*******-ын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Т.Бадрах даргалж, шүүгч Т.Гандиймаа, Э.Энэбиш нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 12 сарын 10-ны өдрийн 101/ШШ2024/05829 дугаар шийдвэртэй

*******-ын нэхэмжлэлтэй, *******-д холбогдох

Худалдах-худалдан авах гэрээнээс татгалзаж, ******* дүүргийн ******* хороо, ******* хороолол ******* байрны ******* тоотод орших, улсын бүртгэлийн ******* дугаартай, ******* м.кв талбайтай ******* өрөө орон сууцыг буцаан шилжүүлэхийг даалгах, гэрээний үүрэг болон зардалд 268,690,000 төгрөг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлтэй, дурдсан орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгож, өмчлөх эрхийн гэрчилгээг шилжүүлж өгөхийг даалгах тухай хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг зохигчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч Э.Энэбиш илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч *******-, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч *******, хариуцагчийн өмгөөлөгч *******, *******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Халиунаа нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлага, үндэслэлийн агуулга: Талууд 2016 онд амаар тохиролцож ******* дүүрэг, ******* дугаар хороо, ******* дугаар байр, ******* тоот хаягтай ******* м.кв гурван өрөө орон сууцыг 180,000,000 төгрөгөөр худалдсан. Төлбөрийг 2016 онд төлж дуусгахаар тохиролцсон ч хариуцагч 55,000,000 төгрөгийг дансаар, 20,000,000 төгрөгийг бэлнээр төлж үлдэгдэл 105,000,000 төгрөгийг төлөөгүй өнөөдрийг хүрлээ. Төлбөр тооцоо дуусмагц өмчлөх эрхийн гэрчилгээг шилжүүлэх бөгөөд тооцоо дуусаагүй тул орон сууцны өмчлөгч нь *******- хэвээр байгаа. Манай гэр бүл орон сууцаа зориулалтын дагуу ашиглаж чадахгүй, мөнгө орж ирэхийг хүлээж байр түрээсэлж, өөр газар орон сууц захиалсан боловч төлбөрөө өгөөгүй учраас захиалгын гэрээгээ цуцлуулсан. Би *******-д төлбөр төлөх хангалттай боломж олгож, өөрөө маш их хэмжээний хохирол амссан.

Иргэний хуулийн 225 дугаар зүйлийн 225.1 дэх хэсэгт заасны дагуу гэрээнээс татгалзаж, мөн хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1 дэх хэсэгт зааснаар ******* дүүрэг, *******дугаар хороо, *******хороолол, /*******/ ******* дугаар байр, ******* тоот хаягтай ******* м.кв ******* өрөө орон сууцыг *******-ы хууль бус эзэмшлээс чөлөөлж өгнө үү. Урьдчилгаанд авсан 75,000,000 төгрөгийг буцааж өгөхөд татгалзах зүйлгүй, өөрт учирсан хохиролд 2016 оноос байр түрээсэлсэн төлбөрт 137,400,000 төгрөг, гэрээний үүрэгт 131,250,000 төгрөг, Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын захирамжийн зардалд төлсөн 40,000 төгрөгийг гаргуулан өгч, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

2. Хариуцагчийн тайлбар, татгалзлын агуулга болон сөрөг нэхэмжлэлдээ: Нэхэмжлэлийг бүхэлд нь зөвшөөрөхгүй. Анх гэрээ байгуулахад орон сууцны гэрчилгээ гараагүй, ашиглалтад ороогүй байсан тул төлбөр 160,000,000 төгрөгийг нөхцөлийн хувьд цувуулж төлөхөөр тохиролцон байранд 2016 оны 02 сард нүүж орон өнөөдрийг хүртэл амьдарч байна. 2016 оны 02 сарын 12-ны өдөр 10,000,000 төгрөг, 2016 оны 02 сарын 22-ны өдөр 10,000,000 төгрөг өгсөн. 2016 оны 7 сард 20,000,000 төгрөг бэлнээр өгсөн. Мөн *******-, түүний эхнэр нар миний ажилладаг ******* дээр ирэхэд нь 10,000,000 төгрөг бэлнээр өгсөн. 2017 оны 4 сард *******- өөрийн найзын дансаар 10,000,000 төгрөг авсан. 2017 оны 07 сарын 25-ны өдөр *******-ын Худалдаа хөгжлийн банкны дансанд 10,000,000 төгрөг, 2018 онд 15,000,000 төгрөг, 10,000,000 төгрөг шилжүүлсэн. 2020 оны 01 сарын 24-ний өдөр тооцоо нийлсэн актаар 95,000,000 төгрөг төлснийг баталгаажуулж, үлдэгдэл 65,000,000 төгрөгийг цувуулж өгөхөөр болсон. Тооцоо нийлсэн актаас хойш дансаар 2020 онд 20,000,000 төгрөг, 2024 оны 07 сарын 17-ны өдөр 45,000,000 төгрөгийг төлснөөр байрны төлбөрийг бүрэн төлсөн.

Маргаан бүхий орон сууцыг худалдан авсан учир хууль бусаар эзэмшээгүй. Бидний тохироо төлбөрийг 2016 онд төлнө гэж ярилцаагүй, боломжоороо төлөхөөр тохирсон нь 2020 онд *******-ын бичсэн тэмдэглэлээс харагдана. *******- байр түрээслэх талаар ярьж байгаагүй, тухайн үед *******-ынх орон сууцанд амьдардаг гэж ойлгосон, энэ талаар бичгээр гэрээ хийгээгүй тул түрээслэсэн төлбөрийн шаардлагыг зөвшөөрөхгүй. Шийдвэр гүйцэтгэх газарт төлсөн 40,000 төгрөг нь миний буруугаас болоогүй тул зөвшөөрөхгүй. Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээ байгуулаагүй бөгөөд ямар гэрээний 3.1 заалтыг үндэслэн 131,250,000 төгрөгийг гаргуулахаар шаардаж байгааг ойлгохгүй байна.

Худалдах, худалдан авах гэрээ хийгдсэн тул орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох сөрөг нэхэмжлэл гаргасан. Хариуцагч орон сууцанд дураараа орж суугаагүй ба гэрээний дагуу эзэмшсэн бөгөөд гэрээний дагуу үнэ төлөх үүрэг хүлээсэн. Иймээс хууль бус эзэмшил гэх ойлголт хамааралгүй тул албадан чөлөөлөх үндэслэлгүй. Өөрийнх нь бичиглэл дээр 95 сая өгсөн, 65 сая үлдсэн гэж байгаа. Гэрээ хийгдээд үнийн дүн дээр маргаж байгаа бол хууль бус гэдэг үг хэрэглэгдэхгүй. 2016 онд бүгдийг төлнө гэж гэрээ хийгээгүй, эхлээд 150 сая төгрөгөөр оруулъя гэж байгаад дараа нь зээл авч байгаа гээд 160 сая төгрөгөөр тохирсон. Би 2019 онд байрны ордерийг гаргаад өгчихвөл банкнаас зээл авч өгье гэхэд 50 хувийг нь өгчих гээд, дараа нь 70 хувийг төлчихөөд байхад ордерийг өгөөгүй, 100 хувь төлж байж ав гэсэн. Би залгаад зээл бүтчихлээ үлдэгдэл мөнгийг нь өгье гэхэд хөдөө байна гээд 1 жил болсон. Удаад байна 180 сая төгрөг болгоё гэхэд нь зөвшөөрсөн. 2020 онд 20 сая төгрөг төлсөн, үлдэгдэл мөнгийг өгье гэхэд утсаа аваагүй, 2024 онд зээл аваад үлдэгдэл мөнгийг өгсөн гэжээ. Иймд уг орон сууцны өмчлөгч *******- болохыг тогтоож, уг байрны өмчлөх эрхийн гэрчилгээг шилжүүлэхийг нэхэмжлэгчид даалгуулах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргасан.

 

3. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга: Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 205 дугаар зүйлийн 205.1, 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт зааснаар эрхийн улсын бүртгэлийн ******* дугаартай, ******* дүүрэг, ******* дугаар хороо, ******* хороолол, ******* дугаар байр, ******* тоот хаягтай ******* м.кв ******* өрөө орон сууцыг чөлөөлөхийг хариуцагч *******-д даалгаж, нэхэмжлэлийн шаардлагаас түрээсийн төлбөрт 137,400,000 төгрөг, гэрээний үүрэгт 131,250,000 төгрөг, зардалд төлсөн 40,000 төгрөгийг гаргуулах хэсэг болон ******* дүүрэг, ******* дугаар хороо, ******* дугаар хороолол, ******* дугаар байр, ******* тоот хаягт байрлах ******* м.кв талбайтай орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох, өмчлөх эрхийн гэрчилгээг шилжүүлж өгөхийг даалгуулах сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2-т зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчийн төлсөн нийт 1,729,550 төгрөг, хариуцагчийн төлсөн 140,400 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч *******-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 70,200 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч *******-т олгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 70 дугаар зүйлийн 70.2 дахь хэсэгт зааснаар тус шүүхийн шүүгчийн 2024 оны ******* өдрийн ******* дугаар захирамж, ******* өдрийн ******* дугаар захирамжаар тус тус авсан шүүхээс гарах шийдвэрийн биелэлтийг баталгаажуулах арга хэмжээ нь давж заалдах болон хяналтын журмаар гомдол гаргасан бол түүнийг шийдвэрлэх хүртэл хугацаанд хэвээр үйлчлэхийг мэдэгдэж шийдвэрлэжээ.

 

4. Нэхэмжлэгч талын давж заалдах гомдлын агуулга:

1. Шүүхийн шийдвэрт "Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээний нэг тал үүргээ зөрчсөн бол нөгөө тал гэрээнээс татгалзсантай холбоотой учирсан хохирлыг арилгуулахаар шаардах эрхтэй ба хэрэгт авагдсан баримтаар нэхэмжлэгч *******- нь бусдын орон сууцыг түрээсэлж, түрээсийн төлбөр төлсөн үйл баримт тогтоогдож байх боловч нэхэмжлэгч нь өөрийн өмчлөлийн орон сууцыг хариуцагч *******-д худалдах хүсэл зоригийн үндсэн дээр тэдний хооронд орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээний харилцаа үүссэн, нэхэмжлэгч нь өөрийн хүсэл зоригийн үндсэн дээр орон сууцаа худалдаж бусдын байрыг түрээслэн амьдарсан байх тул түрээсийн төлбөрт төлсөн гэх 137,400,000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах үндэслэлгүй" гэсэн байдаг. Тодруулбал, "шаардах эрхтэй үйл баримт тогтоогдож байх боловч гэх мэтээр нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийг зөвтгөн тайлбарласан атлаа "хариуцагчаас гаргуулах үндэслэлгүй байна" гэж ойлгомжгүй, хуулийн тодорхой зүйл заалтад үндэслэж дурдаагүй, зөрчилтэй дүгнэлт хийсэн.

Шүүгч дүгнэлтээ "Нэхэмжлэгчийн хүсэл зориг байсан учраас" гэдэг зүйлийг гол үндэслэл болгожээ. Хэрэв тэгж дүгнэж байгаа бол шүүгч Гэрээний үндсэн нөхцөл болох төлбөрийг хэдий хугацаанд төлж дуусгана гэж тохиролцсон болох, талуудад, тэр тусмаа Нэхэмжлэгчид анхнаасаа 2016 оноос хойш 8 жил үргэлжлүүлж төлөх байдлаар орон сууцны төлбөрийг авна гэдэг Хүсэл зориг байсан эсэхийг нотлох баримтаар, эргэлзээгүй тогтоох ёстой байсан. Хэргийн баримтаар нэхэмжлэгч нь хариуцагчид орон сууцны төлбөрийг 8 жилд хувааж төлөхийг зөвшөөрсөн хүсэл зориг илэрхийлээгүй, тохироогүй байдаг. Энэ нь хариуцагчийн "Би 2019 онд байрны ордерыг гаргаад өгчих Төрийн банкнаас зээл аваад өгье" гэсэн хариу тайлбар, мэдүүлгүүд, Нэхэмжлэгчийн 2020 оны 02 сарын 01-ний өдрийн Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээ байгуулж байсан үйл баримт, 2020 оны 10 сарын 06-ны өдөр, 2021 оны 03 сарын 26-ны өдрүүдэд Монгол шуудан компаниар орон сууцыг чөлөөлж өгөх, өгсөн төлбөрөөс нь түрээсийн төлбөрт суутган авах талаархи мэдэгдлээр нотлогдоно. Шүүгч хэрэв "нэхэмжлэгч *******- нь 8 жил хариуцагчийг өөрийн орон сууцанд амьдруулах хүсэл зорилготой байсан, тухайн хүсэл зоригтоо үндэслэж бусдын байр орон сууцыг түрээсэлж амьдрахыг хүсэж байсан" гэж үзсэн бол хүсэл зоригоо илэрхийлсэн эсэх, хүчин төгөлдөр эсэхийг хууль, хэргийн баримтуудтай харьцуулан дүгнэлт хийх байсан.

Тодруулбал, Шүүх нэхэмжлэгчийг чөлөөт хүсэл зоригийн үндсэн дээр орон сууцаа зарж бусдын байрыг түрээсэлсэн гэж үзсэн байна. Хариуцагч үүргийн зөрчил гаргаагүй, тохиролцсон ёсоор мөнгөө төлж барагдуулсан байсан бол ******* бусдын орон сууцыг түрээсэлнэ үү, өөр орон сууц захиална уу өөрийнх нь хүсэл зоригийн асуудал гэж үзэх боломжтой. Гэвч хариуцагч *******- 8 жилийн хугацаанд нэхэмжлэгчийн өөрийн өмчлөлийн байрандаа амьдрах боломжийг хааж үүргээ зөрчин орон сууцыг өдий болтол чөлөөлж өгөхгүй амьдарсаар байгаа үйлдэлтэй шууд шалтгаант холбоотойгоор *******- нь Иргэний хуулийн 101 дүгээр зүйлийн 101.1 дэх хэсэгт заасан өмчлөгчийн эрхээ эдэлж чадахгүй байгаа учраас бусдын байрыг түрээслэх болсон гэдгийг шүүх авч үзээгүй. Иймд түрээсийн төлбөрт төлсөн 137,400,000 гаргуулахаар өөрчлөлт оруулж өгнө үү.

2. Шүүхийн шийдвэрт "...Зохигчийн хооронд 2020 оны 02 сарын 01-ний өдөр байгуулсан Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээний 3.1-д "Гэрээний үүргээ зөрчсөн буруугаас гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцлах тохиолдолд үл маргах журмаар урьдчилгаанд өгсөн төлбөрөөс суутган хугацааг 1 сарын 1,250,000 төгрөгөөр тооцон түрээсийн төлбөр бодогдох бөгөөд байрны тоноглолын эвдрэл, бүрэн бүтэн байдлыг харгалзан урьдчилгааны мөнгөнөөс суутган тооцож зөрүүг өгнө" гэж заасан байх боловч нэхэмжлэгч, хариуцагч нар нь анх орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээ хийхдээ хугацааны талаар тохиролцоогүй болох нь зохигчийн тайлбараар тогтоогдсон бөгөөд нэхэмжлэгч *******- нь хариуцагч *******- орон сууцны төлбөрийг бүрэн төлөөгүй үндэслэлээр гэрээнээс татгалзсан тул гэрээг хугацаанаас өмнө цуцлах асуудал, түүний үр дагаврыг шийдвэрлэх боломжгүй буюу Иргэний хуулийн 225 дугаар зүйлийн 225.1, 205 дугаар зүйлийн 205.1 дэх хэсэгт зааснаар шийдвэрлэх тул орон сууцыг ашигласан 105 сарын хугацааны түрээсийн төлбөрт 131,250,000 төгрөгөөр хариуцагчаас гаргуулахаар шаардлагыг хангахгүй орхих нь зүйтэй" гэж дүгнэсэн нь хууль бус, үндэслэлгүй болсон гэж үзэж байна.

Зохигчийн хооронд 2020 оны 02 сарын 01-ний өдөр байгуулсан Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээний нэг. Гэрээний нөхцөлийн 1.3, 1.3.1-т "2020 оны 06 сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 11 сарын 30-ны дотор гэрээ хэрэгжихээр" хугацаа тогтоож өгсөн. Гэтэл шүүгч хэрэгт тодорхой нотлох баримт байсаар байхад "нэхэмжлэгч, хариуцагч нар нь анх орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээ хийхдээ хугацааны талаар тохиролцоогүй байна" гэж огт үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн. Уг гэрээний нэр нь "Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээ" байх бөгөөд үүнээс үзвэл талууд гэрээг байгуулахдаа гэрээгээр зохицуулагдах үндсэн харилцааг "Төлөгдөөгүй Орон сууцны үлдэгдэл төлбөр төлөх хугацаа тогтоох" зорилготойгоор хийсэн нь харагддаг нөхцөлийг шүүх харгалзан үзээгүй нь үндэслэлгүй. Талууд гэрээний 1.3.1-д "Гэрээний үүргээ зөрчсөн буруугаас гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцлах тохиолдолд үл маргах журмаар урьдчилгаанд өгсөн төлбөрөөс суутган хугацааг 1 сарын 1,250,000 төгрөгөөр тооцон түрээсийн төлбөр бодогдох бөгөөд байрны тоноглолын эвдрэл, бүрэн бүтэн байдлыг харгалзан урьдчилгааны мөнгөнөөс суутган тооцож зөрүүг өгнө" гэсэн заалтын дагуу нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэлтэй байсан.

Хариуцагч *******- анх 2016 онд талууд байгуулсан Орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчсөний улмаас талууд үүрэг гүйцэтгэх нэмэлт хугацаа тогтоосон агуулга бүхий "Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээ" байгуулсан боловч үр дүн гараагүй тул нэхэмжлэгч *******- Иргэний хуулийн 225 дугаар зүйлийн 225.1-д зааснаар гэрээнээс татгалзсаныг шүүгч зөв дүгнэсэн атлаа ...түүний үр дагаврыг шийдвэрлэх боломжгүй тул 225.1, 205.1 дэх хэсэгт зааснаар шийдвэрлэх тул хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж зөрчилтэй, хууль бус дүгнэлт хийсэн. Нэхэмжлэгч гэрээнээс татгалзсан гэж дүгнэсэн бол үүнээс үүсэх үр дагаврыг хэрхэн шийдвэрлэхийг хуулиар тогтоосон байхад хангахгүй орхиж байгаа нь үндэслэлгүй ба Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлд заасан хэрэглэвэл зохих хуулийн зүйл заалтыг хэрэглээгүй орхигдуулсан байна. Энд зааснаар юуны өмнө үүрэг гүйцэтгүүлэгч гэрээнээс татгалзсанаар үүрэг гүйцэтгэгч гэрээний үүргээ гүйцэтгээгүйгээс үүрэг гүйцэтгүүлэгч өөрт учирсан хохирлоо нөхөн төлүүлэх эрхээ алдахгүй байх, шаардах эрхээ хамтад нь хэрэгжүүлэхээр хуульчилсан.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрт зохих өөрчлөлт оруулж өгнө үү гэжээ.

 

5. Нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдолд гаргасан хариуцагч талын тайлбарын агуулга: Нэхэмжлэгч талын гаргаж буй давж заалдах гомдол үндэслэлгүй. Учир нь Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт нэг тал үүргээ зөрчсөн бол гэж тодорхой заасан. Гэтэл 2016 онд талууд бичгээр гэрээ хийгээгүй тул энэ гэрээний үүрэг зөрчигдсөн эсэхийг анхан шатны шүүхийн шүүгч зохигчдын аман тайлбараар дүгнэдэг бөгөөд бичгээр хийсэн гэрээ байхгүй учир хугацаа болон үнэ тодорхойгүй нөхцөл байдалтай байсан. Нэхэмжлэгч тал нь хариуцагч талаас хохирлыг гаргуулах үндэслэлтэй гэж тайлбарладаг. Гэтэл худалдан авагч буюу *******- нь нэхэмжлэгчийг та дахиад өөр орон сууцтай юу, та одоо ямар орон сууцад амьдрах вэ гэж асуух боломжгүй байсан бөгөөд 2016 онд гэрчилгээгүй орон сууцыг худалдаж авсан. Тиймээс хариуцагч *******- гэрээний үүрэг зөрчсөн гэх асуудал яригдахгүй тул анхан шатны шүүхийн шүүгчийн дүгнэсэн хугацаа тодорхойгүй гэх үндэслэл нь зөв гэж хариуцагч талын зүгээс үзэж байна. Түүнчлэн маш олон түрээслэгч нарын гэрээ хэрэгт авагдсан байгаа боловч 2016-2024 он хүртэлх 8 жилийн хугацаанд үнэхээр тухайн орон сууцуудыг түрээсэлж байсан эсэх нь тодорхойгүй бөгөөд үүнийг нотолсон баримт болон гэрч асууж дээрх үйл баримтыг баталгаажуулсан зүйл байдаггүй. Иймд 2016-2024 он хүртэлх хугацааны хохирлын тооцоог хангахгүй шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй гэжээ.

 

6. Хариуцагч талын давж заалдах гомдлын агуулга:

1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлохдоо ...******* дүүрэг, ******* дугаар хороо, /*******/******* дугаар байр, ******* тоот хаягт байрлах улсын бүртгэлийн ******* дугаартай ******* мкв ******* өрөө орон сууцыг *******-ы хууль бус эзэмшлээс албадан чөлөөлж өгнө үү... хэмээн, 2024 оны 08 сарын 08-ны өдрийн нэмэгдүүлсэн шаардлагадаа ... 2016 оноос өнөөдрийг хүртэл байр түрээсэлсний хугацаанд төлсөн төлбөр болох 131,400,000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах...., 2024 оны 10 сарын 22-ны нэмэгдүүлсэн шаардлагаа ...байр түрээсэлсний төлбөр 6,000,000 төгрөг, Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн газрын захирамжийн зардалд 40,000 төгрөг, орон сууцны төлбөр төлөх гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх заалтыг үндэслэн 131,250,000 төгрөг, нийт 137,290,000 төгрөгийг гаргуулах тухай.... гэсэн. Хариуцагч *******- нь сөрөг нэхэмжлэл гаргахдаа ...******* дүүрэг, ******* дугаар хороо, ******* дугаар хороолол, /*******/ ******* дугаар байр, ******* тоот хаягт байрлах Улсын бүртгэлийн *******дугаартай ******* мкв орон сууцны өмчлөгч *******- болохыг тогтоолгуулах, уг байрны өмчлөх эрхийн гэрчилгээг *******-ы өмчлөлд шилжүүлэхийг *******-т даалгуулах тухай.... хэмээн гаргасан.

Хариуцагчаас шүүхийн ******* дүүргийн ******* дугаар хороо, ******* дугаар хороолол, ******* дугаар байрны ******* тоот ******* мкв ******* өрөө байр чөлөөлөхийг хариуцагч *******-д даалгасан хэсгийг эс зөвшөөрч гомдол гаргаж байна. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн үндэслэл, шаардлага тодорхой бус байхад хэргийг шийдвэрлэсэн нь шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагад нийцээгүй гэж үзэж байна. Талууд анх орон сууцаа худалдах-худалдан авах гэрээг бичгээр хийгээгүй учир үнэ төлөх хугацааны талаар маргадаг ба орон сууцны үнэ тодорхой бус байдаг. Нэхэмжлэгч *******- нь 180,000,000 төгрөгөөр орон сууцаа худалдсан гэж, хариуцагч *******- нь 160,000,000 төгрөгөөр худалдаж авсан гэж маргаснаас хариуцагч орон сууцны төлбөрийг гүйцэд төлөөгүй мэт ойлгогдохоор байдаг. Тухайн үед хөтөлж байсан хариуцагч *******-ы бор дэвтэрт нэхэмжлэгч *******-ын бичиж өгсөн баримтаар орон сууцны үнэ 160,000,000 төгрөг байсан нь нотлогддог. Тус дэвтэрт 2020 оны 01 сарын 24-ний өдрийн байдлаар *******-ын 3 өрөө байрны мөнгөний төлбөрт нийт 95,000,000 төгрөг дүнтэй мөнгө авсан байна. Үлдэгдэл 65,000,000 төгрөг байгаа ... хэмээн *******- өөрөө бичиж өгсөнд *******- маргадаггүй. Тиймээс орон сууцыг нэхэмжлэгч 160,000,000 худалдсан байна. *******- нь 20,000,000 төгрөгийг бэлнээр мөн үлдэгдэл 45,000,000 төгрөгийг 2024 оны 07 сарын 17-ны өдөр шилжүүлсэн тул орон сууцны өмчлөгч гэж үзэж байна.

Мөн шүүхийн шийдвэрт, зохигчийн хооронд 2020 оны 02 сарын 01-ний өдөр байгуулагдсан Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээг үндэслэл болгоод 85,000,000 төгрөгийг цувуулж өгөхөөр тохирсон нь баримтаар нотлогдсон гэж дүгнэсэн нь ижил төрлийн нотлох баримтаас нэгийг нь онцолсон байна. Шүүх 2020 оны 01 сарын 24-ний өдрийн *******-ын гараар бичиж өгсөн баримтыг яагаад үнэлээгүйг шийдвэртээ тусгаагүйд хариуцагч тал гомдолтой байна.

2. Хариуцагч талаас татгалзал, сөрөг нэхэмжлэлээ нотлохоор нэхэмжлэгчийн эхнэр н.Заяаг гэрчээр оролцуулахаар шүүхэд хүсэлт гаргасан ба нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч нь гэрч ******* шүүхэд гэрчээр үг хэлэхгүй байх эрхээ эдэлнэ гэснээс болж хариуцагч тал хүсэлтээсээ татгалзсан, гэрч н.Заяад нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгчид нөлөөлсөн гэж үзэж байгаа ба мөн шүүх энэ талаар анхаараагүй. Талуудын хооронд орон сууцны үнэ, төлбөрийн хугацааны талаархи маргаанд гэрчийг асуух нь ач холбогдолтой юм. Хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн эхнэр Заяатай мессежээр харилцаж байсан ба хотод очоод үлдэгдэл мөнгөө авъя хэмээн харилцаж байсан нотлох баримт байсан ч шаардлага хангаагүй тул шүүхэд өгөх боломжгүй байсан. Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч нь одоог хүртэл мөнгийг өгөөгүй гэдэг ч бодит байдалд 2022 оноос хойш хариуцагчийг үлдэгдэл төлбөрөө өгье гэхэд хөдөө байгаа гэсээр үлдэгдэл төлбөрөө авахгүй байсан байдаг. Мөн *******- нь худалдсан орон сууцны гэрчилгээг барилгыг Улсын комисс хүлээж авсны гаргаж өгнө гэсэн амлалтдаа хүрэлгүй өнөөдрийг хүртэл шилжүүлж өгөөгүй. Хэрэв шилжүүлээд өгсөн бол Өлзийсайхан орон сууцаа барьцаалж мөнгийг өгөх боломжтой байсан. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар хариуцагч *******- нь 2024 оны 07 сарын 17-ны өдөр үлдэгдэл 45,000,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчийн дансанд хийснийг анхаарч үзнэ үү.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэх боломжоор хангаж өгнө үү гэжээ.

 

7. Хариуцагчийн давж заалдах гомдолд гаргасан нэхэмжлэгч талын тайлбарын агуулга: Хариуцагч тал нь нэхэмжлэгчийг бодит байдлыг ярихгүй байна, анхан шатны шүүхийн шүүгч зарим нотлох баримтыг түүж шийдвэрээ гаргасан гэж тайлбарлаж байна. Бодит байдалд талууд анх амаар гэрээ байгуулсан боловч амаар тохирсон нөхцөлөө дараа нь баталгаажуулж, 2020 оны 02 сарын 01-ний өдөр орон сууцны төлбөр төлөх гэх нэртэй гэрээ байгуулагдсан. Энэ нь зөвхөн нэрийн хувьд төлбөр төлөх гэрээ гэж байгаа боловч уг гэрээнд маргаж байгаа зүйл буюу орон сууцны хаяг, тоот зэргийг бичиж, гэрээний 2.1-т худалдан авагч худалдагчид төлбөрийг 100 хувь төлсний дараа тус орон сууцны үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн гэрчилгээг худалдан авагчийн нэр дээр шилжүүлж өгнө, мөн гэрээний 1.1-т орон сууцны үнийг 180,000,000 төгрөгийн төлбөртэйгөөр худалдан авахаар тохиролцов гэж тодорхой заасан. Түүнчлэн хугацааны хувьд 2020 оны 06 сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 11 сарын 30-ны өдрийн дотор гэх нэмэлт хугацаа тогтоож, энэ хугацаанд төлнө гэж гэрээний гол нөхцөлүүд буюу маргаан бүхий орон сууцны тодорхойлолт, гэрээний үнэ, хугацаа, хохирол барагдуулах хариуцлагын заалт зэргийг тохирсон байх тул гэрээ байгуулаагүй гэх хариуцагч талын тайлбар няцаагдаж байгаа тул шүүх үүнийг зөв дүгнэсэн. Маргаан бүхий орон сууцны үнэ, хугацаа анхнаасаа тодорхойгүй байсан гэж хариуцагч тал тайлбарлаж, *******, ******* гэх хүмүүсийн талаар ярьдаг. Гэтэл тухайн хүмүүс нь хэлцэл хийсэн, гэрээ байгуулсан хүмүүс биш байхад тухайн хүмүүс тайлбар өгснөөр хэрэг шийдвэрлэгдэхэд ямар ач холбогдолтой нөхцөл байдал үүсэх нь тодорхойгүй. Хэрэв хариуцагч тал үнэхээр эдгээр хүмүүсийн тайлбар хэрэгт ач холбогдолтой, чухал гэж үзэж байгаа тохиолдолд нотлох баримтыг цуглуулах, гаргаж өгөх эрх өөрсдөд нь байхад 2024 оны 05 дугаар сар хүртэл буюу маргаан үүсэх хүртэлх хугацаанд яагаад энэ үйл баримт биелэгдээгүй нь тодорхойгүй байна. Нотлох баримтын хувьд хэргийн оролцогчдын хэн алинд боломж байсан буюу шүүх нотлох баримтын хүрээнд дүгнэлтийг хийсэн тул хариуцагч талын хэлж буй тайлбар үндэслэлгүй. 180,000,000 төгрөг эсвэл 160,000,000 төгрөгийн тухайд гэрээнд үлдэгдэл 85,000,000 төгрөгийг төлж барагдуулна, 95,000,000 төгрөгийг төлсөн байгаа гэх бөгөөд эдгээр нь нийлээд 180,000,000 төгрөг болно. Шийдвэрт хариуцагч нь худалдан авсан орон сууцны төлбөрийг бүрэн төлөөгүй гэж үзэх үндэслэлтэй гэж нотлох баримтуудыг үндэслэл бүхий дүгнэсэн. Тиймээс хариуцагч талын гаргасан тайлбар үндэслэлгүй гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

1. Давж заалдах шатны шүүх хэргийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт зааснаар хянаад, нэхэмжлэгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангаж, хариуцагчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэв.

 

2. Нэхэмжлэгч *******- нь хариуцагч *******-д холбогдуулан зохигчийн хооронд 2016 онд байгуулсан худалдах-худалдан авах гэрэнээс татгалзаж, ******* дүүргийн ******* хороо, ******* хороолол ******* байрны ******* тоотод орших, улсын бүртгэлийн ******* дугаартай, ******* м.кв талбайтай ******* өрөө орон сууцыг буцаан шилжүүлэхийг даалгах, гэрээний үүрэг болон зардалд 268,690,000 төгрөг гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч, дурдсан орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгож, өмчлөх эрхийн гэрчилгээг шилжүүлж өгөхийг даалгах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг гаргажээ.

 

3. Анхан шатны шүүх зохигчийн маргаж буй орон сууцыг хариуцагчаас гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй болсон боловч, хариуцагчаас 268,690,000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэхдээ хэрэгт цугларсан нотлох баримтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт зааснаар үнэлж чадаагүй, гэрээнээс татгалзсаны үр дагаврыг нэг мөр шийдвэрлэлгүй орхигдуулснаас шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий болоогүй байна. Энэ талаар гаргасан зохигчийн давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангаж, хариуцагч *******-аас 67,166,666 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч *******-т, нэхэмжлэгч *******-аас 95,000,000 төгрөг гаргуулан хариуцагч *******-д олгож шийдвэрлэв.

 

4. Нэхэмжлэгч *******- нь ******* дүүргийн ******* хороо, ******* хороолол ******* байрны ******* тоотод орших ******* м.кв талбайтай ******* өрөө орон сууцаа хариуцагч *******-д 160,000,000 төгрөгөөр худалдахаар талууд 2016 онд амаар хэлэлцэн тохиролцож, нэхэмжлэгч орон сууцны эзэмшлийг мөн онд хариуцагчид шилжүүлсэн, хариуцагч орон сууцны үнэд 2020 оны 02 сарын 01-ний өдрийг хүртэл 95,000,000 төгрөг төлсөн. Талууд 2020 оны 02 сарын 01-ний өдөр Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээ-г бичгээр байгуулж, худалдсан орон сууцны үнэ 180,000,000 төгрөг байхаар шинээр тохиролцож, хариуцагч орон сууцны үнэд 95,000,000 төгрөг төлснийг баталгаажуулж, үлдэгдэл 85,000,000 төгрөгийг хариуцагч 2020 оны 06 сарын 01-ний өдрийн дотор 21,250,000 төгрөг, 2020 оны 11 сарын 30-ны өдрийн дотор 21,250,000 төгрөг, 2021 оны 06 сарын 01-ний өдрийн дотор 21,250,000 төгрөг, 2021 оны 11 сарын 30-ны өдрийн дотор 21,250,000 төгрөгийг тус тус төлснөөр орон сууцны өмчлөх эрхийн гэрчилгээг нэхэмжлэгч шилжүүлэхээр тохиролцжээ.

Талуудын хооронд Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан худалдах-худалдан авах гэрээ байгуулагдсаныг анхан шатны шүүх зөв тодорхойлсон байна.

Хариуцагч гэрээний үүргээ биелүүлээгүйн улмаас нэхэмжлэгч гэрээнээс татгалзаж, орон сууцыг буцаан шилжүүлэх мэдэгдлийг хариуцагчид 2020 оны 10 сарын 06, 2021 оны 03 сарын 26-ны өдөр тус тус хүргүүлж, улмаар шүүхэд хандан 2024 оны 05 сарын 14-ний өдөр нэхэмжлэл гаргасан. Хариуцагч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад буюу 2024 оны 07 сарын 17-ны өдөр 45,000,000 төгрөг төлснийг нэхэмжлэгч буцаан шилжүүлжээ. Энэхүү төлбөрийг хариуцагч гэрээний хугацаа хэтрүүлж болон нэхэмжлэгч гэрээнээс татгалзсаны дараа төлсөн нь гэрээний үүргээ биелүүлсэнд тооцохгүй тухай нэхэмжлэгчийн тайлбар үндэслэлтэй. Хариуцагчаас 40,000,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчид бэлнээр төлсөн буюу орон сууцны үнийг бүрэн төлсөн гэх татгалзлаа Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүхэд баримтаар нотлоогүй, хариуцагчийн тайлбар хэргийн баримтаар тогтоогдоогүй байна. Түүнчлэн хариуцагчийн гэрч асуулгах эрхэд нэхэмжлэгч тал нөлөөлсөн, хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн эхнэртэй орон сууцны үлдэгдэл төлбөрийн тухай утсаар харилцсан захидал байгаа гэх асуудал нь хариуцагчийн тайлбар, татгалзлаа нотлох үүрэгт хамаарах учир үүнд хэргийн нөгөө талыг буруутгах үндэслэлгүй.

Иймээс нэхэмжлэгч гэрээнээс татгалзсан нь Иргэний хуулийн 225 дугаар зүйлд нийцсэнийг анхан шатны шүүх үндэслэл бүхий дүгнэж, мөн хуулийн 205 дугаар зүйлийн 205.1 дэх хэсэгт зааснаар худалдах-худалдан авах гэрээний зүйл болсон ******* дүүргийн ******* хороо, ******* хороолол ******* байрны ******* тоотод орших ******* м.кв талбайтай ******* өрөө орон сууцыг хариуцагч *******-аас буцаан гаргуулж, нэхэмжлэгч *******-т олгохоор шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлтэй байх тул орон сууцны үнэ 160,000,000 төгрөг бөгөөд үнийг төлсөн тул хариуцагч орон сууцны өмчлөгч болох үндэслэлтэй гэсэн агуулгаар гаргасан хариуцагчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй.

 

5. Иргэний хуулийн 205 дугаар зүйлийн 205.1 дэх хэсэгт Хууль буюу гэрээнд заасны дагуу аль нэг тал нь гэрээнээс татгалзсан бол талууд гэрээний гүйцэтгэлийг биет байдлаар нь, түүнчлэн гэрээ биелсэнээс олсон ашгийг харилцан буцааж өгөх үүрэгтэй гэж заасан тул шүүх гэрээнээс татгалзсаны үр дагаврыг нэгмөр хянан шийдвэрлэх учиртайг анхан шатны шүүх анхаараагүйг давж заалдах шатны шүүхээс залруулж, хариуцагчийн гэрээ цуцлагдсан тохиолдолд 160,000,000 эсхүл 180,000,000 буцаагдах нь маргаантай, шүүх энэ талыг анхаараагүй гэсэн давж заалдах гомдлыг хангах нь зүйтэй.

Хариуцагч гэрээ хэрэгжиж байх хугацаанд 95,000,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчид төлсөн нь хэргийн баримтаар тогтоогдсон тул гэрээнээс татгалзсан нөхцөлд талууд гэрээний гүйцэтгэлийг харилцан буцаах үүргийн дагуу нэхэмжлэгч *******-аас 95,000,000 төгрөг гаргуулан хариуцагч *******-д олгосон өөрчлөлтийг анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсэгт оруулна.

 

6. Нэхэмжлэгч гэрээнээс татгалзсантай холбоотойгоор орон сууцыг хариуцагчийн эзэмшилд байсан хугацаагаар тооцон гэр бүлийн хамт орон сууц хөлслөн амьдарсан хугацааны хөлс 137,400,000 төгрөг, мөн орон сууцыг хариуцагч хөлсөн гэж үзэж 131,250,000 төгрөгийг 2016 оны 02 сараас 2024 оны 10 сарын 22-ны өдрөөр тооцон гаргуулахаар шаардсаныг анхан шатны шүүх хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэснийг эс зөвшөөрч гомдол гаргажээ.

Зохигчийн хооронд үүссэн орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээний дагуу нэхэмжлэгч уг орон сууцыг хариуцагчийн өмчлөлд бүрмөсөн шилжүүлэх хүсэл зоригтой байсан гэж үзнэ. Нэхэмжлэгч хожим гэрээнээс татгалзсан нь маргаж буй орон сууцыг хариуцагчид шилжүүлээгүй нөхцөлд орон сууцандаа амьдарах байсан, бусдад орон сууцны хөлс төлөхгүй байсан гэх үндэслэл бий болохгүй. Нэхэмжлэгчээс гарсан энэхүү зардал Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3 дахь хэсэгт заасан зардалд хамаарахгүй тухай анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй учир энэ тухай нэхэмжлэгчийн гомдол хангагдахгүй.

Хуульд зааснаар гэрээний нэг тал үүргээ зөрчсөн үндэслэлээр нөгөө тал гэрээнээс татгалзсан бол өөрт учирсан хохирлыг арилгуулахаар шаардах эрхтэй бөгөөд энэхүү хохиролд үүрэг гүйцэтгүүлэгчид зайлшгүй орох байсан орлогыг хохиролд тооцохоор мөн хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3 дахь хэсэгт заажээ. Зохигчийн хооронд 2020 оны 02 сарын 01-ний өдөр байгуулсан Орон сууцны төлбөр төлөх гэрээний 3.1-д гэрээний үүрэг зөрчсөн үндэслэлээр гэрээ цуцлагдсан нөхцөлд орон сууцанд амьдарсан хугацааны нэг сарын төлбөрийг 1,250,000 төгрөг байхаар талууд тохиролцжээ.

Талууд орон сууцны төлбөр төлөх гэрээгээр гэрээний үүргийн зөрчилтэй холбогдон үүсэх үр дагаврыг харилцан тохиролцсон, хариуцагч гэрээний 1.3, 1.3.1-д зааснаар орон сууцны төлбөр 85,000,000 төгрөгийг 2020 оны 06 сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 11 сарын 30-ны өдрийн хооронд төлөх үүргээ зөрчсөний улмаас нэхэмжлэгч гэрээнээс татгалзсаныг шүүх дүгнэсэн тул нэхэмжлэгч энэ үндэслэлээр хариуцагчийн эзэмшилд байсан орон сууцнаас олох байсан орлого гэж тодорхойлсныг Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3 дахь хэсэгт заасан хохиролд тооцох үндэслэлтэй, нэхэмжлэгч мөн хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт зааснаар хохирлоо шаардах эрхтэй байна.

Зохигчийн 2016 онд хэлэлцэн тохиролцож амаар байгуулсан гэрээгээр хохирол шаардах эрхийг тохиролцсоныг нэхэмжлэгч нотлоогүй, харин 2020 онд бичгээр байгуулсан гэрээнд энэ тухай заажээ. Талууд төлбөл төлөх эхний хугацаа буюу үүргийг гэрээний 1.3.1-д зааснаар 2021 оны 06 сарын 01 гэж тохиролцсон учир нэхэмжлэгч энэ өдрөөс эхлэн хохирлыг шаардах эрхтэй тул нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагын хэмжээг ихэсгэсэн 2024 оны 10 сарын 22-ны өдөр хүртэл тооцвол 57 сар 22 хоног байна. Иймээс энэ хугацааг нэг сарын хөлс тооцоход (1,250,000х53=66,250,000. 41,666х22=916,666) 67,166,666 төгрөг болсныг Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1-д заасныг баримтлан хариуцагч *******-аас гаргуулан нэхэмжлэгч *******-т олгож, нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлын (64,083,334+137,400,000+40,000) 201,523,334 төгрөг гаргуулах хэсгийг хангах үндэслэлгүй байна.

 

7. Анхан шатны шүүх, нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг үндэслэн шүүхээс гарах шийдвэрийн биелэлтийг баталгаажуулах арга хэмжээ авсны үр дагаврыг нэхэмжлэгч хариуцах үүрэгтэй. Энэ хүрээнд шүүгчийн захирамжийг хэрэгжүүлэх явцад нэхэмжлэгчээс гарсан шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааны зардал 40,000 төгрөг нь нэхэмжлэгчийн гэрээнээс татгалзсаны үр дагавар буюу хуульд заасан хохиролд хамаарахгүй тул уг шаардлагыг шүүх хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй болжээ.

 

8. Дээрх үндэслэлээр зохигчийн давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангаж, хариуцагч *******-аас 67,166,666 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч *******-т олгож, нэхэмжлэгч *******-аас 95,000,000 төгрөг гаргуулан хариуцагч *******-д олгохоор анхан шатны шүүхийн шийдвэрт зохих өөрчлөлтийг оруулж, шийдвэрийн бусад хэсгийг хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн тогтов. Үүнтэй холбоотой улсын тэмдэгтийн хураамжид өөрчлөлт орно.

 

9. Давж заалдах шатны шүүх зохигчийн давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэсэн тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2-т заасныг баримтлан улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчийн төлсөн 1,729,550 төгрөг, хариуцагчийн төлсөн 140,400 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, улсын тэмдэгтийн хураамжид хариуцагчаас 563,983 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид, нэхэмжлэгчээс 632,950 төгрөг гаргуулан хариуцагчид олгох нь хуульд нийцнэ.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2024 оны 12 сарын 10-ны өдрийн 101/ШШ2024/05829 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн

1 дэх заалтын ...хариуцагч *******-д даалгаж... гэсний дараа хариуцагч *******-аас 67,166,666 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч *******-т, нэхэмжлэгч *******-аас 95,000,000 төгрөг гаргуулан хариуцагч *******-д тус тус олгож, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагаас 201,523,334 төгрөгт холбогдох гэж өөрчилж,

2 дахь заалтын ...үлдээж... гэсний дараа улсын тэмдэгтийн хураамжид хариуцагчаас 563,983 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид, нэхэмжлэгчээс 632,950 төгрөг гаргуулан хариуцагчид гэж өөрчлөн, шийдвэрийн бусад хэсгийг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргахдаа хариуцагч *******-ы улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгч *******-ын төлсөн 1,501,200 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Т.БАДРАХ

 

ШҮҮГЧИД Т.ГАНДИЙМАА

 

Э.ЭНЭБИШ