*******ын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Т.Гандиймаа даргалж, шүүгч Д.Дэлгэрцэцэг, С.Энхбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

 

Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны тойргийн шүүхийн 2025 оны 03 сарын 20-ны өдрийн 191/ШШ2025/02358 дугаар шийдвэртэй,

 

Нэхэмжлэгч: *******ын нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч: *******, *******, “*******” ХХК-д тус тус холбогдох,

Орон сууцны төлбөрт шилжүүлсэн 22,000,000 төгрөг болон гэрээний үүргээ биелүүлээгүйгээс үүдсэн хохиролд 118,000,000 төгрөг, нийт 140,000,000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч *******гийн орон сууц эзэмших батламж бүхий хэлцэл хүчин төгөлдөр болохыг тогтоолгох, ******* шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй буруутай болохыг тогтоолгох тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй тухай иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдолд үндэслэн шүүгч С.Энхбаяр илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч *******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч *******, хариуцагч *******гийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч *******, хариуцагч *******гийн өмгөөлөгч *******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Халиунаа нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл, тайлбарын агуулга:

1.1. Нэхэмжлэгч нь 2005 онд *******, ******* нартай нэхэмжлэлийн шаардлагад дурдсан 3 өрөө орон сууцыг тухайн үеийн зах зээлийн ханшаар нь буюу 22,000,000 төгрөгөөр худалдан авахаар тохиролцсон. Үүний дагуу орон сууцны төлбөрийг бүрэн төлж, 2005 оноос 2019 оныг хүртэл тус орон сууцанд амьдарч, тухайн байрны ашиглалтын зардлуудыг зохих ёсоор төлөн бүтэн 14 жил амьдарсан. 2005 онд тухайн байрыг барьж ашиглалтад оруулсан “*******” ХХК-ийн удирдлагууд, ажилтнууд бүгд 28 тоот орон сууцанд амьдарч байгааг мэдэж, худалдаж авсныг зөвшөөрч байсан.

1.2. Тухайн орон сууц нь анх орох үед улсын бүртгэлийн гэрчилгээ нийтээрээ гараагүй, 2019 оноос тухайн орон сууцны гэрчилгээ гарч эхэлсэн байдаг. Энэ хугацаанд “*******” ХХК болон *******, ******* нар нь ******* нь орон сууцны төлбөрийг бүрэн төлж үүргээ биелүүлсэн гэдгийг хүлээн зөвшөөрч тухайн орон сууцны өмчлөгч, хууль ёсоор амьдрах эрхтэйг нотолсон “Батламж”-ийг олгосон.

1.3. Талуудын хооронд Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-т заасан худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулагдсан харин худалдагч талаас гэрээгээр хүлээсэн үндсэн үүргээ ноцтой зөрчиж үл хөдлөх хөрөнгийн үнийг төлүүлчихсэн атлаа үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ гаргах үедээ нэхэмжлэгчийн өмчлөлд шилжүүлэх үүрэг бүхий орон сууцыг өөр гуравдагч этгээдэд худалдан борлуулж ашиг олсон байх төдийгүй, тухайн орон сууц нь одоогийн байдлаар гуравдагч этгээдийн өмчлөлд бүртгэгдсэн цаашлаад банкны зээлийн барьцаанд тавигдаж, шүүхийн шийдвэрийн дагуу хураагдах нөхцөл байдал үүссэн ба нэхэмжлэгчийн зүгээс Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 261 дүгээр зүйлийн 261.1 дэх заалтуудыг тус тус үндэслэн гэрээний үндсэн төлбөр болон гэрээний үүрэг зөрчигдсөнтэй холбоотой нэхэмжлэгч 3 өрөө орон сууц буюу гэрээ байгуулах үед 22,000,000 төгрөг, өнөөгийн зах зээлийн ханш нь 140,000,000 төгрөгийн дүн бүхий хөрөнгөөрөө хохирсон байгаа билээ.

1.4. Иймд хариуцагч *******, *******, "*******" ХХК нараас ******* 3 өрөө орон сууцны төлбөрт шилжүүлсэн 22,000,000 төгрөг болон гэрээний үүргээ биелүүлээгүйгээс үүдсэн хохиролд 118,000,000 төгрөг, нийт 140,000,000 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

2. Хариуцагч *******ийн хариу тайлбарын агуулга:

2.1. *******т байр зарсан гээд байгаа. 2005 оны үйл явдал байгаа. “*******” ХХК-ийн захирлаас 3 өрөө байрыг сонирхож байгаа хүн байвал зарчихмаар байна гээд хэлж байсан. Би *******тай найз, 10 жилийн нэг ангийн хүүхдүүд. Тэгээд тус орон сууцыг санал болгоод, бичиг баримт нь арай гараагүй удахгүй гарна гэсэн талаар хэлсэн. Тухайн үед орон сууцны үнэ 22,000,000 төгрөгийг *******аас авч *******д өгсөн.

2.2. *******тэй байгуулсан гэрээг би мэдээгүй, сүүлд олж мэдсэн. 2008 онд “*******” ХХК “Батламж”-ийг өгөөгүй байна гэхэд нь авч өгч байсан. Би мөнгийг нь бэлнээр хүлээн авч, нотариатаар баталгаажуулаад хүлээлгэж өгсөн. Дараа нь ******* төлбөрийг над руу шилжүүлж, би “*******” ХХК-д мөнгийг шилжүүлж байсан гэжээ.

 

3. Хариуцагч *******гийн хариу тайлбарын агуулга:

3.1. Анх 2005 оны 09 сарын 29-ний өдөр “*******” ХХК болон ******* хооронд 3 өрөө орон сууц захиалан бариулах 29,800,000 төгрөгийн гэрээ байгуулсан боловч “*******” ХХК-ийн захирал ******* нь хуулийн байгууллагад саатуулагдсанаас гэрээний хэрэгжилт эргэлзээтэй тодорхойгүй, болж, талуудын гэрээгээр хүлээсэн үүрэг хүлээлттэй болсон.

3.2. Энэ хугацаанд энэхүү 3 өрөө байрыг эзэмшиж, ашиглаж байсан *******т “*******” ХХК нь ирээдүйд өмчлөгч гэдгийг баталсан албан ёсны батламжийг 2008 онд гарган өгсөн ба 2016 онд “*******” ХХК-ийн захирал ******* нь 32-р байрыг улсын комисс хүлээн авахаар үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гаргаж өгөхөд саадгүй гэсэн тайлбарыг өгч байсан.

3.3. Ийнхүү 3 өрөө байрны асуудал 2017 оны 10 сард “*******” ХХК-ийн захирал ******* хүрэлцэн ирснээр дахин яригдсан ба “*******” ХХК-ийн хохирол барагдуулах хамтын бат итгэл нийгэмлэгийн төлөөлөгч ******* нь *******тэй 2017 оны 10 сарын 11-ний өдөр хэлцэл хийн байрны төлбөрийн нэг хэсэг болох 22,000,000 төгрөгийг дундын дансанд түр байршуулсны дараа дахин хэлэлцэж мөнгийг *******д буцаах, эсхүл байрыг өмчлөлд шилжүүлэх эсэх асуудлыг эцэслэн шийдвэрлэхээр тохиролцсон. Иймд ******* нь *******ын 22,000,000 төгрөгийг *******ийн дансанд “*******тоотын барьцаа төлбөр” хэмээн шилжүүлсэн.

3.4. Иргэн ******* бидний хувьд *******-тэй байгуулсан гэрээ хэрэгжих боломжгүй болсон тул тухайн үед *******ийн дунд сургуулийн нэг ангийн хүүхэд болох *******ыг орон сууцтай болоход нь “*******” ХХК-тай холбож, зуучилсан төдий үүрэг гүйцэтгэсэн ба ямар нэгэн ашиг орлого аваагүй болно.

3.5. Нэхэмжлэгч ******* нь тухайн үед эрхийн зөрчилтэй орон сууцыг шилжүүлсэн гэж буруутгасан байна. Гэтэл 2005 оны 12 сард ******* нь орон сууцанд шууд нүүж орохдоо уг байрыг “*******” ХХК барьсан, Улсын комисс хүлээж аваагүй байгаа, үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн гэрчилгээг “*******” ХХК гаргаж өгнө, “*******” ХХК-ийн захирал ******* хуулийн байгууллагад саатуулагдсан, “*******” ХЗХ-ны хохирогчдын асуудал мандсан зэргийг маш сайн мэдэж байсан. Өөрөөр хэлбэл, ямар нэгэн эрсдэл гарвал өөрөө хариуцна гэдгээ маш сайн мэдэж байсан. Иймд нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

4. Хариуцагч “*******” ХХК-ийн хариу тайлбарын агуулга:

4.1. Нэхэмжлэгч нь “*******” ХХК-аас иргэн ******* нь ******* тоот орон сууцны бүрэн эрх эзэмшигч мөн болохыг тодорхойлсон Батламжийг хууль ёсны бус болох тал дээр маргаагүй бөгөөд харин ч хариуцагч “*******" ХХК нь иргэн *******ыг маргаан бүхий орон сууцанд ямар нэгэн төлбөрийн өргүй, бүрэн эрхт эзэмшигч, ирээдүйд хууль ёсны өмлөгч болохыг тухайн Батламжаар тодорхойлсон төдийгүй хожим гэрчийн мэдүүлэг өгсөн тухайн байрны оршин суугч ******* нь энэхүү үйл баримтыг нотолсон байдаг.

4.2. Харин иргэн ******* нь уг орон сууцны хууль ёсны өмчлөгчөөр тогтоолгох тухай шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй буруутай болохыг тогтоох нэхэмжлэлийн шаардлагын хувьд үндэслэлгүй юм. Учир нь хэргийн материалд Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын 2021 оны 11 сарын 25-ны өдрийн 6/8527 дугаар албан тоотод маргаан бүхий орон сууц нь 2018 оны 12 сарын 18-ны өдөр *******гийн нэр дээр анх бүртгэгдэж, улмаар 2019 оны 02 сарын 14-ний өдөр Худалдаа хөгжлийн банкны Барьцааны гэрээгээр барьцаалагдсан бөгөөд Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 05 сарын 29-ний өдрийн 101/ГХ2020/00773 дугаар гүйцэтгэх хуудасны дагуу захиран зарцуулах эрхийн түдгэлзүүлэх тусгай тэмдэглэл хийгдсэн байгааг тодорхойлсон байна.

4.3. “*******” ХХК-ийн барьсан ******* тоот орон сууцыг тус компани 2005 онд одоогийн *******-д рекламын бартераар худалдсан боловч худалдан авагч тал үүргээ биелүүлээгүй учраас худалдагч тал гэрээнээс татгалзан орон сууцаа өөрийн өмчлөл, эзэмшилд бүрэн авсан. Харин худалдан авагч талын удирдлагууд болох *******, ******* нар хуйвалдан тухайн орон сууцыг байгууллагынхаа өмнөөс хувиараа захиран зарцуулж иргэн *******т худалдсан байдаг.

4.4. Тус компанийн захирал ******* миний бие 2006 онд ХЗХ-ны хэрэгт холбогдон улмаар 10 жилийн чанга дэглэмтэй хорих ял шийтгүүлээд 2015 онд суллагдан гарч ирэхэд дээрх үйлдлийн улмаас тус компани хохирч үлдсэн байна. *******тай манай компани ямар нэгэн гэрээний харилцаанд ороогүй, мөнгө аваагүй, гэрээ хийгээгүй учраас манайх нэхэмжлэгчийн өмнө ямар нэгэн хохирол төлөх үүрэг хүлээх боломжгүй. Бид байраа 22,000,000 төгрөгөөр зараагүй, зарахгүй. Энэ шүүх эцсийн шийдвэр гаргасны дараа *******, ******* нараас бид орон сууцаа 15 жил ашиглуулсан хохирол нэхэмжилж шүүх нэхэмжлэлийг хангаагүй нөхцөлд өмнө нь ******* руу өгөөрэй гэж манайх руу шилжүүлсэн 22,000,000 төгрөгийг *******д буцаан шилжүүлэх болно. Манайх энэ хэргийн хариуцагч биш юм. Иймд манайхыг хариуцагчаар татсан шийдвэрээ цуцалж өгнө үү гэжээ.

 

5. Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд *******гийн хариу тайлбарын агуулга:

5.1. Иргэн ******* нь *******тоот 74,5 м.кв орон сууцыг 2018 оны 12 сарын 21-ний өдөр “*******” ХХК-аас хууль ёсны дагуу худалдаж авсан ба бидний хооронд ямар нэгэн төлбөрийн маргаан байхгүй.

5.2. Тухайн үед уг орон сууцыг 2019 оны 04 сарын 15-ны өдөр суллаж өгөх үүргийг “*******” ХХК хүлээсэн ба 2019 оны 05 сарын 15-ны өдөр уг орон сууцыг надад суллаж өгсөн. Анх орон сууц худалдаж авах үед тухайн сууцанд түрээсээр хүмүүс амьдарч байсан ба тэд ******* гэх хүнтэй тохиролцож хөлсөлж сууж байгаа нэгэнт та худалдаж авсан юм бол байраа суллаж өгөхөд татгалзах зүйлгүй гээд байр суллаж өгч байсан. Байр суллах талаар ямар нэгэн маргаан гараагүй.

5.3. Удалгүй ******* гэдэг хүн гэнэт гарч ирээд энэ миний байр би худалдаж авч байсан чамд давхар зарсан байна гэх үндэслэлээр Баянзүрх дүүргийн Цагдаагийн 2-р хэлтэст гомдол гарган шалгуулсан боловч ******* нь худалдаж авсан гэдгээ нотолж чадаагүй, уг байранд өөрөө амьдардаггүй олон жил бусдад түрээслүүлж мөнгө олох хэрэгсэл болгон ашиглаж байсан нь тогтоогдож тухайн хэрэг нь хэрэгсэхгүй болж хаагдаж байсан.

5.4. ******* Ү-******* тоот дугаар бүхий 74,5 м2 орон сууцыг хууль, журмын дагуу “*******” ХХК-аас худалдаж авсан шударга эзэмшигч билээ. Иймд иргэн намайг гуравдагч этгээдээр татан оролцуулах нь хууль зүйн үндэслэлгүй гэжээ.

 

6. Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд *******ийн хариу тайлбарын агуулга:

6.1. 2005 оноос хойш ******* нь хуулийн дагуу ажилласаар ирсэн. Хадгаламж зээлийн хоршооны зар сурталчилгааг явуулж байсан гэж хариуцагч талаас тайлбарладаг. Тухайн үед зар сурталчилгааны гэрээ хийгдээд, үүргээ гүйцэтгэсэн гэж үзэж байгаа. Тухайн үеийн баримтыг гаргаж ирье гэхээр архив хийгддэггүй байсан учраас бүгд устсан байна.

6.2. Гэрээний хувьд хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дуусгавар болсон байгаа. *******-ийн захирал байсан ******* нь гэрээ байгуулсан юм байна. Гэхдээ уг гэрээ нь *******-д хамааралгүй, 2 хүний хооронд хийгдсэн гэрээ байна. Нэхэмжлэгч нь хохирлоо нэхэмжилж байгаа бол байрыг булааж авсан этгээд болон мөнгөө шилжүүлсэн хүнээсээ шаардах ёстой гэжээ.

 

7. Хариуцагч *******гийн сөрөг нэхэмжлэл, тайлбарын агуулга:

7.1. “*******” ХХК нь зар сурталчилгаа хийлгэж, бартераар орон сууц худалдах гэрээ байгуулсан байдаг. Гэрээний дагуу орон сууцыг хүлээн авч *******т худалдсан ба “*******” ХХК орон сууцыг худалдсан үйлдлийг баталгаажуулан *******тай хэлцэл байгуулж, орон сууцны төлбөрийг бүрэн барагдуулсан болохыг баталгаажуулж “Батламж”-ийг 2009 онд олгосон байдаг.

7.2. Бартераар хийгддэг зар сурталчилгаа нь архивлагдаж хадгалагддаггүй, тухайн үед ажиллаж байсан хүмүүс ч байхгүй болсноор зар сурталчилгаа хийсэн баримтууд олдохгүй байдалд орсон нөхцөл байдлыг ашиглаж “*******” ХХК-аас зар сурталчилгаа хийсэн гэх баримт чинь олдохгүй учир оронд нь мөнгө төл гэж шаардсан.

7.3. ******* нь 22,000,000 төгрөгийг “*******” ХХК-ийн захирал *******ын зааж өгсөн дансанд шилжүүлсэн. Ингээд орон сууцны төлбөрийн асуудал Иргэний хуулийн 236 дугаар зүйлийн 236.1.2-т зааснаар захиалгын гэрээ дуусгавар болсон. Гэтэл “*******” ХХК нь ******* гэдэг хүнтэй гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр Улсын бүртгэлийн газраас өмчлөх эрхийн гэрчилгээ гаргуулан авч *******ыг уг байрнаас нүүлгэсэн байна.

7.4. Маргаан бүхий байр нь зураг төсөлгүй, улсын комисс ажиллах боломжгүй, газрын зөвшөөрөлгүй барилга бөгөөд ******* нь улсын комисс ажиллах боломжгүй байранд ямар шугамаар улсын комисс ажилласантай маргах боломжтой байсан, 10 жил эзэмшиж, ашиглаж, худалдан авсан гэх байрыг нь *******д худалдсан үйлдлийг хүчингүй болгуулахаар маргах боломжтой байсан, Орон байрыг хууль бусаар чөлөөлсөн асуудлаар маргах боломжтой байсан. Маргаан бүхий байранд өмчлөгчөөр тогтоолгохоор шаардах боломжтой байсан ба үүнийгээ иргэний шүүхээр шийдвэрлүүлэх эрх нээлттэй байсаар байтал энэ эрхээ хэрэгжүүлээгүй байна. ******* нь байр худалдаж аваад 10 жил тасралтгүй амьдарсан, “*******” ХХК-аас төлбөр бүрэн төлөгдсөний нотолгоо болгож олгосон Батламж олгосон, 22,000,000 төгрөгийг “*******” ХХК хүлээн авсан баримтууд байсаар атал гэм хор, хохирол нэхэж буй нь үндэслэлгүй юм.

7.5. Анх байгуулагдсан 2005 оны 09 сарын 29-ний өдрийн Орон сууц захиалгын 32/28 тоот гэрээг олон жилийн дараа нотлох баримт байхгүй болсон гэдгээр далимдуулан өөр үүрэг буюу 22,000,000 төгрөг шаардахад нь уг төлбөрийг нь төлж дуусгаснаар анх байгуулагдсан гэрээ дуусгавар болсонд тооцогдохоор хуульчилжээ. Нэгэнт анхны гэрээ хүчин төгөлдөр бол худалдан авагч дамжуулж худалдаж, дамжуулан худалдсаныг хүлээн зөвшөөрч, баталгаа болгож “Батламж” олгосон нь дамжуулан худалдсан гэрээ хуульд заагдсанаар хүчин төгөлдөр гэрээ юм. Иймд “*******” ХХК-аас *******т 2009 онд Орон сууц эзэмших бүрэн эрх олгосон “Батламж” бүхий хэлцэл нь хүчин төгөлдөр болохыг тогтоож, ******* нь шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй буруутай болохыг тогтоож өгнө үү гэжээ.

 

8. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга:

Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1, 492.1.1 дэх заалтад заасныг баримтлан хариуцагч *******гаас нийт 22,000,000/хорин хоёр сая/ төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч *******т олгон, үлдсэн 118,000,000/нэг зуун арван найман сая/ төгрөг гаргуулах, хариуцагч *******, “*******” ХХК-д холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1, 492.1.1 дэх заалтад заасныг баримтлан хариуцагч *******гийн орон сууц эзэмших батламж бүхий хэлцэл хүчин төгөлдөр болохыг тогтоолгох, ******* шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй буруутай болохыг тогтоолгох тухай сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 53 дугаар зүйлийн 53.1, 53.1.1, 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2, 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1 дэх заалтад зааснаар нэхэмжлэгч ******* шинжээчийн ажлын хөлсөнд 750,000 төгрөг төлсөн болохыг дурдаж, нэхэмжлэгч *******ын улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн нийт 1,038,505 төгрөгөөс илүү төлсөн 7 төгрөгийг улсын орлогоос буцаан гаргуулан нэхэмжлэгч *******т олгон, хариуцагч *******гийн улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн нийт 338,200 төгрөгөөс илүү төлсөн 197,800 төгрөгийг улсын орлогоос буцаан гаргуулан хариуцагч *******д олгон, хариуцагч *******гаас улсын тэмдэгтийн хураамжид нийт 267,950 төгрөг, шинжээчийн ажлын хөлсөнд 375,000 төгрөг тус тус гаргуулан нэхэмжлэгч *******т олгож шийдвэрлэжээ.

 

9. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын агуулга:

9.1. Анхан шатны шүүх дээрх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ талуудын хоорондын хүсэл зориг, хэргийн бодит нөхцөл байдлыг зөв тодорхойлоогүйн улмаас хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн гэж үзэж байна. Өөрөөр хэлбэл Анхан шатны шүүх шийдвэрийнхээ Үндэслэх хэсэгтээ “... Хариуцагч ******* 2005 оны 09 сарын 29-ний өдрийн №32/28 “Орон сууц захиалгын гэрээ”-нд заасан 74.5 м.кв, 3 өрөө орон сууцны үнэ 22,000,000 төгрөгийг хүлээн авсан байх тул нэхэмжлэгч болон хариуцагч ******* нар 2005 оны 12 сард 28 тоот, 74.5 м.кв, 3 өрөө сууцыг худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулсан гэж үзэх үндэслэлтэй байна.” гэж зөв дүгнэсэн атлаа.

“... Нэхэмжлэгч болон хариуцагч ******* нар нь 74.5 м.кв 3 өрөө орон сууцыг худалдах, худалдан авах тухай Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан гэрээг амаар байгуулсан байна ...”, “...Иргэний хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.2 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч болон хариуцагч ******* нар нь 74.5 м.кв 3 өрөө орон сууцыг “Худалдах, худалдан авах гэрээ”-г бичгээр байгуулаагүй байна.

9.2. Түүнчлэн Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч ******* нь эрхийн зөрчилтэй буюу захиран зарцуулах эрхгүй, өөрийн өмчлөх эрхэд бүртгэлгүй үл хөдлөх эд хөрөнгө буюу 74.5 м.кв, 3 өрөө сууцыг нэхэмжлэгчид шилжүүлжээ. 2018 оны 12 сарын 18-ны өдрийн байдлаар маргаан бүхий 74.5 м.кв, 3 өрөө 28 тоот орон сууц нь бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд *******гийн өмчлөх эрхэд бүртгэлтэй байсан болох нь 2018 оны 12 сарын 18-ны өдрийн Үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбараар тогтоогдож байна... ”, “... Нэхэмжлэгч хариуцагч ******* нар нь 74.5 м.кв, 3 өрөө 28 тоот орон сууцыг худалдах, худалдан авах тухай “Худалдах, худалдан авах гэрээ”-г бичгээр байгуулаагүй байх ба, мөн уг гэрээгээр эрхийн зөрчилтэй эд хөрөнгө шилжүүлсэн байх тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 56.1.1, 56.1.8 дахь заалтад зааснаар тус хэлцэл буюу Худалдах, худалдан авах гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байна.” гэж дүгнэжээ.

9.3. Нэхэмжлэгч ******* нь 2005 онд маргаан бүхий орон сууцыг тухайн үеийн зах зээлийн ханшаар буюу 22,000,000 төгрөгөөр худалдаж авахаар харилцан тохиролцож төлбөрийг 2005 оны 12 сарын 01-ний өдөр бүрэн гүйцэт төлж, орон сууцандаа 2005 оны 12 сард нүүн орж 2019 оны 07 сарын 01-ний өдрийг хүртэл 14 жилийн хугацаанд ямар ч маргаангүйгээр амьдарч ирсэн байдаг.

9.4. Нэхэмжлэгч нь хэдийгээр орон сууцны төлбөрийг хариуцагч *******, ******* нарт өгсөн хэдий ч тухайн үед орон сууцны хууль ёсны өмчлөгч, орон сууцны захиалгын гэрээ хийх эрх бүхий этгээд “*******” ХХК нь нэхэмжлэгчид орон сууцыг хүлээлгэн өгч 14 жилийн турш амьдруулсан, тухайн орон сууцны хууль ёсны эзэмшигч мөн цаашид өмчлөгч болох талаар баталгаажуулж 2009 онд батламж өгсөн. Орон сууцны хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлэх ямар нэгэн шаардлага гаргаж байгаагүй. Хожим 2017 оны 10 сарын 11-ний өдөр (орон сууцны өмчлөх эрхийн гэрчилгээ гуравдагч этгээд *******гийн нэр дээр гарахаас өмнө) орон сууцны төлбөр 22,000,000 төгрөгийг хүлээн авсан зэргээр тухайн орон сууцыг ******* худалдан авсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрч маргаагүй.

9.5. Иргэний хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.8.”Талууд гол нөхцөлийн хувьд өөрийн хүсэл зоригоо бодит үйлдлээр илэрхийлж хэлцэл хийж болно”, 43 дугаар зүйлийн 43.2. Бичгээр хийх хэлцлийг дараахь тохиолдолд хийсэн гэж үзнэ. 43.2.1 талууд хүсэл зоригоо илэрхийлсэн баримт бичиг үйлдэж, гарын үсэг зурсан, 43.2.2 хэлцэл хийх тухай саналыг зөвшөөрсөн талын хүсэл зоригийг илэрхийлсэн захидал, цахилгаан, албан бичиг, телефакс, эдгээртэй адилтгах бусад баримт бичгийг нөгөө тал хүлээн авсан;

9.6. 2005 онд буюу тухайн үед орон сууцыг улсын комисс хүлээн аваагүй, “*******” ХХК-аас шалтгаалан 74.5 м.кв, 3 өрөө 28 тоот орон сууцны өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ хараахан гарч амжаагүй байсан тул үл хөдлөх эд хөрөнгийг улсын бүртгэлд бүртгүүлэх нөхцөл, боломж байгаагүй нь хэрэгт цугласан гэрчийн мэдүүлэг, хэргийн оролцогчдын тайлбар зэргээс тодорхой нотлогддог. Гэсэн хэдий ч хэрэгт цугласан дээрх баримтуудаар *******ыг маргаан бүхий байрны орон сууцыг худалдаж авсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрч, хэлцэл хүчин төгөлдөр гэдгийг баталгаажуулсан гэж үзэх боломжтой гэж үзэж болохоор байхад энэхүү нөхцөл байдалд шүүх дүгнэлт өгөлгүй шийдвэр гаргасанд гомдолтой байна.

9.7. Нэхэмжлэгч *******ын хувьд 22,000,000 төгрөгийг аавынхаа орон сууцыг зарж бий болгосон бөгөөд тухайн орон сууцыг өөрийн үр хүүхдэдээ үлдээнэ гэж зорин байж авсан цор ганц эд хөрөнгө байсан болно. Гэвч орон сууцнаасаа үр хүүхдүүдтэйгээ хөөгдөн гарч, орон сууцныхаа төлбөрийг буцаан авах гэж 2019 оноос хойш 6 жилийн хугацаа өнгөрсөн байна. 2005 оны үеийн 22,000,000 төгрөг өнөөдөр хотын А бүсэд 3 өрөө орон сууц худалдаж авах нь битгий хэл хотын захад 1 өрөө байрны урьдчилгаа хийх боломжгүй нөхцөл байдалтай байна.

9.8. Шүүх талуудын хооронд үүссэн харилцааг буюу Худалдах, худалдан авах гэрээг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 56.1.1, 56.1.8 дахь заалтад зааснаар хүчин төгөлдөр бус байна. гэж дүгнэж байгаа бол талуудын байгуулсан худалдах, худалдан авах хэлцлээр нэхэмжлэгч орон сууцны төлбөрийг төлөх, хариуцагч нар орон сууцыг болон түүний өмчлөх эрхийн гэрчилгээг нэхэмжлэгчид хүлээлгэн өгөх үүрэг тус тус хүлээсэн гэж үзвэл маргаан бүхий 3 өрөө байрны өмчлөх эрхийн гэрчилгээг хариуцагч хуулийн дагуу нэхэмжлэгчид шилжүүлэн өгч улсын бүртгэлд бүртгүүлж чадаагүй энэ үүргээ худалдагч тал зөрчсөнөөс болж тухайн үед 3 өрөө байрыг 22,000,000 төгрөгөөр худалдаж байсан бол өнөөгийн зах зээлийн ханшаар нэг өрөө байр нь 140,000,000 төгрөг болох нь хэрэгт авагдсан үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээчний үнэлгээгээр нотлогдсон.

9.9. Дээрх нөхцөл байдлаас үзвэл Анхан шатны шүүх хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг үндэслэн үл хөдлөх эд хөрөнгийг бусдад худалдахад эрхийн зөрчилгүй эд хөрөнгийг нэхэмжлэгч талд шилжүүлж өгөх үүргийг хариуцагч нар зөрчсөний улмаас зохигч нарын хооронд 2005 онд 3 өрөө орон сууцыг 22,000,000 төгрөгөөр худалдах худалдан авах хэлцэл хүчин төгөлдөр бус болсноос учирсан хохирлоо нэхэмжлэгч нар нэхэмжлэх эрхтэй гэж дүгнэж 140,000,000 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч нарт олгохоор шийдвэрлэх боломжтой байсан гэж үзэж байна.

Иймд дээрх үндэслэлүүдийг харгалзан үзэж Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны тойргийн шүүхийн 2025 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрийн 191/ШШ2025/02358 дугаар шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ

 

10. Давж заалдах гомдолд гаргасан хариуцагч *******гийн тайлбарын агуулга:

10.1. Нэхэмжлэгч талын гаргасан давж заалдах гомдлыг эс зөвшөөрч байна. Анхан шатны шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг зөв хэрэглэж, үндэслэл бүхий шийдвэр гаргасан. 2005 онд *******-тэй “*******” ХХК гэрээ байгуулсан бөгөөд нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хэлснээр 2005 оны 12 сард маргаан бүхий орон сууцанд орсон гэж хэлдэг.

10.2. Тухайн үед уг орон сууцанд орохдоо эрхийн зөрчилтэй талаар нэхэмжлэгч мэдэж байсан буюу Иргэний хуулийн 255 дугаар зүйлийн 255.1 дэх хэсэгт заасанчлан “эд хөрөнгө хүлээж авах үедээ уг эд хөрөнгийн доголдлын талаар мэдсэн буюу мэдэх боломжтой байхад түүнийг хүлээн авсан” бөгөөд тухайн орон сууцанд 4 жил амьдарсан байдаг.

10.3. Нэхэмжлэгч нь 2009 онд гэрээ байгуулъя, орон сууцны өмчлөх эрхээ авъя гэж “*******” ХХК-аас шаардахад компанийн зүгээс батламж өгсөн байдаг. “*******” ХХК-аас “Батламж” өгсөн асуудалд хариуцагч талын зүгээс маргаагүй бөгөөд уг орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох, гэрээ байгуулах, гэрчилгээ олгохыг шаардах эрх 2009 оноос хойш үүссэн байдаг. Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.2.2-т “үл хөдлөх эд хөрөнгөтэй холбоотой гэрээний үүрэгт шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа зургаан жил байна” гэж заасан. *******т эрх бүхий этгээд болох “*******” ХХК-аас орон сууцыг авах эрх бүхий батламж олгосон цаг хугацаанаас эхлэн өөрийн шаардах эрхийг хэрэгжүүлээгүй атлаа одоо их хэмжээний хохирол нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй. Гэнэт орон сууцнаас хөөгдөж гарсныхаа дараа маргаан үүсгэж эхэлсэн.

10.4. Анхан шатны шүүх нэгэнт худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулагдаагүй учир Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д заасны дагуу *******гаас 22,000,000 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэсэнд хариуцагч тал гомдол гаргаагүй бөгөөд “*******” ХХК-д 22,000,000 төгрөгийг өгсөн. Тухайн үед “*******” ХХК-ийн захирал ******* гэх хүн “мөнгийг надад өгчих, би орон сууцны гэрчилгээг гаргаж өгье” гэж хэлж *******гаас 22,000,000 төгрөг авсан талаараа анхан шатны шүүх хуралдааны явцад тайлбарлахдаа “би *******т орон сууцаа өг эсхүл 22,000,000 төгрөгөө ав” гэж хэлэхэд ******* “шүүхийн байгууллагаар явна гэж хэлсэн тул би тухайн мөнгийг нь захиран зарцуулчихсан” гэж хэлдэг. Хариуцагч *******гийн хувьд 22,000,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчид төлж, уг мөнгийг “*******” ХХК-аас гаргуулж авах нөхцөл байдлыг үнэлж дүгнэсэн учир энэ талаар гомдол гаргаагүй.

10.5. “*******” ХХК гэрээ хэлцэлгүй болохыг ******* мэдэж, 2009 оноос шаардаж эхлэхэд тухайн хүсэл зоригийг нь хүлээж авсан үйл баримтад давж заалдах шатны шүүхийн шүүх бүрэлдэхүүн үнэлэлт хийж өгнө үү. Учир нь гэрээ байгуулах эрх бүхий батламжийг олгосон нөхцөл байдал нь хариуцагчийн гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн гол шаардлага буюу нэхэмжлэгч өөрийн шаардах эрхээ хэрэгжүүлэх боломжтой байсан гэж үзэж байна. 2009 онд “*******” ХХК-аас нэхэмжлэгчид шаардах эрхээ хэрэгжүүлэх боломж бүхий батламжийг олгосоор байхад өөрийн эрхээ хэрэгжүүлээгүй үйлдлээс шалтгаалж хохирсон атлаа бусдыг буруутгаж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй.

10.6. Орон сууцнаас хөөгдөж гарсан шалтгаан нь “*******” ХХК-ийн захирал *******ын цагдаагийн байгууллагад өгсөн мэдүүлэг, ******* гэх гуравдагч этгээдийн тайлбар болон бусад нотлох баримтыг судалж үзэхэд “орон сууцыг худалдаж авъя, тухайн орон сууцанд хүн амьдарч байгаа юу” гэхэд “хэдэн хүн түрээсэлж байгаа, тэд нарыг хөөж гаргаарай” гэж хэлсэн байдаг. Тиймээс нэхэмжлэгч нь тухайн орон сууцанд амьдарч байгаагүй ба орон сууц ******* гэх хүний олз болсон бөгөөд ******* нь маш олон хүнийг хохироосон. Хэдийгээр улсын комисс ажиллаагүй ч гэсэн оршин суугчдын эрх ашгийг хамгаалахаар гэрчилгээ олгох үед нь шаардаж өмчлөх эрхийг Иргэний шүүхээр тогтоолгож байсан үйл баримт байдаг.

*******т “*******” ХХК-ийн зүгээс олгосон батламжийг үндэслэж, гэрээ байгуулах, гэрчилгээ авах, өмчлөгчөөр тогтоолгох бүх эрх нь байсаар байтал уг эрхээ хэрэгжүүлээгүй учир анхан шатны шүүх *******ыг харилцаанд ороогүй гэх агуулгаар манай хохирлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгч талын гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

1. Давж заалдах шатны шүүх зөвхөн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянан үзэхэд шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангаагүй байх тул шийдвэрт өөрчлөлт оруулав.

 

2. Нэхэмжлэгч ******* нь хариуцагч *******, *******, “*******” ХХК нарт холбогдуулан Орон сууцны төлбөрт шилжүүлсэн 22,000,000 төгрөг болон гэрээний үүргээ биелүүлээгүйгээс үүдсэн хохиролд 118,000,000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч нар нь эс зөвшөөрч, хариуцагч ******* орон сууц эзэмших “Батламж” бүхий хэлцэл хүчин төгөлдөр болохыг тогтоолгох, ******* шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй буруутай болохыг тогтоолгох тухай сөрөг нэхэмжлэл гаргаж, маргажээ.

 

3. Анхан шатны шүүх хэрэгт цугларсан нотлох баримт, зохигчдын тайлбарыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2-т заасан журмын дагуу үнэлж дараах үйл баримтыг зөв тогтоожээ. Үүнд:

3.1. “*******ал интернэшнл групп” ХХК нь Монголын Олон нийтийн үндэсний телевизтэй 2005 оны 09 сарын 29-ний өдөр 32/28 тоот Орон сууц захиалгын гэрээ байгуулж, гэрээгээр “*******ал интернэшнл групп” ХХК нь 29,870,775 төгрөгийн үнэ бүхий 4-5 давхрын 74.5 мкв, 3 өрөө орон сууцыг 29,870,775 төгрөгөөр тооцож өгөх, Монголын Олон нийтийн үндэсний телевиз нь төлбөрийг хамтын ажиллагааны гэрээний дагуу төлөхөөр тохиролцсон;

 

3.2. ******* нь иргэн И.Отгонбаяртай 2005 оны 11 сарын 01-ний өдөр “Мөнгө шилжүүлгийн баримт” үйлдэж, дээрх орон сууцны үнэ 22,000,000 төгрөгийг хүлээн авсан; /1хх-120/ 

3.3. “*******” ХХК-аас *******т 2009 онд “Батламж” олгож, уг батламжид “...“*******” ХХК-ийн барьсан Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт орших 75 м.кв бүхий 32-28 тоот орон сууцны бүрэн эрхт эзэмшигч мөн тул батламж болгов” гэжээ.

 

3.4. “*******” ХХК нь *******тоот 75 м.кв талбайтай орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2018 оны 12 сарын 14-ний өдрийн 32/28 дугаар “Орон сууц захиалгын гэрээ“-ний дагуу *******гийн өмчлөлд шилжүүлсэн байна.

 

4. Анхан шатны шүүх талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлоогүй, хэрэгт цугларсан баримтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт заасан журмаар үнэлээгүй алдаа гаргасныг давж заалдах шатны шүүх залруулах боломжтой.

 

4.1. Нэхэмжлэгч нь “... ******* нь Монголын Үндэсний Телевизийн захирлаар ажиллаж байхдаа *******ээр дамжуулан *******тоот 75 м.кв талбайтай орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг 22,000,000 төгрөгөөр худалдан авсан. Уг орон сууцыг “*******” ХХК нь бусдад худалдсан тул шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдсон хохирол 118,000,000 төгрөг, орон сууцны үнэд төлсөн 22,000,000 төгрөгийг тус тус гаргуулна” гэж тайлбарласан.

 

4.2. Хэрэгт цугларсан баримт, талуудын тайлбараас үзэхэд *******, ******* болон ******* нарын хооронд эрх зүйн харилцаа үүсээгүй талаар анхан шатны шүүхийн дүгнэлт зөв боловч хариуцагч *******гаас 22,000,000 төгрөг гаргуулан шийдвэрлэсэн нь Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т нийцэхгүй боловч энэ шийдэлд хариуцагч ******* гомдол гаргаагүй тул хэвээр үлдээнэ.

 

2022 оны 04 сарын 25-ны өдрийн шүүх хуралдаанд даргалагч шүүгч “... Та сая 22,000,000 төгрөг надад байгаа гээд хэлсэн үү ...” гэж асуухад хариуцагч “*******” ХХК-ийн төлөөлөгч ******* “... Тэгсэн ..., нэгдүгээрт надаас шаардаагүй, хоёрдугаарт би энэ хүмүүсээс мөнгө аваагүй учраас энэ хүмүүс надаас шаардах эрхгүй. Та нар тэр хүмүүсээс авах байх. Би буцаагаад *******, ******* нарт өгнө ...” гэсэн тайлбарыг гаргажээ. /2 хх-31/

 

Анхан шатны шүүх маргаан бүхий байрны үнийг хүлээн авсан “*******” ХХК-ийн төлөөлөгч *******ын тайлбарыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт зааснаар хэрэгт ач холбогдолтой, хамааралтай талаас нь үнэлээгүй алдаа гаргаж, хариуцагч *******гаас Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1 дэх хэсэгт зааснаар үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн үндэслэлээр 22,000,000 төгрөг гаргуулсан нь буруу. 

 

Тодруулбал, *******ын *******д *******ээр дамжуулан төлсөн гэх орон сууцны үнэ 22,000,000 төгрөгийг хариуцагч “*******” ХХК нь хүлээн авсан тул ******* үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн талаар анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлгүй.

 

4.3. Анхан шатны шүүх хариуцагч нь хөөн хэлэлцэх тухай дууссан гэж маргаж байхад Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.1 дэх хэсэгт заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан байгааг анхаарч, эрх зүйн дүгнэлт өгөөгүй байна.

 

Тодруулбал, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн гэсэн эрх зүйн дүгнэлт өгсөн атлаа хөөн хэлэлцэх ерөнхий хугацааны талаар дүгнээгүй нь хэрэглэх ёстой хуулийг хэрэглээгүй гэж үзнэ.

 

4.4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүх гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянах эрх хэмжээний хүрээнд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн 2 дахь заалтад Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.4.2-т заасныг баримталсан хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулна.

 

4.5. Хариуцагч ******* нь анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрч гомдол гаргаагүй тул давж заалдах шатны шүүх *******гаас 22,000,000 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч *******т олгож шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн шийдлийг өөрчлөх нь талуудын зарчимд нийцэхгүй.

 

5. Нэхэмжлэгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг дараах үндэслэлээр хангасан өөрчлөлт оруулна.

 

5.1 Нэхэмжлэгч нь “... маргаан бүхий орон сууцыг ******* нь *******т худалдахаар тохиролцсон” гэх боловч хэргийн баримтаар орон сууцны үнэ 22,000,000 төгрөгийг “*******” ХХК нь хүлээн авсан, маргаан бүхий орон сууцны эзэмшлийг *******т шилжүүлэн өгч 14 жил амьдарсан, улмаар “*******” ХХК-аас *******т 2009 онд “Батламж” олгосон үйл баримтыг нэгтгэн дүгнэхэд “*******” ХХК болон ******* нарын хооронд Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан худалдах-худалдан авах гэрээний харилцаа үүсчээ.

 

Нэхэмжлэгч нь “*******” ХХК-ийн өмчлөлийн орон сууцыг худалдан авах талаарх хэлцлийг *******тай тохиролцон 2005 оноос орон сууцыг эзэмшиж байсан боловч “*******” ХХК нь 2009 онд батламж олгож, орон сууцны үнийг хүлээн авсан байх тул “*******” ХХК  нь хожим дэмжин зөвшөөрсөн гэж үзэх тул худалдах, худалдан авах гэрээний харилцаа ******* болон “*******” ХХК-ийн хооронд үүссэн гэж үзнэ.  

 

5.2. Ийнхүү хариуцагч “*******” ХХК нь *******т орон сууцыг худалдаж, батламж олгосон атлаа гуравдагч этгээдэд орон сууцыг худалдсан байх тул нэхэмжлэгч нь худалдах-худалдан авах гэрээнээс татгалзаж, орон сууцны үнийг буцаан шаардаж байгаа нь Иргэний хуулийн 226 дугаар зүйлийн 226.1.1, 205 дугаар зүйлийн 205.1 дэх хэсэгт нийцнэ.

 

5.3. Дээрх орон сууц худалдах-худалдан авах гэрээ хэрэгжих боломжгүй болсон тул нэхэмжлэгч гэрээнээс татгалзаж, Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт зааснаар орон сууцны үнийн зөрүүгийн хэмжээгээр хохирол шаардах эрхтэй.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад *******тоот 75 м.кв талбайтай орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээг “*******” ХХК-ийн 2021 оны 03 сарын 26-ны өдөр хөрөнгө үнэлгээний тайланд 2021 оны 03 сарын байдлаар 104,843,403 төгрөг гэж, мөн хөрөнгө үнэлгээний “Гэрэгэ эстимэйт” ХХК-ийн 2023 оны 12 сарын 05-ны өдрийн үнэлгээний тайланд 2023 оны 12 дугаар сарын байдлаар 140,000,000 төгрөг гэж тус тус үнэлжээ.

 

Хариуцагч “*******” ХХК нь орон сууцыг 2018 онд гуравдагч этгээдийн өмчлөлд шилжүүлснээр нэхэмжлэгчийн эрх зөрчигдөж, энэ үеэс шаардах эрх үүссэн байх тул  хохирлын хэмжээг “*******” ХХК-ийн 2021 оны 03 сарын байдлаар тогтоосон үнэлгээгээр тогтоох нь  бодитой гэж үзэв.

Нэхэмжлэгч нь *******тоот 75 м.кв талбайтай орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2005 онд 22,000,000 төгрөгөөр худалдан авч байсан бол шүүхэд нэхэмжлэл гаргаснаас хойш буюу 2021 оны байдлаар маргаан бүхий орон сууцны зах зээлийн үнэлгээ 104,843,403 болж, өссөн тул нэхэмжлэгчид үнийн зөрүүгийн хэмжээгээр буюу 82, 843,403 төгрөгийн хохирол учирсан байна.

 

Иймд, хөрөнгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 104,843,403 төгрөгөөс 22,000,000 төгрөгийг хасч тооцож, хариуцагч “*******” ХХК-аас 82,843,403 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч ******* олгосон өөрчлөлт оруулна.

 

5.4. Иргэний хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.7 дахь хэсэгт зааснаар хуулийг мэдээгүй буюу ойлгоогүй байх нь хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй тул хариуцагч “*******” ХХК-ийн “...*******тай гэрээний харилцаанд оролцоогүй” гэсэн үндэслэлээр нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрсөн тайлбар үндэслэлгүй болжээ.

 

6. Дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгч талын гаргасан давж заалдах гомдлын зарим хэсгийн хангах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн тогтов.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны тойргийн шүүхийн 2025 оны 03 сарын 20-ны өдрийн 191/ШШ2025/02358 дугаар шийдвэрийн

 

тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг “Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 227 дугаар зүйлийн 227.1, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-т тус тус заасныг баримтлан хариуцагч “*******” ХХК-аас 82,843,403 төгрөг, хариуцагч *******гаас 22,000,000 төгрөг тус тус гаргуулан нэхэмжлэгч *******т олгож, нэхэмжлэлээс үлдэх 35,156,597 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.” гэж,

 

тогтоох хэсгийн 2 дахь заалтад “... 492 дугаар зүйлийн 492.1.1 ...” гэснийг “... 9 дүгээр зүйлийн 9.4.2 ...” гэж,

 

тогтоох хэсгийн 3 дахь заалтад “... хариуцагч *******гаас улсын тэмдэгтийн хураамжид нийт 267,950 төгрөг ...” гэсний дараа “ ... хариуцагч “*******” ХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 572,167 төгрөг ...” гэж нэмж, өөрчлөн шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 750,000 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                   Т.ГАНДИЙМАА

 

     ШҮҮГЧИД                                   Д.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ

 

                                                        С.ЭНХБАЯР