Д.Батсайханд Д.Мандухайд холбогдох

 

                                                                                                               эрүүгийн хэргийн тухай

 

 

                                                                          Хэргийн индекс 142/2017/017380/Э

 

Орхон аймгийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч С.ЦэцэгмааС.Цэцэгмаа даргалж, шүүгч Ц.Туяа, ерөнхий Н.Баярхүү, ерөнхий шүүгч З.ХосбаярЗ.Хосбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй

 

   Шүүх хуралдаанд: 

 

                           Прокурор                                          Л.ОюунтуяаЧ.Сэлэнгэ Б.Жавхлантуяа

                           Шүүгдэгч                                           Д.Батсайхан

                        Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч                  Б.Долгорсүрэн

                        Д.Мандухай

               Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч                  Ц.Энхтуяа

               Нарийн бичгийн дарга                 Н.Мөнх-Ундраа Э.Номин нарыг нарыг оролцуулан

 

Орхон аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 07 дугаар сарын 0355-ны өдрийн 17883 дугаар шийтгэхшийтгэх тогтоолтой, ДоржхоролынДоржготовын БатсайхандМандухайд холбогдох, 2017140002924000036 дугаартай эрүүгийн хэргийг улсын яллагчийн эсэргүүцлийг ялтны өмгөөлөгч Ц.Энхтуяагийн давж заалдах гомдлыг үндэслэн 2017 оны 08 дугаар сарын 1007-ныий өдөр хүлээн авч, ерөнхий шүүгч З.Хосбаярын З.Хосбаярын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Монгол улсын иргэн, 196991 оны 04 дүгээр04 дүгээр сарын 1826-ны өдөр ӨвөрхангайЗавхан аймгийн Хархорин сумандагт төрсөн, 4826 настай, эрмэгтэй, тусгай бүрэн дунд боловсролтой, бага ангийн багш мэргэжилтэймэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүйэрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 64, эхнэр аав, ээж хүүхдийн хамт Орхон аймгийн Баян-Өндөр сум,ын Даваат баг Зураагийн 10-23 тоотод оршин суух, ЙР 69041818 регистрийн Шанд баг, 14б дүгээр гудамжны 8 тоотод оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, урьд ял шийтгэлгүй, ИЮ91042600 регистрийн дугаартай, БошигтУуганборх овгийн Доржхоролын БатсайханДоржготовын Мандухай

 

Шүүгдэгч Д.Батсайхан  Д.Мандухай нь 2017 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр Баян-Өндөр сум, Даваат баг Зураагийн 10-23 тоотод охин Б.Цогзолмааг зодож биед нь хөнгөн гэмтэл учруулсан,  ба2009 оноос хойш гэр бүлийн хамаарал бүхий этгээд болох Б.Мөнхчимэг, Б.Цогзолмаа, Б.Номин-Эрдэнэ нарыг байнга зодож харгис хэрцгий харьцсан, догшин авираласан байнгын шинжтэй үйлдэл гарган гэр бүлийн хүчийрхийлэл үйлдсэн шүүхэд, зориуд худал мэдүүлэг өгсөн гэмт хэрэгт холбогджээ.

              

Орхон аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх 2017 оны 07 дугаар сарын 0305-ны өдрийн 17883 дугаар шийтгэхшийтгэх тогтоолоор:

Шүүгдэгч Бошигт овгийн Доржхоролын Батсайханыг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

 

2002 оны Эрүүгийн хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1., 12 дугаар зүйлийн 12.2.-д заасныг баримтлан Д.Батсайханыг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж,Ууганборх овогт Доржготовын Мандухайг шүүхэд зориуд худал мэдүүлэг өгсөн гэм буруутайд тооцож,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1.д заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1.д зааснаар шүүгдэгч Д.Мандухайг 240/ хоёр зуун дөч/ цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэхээро шийтгэж, ,

              

Энэ хэрэгт хураагдсан эд мөрийн баримтгүй, битүүмжилсэн хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдооогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, түүний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй болохыг тус тус дурдаж,

 

Д.Батсайханд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгожЭнэ хэрэгт хураагдсан эд мөрийн баримтгүй, битүүмжилсэн хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдооогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, түүний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй болохыг тус тус дурдаж,

 

Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Д.Мандухайд хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч шийдвэрлэжээ. шийлдвэрлэжээ.

 

УУлсын яллагч эсэргүүцэлшийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч бичсэн эсэргүүцэлдээ:дээ

 

:Орхон аймгийн прокурорын газраас Д.Батсайхныг эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1201 дүгээр зүйлийн 1201.д дэххэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан буруутгаж 2017 оны 06 сарын 14-ний өдөр яллагдагчаар татах тогтоол баталж шүүхэд шилжүүлсэн.

 

Орхон аймгийн Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх хэргийг 2017 оны 07 сарын 03-ны өдөр хэлэлцээд шүүгдэгч Д.Батсайханыг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, 2002 оны эрүүгийн хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1, 12 дугаар зүйлийн 12.2.-д заасныг баримтлан эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй байна.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1.дэх хэсэгтМонгол улсын нэрийн өмнөөс гарах шүүхийн шийдвэр нь шийтгэх, эсхүл цагаатгах хэлбэртэй байна гэснийг зөрчиж шүүхийн шийдвэрийг шүүхийн тогтоол гэсэн хэлбэртэй гаргажээ.сан байна.

 

2002 оны эрүүгийн хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.дахь хэсэгт ....гэм буруутай этгээдэд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх эсэхийг хэрэг үйлдэх үед дагаж мөрдөж байсан эрүүгийн хуулийн дагуу шүүх шийдвэрлэнэ гэснийг буруу ойлгон хэрэглэж шүүгдэгчид ялшийтгэл оногдуулахгүйгээр эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлсөн нь эрүүгийн хуулийг ноцтой тус тус зөрчиж байна.

 

Иймд Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдрийн 178 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 1.д дэх хэсэгт заасныг удирдлага болгон улсын яллагчэсэргүүцэл бичив гэжээ.

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Долгорсүрэн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 

Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол үндэслэлтэй ...Надад шийтгэх тогтоол гэсэн хэлбэртэй ирсэн тул хэвээр үлдээх саналтай байна гэв.

 

Шүүгдэгч Д.Батсайхан шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа.

 

... Үйлдсэн хэрэгтээ гэмшиж байна.... Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв. Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Ц.Энхтуяа давж заалдах гомдолдоо:

              

Ял шийтгэл оногдуулахдаа ялтан Д.Мандухайн 2 настай бага насны хүүхэдтэйгээ хоёулаа амьдардаг, 3 хүртэлх насны хүүхэдтэй эх ба энэхүү байдлаасаа болоод ялыг биечлэн эдлэх бэрхшээлтэй хувийн байдлыг харгалзан үзэлгүйгээр ял шийтгэл оногдуулсан нь ялтны хэргийн болон хувийн нөхцөл байдалд бодитой дүгнэлт хийгээгүй гэх үндэслэл байна гэж үзэж байна.

 

Иймд 2015 оны шинэчлэн найруулсан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1.д заасныг журамлан, Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлийн 1.д зааснаар ялтан Д.Мандухайн ялыг хөнгөрүүлж торгох ялын доод хэмжээг хэрэглэж Орхон аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 07 сарын 05-ний өдрийн 183 тоот шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгнө үү гэжээ.

 

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор Л.Оюунтуяа Л.Оюунтуяа дүгнэлтдээ:

 

Шийтгэх тогтоол үндэслэлгүй бөгөөд Эрүүгийн хуулийг буруу ойлгож хэрэглэсэн учраас хүчингүй болгож, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр эсэргүүцэл бичсэн. Эсэргүүцлээ дэмжиж байна гэв.

Д.Мандухайд анхан шатны шүүх нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулсан. Түүнд оногдуулсан ялыг шүүх эрх хэмжээнийхээ хүрээнд өөрчлөлт оруулах боломжтой гэж үзэж байна гэв.

 

...Шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээх саналтай байна... гэв.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

 

Орхон аймгийн Прокурорын газраас шүүгдэгч Д.Батсайханыг 2017 оны 05 дугаар сарын 12-нд Баян-Өндөр сум, Даваат баг Зураагийн 10-23 тоотод охин Б.Цогзолмааг зодож биед нь хөнгөн гэмтэл учруулсан, 2009 оноос хойш гэр бүлийн хамаарал бүхий  этгээд болох Б.Мөнхчимэг, Б.Цогзолмаа, Б.Номин-Эрдэнэ нарыг байнга зодож харгис хэрцгий харьцсан, догшин авирласан байнгын шинжтэй үйлдэл гарган гэр бүлийн хүчийрхийлэл үйлдсэн гэж  Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1201 дүгээр зүйлийн 1201.д  заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан 2017 оны 06 сарын 14-ний өдөр яллагдагчаар татах тогтоол баталж хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

 

Анхан шатны шүүх 2017 оны 07 сарын 03-ны өдөр хэргийг хэлэлцээд шүүгдэгч Д.Батсайханыг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.,12 дугаар зүйлийн 12.2.д заасныг баримтлан эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлж шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй байна.

 

Тухайлбал шүүх Эрүүгийн хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэснээс гадна шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт ...шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхийг тогтоосны дараа оногдуулсан ялын төрөл, хэмжээг зааж дараа нь ялаас чөлөөлөх эсэх асуудлыг шийдвэрлэх байтал ял оногдуулаагүй атлаа ялаас чөлөөлөх... тухай заалт оруулсан,  шийтгэх тогтоолын тодорхойлох хэсэгт  ..шүүгдэгчийг баривчлах ялаас чөлөөлөх... тухай дүгнэлт хийснээ тогтоох хэсэгтээ 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1., 12 дугаар зүйлийн 12.2., гэсэн ямар ч хамааралгүй заалт баримталж Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчжээ.

,

Түүнчлэн шийтгэх тогтоолын удирдлага болгох хэсэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.1 дүгээр зүйл буюу ...зөвлөлдөх тасалгаанд зөвлөлдөх... гэсэн хэсгийг баримталсан нь буруу байна.

              

Мөн эсэргүүцэлд шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1. д зааснаар Монгол улсын нэрийн өмнөөс гарах шүүхийн шийдвэр нь шийтгэх, эсхүл цагаатгах хэлбэртэй байна гэснийг зөрчиж “шүүхийн тогтоол” гаргасан нь хууль зөрчсөн гэж байгаа боловч хавтаст хэрэгт шийтгэх тогтоол байгаа учраас энэ талаар дүгнэлт хийх боломжгүй байна.

Иймд улсын яллагчийн ...анхан шатны шүүх эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэж, шүүгдэгчид ял оногдуулахгүйгээр түүнийг ялаас чөлөөлж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг зөрчсөн... гэсэн эсэргүүцлийг хүлээн авч, шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр мөн шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр хэргийг бүхэлд нь хянаж үзэхэд Д.Мандухай нь 2016 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн Орхон аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдаанд “...өмнө нь Батсоёлыг таньдаг байсан. Найз нөхөдийн харилцаатай. Мөрдөн байцаалтын шатанд хохирогч худал мэдүүлэг өгвөл хүлээх хариуцлагын талаар ойлгож байгаа...” гэж хохирогч шүүхэд үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж, баталгаа гаргасны дараа зориуд худал мэдүүлэг өгөх гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь гэрчүүдийн мэдүүлэг болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн бусад нотлох баримт, шүүгдэгч Д.Мандухайн шүүхийн хэлэлцүүлэгт хэргээ хүлээн мэдүүлсэн мэдүүлэг зэргээр нотлогдож тогтоогдсон байна.

           Анхан шатны шүүхээс Д.Мандухайгийн үйлдлийг зүйлчилсэн хуулийн зүйл хэсэг зөв, түүний үйлдсэн гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэмт хэрэг үйлдсэнатны шүүхээс Д.Мандухайгийн үйлдлийг зүйлчилсэн хуулийн зүйл хэсэг зөв, түүний үйлдсэн гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэмт хэрэг

Ялтан Д.Мандухайгийн өмгөөлөгч Ц.Энхтуяагийн гаргасан “...ялтан Д.Мандухайн 2 настай бага насны хүүхэдтэйгээ хоёулаа амьдардаг. 3 хүртэлх насны хүүхэдтэй эх ба энэхүү байдлаасаа болоод ялыг биечлэн эдлэх бэрхшээлтэй хувийн байдлыг харгалзан үзэлгүйгээр ял шийтгэх оногдуулсан нь ялтны хэргийн болон хувийн нөхцөл байдалд бодитой дүгнэлт хийгээгүй гэх үндэслэл байна. ...Иймд Д.Мандухайн ялыг хөнгөрүүлж торгох ялын доод хэмжээг хэрэглэж Орхон аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулж өгнө үү” гэх агуулга бүхий давж заалдах гомдлыг хүлээн авах үндэслэлгүй байна.

Учир нь Монгол Улсын Их хурлаас 2015 оны 12 дугаар сарын 3-ны өдөр батлагдсан Эрүүгийн хуулийг 2017 оны 7 дугаар сарын 1-ний өдрөөс дагаж мөрдсөн бөгөөд уг хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон, оногдуулсан ялыг хөнгөрүүлсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэнэ” гэж хуульчилсан ба мөн хуулийн 5.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд доор дурдсан ял оногдуулна”, 5.2 дугаар зүйлийн 1.2 дахь хэсэгт “нийтэд тустай ажил хийлгэх ял” гэж энэ хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэрэгт оногдуулах ялын төрлийг тодорхойлжээ.

Мөн анхан шатны шүүхээс Д.Мандухайгийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлж байгаа шинэчлэн найруулсан хуулиар ял оногдуулсныг буруутгах үндэслэлгүй байна. 2002 оны 1 дүгээр сарын 3-ны өдрийн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 254 дүгээр зүйлийн 254.1-т заасан гэмт хэрэгт оногдуулж болох ялыг “хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тавин нэгээс нэг зуу дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний буюу /12240000-24000000/ төгрөгөөр торгох, эсхүл хоёр жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ” гэж, 2015 оны 12 дугаар сарын 3-ны өдрийн Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт оногдуулж болох ялыг “гурван сараас хоёр жил хүртэл хугацаагаар эрх хасаж, дөрвөн зуун тавин нэгжээс таван мянга дөрвөн зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний /450000-5400000/ төгрөгөөр торгох, эхүл хоёр зуун дөчин цагаас долоон зуун хорин цаг хүртэл хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх, эсхүл нэг сараас нэг жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэнэ” гэж тус тус зааснаас үзвэл 2015 оны 12 дугаар сарын 3-ны өдөр батлагдсан Эрүүгийн хуулийн ял шийтгэл нь хөнгөн байна.

Дээрх хуулийн 5.4 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт “нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг хөдөлмөрийн чадвараа бүрэн алдсан хүнд, биеийн эрүүл мэндэд шууд нөлөөлөхүйц нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг жирэмсэн эмэгтэй, тавин таваас дээш насны эмэгтэй, жараас дээш насны эрэгтэй хүнд оногдуулахгүй” гэж зааснаас үзвэл уг ялыг 3 хүртэлх насны хүүхэдтэй эхэд оногдуулахад хуульд харшлахгүй байна. Өөрөөр хэлбэл анхан шатны шүүх Д.Мандухайд Эрүүгийн хуулийн зохих зүйл хэсэгт заасан ялыг оногдуулсан байх тул өмгөөлөгчийн гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.6., 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3., 1,39.9 дүгээр зүйлийн 2.д дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

              

1.           1. Орхон аймаг дахь Ссум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 07 дугаар сарын 035-ны өдрийн 17883 дугаартайтоот шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, Бошигт овогтой Доржхоролын Батсайханд холбогдох, 201714000292 дугаартай, 1 хавтастай эрүүгийн хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр мөн шүүхэд буцаасугай.

2.Улсын яллагчийн эсэргүүцлийг хүлээн авсугай.

3. Хэрэг анхан шатны шүүхэд очтол Д.Батсайханд хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсугай.  

4.

 

 

 

хэвээр үлдээж, ялтны өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Магадлалд гомдол гаргах эрхгүй болохыг дурдсугай.

 

 

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дугаар зүйлийн 1.2., 39.7 дугаар зүйлийн 1.3., 39.9 дүгээр зүйлийн 1.3., 39.9 дүгээр зүйлийн 2.т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Орхон аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 07 дугаар сарын 05-ны өдрийн 183 дугаар шийтгэх тогтоолыг

 

2.     

 

3.    

                   ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                                          С.ЦЭЦЭГМАА

 

                   ШҮҮГЧИД                                                                        Ц.ТУЯАН.БАЯРХҮҮС.УРАНЧИМЭГ

 

                   ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                                                                      З.ХОСБАЯР