МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

          Дундговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Сэржмядаг даргалж, тус шүүхийн “А” танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар:

Нарийн бичгийн дарга: Г.Алдармаа

Улсын яллагч: Г.Хаш-Эрдэнэ

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Г.Лхам

Шүүгдэгч: Ц.Б нарыг оролцуулан Дундговь аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн Тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1-д зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Ц.Б-д холбогдох 1922003320005 тоот хэргийг 2019 оны 1 сарын 23-ны өдөр хүлээн авч, шүүн хэлэлцэв.

Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, Дундговь аймгийн .................... төрсөн, эрэгтэй, бага боловсролтой, бичиг үсэг мэдэхгүй гэх, сантехникийн слесарь мэргэжилтэй гэх, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 4, эх дүү нарын хамт Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын ............. тоотод оршин суух, урьд 6 удаагийн ял шийтгэлтэй, Ц.Б нь хоёр удаагийн үйлдлээр хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан гэх буюу Эрүүгийн хуулийн Тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1-д заасан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудын хүсэлтээр хэрэгт цугларсан баримтуудыг шинжлэн судлаад

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

1/ Холбогдсон хэргийн талаар:

 

          1.Шүүгдэгч Ц.Б нь 2019 оны 10 сарын 6-наас 7-нд шилжих шөнө иргэн Н.Үүрцайхтай зодолдож, харилцан бие биенийхээ бие махбодид хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулсан болох нь дараахь баримтаар тогтоогдож байна. Үүнд:

• Цагдаагийн байгууллагад “Алтанговь” зочид буудалд согтуу хүмүүс зодолдоод байна” гэх мэдээллийг 2019 оны 10 сарын 7-ны 3 цаг 20 минутад хүлээн авсан тэмдэглэл /хх-84/
• Ц.Б-ын согтуурлыг 2019 оны 10 сарын 7-ны 3 цаг 30 минутад шалгахад согтуурлын зэрэг-0,76 хувь байсан талаархи магадлагаа /хх-85/
• Хохирогч Н.Ү-ийн: 2019 оны 10 сарын 7-ны шөнийн 1 цагийн үед... буудлын үүдэнд эмэгтэй хүн хашхираад бидний сууж байсан өрөөний хаалга нээгдсэн. Хаалга нээгдэхэд Б /сүүлд нэрийг нь мэдсэн/ гэдэг согтуу хүн догшин авирлаж рецепшн эмэгтэйг “п... минь чамайг ална” гээд бөгсөн бие рүү нь болон гар луу нь хөлөөрөө өшиглөж байгаа харагдсан. Би “болиочээ, ээж шигээ хүнийг яаж байгаа юм, болиоч” гэхэд Бүрэнтогтох надад хандан “чамайг ална шүү, та муу хэд юу юм бэ, энэ мууг өмөөрдөг хэн бэ” гэж согтуурхаж авирлаж байсан. Би “чамайг цагдаа дуудаад бариулчихна шүү” гэхэд Б “тэр цагдаа чинь надад ямар хамаатай юм бэ, надад нөлөөлөхгүй шүү п... минь” гээд над руу давшлаад ирсэн. Би тэр хүнийг та цаашаа байл даа гэж хэлээд зүүн гараараа өөрөөсөө түлхсэн. Тэгтэл миний зүүн гарын долоовор хуруу тэр Б-ын амны харалдаа таарсан. Б миний зүүн гарыг амандаа үмхээд хазаад, нохой шиг сэгсрээд миний хурууг үмхсэн байхдаа надад хандаж  “би чамайг ална, чиний нүдийг сохолно, чихийг чинь хазна, хурууг чинь тасална” гэж миний хурууг зуусан байхдаа хэлсэн. Би аргаа бараад тэр хүний хувцасны мөрнөөс нь арагшаа татаад ухраад буудлын баруун урд хэсэгт байсан өрөө рүү араараа ухраад орсон. Өрөөний зүүн хананд байсан ор луу ойртоод “ахаа та тавилдаа” гэж уйлаг алдаж орилж хашгирсан. Тэгээд тавихгүй байхаар нь өрөөний голд байсан ширээн дээр байсан шаазан аягыг аваад Б руу шидсэн. Аяга Б-ын толгойн зүүн дээд хэсгийг оносон.  Тэрний дараа Б нь рецепшн эгч бид хоёрыг “хоёр лалрыг хутгалж ална” гэж дахин дахин заналхийлж догшин авирлаж байсан. Тэгж хэрэлдэж байхад цагдаа  дуудсан сургаар Бүрэнтогтох зугтах гэсэн. Ганхавх Бүрэнтогтохыг барьж байгаад цагдаа ирэхээр нь өгч явуулсан гэх мэдүүлэг /хх100-101/
• Хохирогч Ц.Б-ын “...буудлын нэг давхарт рецепшнтэй гаднаас архи авчирлаа гэж маргалдаж байтал буудлын үүдний баруун урд талын зүүн тийш харсан хаалганаас дөрвөн залуу гараад ирсэн. Нэг нь надад хандаж эмэгтэй хүнтэй маргалдаад байгаа юм уу гэж хэлсэн. Тухайн үед би гартаа 0,75 савалгаатай хараа архи бариад байж байхад тэр гурван залуу миний архийг худалдаж авна гээд өрөө рүү дагуулж орсон. Би төр өрөөний хойд талын орон дээр урд зүг рүү хараад сууж байсан чинь нэг гарандаа шивээстэй нөхөр надад хандаж чи яасан пээдгэр яриатай нөхөр вэ гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би юу яриад байгаа юм бэ гэсэн чинь над дээр хүрч ирээд гартаа стакан бариад миний толгойг цохьсон. Ямар ч шалтгаангүй цохьсон. Би орноос босоод тэр залуутай барьцалдаж авсан. Намайг боосон. Тэгэхээр нь би тэр залуугийн хурууг хазсан. Тэгээд бид хоёр салсан. Намайг нэг залуу таниад байсан. Тэр таниад байсан залуу намайг араас тэврээд авсан. Намайг боогоод хуруугаа хазуулсан залуу над дээр дахин ирээд цагаан өнгийн стаканаар миний зүүн шанаанд эрүүний харалдаа цохьсон. Тэнд байсан хүмүүсийн нэг нь цагдаа дуудаад намайг аваад явсан. Миний үүдэн хоёр шүд хөдөлсөн. Энэ үйл явдлаас хоёр хоногийн дараа шүдээ авхуулсан гэх мэдүүлэг /хх-104-105/
• Гэрч П.Батбаярын: ...буудлын рецепшн өрөө байхгүй, дүүрсэн гэж хэлсэн. Тэгтэл тэр согтуу залуу яахаараа буудлын өрөө байдаггүй юм бэ гэж хэлээд тэр рецепшн эгчийг п..минь, я.. минь би Нэмэхээгийн дүү байна, чи тэр цагдаагаа дууд, тэр цагдааг чинь харъя гэж харааж зүхэж дайрч давшилсан, Тэгээд тэр буудлын рецепшн, түүний нөхөр, согтуу залуу гурав маргалдаж эхэлсэн. Сүүлдээ тэр согтуу нөхөр рецепшний нөхрийг нь барьж заамдаж, хувцасных нь захаар боосон. Би салгасан. Дараа нь гар утсаараа бичлэг хийнэ гэж бичлэг хийж байгаад рецепшн эгчийг бөгсөн биед нь өшиглөсөн. Тэгээд тэр эгч нэг давхрын баруун урд хэсэгт байсан өрөөний үүдэнд очоод эгчийг нь хүн зодоод байна гэж хэлж байгаа бололтой байсан. Удалгүй гурван залуу гарч ирээд асуудал үүсгээд байгаа залууг өрөөнд нь дагаад орсон. Би тэр үйл явдлыг буудлын үүдний зүүн хэсэгт байсан буйдан дээрээс хараад байж байсан. Удалгүй нэг залуу хуруугаа дараад хуруу тас хазчихлаа гээд цусаа гоожуулаад гараад ирсэн. Тэгээд тэнд байсан хүмүүсийн нэг нь цагдаад дуудлага өгсөн гэх мэдүүлэг /хх-106/
• Гэрч Ц.Ганхавхын: Үүрцайх тэр Б-д хандаж чи болиочээ ээж шигээ хүнийг ингэж болохгүй шүү дээ гэхэд Б чамд ямар хамаатай юм бэ? гэж хэлээд Ү-ыг түлхсээр өрөө рүү орсон. Ү цаашаа байл даа зүгээр бай, чи эмэгтэй хүнийг ингэж болохгүй шүү дээ гэж хэлээд өөдөөсөө түлхэж байгаад хуруугаа аманд нь хийчихсэн. Тэгтэл Б гарын хурууг нь хазаад тавихгүй байсан. Амнаас нь хуруугаа авах гэсэн чинь чанга хазаад тавихгүй байсан. Тэгээд тэр хоёр бие биенийгээ түлхээд байсан. Ү өвдөж байгаа бололтой тэвчээр алдсан байсан. Тэгээд ёоё гэж хэлээд хажууханд нь ширээн дээр байсан шаазан аягыг аваад чи тавиач дээ гэж хэлээд Бүрэнтогтох руу чиглүүлж шидсэн. Тэр аяга нь Бүрэнтогтохыг онолгүй хана оноод хагарч газар унасан. Тэгээд Ү-ын хурууг тавихгүй байхаар нь Бат-Эрдэнэтэй хамт очоод салгах гэсэн чинь тавихгүй, хөлөөрөө тийрээд байсан. Тэгж байгаад Бат-Эрдэнэ бид хоёр салгасан гэх мэдүүлэг /хх-108/
• Гэрч П.Биндэръяагийн: Б гэдэг нөхөр надаас өрөө сураад орж ирээд буцаад гараад явсан хоёр хүнийг дагуулж орж ирээд надад хандаж энэ хоёр хүнд өрөө өг гэж захирангуй хэлсэн. Шалаад байхаар нь өөрийн амрах өрөөндөө мөнгө төлбөр авалгүй хонуулъя гэж хэлсэн. Тэгтэл тэр хоёр хүн Б-ыг заагаад энэ хүнээс ганц юм аваад буудалд чинь орчихъё гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би үгүй, архи авч орох юм бол зөвшөөрөхгүй гэж хэлсэн. Тэгтэл Б чи юугаа мэддэг юм, би мэдэж байна гэсэн. Би Б-д хандаж чиний мэддэг гэж юу байсан юм бэ, би энд ажиллаж байна, чи зүгээр эндээс явчих гэж гуйсан. Тэгтэл намайг муу гичий, я, муу золбин гөлөг я.., чи Нэмэхбаяр бид хоёрыг хэзээ ч барахгүй, дийлэхгүй, чи муу п.. минь өргөдөл бичүүлэх гээд Нэмэхбаярыг гуйгаад очино, чамайг ална шүү гэж хэлээд ширээн дээр байсан жижиг амны халбагыг аваад над руу шидсэн. Тэр халбага намайг оноогүй Манай нөхөр хэсэг чимээгүй байж байгаад тэсгэл алдаад болиоч гэхэд манай нөхөр Зоригоог заамдаж авч байгаа харагдсан. Хажуунаас нь сүүлд орж ирсэн хоёр залуу салгасан. Би зөрүүлээд ус буцалгагчны залгуураар Б-ын нуруунд шавхарсан. Б текэн дээр байсан хуванцар нэрийг аваад миний зүүн харьтанд цохьсон. Тэгээд согтуурхаж авирлаад намайг ална гэж заналхийлээд чамайг байхгүй болгоно гэж бичлэг хийгээд өрөөн дотуур туулгаад миний зүүн гуянд хөлөөрөө өшиглөсөн. Авирлаад болохгүй байхаар нь буудлын нэг давхрын амралтын өрөөнд байсан гурван залууд хандаж эгчийг чинь энэ хүн ингээд өшиглөөд байна гэж хэлсэн. Миний зүүн гарын бугалга жаахан хөндүүр байгаа, гэмтэл учраагүй тул шүүх эмнэлэгт үзүүлж гэмтлийн зэрэг тогтоолгох шаардлагагүй гэх мэдүүлэг /хх114-115/
• Шинжээчийн 2019.10.09-ний өдрийн 250 дугаартай дүгнэлтэд: Н.Ү-ын бие зүүн гарын долоовор хуруунд шарх, зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо. Дээрх гэмтэл нь бусдад зодуулсан гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой байна, зүүн гарын долоовор хуруунд үүссэн шарх нь эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-т зааснаар гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна, зулгарсан гэмтэл нь гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй, дээрх гэмтэл нь ерөнхий хөдөлмөрийн тогтонги алдалтанд нөлөөлөхгүй, хатуу мохоо зүйлийн үйлчиллээр үүссэн гэмтэл байна гэжээ /хх-130-131/, гэрэл зураг /хх-132/
• Шинжээчийн 2019.10.11-ний өдрийн 253 дугаар дүгнэлтэнд Ц.Б-ын биед зүүн доод 2, 3-р шүдний уналт, зүүн чамархайнд шарх, зүүн хацар, зовхи, духанд зулгаралт, зүүн 1-р шүдний сулрал гэмтэл тогтоогдлоо. Зүүн доод 2, 3-р шүдний уналт, зүүн чамархайд шарх, зүүн 1-р шүдний сулрал, зүүн хацар, зовхины зулгаралт гэмтлүүд нь нэг цаг хугацаанд, бусдад зодуулсан гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой байна. Духны зулгаралт нь бусдад зодуулсан гэх цаг хугацаанаас өмнө үүссэн байх боломжтой байна, зүүн доод 2, 3-р шүдний уналт, зүүн чамархайн шарх гэмтлүүд нь эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.2-т зааснаар гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. Биеийн бусад хэсэгт үүссэн гэмтлүүд нь гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй, Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын дөрөв, Ерөнхий хөдөлмөрийн чадвар алдалтын хувь хэмжээг тогтоох хүснэгтийн 52.2-т зааснаар ерөнхий хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг 10 хувиар бууруулна, дээрх гэмтлүүд нь тус бүрдээ нэг удаагийн хатуу мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой гэх дүгнэлт /хх-136-137/, гэрэл зураг /хх-138/ зэрэг баримтууд хамаарна.

Шүүгдэгч Ц.Б нь Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р багийн нутаг дэвсгэрт байрлах “Алтанговь” зочид буудалд 2019 оны 10 сарын 6-наас 7-нд шилжих шөнө буудлын рецепшн П.Биндэръяагаас өрөө өгөхийг шаардаж, зүй бус үг хэллэгээр доромжлон, хүч хэрэглэхээр заналхийлэн танхайрсан үйлдлийг зогсоох зүй ёсны  шаардлага тавьсан  Н.Үүрцайхын зүүн гарын долоовор хурууг хазаж зуусан, Н.Ү нь Ц.Б-ыг өөрөөсөө салгахын тулд шилэн аягаар цохисны улмаас хэн алиныхаа бие махбодид хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулсан болох нь дээрх баримтуудаар нотлогдож байна.

Дундговь аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокурорын 2020 оны 1 сарын 13-ны өдрийн 01 дугаартай тогтоолоор “Н.Ү-ын үйлдэл нь өөрийн амь нас, эрүүл мэндийн эсрэг хууль бус ба тулгарсан довтолгооны эсрэг хийсэн үйлдэл “гэж үзэж Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 32.5 дугаар зүйлийн 1.1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр буюу “гэмт хэргийн шинжгүй” гэх үндэслэлээр Н.Ү-д холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгожээ. /хх-164-165/  Уг тогтоолд яллагдагч, хохирогч, өмгөөлөгч нарын хэн аль нь гомдол гаргаагүй байх тул тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болсон байна.

Иймд шүүгдэгч Ц.Б нь зүй ёсны шаардлага тавьсанд нь дургүйцэж, иргэн Н.Ү-ын зүүн гарын долоовор хурууг хазаж зуусны улмаас бие махбодид нь хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулсан нь баримтаар нотлогдсон тул хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар ял оногдуулж шийтгэх үндэслэлтэй байна.

Шүүгдэгч Ц.Б-ын биед “зүүн доод 2, 3-р шүдний уналт, зүүн чамархайнд шарх, зүүн хацар, зовхи, духанд зулгаралт, зүүн 1-р шүдний сулрал гэмтэл тогтоогдлоо. Зүүн доод 2, 3-р шүдний уналт, зүүн чамархайд шарх, зүүн 1-р шүдний сулрал, зүүн хацар, зовхины зулгаралт гэмтлүүд нь нэг цаг хугацаанд, бусдад зодуулсан гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой байна. Духны зулгаралт нь бусдад зодуулсан гэх цаг хугацаанаас өмнө үүссэн байх боломжтой байна, зүүн доод 2, 3-р шүдний уналт, зүүн чамархайн шарх гэмтлүүд нь эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.2-т зааснаар гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. Биеийн бусад хэсэгт үүссэн гэмтлүүд нь гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй” гэх шинжээчийн дүгнэлттэй /хх-137/ Н.Үүрцайх нь 2019 оны 10 сарын 15-ны өдөр танилцаад “энэ дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүй” гэжээ /хх-140/

Гэвч хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагаанд Н.Ү-аас уг дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүй үндэслэлээ зааж нэмэлт болон дахин шинжилгээ хийлгэх хүсэлт гаргаагүй байна. Шүүхийн шинжилгээний тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2-т шинжилгээний талаар иргэн, байгууллагаас гаргасан гомдол, хүсэлт нь дахин шинжилгээ хийх шууд үндэслэл болохгүй гэж заасан бөгөөд Дундговь аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээчийн 2019 оны 10 сарын 11-ний өдрийн 253 дугаартай дүгнэлт нь хэлбэр, агуулгын хувьд Шүүхийн шинжилгээний тухай хуулийн 16, 17, 18 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангаж гарсан байна.

Иймд шүүх шүүгдэгч Ц.Б-ын зүүн чамархайд үүссэн хөнгөн зэргийн  шарх гэмтлүүд нь Н.Ү-ын аягаар цохьсон үйлдэлтэй шалтгаант холбоотой, харин  зүүн доод 2, 3-р шүдний уналт, зүүн 1-р шүдний сулрал гэмтэл нь Н.Ү-ын зүүн гарын долоовор хурууг хазаж зуусан үйдэлтэй шалтгаант холбоотой үүссэн болох нь өөрсдийнх нь хохирогчоор өгсөн мэдүүлэг, тухайн зодооныг харсан гэрч Ц.Ганхавхын мэдүүлэг, шинжээчийн 2019.10.11-ний өдрийн 253 дугаар дүгнэлт зэрэг баримтаар тогтоогдож байна гэж дүгнэсэн болно.

Шүүгдэгч Ц.Б-ын гар утсанд хийсэн гэх бичлэгийг судалж үзсэн боловч зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүйгээр, хууль бусаар бэхжүүлсэн баримт байх тул шүүх нотлох баримтаар тооцсонгүй.

 

          2. Шүүгдэгч Ц.Б нь 2019 оны 11 сарын 28-наас 29-нд шилжих шөнө иргэн М.А-ыг зодож бие махбодид нь хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулсан болох нь дараахь баримтуудаар тогтоогдож байна. Үүнд:

• Цагдаагийн байгууллагад “Сайнцагаан сумын 5-р баг Аривжихын 8-12 тоотод манай ах бусдад зодуулсан” гэх мэдээлийг 2019 оны 11 сарын 29-ний 01 цаг 49 минутад хүлээн авсан тэмдэглэл /хх-2/
• Хохирогч М.А-ын : ..би Нансалмааг дагуулаад Н.Найданбат, Ц.Цэдэндамба бид нар Аривжих гэр хороололд байх Д.Лувсандоржийн гэрт нь очих замдаа Н.Найданбатын хашааны урд явж байтал Ц.Бтой тааралдаад хамтдаа Д.Лувсандоржийн гэрт нь очсон. Хэн авсныг мэдэхгүй 1 шил 0,75-ын архийг бүгд хоорондоо ойр зуурын юм ярилцаад хуваагаад ууж дуусгасан. Архи дуусаад Д.Цэдэндамбатай зүүн өрөөнд орж уулзаад эргээд орон дээр Нансалмаагийн хажууд сууцгаасан. Намайг орон дээр газар ширтээд тонгойгоод сууж байхад Ц.Б босож ирээд “чи яасан муухай, нохой шиг хардаг гөлөг вэ” гэж хэлээд миний зүүн нүдэнд нэг удаа хүчтэй өшиглөсөн. Би нүүрээ гараараа дараад тонгойход яг хэн нь юм мэдэхгүй миний гартай хавсарч бас хэд хэдэн удаа хүчтэй өшиглөсөн. Тухайн үед харах боломжгүй байсан болохоор яг хэн хэн нь өшигөлж байгааг анзаарах боломж байгаагүй. Тухайн үед Нансалмаа архи согтууруулах ундааны зүйл огт хэрэглээгүй. Харин Н.Найданбат, Д.Лувсандорж, Ц.Б, Д.Цэдэндамбаа бид нар архи ууж халамцсан байсан. Би тэр хүмүүсийн биед халдаагүй. Миний зүүн нүд хөхөрч, цус хуралттай, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл тогтоогдсон. Дээрх гэмтэл нь Ц.Б-ын анх намайг өшиглөсөн үйлдлээс үүдэлтэй. Дараа нь би нүүрээ гараараа хаасан байсан. Өөр ямар нэгэн гэмтэлгүй байна гэх мэдүүлэг/хх-7/
• Гэрч Д.Лувсандоржийн: Ц.Б газар сууж байгаад босож ирээд М.А-ыг орон дээр тонгойгоод сууж байхад нь нүүрэнд нь нэг өшиглөсөн. Ахиад хэд өшиглөснийг мэдэхгүй. Н.Найданбат манай зуухны тагийг авах гээд байхаар нь би зуухан дээрээ суучихсан,  тагийг нь авахуулаагүй. Өөр зодоон цохион болоогүй.  Анх М.А манай гэрт орж ирэхэд нүд нь зүгээр байсан. А-ыг тонгойх үед Ц.Б өшиглөсөн нь яг нүдэнд нь оносон гэх мэдүүлэг /хх-13-14/
• Гэрч Н.Нансалмаагийн: Ц.Б нь газар сууж байснаа босож ирээд А-ыг тонгойгоод сууж байхад нь “чи яасан нохой шиг харцтай юм бэ, угаасаа найзууд чинь чамайг нохой гэдэг биз дээ” гэж хэлээд нүүрэнд нь нэг удаа өшиглөсөн. А нүүрээ дараад тонгойход нь Лувсандорж босож ирээд гаран дээрээс нь давхар нүүр лүү нь нэг удаа гуталгүй хөлөөрөө өшиглөсөн. Цэдэндамбаа чи ийм муухай юм харж яах юм бэ гээд намайг зүүн өрөөнд оруулсан. Тэгэхэд М.А-ыг өшиглөж зодож байгаа нь сонсогдоод байсан. Д.Цэдэндамбаа намайг өрөөнөөс гаргахгүй хориод байсан. Намайг орхиод гарахад нь дагаж гарахад Ц.Б М.А-ыг яг хаана гэдгийг анзаарч хараагүй, дахин өшиглөж байсан. Д.Цэдэндамбаа больцгоо гэж хэлээд өөрөө М.А-ын цээжинд нь нэг өшиглөчихөөд буцаж ирсэн. Найданбат зуухны тагийг авах гэхэд Д.Лувсандорж нь манай гал голомтыг тэгж болохгүй гээд зуухан дээрээ суучихсан. Өөр зүйл болоогүй гэх мэдүүлэг /хх-15-16/
• Шинжээчийн 2019 оны 12 сарын 2-ны өдрийн 301 дүгээр дүгнэлтэнд “М.Адъяабазарын зүүн нүдний дээд, доод зовхинд цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал, зүүн нүдний эвэрлэгт цус хуралт, дух, хамар, хацарт зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо, дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн 2-4 удаагийн үйлчлэлээр үүссэн байх боломжтой, дээрх гэмтэл нь өшиглөсөн, аливаа зүйлээр цохиулах үйлдэлд үүсэх боломжтой, дээрх гэмтэл нь бусдад зодуулсан гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой байна. Үзлэгээр хиймэл эд эрхтэн тогтоогдсонгүй. Эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-д зааснаар гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн тогтонги алдалтанд нөлөөлөхгүй. Зүүн нүдний дээд, доод зовхинд цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал, зүүн нүдний эвэрлэгт цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал, зүүн нүдний эвэрлэгт цус хуралт гэмтэл нь гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна, зулгарсан гэмтэл нь гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй гэсэн /хх-20, 21/, гэрэл зураг /хх-23/ зэрэг баримтууд хамаарна.

Шүүгдэгч Ц.Б нь 2019 оны 11 сарын 28-наас 29-нд шилжих шөнө 1 цагийн орчимд Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 5-р баг Аривжихын 8-12 тоотод оршин суух Д.Лувсандоржийн гэрт Н.Найданбат, Д.Цэдэндамбаа, Д.Лувсандорж, М.Адъяабазар нартай архидан согтуурч, “нохой шиг муухай харлаа” гэх шалтаг хэлж М.Адъяабазарыг зодож, эрүүл мэндэд нь хөнгөн гэмтэл учруулсан болох нь дээрх баримтуудаар нотлогдож байна.

 Тухайн зодоонд оролцож, М.Адъяабазарыг мөн зодсон Д.Цэдэндамба,  Д.Лувсандорж нарын үйлдлийн улмаас М.Адъяабазарын бие махбодид гэмтэл учраагүй байх бөгөөд хүний биед хохирол учруулахгүйгээр халдаж зодсон үйлдэлд нь Зөрчлийн тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Д.Цэдэндамба, Д.Лувсандорж нарт тус бүр 100000 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан болох нь мөрдөгчийн 2019 оны 1 сарын 14-ний өдрийн 0595575, 0595574 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар тогтоогдож байна. /хх-68, 70/ Хохирогч М.Адъяабазар мөн өдөр хэргийн материалтай танилцаад санал хүсэлт гаргаагүй /хх-31/, дээрх шийтгэлийн хуудсууд хүчин төгөлдөр болсон байна.

Шүүгдэгч Ц.Б нь үл ялиг шалтгаанаар хохирогч М.А-ыг зодсон нь танхайн сэдэлттэй, шууд санаатай үйлдэл байна. Иймд Ц.Б-ыг хүний эрүүл мэндэд хөнгөн гэмтэл учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар ял оногдуулж шийтгэх үндэслэлтэй байна.

 

2/ Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол хор уршгийн талаар:

 

Шүүгдэгч Ц.Бын үйлдлийн улмас хохирогч Н.Үүрцайхын биед зүүн гарын долоовор хуруунд шарх, зулгаралт гэмтэл учирсан,  хохирогч М.Адъяабазарын биед  зүүн нүдний дээд, доод зовхинд цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал, зүүн нүдний эвэрлэгт цус хуралт, дух, хамар, хацарт зулгаралт гэмтэл учирсан нь шинжээчийн  2019.10.11-ний өдрийн 253 дугаар дүгнэлт, шинжээчийн 2019.12.02-ны өдрийн 301 дүгээр дүгнэлтээр тус тус тогтоогдож байна.

Хохирогч Н.Ү нь Ц.Б-той эвлэрсэн, нэхэмжлэх зүйлгүй, гомдол саналгүй тухайгаа цагдаагийн байгууллагад бичгээр илэрхийлсэн /хх-73/, хохирогч М.А 2019 оны 12 сарын 4-ний өдөр, мөн 2020 оны 1 сарын 14-ний өдөр өгсөн мэдүүлэгтээ “санал гомдол, нэхэмжлэх зүйл байхгүй” гэсэн /хх6-8/, хэргийн материалтай 2020 оны 1 сарын 14-ний өдөр танилцаад санал хүсэлт гаргаагүй /хх-31/ ба хохирогч нарын хэн аль нь иргэний нэхэмжлэл гаргаагүй байна. 

Хохирогч нар нь иргэний нэхэмжлэл гаргаагүй тохиолдолд шүүхээс ямар нэгэн шийдвэр гаргах боломжгүй тул Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйл, 505 дугаар зүйлд зааснаар хохирогч Н.Ү, М.А нар нь өөрсдийн эрүүл мэндэд учирсан гэм хорыг арилгахыг гэм буруутай этгээдээс шаардах эрхтэйг энэхүү тогтоолын “тогтоох” хэсэгт заах нь зүйтэй байна.

3/ Хэргийн зүйлчлэл, оногдуулах ял шийтгэлийн талаар:

Прокурорын 2019 оны 12 сарын 31-ний өдрийн 1922003320005 дугаар тогтоол /хх-73/, прокурорын 2020 оны 1 сарын 13-ны өдрийн 1922002720008 дугаар тогтоол /хх-152-153/, прокурорын 2020 оны  1 сарын 16-ны өдрийн 06 дугаар яллах дүгнэлтээр Ц.Бын үйлдэл тус бүрд нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар ял сонсгож, тус тусд нь зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, шүүхэд шилжүүлжээ.

          Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судалсан баримтуудаар шүүгдэгч Ц.Бын хохирогч Н.Үүрцайх, М.Адъяабазар нарын эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэг нь цаг хугацааны хувьд тусдаа эхэлж, тусдаа төгсгөлтэй, хоёр удаагийн үйлдэл болох нь тогтоогдож байх тул улсын яллагчийн зүйлчлэл тохирсон байна гэж дүгнэлээ.

          Шүүгдэгч Ц.Б нь урьд нь шүүхээр шийтгүүлж байсан болох нь :

          Дундговь аймгийн сум дундын шүүхийн  1998.04.24-ний 79 дүгээр таслан  шийдвэрлэх тогтоолоор /хх49-52/ Эрүүгийн  хуулийн 123 дугаар зүйлийн 1-ийн  1-т зааснаар 1 жил 6 сарын  хугацаагаар,  мөн хуулийн  239 дүгээр зүйлийн 2-т зааснаар 1 жилийн  хугацаагаар хорих ял оногдуулж, оногдуулсан ялыг бүгдийг нэмж нэгтгэн жинхэнэ эдлэх ялыг 2 жил 6 сарын хугацаагаар хорих ялаар шийтгүүлж, Говьсүмбэр аймгийн сум дундын шүүхийн 1999.05.31-ний 94 дүгээр шүүгчийн захирамжаар 1 жил 1 сар 9 хоногийн ялаас хугацааны өмнө тэнсэн суллагдсан /хх53-54/;

          Дундговь аймгийн сум дундын шүүхийн 2000.08.15-ны өдрийн 123 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн 239 дүгээр зүйлийн 1-т зааснаар 6 сарын  хугацаагаар хорих ялаар /хх46-47/ шийтгүүлж, Хэнтий аймгийн шүүхийн 2000.10.20-ны 155 дугаар шүүгчийн захирамжаар 2 сар 8 хоногийн ялаас хугацааны өмнө тэнсэн суллагдсан,/хх-49 ар тал/;

          Нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн шүүхийн 2002.07.02-ны 554 дүгээр таслан шийдвэрлэх тогтоолоор /хх-43/ Эрүүгийн хуулийн /1987/оны/ 124 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жилийн хорих ял шийтгүүлж, Нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүргийн шүүхийн 2002.11.08-ны 326 дугаар захирамжаар Эрүүгийн хуулийн /2002 оны/ 146 дугаар зүйлийн 1-т зааснаар 3 сар баривчлах ялаар өөрчилж, Ц.Б нь 6 сар 6 хоногийн ялыг биеэр эдэлсэн тул ялыг бүрэн эдэлсэнд тооцож, суллагдсан,/хх-45/;

          Дундговь аймаг дахь сум дундын шүүхийн 2004.11.24-ний 103 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн 96 дугаар зүйлийн 1-т зааснаар 5 жил 1 сарын хугацаагаар хорих ял оногдуулж, биеэр 4 жил 4 сар 25 хоног, 8 сар 5 хоногийн хугацаагаар шагнагдаж 2009.01.08-ны өдөр ялын хугацаа дууссан. /хх-41 ар тал/;

          Нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн 2009.11.30-ны 341 дүгээр шийтгэх тогтоолоор /хх37-38/ Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 181 дүгээр зүйлийн  181.3-т зааснаар 7 жилийн хугацаагаар хорих ялаар шийтгүүлж, Баянгол, Хан-Уул, Сонгино хайрхан дүүргийн  2015.11.06-ны 458 дугаар шүүгчийн захирамжаар эдлээгүй үлдсэн 4 сар 22 хоногийн ялаас өршөөн хассан. /хх-39/;

          Дундговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018.12.03-ны 114 дүгээр шийтгэх тогтоолоор /хх56-62/ Эрүүгийн хуулийн  23.1 дүгээр зүйлийн 1-т зааснаар 10 сарын хугацаагаар хорих ял, Эрүүгийн  хуулийн тусгай ангийн  11.6 дугаар зүйлийн 1-т зааснаар үйлдэл тус бүрт нь 240 цагийн хугацаагаар буюу 480 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2-т зааснаар 280 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулж, нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг нэмж нэгтгэн хорих ялд шилжүүлэн 1 жил 1 сар 5 хоногийн хугацаагаар хорих ялаар тогтоосон, Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь Сум дундын шүүхийн шүүгчийн 2019.09.04-ний өдрийн 2019/ХМШЗ/130 дугаар захирамжаар  эдлээгүй үлдсэн 2 сар 14 хоногийн хорих ялаас хугацаанаас өмнө суллаж, хяналт тогтоосон /хх65-68/ болох нь шийтгэх тогтоол, шүүгчийн захирамжийн хуулбарууд, эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг  шалгах хуудас /хх-28/ зэрэг баримтуудаар тогтоогдож байна.  

          Шүүгдэгч Ц.Б-ын үйлдэл тус бүрт эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдсонгүй.

          Шүүгдэгч Ц.Бод ял оногдуулахдаа Эрүүгийн хуулийн Тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан 2 удаагийн үйлдэл тус бүрт нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг прокурорын санал болгосон хэмжээгээр буюу 360 цагийн хугацаагаар оногдуулж, оногдуулсан ялыг нэмж нэгтгэн  нийт 720 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар тогтоон, нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын 8 цагийг хорих ялын нэг хоногт тооцон, энэхүү ял дээр Дундговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018.12.03-ны өдрийн 114 дүгээр шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан 1 жил 1 сар 5 хоногийн хугацаагаар хорих ялаас эдлээгүй үлдсэн 2 сар 14 хоногийн хугацаагаар хорих ялд нэмж нэгтгэн, Ц.Бод 5 сар 14 хоногийн хугацаагаар хорих ялыг биечлэн эдлүүлэхээр тогтоон, хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлэхээр шийдвэрлэлээ.

          Шүүгдэгч Ц.Б нь хорих ялаас хугацааны өмнө суллагдаж 2 сар 14 хоногийн хорих ялыг эдлээгүй болох нь Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь Сум дундын шүүхийн шүүгчийн 2019.09.04-ний өдрийн 2019/ХМШЗ/130 дугаар шүүгчийн захирамжаар тогтоогдож байх тул уг ялыг биечлэн эдлүүлэх үндэслэлтэй.

          Харин Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1-т эдлээгүй үлдсэн ялын заримыг нэмж нэгтгэх зохицуулалтгүй тул өмгөөлөгчийн хүсэлтийг хангах үндэслэлгүй байна.

          Шүүгдэгч Ц.Б-д хорих ял оногдуулж шийдвэрлэсэн тул урьд авсан  хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгож, энэ өдрөөс эхлэн цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авахаар шийдвэрлэв.

Энэхүү тогтоолоор цагдан хорих хугацааг хорих ял эдлэсэн хугацаанд нь оруулан тооцно.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.5, 36.1, 36.2 дугаар зүйл, 36.2 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 36.3, 36.8, 36.10, 36.12, 36.13, 37.1, 37.2 дугаар

 хэсэгт тус тус заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 

1. Шүүгдэгч Ц.Б-г 2019 оны 10 сарын 6-наас 7-нд шилжих шөнө иргэн Н.Ү-ын эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн  хуулийн  Ерөнхий ангийн 5.4 дүгээр зүйлийн  1,2 дахь хэсэг, Эрүүгийн хуулийн  Тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 360 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулж шийтгэсүгэй.  

2. Шүүгдэгч Ц.Б 2019.11.28-наас 29-нд шилжих шөнө иргэн М.А-ын эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн  хуулийн Ерөнхий ангийн 5.4 дүгээр зүйлийн 1.2 дахь хэсэг, Эрүүгийн хуулийн Тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 360 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулж  шийтгэсүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий ангийн 6.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Ц.Б-д оногдуулсан  ялыг нэмж нэгтгэн нийт 720 /долоон зуун хорин/ цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулахаар тогтоосугай.  

4. Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий ангийн 6.12 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 6.9 дүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэг, 6.8 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар энэхүү шийтгэх тогтоолоор Ц.Б-д оногдуулсан 720 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг Дундговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн  анхан шатны шүүхийн 2018.12.03-ны өдрийн 114 дүгээр шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан 1 жил 1 сар 5 хоногийн хугацаагаар хорих ялаас эдлээгүй үлдсэн 2 сар 14 хоногийн хугацагаар хорих ялд нэмж нэгтгэн, шүүгдэгч Ц.Б-д 5 /таван/ сар 14 /арван дөрөв/ хоногийн хугацаагаар хорих ялыг биечлэн эдлүүлэхээр тогтоосугай.

5. Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт зааснаар Ц.Б-д оногдуулсан  5 сар 14 хоногийн  хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлсүгэй.

6. Шүүгдэгч Ц.Б нь цагдан хоригдоогүй, эд зүйл хураалгаж битүүмжлүүлээгүй, хохирогч М.А, Н.Ү нар нь иргэний нэхэмжлэл гаргаагүй, “гомдол саналгүй” гэсэн болохыг тус тус дурьдсугай.

7.  Хохирогч М.А, Н.Ү нар нь өөрт болон эрүүл мэндэд учирсан  гэм хорын  нэхэмжлэлийг нотлох баримтаа бүрдүүлэн иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар Ц.Б-с нэхэмжлэх эрхтэйг дурьдсугай.

8. Энэхүү шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийтгэх тогтоолыг өөрөө гардан авснаас хойш, эсхүл Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурьдсугай.

9. Энэхүү шийтгэх тогтоолыг хуулийн хүчин төгөлдөр болтол Ц.Б-д урьд  авсан хувийн  баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгож, энэ өдрөөс эхлэн Дундговь аймгийн  шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын цагдан хорих байранд цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсугай.

10. Шүүгдэгч Ц.Б-ыг цагдан хорьсон талаар энэхүү шийтгэх тогтоолыг уншиж сонсгосноос хойш 2 цагийн дотор ар гэр, өмгөөлөгчид нь мэдэгдэж баримтыг хэрэгт хавсаргахыг шүүгчийн туслах Г.Нямаад даалгасугай.

11. Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий ангийн 6.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Ц.Бын цагдан хорьсонхугацааг хорих ял эдэлсэн хугацаанд нь оруулан  тооцсугай.

12. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн  16.1 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт зааснаар Ц.Б-ын гар утсанд бичсэн дуу дүрсний бичлэгийг нотлох баримтаар тооцоогүйг дурьдсугай.

13. Шүүгдэгч Ц.Б-ын гар утсанд бичигдсэн дуу, дүрсний бичлэгийг буулгасан дискийг Ц.Б-д холбогдох эрүүгийн 1922003320005 тоот хэргийг  хадгалах хугацаа дуустал хэрэгт хавсарган хадгалсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ                                       С.СЭРЖМЯДАГ