МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хөвсгөл аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Д.Азжаргал даргалж,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга П.Ундрах,

Улсын яллагчаар, хяналтын прокурор Д.Оюунбилэг, 

Арван найман насанд хүрээгүй хохирогч Д.Т-ийн хууль ёсны төлөөлөгч Б.Н-,

Шүүгдэгч А.Б- нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Хөвсгөл аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн А.Б-д холбогдох эрүүгийн 1938006630371 дугаартай хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, А.Б.

Шүүгдэгч А.Б- нь 2019 оны 09 дүгээр сарын 17-ны өдөр Мөрөн сумын 13 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт насанд хүрээгүй Д.Т-ийг хүүхэд дээрэлхсэн гэх шалтгааны улмаас цохиж, тархинд доргилт үүсгэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан гэх гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогджээ. /яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

Шүүгдэгч А.Б- нь 2019 оны 09 дүгээр сарын 17-ны өдөр Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 13 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт арван найман насанд хүрээгүй хохирогч Д.Т-ийг “өөрийн хүү Л-ыг дээрэлхсэн” гэх шалтгааны улмаас гараараа түүний толгой руу цохиж, “тархинд нь доргилт” бүхий гэмтэл учруулж, хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах гэмт хэргийг үйлдсэн байна.

Шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд болох:

• Зөрчлийн талаар амаар болон холбоо, мэдээллийн хэрэгслээр гаргасан гомдол, мэдээллийг хүлээн авсан тухай тэмдэглэл /хх-ийн 8 дугаар хуудас/,
• Арван найман насанд хүрээгүй хохирогч Д.Т-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...би тухайн үед Н-, Т- хоёртой хамт явж байсан. Бид нар нэг ангид суралцдаг учир найз нөхдийн холбоотой. Л- ээждээ Н-, Т- бид гурвыг зодчихлоо гэж худал хэлсэн байсан. Тэгээд Л-ын ээж Л-ыг өмөөрч Н- болон намайг цохьсон. Л-ын ээж намайг гараа атгаж байгаад нэг удаа хүчтэй цохьсон. Үүнээс өөрөөр цохиж зодсон зүйл байхгүй” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 13-14, 16 дугаар хуудас/,
• Гэрч Б.Н-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Би хөдөө байж байгаад хөдөөнөөс орж ирэхэд Т- дүү маань гэртээ өчигдөр ангийнхаа хүүхдийн ээжид зодуулчихлаа гээд хичээлдээ ч явж чадахгүй байдалтай байсан. Тэгэхээр нь би Т-ийн ангийн багштай уулзаж чөлөө аваад дүүгээ эмчид үзүүлсэн. Эмчид үзүүлэхэд дүүгийн маань тархи доргисон байна гэсэн. Би Т-ийг аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгийн мэс заслын тасгийн эмчид үзүүлж толгойг нь Алаг- Эрдэнэ суманд бариачид бариулсан. Мөн эмчийн бичиж өгсөн эмийг авч өгсөн” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 19-20 дугаар хуудас/,
• Гэрч О.Н-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Т-, Т- бид гурав гудамжинд тоглонгоо явж байхад Л-ын ээж нь хүрч ирээд та нар яагаад хүүхэд дээрэлхээд байгаа юм бэ гэснээ миний нүүр рүү алгадсан. Тэгснээ Т- найзын маань толгойны ар дагз хэсэг рүү гараараа хүчтэй цохиод Т-, Т- бид гурвын цүнхийг хурааж аваад гэр рүүгээ яваад орчихсон. Тэгээд Т-, Т- бид гурав цүнхээ авахаар араас нь ороод Л-ын хувцсыг нь цэвэрлэж өгөөд цүнхээ аваад явсан. Тухайн үед ийм л зүйл болсон. Надад ямар нэгэн гэмтэл учраагүй, эмнэлэгт үзүүлээгүй” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 22-23 дугаар

хуудас/,

• Хөвсгөл аймгийн шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээч эмч М.Батмөнхийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 480 дугаартай: “1. Д.Т-ийн биед тухайн үед тархинд доргилт бүхий гэмтэл тогтоогдлоо. 2.       Дээрх гэмтэл нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр тухайн цаг хугацаандаа үүсгэгдсэн байна. 3. Д.Т-ийн биед тогтоогдсон гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-д зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. 4. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадварын тогтонги алдалтанд нөлөөлөхгүй” гэх дүгнэлт /хх-ийн 27 дугаар хуудас/,
• Шүүгдэгч А.Б-гийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Би гаргасан үйлдэлдээ маш их гэмшиж байгаа. 2019 оны 9 дүгээр сарын 17-ний өдөр би өөрийн гэртээ байж байхад 17 цагийн үед миний төрсөн хүү Л- гаднаас хувцас хунар нь шороо тоос болсон байдалтай орж ирсэн. Тэгэхээр нь би яасан юу болсон юм бэ гэж асуухад ангийн гурван хүүхэд маань намайг дугуйгаар дайрч цохиж нүдлээ гэж хэлэхээр нь “тэр хүүхдүүд чинь хаана байна” гэж асуухад одоо манай гудамжаар явж байгаа байх гэж хэлсэн. Тэгээд би гэрээсээ гарахад хүү Л-ыг маань зодсон гурван хүүхэд манай гудамжаар явж байхаар нь хүлээж зогсож байгаад уулзсан. Тэр гуравтай уулзаад “та нар 4 жил хамт сурчихаад яахаараа хүүхэд зоддог юм бэ” гэж хэлээд Н-ийг нэг алгадсан. Тэгэхэд Т- нь цаашаагаа зугтахаар нь чи наанаа зогсож бай гэж хэлээд зогсоож байгаад үүрч явсан цүнхийг нь хүчтэй суга татаж авсан. Ингэж цүнхийг нь булааж авах үедээ Т-ийн толгой руу цохьсон байж магадгүй. Түүнээс биш түүнийг санаатайгаар цохьсон зүйл байхгүй. Тэгээд би нөгөө хоёр бандийнх нь цүнхийг нь бас аваад “та нар ээж аавыгаа дагуулж ирээд цүнхээ аваарай” гэж хэлээд гэр рүүгээ орсон. Удалгүй араас Т- орж ирээд надаас болон Л-аас уучлалт гуйсан. Тэгэхээр нь би “чи нөгөө хоёрыгоо дагуулж орж ирээд хүүхдийн маань хувцасны шороог арчиж өгөөд цүнхээ аваад яв” гэж хэлсэн. Тэгэхэд Т- гарч яваад нөгөө хоёрыгоо дагуулж орж ирээд хүүхдийн маань шороотой хувцасыг арчиж өгөөд цүнхээ аваад явсан. ...Би бодохдоо цүнх булааж авах үедээ толгой руу нь цохьчихсон юм шиг байна. Түүнийг л хүүхэд толгой руу цохьсон гэж ярьж байгаа байх. ...Т-ийн эмчилгээнд гарсан хохирлыг төлж барагдуулаагүй байгаа. Гэхдээ эмчилгээнд гарсан бодит хохирлыг төлж барагдуулна” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 35-36 дугаар хуудас/ болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ “...үйлдсэн хэргээ хүлээн зөвшөөрч байна” гэж хариулж байсан болон бусад нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

Шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тогтоосон дараах баримтуудыг шүүх шинжлэн судлав. Үүнд:

• Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын 13 дугаар багийн Засаг даргын: тодорхойлолт /хх-ийн 41 дүгээр хуудас/,
• Шүүгдэгч А.Б-гийн иргэний үнэмлэхний лавлагаа /хх-ийн 42 дугаар хуудас/,
• Гэрлэлтийн бүртгэлийн лавлагаа /хх-ийн 43 дугаар хуудас/,
• Урьд нь ял шийтгүүлж байгаагүй болохыг тодорхойлсон эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 44 дүгээр хуудас/ зэрэг баримт бичиг болно.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжилсэн дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн, үгүйсгэх нотлох баримт хэрэгт байхгүйн дээр шүүгдэгч нь өөрийн гэм бурууг хүлээн зөвшөөрч, маргахгүй байгаагаар давхар нотлогдож байх тул энэ хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай, үнэн зөв гэж шүүх үнэллээ.

Энэ хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн байцаалтын явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй, хуульд заасан нотолбол зохих нөхцөл байдлуудыг бүрэн гүйцэд тогтоосон гэж үзлээ.

Гэмт хэрэг гарахад шүүгдэгчийн хууль зүйн мэдлэг дутмаг, зүй бус үйлдэл зэрэг нь дээрх гэмт хэргийг үйлдэх шалтгаан нөхцөл болсон байна.

     Шүүгдэгч А.Б- нь дээрх гэмт хэргийг ганцаараа үйлдсэн болох нь гэрч, хохирогч нарын мэдүүлгээр нотлогдож байна.

Шүүгдэгч нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүгийн хуулиар хамгаалагдсан хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэргийг үйлдэж хүний эрүүл мэндэд хөнгөн гэмтэл учруулсан хор уршигт зориуд хүргэж, “хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах” гэмт хэргийг үйлдсэн нь дээрх гэмт хэргийг гэм буруугийн санаатай хэлбэртэй, төгссөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх бүрэн үндэслэлтэй юм.

Хэрэгт авагдсан баримтуудыг үндэслэн прокурорын үйлдсэн яллах дүгнэлт нь үндэслэлтэй, хэргийн зүйлчлэл тохирсон байна гэж шүүх үзлээ.

Гэмт хэргийг илрүүлэх зорилгоор хийсэн гэрч, хохирогч нарын мэдүүлэг

зэрэг нь гэмт хэрэг гарсан нөхцөл байдлыг бүрэн дүүрэн тогтооход чухал ач холбогдолтой болсон байна.

Шүүгдэгч А.Б- нь 2019 оны 09 дүгээр сарын 17-ны өдөр Мөрөн сумын 13 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт арван найман насанд хүрээгүй хохирогч Д.Т-ийг өөрийн хүү Л-ыг дээрэлхсэн гэх шалтгааны улмаас гараараа түүний толгой руу цохиж, “тархинд нь доргилт” бүхий хүний эрүүл мэндэд хөнгөн гэмтэл учруулсан нь танхайн сэдэлтээр, санаатайгаар дээрх гэмт хэргийг үйлдсэн байна.

Шүүгдэгч А.Б-гийн үйлдсэн энэхүү гэмт хэргийн улмаас шууд учирсан үр дагавар нь бусдын эрүүл мэндийн халдашгүй байдалд хөнгөн хохирол учирсан гэж шүүх дүгнэлээ.

Арван найман насанд хүрээгүй хохирогч Д.Т-ийн хууль ёсны төлөөлөгч Б.Н- 200.000 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж хэрэгт:

“Хөх туг” эмийн сангийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрийн Б.Н- нэрээр бичигдсэн “брэйнакт 500” гэх 22.500 төгрөгийн зарлагын баримт, “Шунхлай” ШТС-ын 2019 оны 09 дүгээр сарын 25-ны өдрийн АИ-92 шатахууны үнэ 20.000 төгрөгийн ПОС системийн баримт, Худалдаа Хөгжлийн банкны картаар 2019 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдөр 25.600 төгрөгөөр гүйлгээ хийсэн баримт, Худалдаа Хөгжлийн банкны картаар 2019 оны 09 дүгээр сарын 27-ны өдөр 12.500 төгрөгөөр гүйлгээ хийсэн баримт, Худалдаа Хөгжлийн банкны картаар 2019 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдөр 21.000 төгрөгөөр гүйлгээ хийсэн баримт, “Монгол ойл групп” ХХК-ийн 2019 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрийн АИ-92 шатахууны үнэ 21.000 төгрөгийн баримт, нийт 122.600 төгрөгийн баримт /хх-ийн 52/ хэрэгт гаргаж өгсөн байх ба шүүх нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад:

“Хөх туг” эмийн сангийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрийн Б.Н- нэрээр бичигдсэн “брэйнакт 500” гэх 22.500 төгрөгийн зарлагын баримт, “Шунхлай” ШТС-ын 2019 оны 09 дүгээр сарын 25-ны өдрийн АИ-92 шатахууны үнэ 20.000 төгрөгийн ПОС системийн баримт, “Монгол ойл групп” ХХК-ийн 2019 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрийн АИ-92 шатахууны үнэ 21.000 төгрөгийн баримтуудыг гэм хорын хохиролд хамааралтай гэж үзэж шүүгдэгчээс нийт 63.500 төгрөгийг гаргуулж арван найман насанд хүрээгүй хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Б.Н- /.../-д олгож, нэхэмжлэлийн хэрэгт авагдсан бусад баримт нь хуульд заасан шаардлага хангахгүй, юунд зарцуулсан, юуны мөнгө болох нь тодорхой бус, түүнийгээ хууль ёсны төлөөлөгч нь шүүх хуралдаанд тайлбарлаж чадахгүй байх тул хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй байна.

Хавтаст хэрэгт баримтжуулсан шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй байна.

2. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай:

Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдаж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгосон баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч А.Б-д эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуульд заасан шударга ёсны зарчмыг баримтлан, цээрлүүлэх, дахин гэмт хэрэг үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор Эрүүгийн хуулийн 1.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуульд заасан гэмт хэрэг үйлдсэн нь шүүхээр тогтоогдсон гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ”, Эрүүгийн хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд энэ хуулийн ерөнхий ангид заасан үндэслэл, журмын дагуу тусгай ангид заасан төрөл, хэмжээний дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ”, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзнэ” гэж заасныг тус тус баримтлан шүүгдэгчийг анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, шүүгдэгчийн хувийн байдал, үйлдсэн гэмт хэрэгтээ хандах хандлага, гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөл зэргийг тус тус харгалзан “хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан” үйлдэлд нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Шүүгдэгчийн хувийн байдалд шүүхийн хэлэлцүүлэгт дурдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон нөхцөл байдал, гэмт хэрэг үйлдсэнээ хүлээн зөвшөөрсөн, гэм буруугийн талаар маргахгүй байгаа байдал, үйлдсэн гэмт хэрэг, хохирол, хор уршигт хандаж буй хандлага, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо төлөөгүй байдал зэргийг харгалзан үзсэн болно.

Шүүгдэгч А.Б- нь урьд нь гэмт хэрэг үйлдэж байгаагүй болох ял шийтгэлийн лавлагаагаар тогтоогдож байна.

Шүүгдэгчийн хувьд эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдалгүй, харин тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, хохирогчийн хууль бус, зүй бус үйлдлээс шалтгаалан гэмт хэрэг үйлдсэнийг эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тус тус тооцлоо.

Шүүх шүүгдэгч А.Б-д Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ улсын яллагчийн 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох ялын саналын хүрээнд шүүгдэгчид торгох ял оногдуулах нь зүйтэй байна.

 

Шүүгдэгч А.Б- нь цагдан хоригдоогүй, шүүгдэгчээс гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.

Монгол улсын Шүүхийн тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.3.1 дэх хэсэг, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.1, 36.2, 36.3, 36.4, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон 

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч А.Б-г Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах” гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч А.Б-г 450 /дөрвөн зуун тавь/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 /дөрвөн зуун тавин мянга/ төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэсүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч А.Б- нь торгох ялыг биелүүлээгүй бол хорих ялаар солихыг анхааруулсугай.

4. Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 505 дугаар зүйлийн 505.1-д зааснаар шүүгдэгч А.Б-гаас 63.500 /жаран гурван мянга таван зуу/ төгрөгийг гаргуулж арван найман насанд хүрээгүй хохирогч Д.Т-ийн хууль ёсны төлөөлөгч Б.Н- /.../-д олгож, бусад нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

5. Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч А.Б- нь цагдан хоригдоогүй, шүүгдэгчээс гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.      

6. Шүүгдэгч А.Б-д оногдуулсан торгох ялыг гүйцэтгэхийг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

7. Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч А.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

8. Шийтгэх тогтоол нь уншин сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шүүгдэгч, хохирогч нар эс зөвшөөрвөл тогтоол гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Хөвсгөл аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

 

 

                  ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 Д.АЗЖАРГАЛ