон дүн бол манай компанийн ХХК-иас авсан хөрөнгийн менежментийн үйлчилгээний зардал багтсан дүн юм.

2.6 ******* ХХК-ийн ашиглаж байсан талбайн хэмжээ нь анх ХХК-тай байгуулсан түрээсийн гэрээнд тусгагдсан талбайн хэмжээ болох 3,666.17 м.кв талбай байсан бөгөөд энэ хэмжээнд огт өөрчлөлт орж байгаагүй. Түрээсийн гэрээний 1.11 болон 2.32-т түрээслэх талбайн нийт хэмжээг 3,666.17 м.кв байхаар харилцан тохиролцож, түрээсийн төлбөрийг тухайн талбайгаас тооцохоор гэрээнд тусгасан. Ийнхүү тохиролцох болсон шалтгааны хувьд талууд гэрээ байгуулах үедээ түрээсийн төлбөрийг тооцохдоо ашиггүй талбайг хассан дүнгээр тооцон төлөхөөр тохиролцсон учир нийт 3,666.17 м.кв талбайд үйл ажиллагаа явуулахаар тохиролцож, гэрээндээ тусгасан. Мөн ******* ХХК нь өнгөрсөн 10 гаруй жилийн хугацаанд барилгыг бүхэл хэмжээгээр тооцож, ХХК-аас төлбөрөө авч байсан. Гэтэл одоо ийнхүү ашигласан талбайн хэмжээг үндэслэлгүйгээр нэмж ******* ХХК-аас нэхэмжилж буй нь бодит байдалд нийцээгүй, үндэслэлгүй байна.

2.7 ******* ХХК барилгыг зохих ёсоор хүлээлгэн өгсөн бөгөөд одоо тус барилга ******* ХХК-ийн эзэмшилд байгаа. ******* ХХК нь энэхүү барилгаа гуравдагч этгээдэд түрээслүүлж буй талаарх баримт шүүхийн хавтаст хэрэгт авагдсан. Тиймээс нэгэнт өөрийнх нь эзэмшилд бүрэн шилжсэн барилгыг хүлээлгэн өгөхийг даалгах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан нь үндэслэлгүй. Иймд нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

3. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга:

3.1 Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1, 493 дугаар зүйлийн 493.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч ******* ХХК-иас 1,036,426,567.4 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч ******* ХХК-д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 2,886,296,632.6 төгрөгт холбогдох хэсэг болон барилгад үлдээсэн өөрсдийн өмчлөлийн эд хөрөнгө, шилэн хана, хаалтууд, партишн /partition/, суурилуулсан тавилга, тавиур, эйркондишн /air conditioner/ зэргийг /үүгээр хязгаарлагдахгүй/ салган авч барилгыг бүрэн чөлөөлөхийг, мөн талуудын 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр үйлдсэн актад тодорхойлсон эд хөрөнгийн биет байдлын доголдол буюу барилгад учруулсан эвдрэл, гэмтлийг засварлах, мөн тус барилгыг хүлээлцэх ажиллагааны хүрээнд хийхээр тохиролцсон актанд дурдсан зүйлс /ажил/-ийг хийж гүйцэтгэж /үүгээр хязгаарлагдахгүй/ барилгыг хэвийн байдалд нь буцаан оруулж, бүрэн бүтэн байдлаар буюу зохих ёсоор хүлээлгэн өгөхийг даалгах тухай шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 59 дүгээр зүйлийн 59.5, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2-т зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн нийт 19,841,766 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид 5,340,083 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгож шийдвэрлэсэн.

4. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлын агуулга:

4.1 Анхан шатны шүүх талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлж, хэрэглэх ёстой хуулийг хэрэглээгүй. Нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд үл хөдлөх эд хөрөнгө эзэмшиж ашигласан буюу төлбөр тооцох хугацаа, мөн тэрхүү төлбөрийн үнэлгээ, түүний тооцоолол, түрээслүүлэгчийн зүгээс гаргах эд хөрөнгийг хэвийн байдалд оруулан хүлээлгэн өгөхийг түрээслэгчээс шаардах эрхтэй эсэх зэрэг асуудлууд багтаж байгаа болно. Энэ тухайд анхан шатны шүүх ...талууд хоорондын харилцаа, түүнээс үүсэх эрх, үүрэг, хариуцлагын байдал, төлбөрийн тооцооллын асуудал маргаантай байна хэмээн маргааны зүйлийг зөв тодорхойлсон байх боловч тэрхүү эрх үүрэг, хариуцлага, төлбөрийн тооцооллын асуудлыг шийдвэрлэхдээ хууль зүйн болон бодит үндэслэлгүй шийдвэрлэсэн.

Шүүх барилгын талбайн хэмжээ болон түрээсийн үнийг хэрхэн тооцох нь зохистой талаар шүүх үнэлэлт дүгнэлт өгөлгүй, зөвхөн хариуцагчийн зөвшөөрсөн хэмжээ...-г буюу үнийг баримтлан шийдвэр гаргасан бол барилгын талбайн тухайд түрээсийн төлбөр тооцох талбайн зохистой хэмжээний талаар огтхон ч дүгнэлт хийсэнгүй. Харин дамжуулан түрээслэх харилцаа дуусгавар болсны дараагаар түрээслүүлэгч болон дамжуулан түрээслэгч нарын хооронд үүссэн харилцааны хүрээнд түрээслүүлэгчийн хөрөнгөө буцаан шаардах эрхийн хүрээнд гаргах хэвийн байдалд оруулан хүлээлгэн өгөх-ийг шаардах эрхтэй эсэх асуудлаар энэ нь буцаан шаардах шаардлагад хамаарахгүй гэж дүгнэсэн.

4.2 Түрээслүүлэгч нь барилгаа бүхэлд нь түрээслүүлж байсан ба түүний нийт талбай нь 5,280м.кв болох нь улсын бүртгэлийн гэрчилгээнээс тодорхой харагдана. Энэ тохиолдолд улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн мэдээлэл болох талбайн хэмжээг үнэн зөв гэж тооцно. Учир нь талбайн хэмжээ, түрээс тооцох талбайн хэмжээний талаар хариуцагч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хугацаанд маргаагүй. ' ХХК-тай байгуулсан түрээсийн гэрээ 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болж, дамжуулан түрээслүүлэх харилцаанаас ХХК гарснаар түрээслүүлэгч ******* ХХК болон дамжуулан түрээслэгч ******* ХХК-ийн хооронд түрээсийн харилцаа бодитойгоор үүссэн. Энэхүү харилцаанд түрээсийн төлбөрийн тооцох талбайн хэмжээг тогтоох эрх түрээслүүлэгчид түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулсан эсэхээс үл хамаарч бий гэж үзнэ. Иймд түрээслүүлэгч нь түрээсийн төлбөр тооцох талбайг үл хөдлөх хөрөнгийн нийт хэмжээгээр буюу 5,280 м.кв-аар тооцож төлбөрийг шаардсан. Нэхэмжлэгч нь Иргэний хуулийн 106, 295 болон 288 дугаар зүйлийн 288.2.2 дугаар зүйлд заасан шаардах эрхээ хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд хариуцагч дамжуулан түрээслэгчийн хувьд хөрөнгийг эзэмшиж, ашиглаж, үр шимийг хүртэж байсан тул үл хөдлөх эд хөрөнгийн бодит хэмжээгээр тооцоолж төлбөр төлөх нь шударга ёсонд нийцнэ.

4.3 Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг анхлан гаргахдаа түрээсийн зүйлийн тухайн орчны ижил төрлийн барилга байгууламжийн түрээсийн үнэ 1 м.кв тутамд 50,000 төгрөг байгаа гэж үзэж, улмаар барилгын нийт талбай 5,280 м.кв хэмжээгээр тооцсон. Гэхдээ уг үнийн үнэн магадтай, бодитой эсэхийг нотлох зорилгоор яг тухайн байршил орчинд байх барилга байгууламжуудын түрээсийн үнийн талаарх мэдээллийг цуглуулсан ба тэр дундаа хариуцагч ******* ХХК-д хөрөнгөө түрээсэлсэн, манай барилгын зэргэлдээ орших ижил зориулалтаар түрээслүүлсэн барилгын гэрээг олж авснаар бид үнийг харьцангуй өндрөөр тооцсон болохоо мэдсэн. Иймд тухайн орчинд, ижил зориулалтаар түрээслүүлж буй үл хөдлөх хөрөнгийн жишиг үнийг тогтоолгох зорилгоор хэд хэдэн хөрөнгийн үнэлгээний байгууллагад хандаж, үнэлгээ болон лавлагаа мэдээллийг авсны эцэст түрээсийн төлбөрийг 1 м.кв-ыг нь 33,000 төгрөгөөр тооцож, улмаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг оруулж 36,300 төгрөгөөр тооцон нэхэмжлэлийн үнийн дүнг тодорхойлсон.

Эд хөрөнгийн өмчлөгчийн хувьд түүнийг түрээслүүлэх үнийг тогтоох эрхтэй буюу гэрээ хэлцэл байгуулаагүй хэдий ч тэрхүү өөрийн хүсэл зоригт нийцсэн үнийг буюу манай тохиолдолд хөрөнгийн үнэлгээчдийн үнэлгээний дунджаар тооцож гаргасан 36,300 төгрөгөөр тооцож түрээсийн төлбөрийг шаардах эрх түрээслүүлэгчид бий гэж үзэж байна.

4.4 Хариуцагч нь түрээсээр ашиглаж байсан барилгыг 2019 оны 6 сард буюу хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явагдаж байхад орхиж явсан ба тэр үеэс эхлэн шүүхээр дамжуулан болон хувийн шугамаар барилгыг зохих ёсоор хүлээлгэн өгөх шаардлагыг удаа дараа гаргаж, хэд хэдэн удаа уулзалт хэлэлцээр хийсний эцэст 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр барилгыг хүлээлцсэн. Энэ үед акт үйлдсэн ба уг актад барилгад учирсан бүхий л эвдрэл гэмтлийг тоймлон зааж, үлдээсэн тавилга, эд хогшил, тоноглол, түрээслэгчийн өөрийн хэрэгцээ шаардлагад нийцүүлэн барилгад хийсэн засвар, засал зэргийг үлдээсэн байдлын талаар дурдаж баталгаажуулсан. Энэхүү актыг үйлдсэнээр түрээслүүлэгч нь эд хөрөнгөө хүлээн авч байгаа хэдий боловч ийнхүү акт үйлдсэн нь түрээслэгч ******* ХХК-ийг Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.4 дэх хэсэгт заасан байдлаар барилгыг эзэмшиж ашигласан, улмаар 289.1.5 дахь хэсэгт заасан бүрэн бүтэн буцааж өгөх үүргээ биелүүлсэн гэж үзэж хүлээн зөвшөөрч буй хэрэг огт биш. Тийм ч учраас энэхүү актын үйлдэж, барилгыг хүлээн авсан даруйдаа 2019 оны 09 дүгээр сарын 18, 2019 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрүүдийн албан шаардлага гэх мэтчилэн удаа дараагийн шаардлагаар барилгыг хэвийн байдалд оруулж засварлах, барилгаас өөрсдийн өмчлөлийн тавилга, эд хогшил, суурилуулсан тоноглол, хана, хаалт зэргийг нүүлгэж, барилгыг чөлөөлөхийг шаардаж ирсэн. Гэвч шүүх энэ нөхцөл байдалд хамаарах үйл баримт, нотлох баримтыг огтхон ч судлалгүй, харин ... тус актын ерөнхий байдал гэсэн хэсэгт дурдсан асуудал нь бодит байдлыг илтгэн тэмдэглэсэн явдал болох талаар хэн аль нь маргаагүй боловч үүгээр хариуцагчид аливаа үүрэг хүлээлгэсэн гэж шууд үзэхээргүй байна хэмээн дүгнэсэн илт үндэслэлгүй болсон.

4.5 Шүүх нэхэмжлэгч өөрийн өмчийн хөрөнгөө гуравдагч этгээдээс шаардах эрхээ Иргэний хуулийн 29******* зүйлийн 295.3 дахь хэсэгт заасан үндэслэлээр шаардах эрхтэй буюу тухайн харилцаанд хамаарахаар байна гэж дүгнэсэн ч хуулийн яг зүйл хэсэгт заасан эд хөрөнгийн доголдолтой холбоотой хариуцагчийн хүлээх үүрэг түрээслэгчид үүссэн эсэх талаар дүгнэлтийг хийгээгүй. Гэрээг байгуулсан эсэхээс үл хамаарч түрээсийн зүйлийг бодитойгоор эзэмшиж түрээслүүлэгчтэй шууд харилцах болсон үеэс төдийгүй 2008 оноос хойших бүхий л хугацаанд жинхэнэ түрээслэгч байсны хувьд Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.4, 289.1.5 дахь хэсэгт заасан үүрэг тус тус ******* ХХК-д үүссэн юм. Интерактив' ХХК-д барилгыг нэгээхэн хэсгийг түрээслүүлсэн харилцаа нь 2022 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрөөс эхэлж буй түрээсийн харилцаа болохыг, үүнээс өмнө барилгыг зориулалтын дагуу ашиглах буюу бусдад түрээслүүлэх боломжгүй байсаар ирсэн, тэр хугацаанаас өмнөх хугацаанд хамаарах төлбөрийг л шаардаж байгаа болохыг шүүх анзаарч ойлгосонгүй.

Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагаа 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн тооцож 2020 оны 09 дүгээр сарын 14-ний өдрийг хүртэлх 1 жил 9 сар, 14 хоногийн хугацааны түрээсийн төлбөр нэхэмжлэх байдлаар тодорхойлсон. Ийнхүү 2020 оны 09 дүгээр сарын 14-ний өдрийг хүртэл гэж тооцох болсон шалтгаан нөхцөл нь тэр өдөр хуралдсан шүүх хуралдаанд хариуцагчийн төлөөлөгч н.Өмөрбек барилгад үлдээсэн эд хогшил, тавилга сэлтийг устгаж болох, тэдгээр хөрөнгө Мобиком ХХК-д хэрэгцээгүй талаарх албан ёсоор мэдэгдсэн. Ийнхүү мэдэгдсэнээс хойших хугацааны төлбөрийг нэхэмжлээгүй, энэ үеэс эхэлж үлдээсэн зүйлсийг устгах эсэх нь нэхэмжлэгчийн мэдлийн хэрэг гэж үзсэн. Тэр ч үүднээс 2020 оны 9 сарыг хүртэл барилгыг бусдад түрээслүүлээгүй, харин энэхүү мэдэгдлийн дараанаас түрээслүүлэх боломжтой гэж үзсэнээр 2022 оны 6 сард уг барилгад анхны түрээслэгчийг оруулсан.

4.6 Түүнчлэн, барилгыг хэвийн ашиглалтад нь оруулж хүлээлгэн өгөхийг даалгах шаардлагыг 2020 оны 03 дугаар сарын 04-ний өдөр гаргасан ба эндээс хариуцагч нь энэ хугацааг хүртэл барилгыг суллаж, зориулалтын дагуу ашиглах боломжийг бүрдүүлээгүй гэдэг тодорхой харагдана. Нэхэмжлэгч нь 2021 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдрийн нэхэмжлэлийн ихэсгэн шаардлагадаа түрээсийн зүйлийг ашигласны тооцоог 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийг хүртэл тооцоолсон, тэрхүү тооцооллын бодит болон хууль зүйн үндэслэлийг маш дэлгэрэнгүй тайлбарлаж шүүхэд хүргүүлсэн. Маргалдагч талууд хөрөнгө хүлээлгэн өгөх ажлыг 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр гүйцэтгэж энэ тухай акт үйлдсэн хэдий ч энэ нь ******* ХХК-ийг барилгын бүрэн бүтэн байдлыг хангасан, анхны байдалд буцаан оруулсан байдалтайгаар хүлээлгэн өгсөн гэж үзэх үндэслэл болохгүй бөгөөд барилгыг хүлээн авч ийнхүү акт үйлдсэн зорилго нь барилга хүлээн авсан бодит байдлыг буюу эд хөрөнгийн доголдол бүрэн бус байдлыг тодорхой дурдаж баримтжуулсан үйл явдал болсон юм. Бид 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрөөр тасалбар болгож бид түрээсийн зүйлийн төлбөрийг хариуцагчаас шаардаж байгаа юм.

4.7 Мөн энэ маргаанд ******* ХХК болон ХХК-уудын хоорондоо байгуулж байсан түрээсийн гэрээний харилцаа хамааралгүй болох тухай гаргасан. Гэхдээ ХХК болон ******* ХХК-уудын хоорондоо байгуулсан гэрээнд заасан 1 м.кв-ын үнэ нь бидний нэхэмжлэлийг тооцож буй нэгж талбайн үнэтэй ойролцоо байгаа талаарх, энэ нь бидний үнэлгээ бодитой болохыг давхар нотолж буй талаарх тайлбарыг шүүхэд нэхэмжлэгч тал гаргаж ирсэн. Өөрөөр хэлбэл хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч талын өөрийн зардлаар 2 удаа хөрөнгийн үнэлгээчнээр үнэлгээ гаргуулсантай ойролцоо буюу хол зөрүүгүй байсан явдлыг тайлбарлаж үндэслэл болгодог. Түүнээс бусдаар хариуцагчаас ХХК-д төлдөг 120,000,000 төгрөгийг хүлээн зөвшөөрч байсан зүйлгүй. Хэрвээ шүүх ******* ХХК-ийн зүгээс ХХК-д төлж ирсэн төлбөр 120,000,000 төгрөгийг хэрэглэх ёстой гэвэл тэдгээрийн хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээнд заасан түрээсийн төлбөр тооцож байгаа талбайн хэмжээг 3,666 м.кв талбай байгаа байдлыг анхаарч, түүнд үнэлэлт дүгнэлт өгөх, энэ талаарх нэхэмжлэгчийн тайлбарыг мөн үнэлэх ёстой болно.

Гэтэл шүүх нэг үйл баримтын талаарх зохигчийн зөрүүтэй тайлбарууд, тэдгээрт холбогдох нотлох баримтуудыг харьцуулж судлалгүй, зохих ёсоор үнэлсэнгүй. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, Чингэлтэй дүүрэг, ******* хороо, ******* гудамж-******* хаягт орших 5,280 м.кв талбай бүхий 4 давхар үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашигласны төлбөрт 3,922,723,200 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж өгнө үү гэжээ.

5. Давж заалдах гомдолд гаргасан хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбарын агуулга:

5.1 ХХК нь манай компанид барилгыг бүхэлд нь дамжуулан түрээсэлж байсан ба үүнийг өөр этгээдэд хэсэгчлэн түрээсэлсэн зүйл байдаггүй. ХХК болон ******* ХХК-ийн түрээсийн гэрээний онцлог нь тус гэрээнд түрээсийн менежментийн үйлчилгээ давхар багтаж байсан юм. Энэ дамжуулан түрээслүүлэх харилцаа нь Иргэний хуулийн 323 дугаар зүйлийн 323.1 дэх хэсэгт нийцсэн гэдэг үйл баримт дээр талууд маргадаггүй. Тиймээс ******* ХХК нь дамжуулан түрээслэх харилцааны дагуу ХХК-ийн өмнө үүрэг хүлээж ирсэн болохоос биш барилгын өмчлөгч ******* ХХК-ийн өмнө хүлээсэн аливаа хариуцлага, гэрээний үүрэг байгаагүй. ******* ХХК болон ХХК-ийн хоорондын эрх зүйн харилцааг Иргэний хуульд заасан үндэслэлгүй хөрөнгөжих зохицуулалтаар тодорхойлсон нь хуульд нийцэж байх тул энэ талаар гаргасан нэхэмжпэгчийн гомдол үндэслэлгүй.

5.2 Байр ашигласан хугацааг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэл тооцох тухай нэхэмжлэгчийн гомдол үндэслэлгүй. Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.1 дэх зохицуулалт нь хөрөнгийг ашиглаагүй хугацааны төлбөр (үр шим)-ийг шаардах эрхийг нэхэмжлэгчид олгоогүй байна. ******* ХХК-ийн зүгээс барилгыг 2019 оны 0******* сарын 31-ний өдөр дамжуулан түрээслүүлэгч ХХК-д акт үйлдэн хүлээлгэн өгсөн. Өөрөөр хэлбэл энэ хугацаанаас хойш ******* ХХК тус барилгыг эзэмшиж ашиглаагүй буюу түүнээс ямар нэгэн үр шимийг олоогүй. Барилга хүлээлцэх акт нь 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрөөс эхлэн барилгын эзэмшил ******* ХХК-д бодитоор шилжсэнийг нотолно. Тиймээс барилгын бодит эзэмшил шилжсэн үе буюу 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр хүртэл байр ашигласны төлбөрийг төлүүлэхээр анхан шатны шүүх шийдвэрлэсэн ба үүн дээр ******* ХХК маргахгүй. Барилгад зарим эд зүйл үлдээсэн гэх үйл баримт нь тухайн барилгыг ашиглах нэхэмжлэгчийн эрхийг хязгаарлаагүй. ******* ХХК-ийн зүгээс ямар нэгэн хөрөнгийг ******* ХХК-ээс авах тухай шаардлага гаргаж байгаагүй, энэ талаар барилга хүлээлцэх актад ч дурдаагүй.

5.3 Барилга ашигласны төлбөрийн хэмжээг анхан шатны шүүх зөв тооцоолсон. 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш барилгыг ашигласны төлбөрийг өмнө байгуулагдаж байсан түрээсийн гэрээний үнээр тооцох бүрэн боломжтой. Үүнийг үгүйсгэсэн баримт хавтаст хэрэгт авагдаагүй. Үндсэн түрээсийн гэрээ буюу ******* ХХК болон ХХК-уудын хоорондын гэрээнд барилгын нэг сарын түрээсийг 91,650,000 төгрөг гэж заасан. Уг төлбөрийн хэмжээг 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл талууд мөрдсөн. Энэхүү үнийн дүнг талууд 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн гэрээндээ өөрчлөлт оруулах байдлаар шинэчлэн тогтоосон тул барилга ашиглалтын үнийг тодорхойлсон тухайн үеийн зах зээлийн үнэ гэж үзэх боломжтой. Дамжуулан түрээслэх гэрээ буюу ХХК болон ******* ХХК-ийн хоорондын гэрээнд түрээсийн нэг сарын төлбөрийг 120,983,610 төгрөг гэж заасан. Өмнө дурдсанчлан уг үнийн дүнд түрээсийн төлбөрөөс гадна хөрөнгийн менежментийн үйлчилгээний зардал багтсан. Уг үнийн дүн нь барилгыг сар бүр түрээсэлж олдог ******* ХХК-ийн орлогоос даруй 30 гаруй хувь өндөр боловч ******* ХХК 120,983,610 төгрөгөөр сарын төлбөрийг төлөхийг хүлээн зөвшөөрсөн. Анхан шатны шүүх ч уг хэмжээгээр байр ашигласны төлбөрийг тооцсон нь ******* ХХК-ийн эрх ашигт харин ч нийцтэй шийдвэр болсон. Үүнийг буруутгах хууль зүйн болон бодит үндэслэл аль аль нь байхгүй байна.

5.4 Барилгыг ******* ХХК бүтнээр нь ХХК-д түрээсэлж ХХК нь мөн адил түүнийг бүтнээр нь ******* ХХК-д дамжуулан түрээсэлж байсан. Шүүх дээр шийдвэрлэгдэж буй маргааны зүйл нь ч нэг бүтэн объектыг ашигласны төлбөрийн асуудал яригдаж байгаа. Тиймээс энэ тохиолдолд барилгыг бүхэлд нь түрээслэх үнийг харгалзан үзнэ. Анхан шатны шүүх ч энэ агуулгаар хэргийг шийдвэрлэсэн. ******* ХХК нь 5,280 м.кв нийт талбай бүхий барилгыг бүхлээр нь 91,650,000 төгрөгөөр ХХК-д түрээсэлж байсан.

******* ХХК-ийн гомдолд дурдагдсан нэг метр квадратын түрээсийн үнэ 33,000 төгрөг гэх тоо нь ХХК болон ******* ХХК нарын хооронд байгуулагдсан гэрээнд тусгагдсан. ******* ХХК ба ХХК нар 2007 онд анх гэрээ хийхдээ барилгын ашигтай талбайг ойролцоогоор 4,000 м.кв гэж гэрээнд тусгаж байсан. ******* ХХК нь дагалдах талбай (ашиггүй талбай)-г ашигтай талбайн түрээсийн хэмжээгээр тооцож нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй. Хөрөнгийн үнэлгээний компаниудаас ирсэн зах зээлийн үнэлгээ гэж авсан үнэлгээнүүд нь мөн л ашигтай талбайд зориулсан үнэлгээ юм.

5.5 Барилгыг хэвийн байдалд нь буцааж оруулж, бүрэн бүтэн байдлаар буюу зохих ёсоор хүлээлгэн өгөхийг даалгах шаардлагыг шүүх хэрэгсэхгүй болгосон нь үндэслэлтэй. Иргэний хуулийн 211 дүгээр зүйлийн 211.1, 236 дугаар зүйлийн 236.3 дахь хэсэгт зааснаар барилгыг түүний өмчлөгч ******* ХХК-д зохих ёсоор хүлээлгэн өгч түүнийгээ нотлох баримт бичгийг талууд үйлдсэн. Тиймээс хуульд заасан журмын дагуу барилгыг хүлээлгэж өгсөн тул түүнийг дахин хүлээлгэн өгөхийг шүүхээс даалгах боломжгүй. Барилгыг хүлээн авснаар ******* ХХК нь түүнийг гуравдагч этгээдэд түрээслэх үйл ажиллагааг явуулсан талаар анхан шатны шүүх үндэслэл бүхий дүгнэлт хийсэн.

Иймд нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдол үндэслэлгүй байх тул гомдлыг хангахгүй орхиж анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. Давж заалдах шатны шүүх гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянаад анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээв.

2. Нэхэмжлэгч ******* ХХК нь хариуцагч ******* ХХК-д холбогдуулан 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэлх хугацаанд Чингэлтэй дүүрэг, ******* хороо, ******* гудамж-*******, ******* дугаар хаягт байрлах, 5,280 м.кв талбай бүхий, 4 давхар үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашигласны төлбөрт 3,922,723,200 төгрөг гаргуулах, уг үл хөдлөх эд хөрөнгөд үлдээсэн хариуцагчийн өмчлөлийн эд хөрөнгө, шилэн хана, хаалтууд, партишн /partition/, суурилуулсан тавилга, тавиур, эйркондишн /air conditioner/ зэргийг /үүгээр хязгаарлагдахгүй/ салган авч барилгыг бүрэн чөлөөлөхийг, мөн талуудын 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр үйлдсэн актад тодорхойлсон эд хөрөнгийн биет байдлын доголдол буюу барилгад учруулсан эвдрэл, гэмтлийг засварлах, мөн тус барилгыг хүлээлцэх ажиллагааны хүрээнд хийхээр тохиролцсон актад дурдсан зүйлс /ажил/-ийг хийж гүйцэтгэж /үүгээр хязгаарлагдахгүй/ барилгыг хэвийн байдалд нь буцаан оруулж, бүрэн бүтэн байдлаар буюу зохих ёсоор хүлээлгэн өгөхийг даалгуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан.

2.1 Хариуцагч ******* ХХК нь нэхэмжлэлийн шаардлагаас 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр хүртэлх төлбөрийг ХХК-тай байгуулсан түрээсийн гэрээний дүнгээр буюу сарын 120,983,646 төгрөгөөр тооцож төлөхийг зөвшөөрч, үлдэх хэсгийг эс зөвшөөрч маргажээ.

3. Хэрэгт авагдсан нотлох баримт болон талуудын тайлбарыг үндэслэн анхан шатны шүүх дараах үйл баримтыг зөв тогтоосон байна.

3.1 ******* ХХК болон ХХК-ууд 2007 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр түрээсийн гэрээ байгуулсан. Гэрээгээр түрээслүүлэгч ******* ХХК нь Чингэлтэй дүүрэг, ******* хороо, ******* гудамж *******, *******-д байрлах оффис, үйлчилгээний зориулалттай, 4 давхар, нийт 4,000 м.кв талбай бүхий барилгыг 30,000 ам.доллараар, 3 жилийн хугацаатай ХХК-д түрээслүүлэх, түрээсийн төлбөрийн дүнд түрээсийн талбайн ашиглалтын зардал /дулааны болон цахилгаан эрчим хүч, цэвэр, бохир ус, цахилгаан шат, харуул хамгаалалт, холбоо, хог хаягдлын төлбөр.../ болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ороогүй байхаар заасан. /6хх 188-199/

3.2 Улмаар, 2010 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн түрээсийн гэрээгээр ******* ХХК болон ХХК-ууд дээрх барилгын сарын түрээсийн төлбөрийг 39,000 ам.доллар, 5 жилийн хугацаатайгаар түрээслүүлэхээр заасан. /1хх 8-13/ Мөн ******* ХХК болон ХХК-ийн хооронд 2010 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр байгуулсан Түрээсийн гэрээ-ний нэмэлт өөрчлөлтийн 2015 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн гэрээгээр гэрээний хугацааг 1 жилээр буюу 2016 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл /1хх 14/, 2016 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн 2 дугаар гэрээгээр гэрээний хугацааг 1 жилээр буюу 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл /1хх 15/, 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн 3 дугаар гэрээгээр гэрээний хугацааг 1 жилээр буюу 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл тус тус сунгасан. /1хх 16/ Гэрээ 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусгавар болсон. /6хх 175-178/

3.3 Нөгөө талд, ХХК нь ******* ХХК-тай 2008 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдөр НКП-МК-08-01-04/АD-0803 дугаартай Түрээсийн гэрээ байгуулсан. Гэрээгээр түрээслүүлэгч ХХК нь нэхэмжлэгч ******* ХХК-ийн өмчлөлийн, дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийн нийт 3.666,17 м.кв талбайг 1 м.кв талбай тутамд 16 ам.доллар /НӨАТ ороогүй болно. Энэхүү төлбөрт сарын түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардлыг үнэ болон хөрөнгийн менежментийн үнэ багтсан/-аар тооцож, 2 жилийн хугацаатайгаар ******* ХХК-д түрээслүүлэхээр заасан. /1хх 39-46/ Улмаар хариуцагч ******* ХХК нь тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг дээрх гэрээний дагуу 2014 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл түрээсэлсэн.

3.4 Улмаар, ХХК нь ******* ХХК-тай 2014 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр НКП-МК-01/11/14 дугаартай гэрээ байгуулсан. Гэрээгээр дээрх барилгыг 1 м.кв талбай тутамд 30,000 төгрөгөөр /НӨАТ ороогүй/, 2015 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийг хүртэл түрээслүүлэхээр тохиролцсон. Мөн 2017 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдөр НКП-МК-01/11/14;CPCS-14157 дугаартай түрээсийн гэрээний нэмэлт өөрчлөлтөөр түрээсийн гэрээний 1.1-д заасан талбайн 1 м.кв тутамд 2017.01.01-нээс 2017.03.31-нийг хүртэл 30,000 төгрөгөөр /НӨАТ ороогүй/, 2017 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн 33,000 төгрөгөөр /НӨАТ ороогүй/ тооцохоор, гэрээний хугацаа дуусгавар болоход аль нэг талаас гэрээг цуцлах санал гаргаагүй тохиолдолд гэрээг ижил нөхцөлөөр 1 жилийн хугацаагаар сунгагдсан тооцохоор өөрчлөлт оруулсан байна. /1хх48-53/

3.5 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр ХХК, ******* ХХК болон ******* ХХК-ууд тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг актаар хүлээлцсэн. /3хх 65-108/

4. Дээрх үйл баримтыг нэгтгэн дүгнэвэл ХХК нь гэрээний дагуу ******* ХХК-ийн өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэх явцдаа ******* ХХК-д дамжуулан түрээсэлсэн. Үүнийг ******* ХХК нь мэдэж байснаас гадна татгалзаагүй. ХХК болон ******* ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусгавар болсон боловч дамжуулан түрээслэгч ******* ХХК нь түрээсийн зүйлийг 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр ******* ХХК-д хүлээлгэн өгсөн байна. /3хх 65-108/

5. ХХК болон ******* ХХК-ийн хооронд хэдийгээр дээрх үл хөлдөх эд хөрөнгийг түрээслэх Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт заасан түрээсийн гэрээний харилцаа үүсэж, дуусгавар болсон нь, мөн хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг эзэмшиж, ашиглаж байсан нь ******* ХХК болон ******* ХХК-ийн хооронд гэрээний үүргийн буюу түрээсийн болон эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний харилцаа үүссэн гэж үзэх үндэслэл болохгүй. Учир нь, талуудын хооронд тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэх, түрээслүүлэхээр харилцан тохиролцсон талаар бичгийн гэрээ байгуулагдаагүй. Мөн Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1 дэх хэсэгт заасан эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний харилцаа үүссэн гэх үндэслэл хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдоогүй. Түүнчлэн, ******* ХХК-ийн зүгээс тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг ******* ХХК-д дамжуулан түрээслүүлэхийг ХХК-д зөвшөөрч байсан үйл явдал нь талуудын хооронд гэрээний үүрэг үүссэн гэж үзэх үндэслэл болохгүй.

6. Анхан шатны шүүх талуудын хооронд үүссэн маргаанд Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1 дэх хэсгийг тайлбарлан, хэрэглэсэн нь зөв. Учир нь, хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг ХХК-тай байгуулсан түрээсийн гэрээний дагуу эзэмшиж, ашиглаж байсан. Харин нэхэмжлэгчтэй гэрээний үүргийн харилцаанд ороогүй. Энэ нөхцөлд хариуцагчийг ХХК болон ******* ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ дуусгавар болсон 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөс хойш бусдын хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр олж авсан буюу эзэмшиж, ашиглах замаар үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн гэж үзнэ. Иймд нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан ...талуудын хооронд гэрээний үүргийн харилцаа үүссэн гэх тайлбар үндэслэлгүй.

6.1 Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.1 дэх хэсэгт зааснаар буцаан шаардах шаардлагад өөр этгээдэд шилжүүлсэн хөрөнгө, түүнээс олсон орлого, үр шим, түүнчлэн тухайн хөрөнгийг эвдсэн, устгасан, гэмтээсэн буюу хураалгасан бол нөхөн төлбөрт авах бүх зүйл хамаарна. Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийн буцаан шаардах шаардлагад хариуцагч хөрөнгийг эзэмшиж, ашиглаж байсан хугацааны түрээсийн төлбөрийг хамааруулсан нь зөв. Өөрөөр хэлбэл, хариуцагчийн дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр олж авсан буюу эзэмшиж, ашигласан хугацааг анхан шатны шүүх 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр гэж тодорхойлсон нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2 дахь хэсэгт нийцсэн байна. Учир нь, маргааны зүйл болох үл хөдлөх эд хөрөнгийг ХХК болон ******* ХХК-ийн зүгээс 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр ******* ХХК-д хүлээлгэн өгсөн. Үүнээс хойш хариуцагч нь эзэмшиж, ашиглаагүй. Харин нэхэмжлэгч нь тухайн цаг хугацаа буюу түрээсийн зүйлийг актаар хүлээн авснаас хойш өөрийн шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүйд хариуцагчийг буруутгах боломжгүй. Иймд нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн ...2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр акт үйлдсэн боловч хариуцагч суллаж өгөөгүй тул 2020 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийг хүртэл төлбөрийг шаардана гэх давж заалдах гомдол үндэслэлгүй.

6.2 Түрээсийн зүйлийн хэмжээний тухайд ХХК болон ******* ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээнд түрээсийн зүйлийн хэмжээг 3,666 м.кв гэж тодорхойлсон байхад уг хэмжээг нэхэмжлэгч нь ХХК-тай байгуулсан гэрээнд заасан хэмжээ болох 5,280 м.кв талбай хэмжээгээр тодорхойлж хариуцагчаас шаардсан нь Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.1 дэх хэсэгт нийцэхгүй. Түүнчлэн, нэхэмжлэгч болон ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээнд барилгын нэгж талбайг бус, барилгыг бүхэлд нь түрээслүүлэхээр заасан байна. Иймд нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн ...5,280 м.кв талбайгаар түрээсийн төлбөрийг тооцно гэх давж заалдах гомдлыг хангахгүй.

6.3 Түрээсийн төлбөрийн тухайд нэхэмжлэгч нь ХХК болон ******* ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан гэрээнд заасан нэгж 1 м.кв талбайг НӨАТ ороогүй үнийн дүн болох 33,000 төгрөгөөс НӨАТ орсон дүнгээр тооцон 36,300 төгрөгөөр шаардсан нь үндэслэлгүй. Учир нь, Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.1 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөнөөс үүдэх үр дагавар болох нэхэмжлэгчийн олох байсан орлого, үр шим нь нэхэмжлэгч болон ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан гэрээний үнийн дүнгээр тодорхойлогдоно. Энэ тохиолдолд үл хөдлөх эд хөрөнгийг бүхэлд нь түрээсэлсэн түрээсийн төлбөр гэрээнд зааснаар сарын 91,650,000 төгрөг байна. Гэвч хариуцагч нь нэг сарын түрээсийн төлбөрийг 120,983,646 төгрөгөөр зөвшөөрсөн нь талуудын зарчимд нийцэх тул анхан шатны шүүх хариуцагчийн зөвшөөрсөн дээрх хэмжээгээр нэг сарын түрээсийн төлбөрийг тодорхойлсон нь үндэслэлтэй. Түүнчлэн, ******* ХХК болон ******* ХХК-ийн хооронд гэрээний үүргийн харилцаа үүсээгүй тул нэхэмжлэгч нь хариуцагчаас нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг шаардах эрхгүй. Иймд нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн ...36,300 төгрөг гэх давж заалдах гомдол үндэслэлгүй.

7. ******* ХХК болон ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан гэрээний үүргийн харилцаанаас үүссэн тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгөд учирсан гэх хохирлыг нэхэмжлэгч нь ******* ХХК-иас шаардсан нь үндэслэлгүй. Түүнчлэн, хариуцагч үл хөдлөх эд хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр эзэмшиж, ашигласан 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс барилгыг нэхэмжлэгчид актаар хүлээлгэн өгсөн 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрийг хүртэл хугацаанд хариуцагчийн буруутай үйл ажиллагааны улмаас нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн тухайн барилгад эвдрэл, гэмтэл учирсан гэх байдал нь хэрэгт авагдсан баримтаар бүрэн тогтоогдохгүй байна.

8. Иймд анхан шатны шүүх хариуцагчаас 1,036,426,567 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1, 493 дугаар зүйлийн 493.1 дэх хэсэгт нийцсэн байна.

Дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1 дэх хэсэгт заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 08 дугаар сарын 23-ны өдрийн 181/ШШ2024/03084 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргахдаа нэхэмжлэгч талаас төлсөн 14,589,434 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Д.ЦОГТСАЙХАН

ШҮҮГЧИД Э.ЗОЛЗАЯА

М.БАЯСГАЛАН