Cэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааны бүрэлдэхүүнд:

Даргалагч

Ерөнхий шүүгч                   Б.Батзориг

Шүүгчид                              С.Энхжаргал

                                                                             Г.Давааренчин

                        Оролцогчид

                                    Нэхэмжлэгч                       Н.Эрдэнэбат

            Хариуцагчийн төлөөлөгч  Б.Ганзолбоо

           Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Урангоо нар оролцож,

Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Л.Энхтайван даргалж шийдвэрлэн, шүүх хуралдаанаас гаргасан, 2016 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 607 дугаартай шийдвэрийг эс зөвшөөрч бичсэн нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор “Зоонозын өвчин судлалын төв”-ийн нэхэмжлэлтэй “Монгол эмимпекс концерн” ХХК-ий Сэлэнгэ аймаг дахь салбарын захирал Б.Ганзолбоод холбогдох “Бусдын хууль бус эзэмшлээс үл хөдлөх хөрөнгө /барилга/ гаргуулах, уг барилгыг ашиглуулахыг зогсоолгох, албадан нүүлгэж гаргуулах тухай” иргэний хэргийг 2016 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Г.Давааренчингийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Тодорхойлох нь:

Нэхэмжлэгч Н.Эрдэнэбат шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 Сэлэнгэ аймгийн Зонноз өвчин судлалын төв (хуучин нэрээр Байгалийн Голомтот Халдварт Өвчинтэй Тэмцэх Газар) МУ-ын ЭМС-ын 2003 оны 04 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 84 тоот тушаалаар Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Орхон, Булган аймгийн нутаг дэвсгэрт хамрагдах байгалийн голомтот халдварт өвчин болон Зоонозын халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг үзүүлж байхаар анх байгуулагдсан юм. Уг байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг явуулах шаардлагын үүднээс Сэлэнгэ аймгийн ИТХТ-дийн 2004 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийн 53 тоот тогтоолоор Сэлэнгэ аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн хөрөнгөнд бүртгэлтэй 38.2 сая төгрөгийн үнэтэй 2 давхар тоосгон барилгыг тус аймагт шинээр байгуулагдсан БГХӨТГ-ын хөрөнгийн бүртгэлд шилжүүлсэн байдаг юм. Тухайн үед бид хувийн хэвшлийн эмийн үйлдвэр ажиллаж байсан тухайн барилгыг манайд суллаж өгч байна гэсэн ойлголтоор тэр үедээ шууд засвар хийгээд ажлаа эхэлсэн. 2013 оноос эхлээд Монголын эмимпекс компаний Сэлэнгэ аймаг дахь салбараас надад албан тоот болон амаар төв байгууллагынх нь хэлтсийн хүмүүс ирээд “манайх байгууллагынхаа гэрчилгээг авах гэтэл газрын асуудал дээр тохиролцож болохгүй байна” гэж хэлсэн. Иймд бусдын хууль бус эзэмшлээс үл хөдлөх хөрөнгө / барилга /-ийг гаргуулах, уг барилгыг ашиглуулахыг зогсоолгох, албадан нүүлгэж өгнө үү гэжээ.

 Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Н.Дэмбэрэлдагва анхан шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 Хариуцагч болж байгаа Монголын “Эмимпекс” ХХК-ны Сэлэнгэ салбарын 2016 оны 09 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 1629 тоот албан бичгээр хариу тайлбараа өгсөн байгаа.

 Энэ тайлбар нь хууль зүйн үндэслэлтэй төдийгүй, уг тайлбарыг дэмжиж байгаагаа хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хувьд хэлмээр байна. Нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй байна. Учир нь 1992 онд Сэлэнгэ аймгийн ардын депатутын шийдвэрээр Нэгдсэн эмнэлэг шинэ байранд нүүн орсонтой холбогдуулж хуучин байрыг нь тухайн үеийн эмийн сангуудын удирдах газар хүлээж авсан. Эмийн сангуудын удирдах газар нь Монгол улс зах зээлийн харилцаанд орж олон шинэ хууль батлагдан гарсантай холбогдуулж “Монгол Эмимпекс” нэртэйгээр Монгол орон даяар үйл ажиллагаа явуулж байгаа тухайн үеийн аймаг болгонд байсан эмийн сангуудын удирдах газар нь тус “Монгол Эмимпекс” компаний салбар болсон. Н.Эрдэнэбат дарга болон энэ орон нутагт амьдарч байгаа хүмүүс надаар хэлүүлэлтгүй энэ түүхийг сайн мэднэ. 2006 онд Өмч хувьчлалын тухай хууль гарч уг барилгын 49 хувь нь “Монгол Эмимпекс” ХХК-ы мэдэлд 51 хувь нь төрийн мэдэлд шилжсэн. 2006 онд Төрийн өмчийн хорооны шийдвэрээр төрийн мэдэлд байсан 51 хувийг хаалттай дуудлага худалдаагаар “Инс Фарм” ХХК 1.7 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан. Уг компани худалдаж авснаар аймаг болгонд байсан эмийн сангуудын удирдах газар уг компаний мэдэлд очсон. Манай компани энэ барилгыг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхийн тулд удаан хугацаанд маш олон хуудас баримт бичгүүд бүрдүүлж өгсөн. Бүрдүүлж өгсөн баримтууд дотор “Монгол Эмимпекс компанид хөрөнгө шилжсэн талаарх төрийн өмчийн хорооны шийдвэр, засгийн газрын тогтоол, холбогдох бусад баримтуудыг шүүхэд гаргаж өгсөн байгаа. “ИнсФарм” ХХК уг 51 хувийг худалдан авснаар “Монгол Эмимпекс” нэр нь хэвээр үлдэж ХХК болсон. Хаалттай дуудлага худалдаагаар худалдан авсан 51 хувийг хууль ёсоор эзэмшиж байгаа. Нэхэмжлэгчийн маргаан болгож байгаа уг барилгыг бүрэн хэмжээгээр хаалттай дуудлага худалдаагаар худалдан авсан. Үүний үндсэн дээр  улсын бүртгэлийн газарт бүртгүүлж үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн гэрчилгээ авсан. Хаалттай дуудлага худалдаагаар худалдаж аваад улсын бүртгэлд бүртгүүлснээрээ уг барилгыг бид бүтнээр нь авах ёстой байсан. Гэвч “Монгол Эмимпекс” ХХК-ы удирдлагууд нөхцөл байдлыг харгалзаад Зоонозын өвчин судлалын төвд нэг давхар 7 цонх бүхий хэсгийг үлдээсэн. Манай компани өөрийнхөө өмчид авч болох л байсан. Хэрэв энэ байдлаар яриад байх юм бол манай компаний удирдлагууд уг нэг давхар 7 цонх бүхий талбайн үнийг төлүүлэх арга хэмжээ авч болох талаар анхааруулсан байгаа гэдгийг хэлмээр байна. Энэ барилга болон барилгын эргэн тойрны газрыг эзэмших эрхийн гэрчилгээгээ авчихсан байгаа. Гэрчилгээнийхээ хуулбарыг хавтаст хэрэгт гарган өгсөн байгаа. Энэ гэрчилгээг 2002 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр 15 жилийн хугацаатай авсан бөгөөд 2017 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр хугацаа нь дуусна. Хугацааг нь дуусахаар дахин сунгах ажлыг бид хийж байгаа гэдгээ хэлмээр байна. Нэхэмжлэгч тал болох Зоонозын өвчин судлалын төв нь өөрийн эзэмшлийн хэсэг мөн эргэн тойрны газрыг хашаалж хамгаалаад эзэмшиж байгаа гэдгийг хэлэх нь зүйтэй байх. Зоонозын өвчин судлалын төв нь тус барилгад явуулж байгаа “Монгол Эмимпекс” ХХК-ны Сэлэнгэ аймаг дахь салбараас барилгыг гаргуулах, үйл ажиллагааг зогсоох албадан нүүлгэх тухай нэхэмжлэлийн шаардлага нь үндэслэлгүй байгаа тул уг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэх.

Анхан шатны шүүхийн 2016 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 607 дугаартай шийдвэрээр:

-Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3-д тус тус зааснаар Сэлэнгэ аймгийн Зонноз өвчин судлалын төвийн дарга Н.Эрдэнэбатын хариуцагч Монгол эм импекс концерн ХХК-ний Сэлэнгэ аймаг дахь салбарын захирал Б.Ганзолбоогоос ...өөрийн өмчлөлийн үл хөдлөх хөрөнгө /хоёр давхар барилга/-ийг гаргуулан авах, уг барилгыг ашиглуулахыг зогсоолгох, албадан нүүлгэж гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь  хэрэгсэхгүй болгож,

         -Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 58 дугаар зүйлийн 58.1, 58.3,  Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-д тус тус зааснаар нэхэжлэгчийг улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурьдаж, түүний тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70,200 төгрөгийг орон нутгийн төсвийн орлогоос буцаан гаргуулж нэхэмжлэгчид олгохоор,

         -Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.9-д зааснаар нэхэмжлэгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан 56 хуудас бичгийн баримтуудыг нотлох баримтаас хасаж,

-Энэхүү шийдвэрийг хариуцагч сайн дураар эс биелүүлбэл шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн журмаар албадан биелүүлэхийг дурьдаж шийдвэрлэжээ.

Нэхэмжлэгч  давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдолдоо:

        Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 607 тоот шийдвэр нь хууль бус гэж үзэж байна. Учир нь: “Монгол эмимпекс концерн” ХХК-ний Сэлэнгэ аймаг дахь салбар нь үл хөдлөх болон газрын гэрчилгээг хуурамчаар бичиг баримт бүрдүүлж гаргасан байхад түүнд ач холбогдол өгөөгүй, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэнд гомдолтой байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.  

         Нэхэмжлэгч Н.Эрдэнэбат давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Би тухайн үед анх удаа шүүх хуралд оролцож байсан. Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга, шүүгчийн туслах нар намайг нотлох баримтын хуулбараа наториатаар батлуулах тухай хэлж өгөөгүй. Би юу ч мэдэхгүй орж ирсэн тул нотлох баримтуудыг маань шаардлага хангаагүй гэж үзсэн. “Монгол эмимпекс концерн” нь надтай 2 жил маргаж явахдаа ямар ч бүртгэл гэрээгүй байсан мөртлөө анхан шатны шүүх хуралдаан болохоос өмнө үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ авсан байсан гэв.

Хариуцагчийн төлөөлөгч Б.Ганзолбоо давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан  тайлбартаа:

Манай байгуулагаас бүх үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ байгаа гэв.

Үндэслэх нь:

Анхан шатны шүүх маргааныг шийдвэрлэхдээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай  хуульд заасан хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг ноцтой зөрчсөн  байх тул  шийдвэрийг мөн хуулийн 168 дугаар зүйлийн 168.1.3-д заасан үндэслэлээр хүчингүй болгож, дахин шийдвэрлүүлэхээр сум дундын  шүүхэд буцаахаар шийдвэрлэх   нь  зүйтэй байна.

Нэхэмжлэгч Сэлэнгэ аймгийн “Зоонозын өвчин судлалын төв” нь хариуцагч “Сэлэнгэ эм импекс” ХХК-нд холбогдуулан түүний өмчлөлд байгаа Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын 3-р баг 3-р хэсэгт байрлалтай үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөгчөөр  тогтоолгож, үл хөдлөх хөрөнгийг бусдын хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргажээ. 

Нэхэмжлэгч нь  “Сэлэнгэ эм импекс“ ХХК-ийг хариуцагчаар татсан  бөгөөд шүүх нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн дагуу “Сэлэнгэ эм импекс“ ХХК-д холбогдуулан иргэний хэрэг үүсгэсэн атлаа хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хариуцагчаар  “Монгол эм импекс концерн” ХХК-ний  Сэлэнгэ салбарыг  оролцуулан хэргийг хянан шийдвэрлэжээ.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгчээс хариуцагчийг солих болон хариуцагчаар өөр хуулийн этгээдийг татан оролцуулах хүсэлт гаргаагүй бөгөөд хариуцагч солих талаар шүүх ямар нэгэн ажиллагаа огт хийгээгүй атлаа тус хэргийн хариуцагч бус “Монгол эм импекс концерн” ХХК-ний  Сэлэнгэ салбарыг  оролцуулж  хэргийг хянан шийдвэрлэсэн нь буруу болжээ. 

Тус хэрэгт хариуцагчаар оролцсон “Монгол эм импекс концерн” ХХК-ний Сэлэнгэ салбарын шүүхэд гаргасан тайлбар болон шүүхэд ирүүлсэн бичгийн нотлох баримтаас /үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар/  үзвэл  маргаан бүхий  Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын 3-р баг 3-р хэсэгт байрлалтай барилга нь “Монгол эм импекс концерн” ХХК-ний өмчлөлд байдаг бөгөөд тухайн барилгад Сэлэнгэ салбар нь үйл ажиллагаа явуулдаг талаар дурьджээ.

Хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлд дурьдсан энэ хэрэгт хариуцагчаар татагдсан этгээд тухайн шаардлагыг хариуцах этгээд биш, өөрөөр хэлбэл “Сэлэнгэ эм импекс“ ХХК нь  хуулийн этгээдийн эрх бүхий байгууллага эсэх нь тодорхойгүй, мөн маргаан бүхий үл хөдлөх хөрөнгө нь “Монгол эм импекс концерн”      ХХК-ний Сэлэнгэ салбарын эзэмшилд байгаа болох нь тодорхой байхад шүүх нэхэмжлэгчид  Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 28 дугаар зүйлд зааснаар тус хэргийн  хариуцагчийг солих боломж байгааг шүүх  анхаараагүй байна.

 Өөрөөр хэлбэл  шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 67 дугаар зүйлийн 67.1.1-т заасан зохигчдын хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох эрх, үүргийг нь тайлбарлан өгөх үүргээ биелүүлээгүй байна гэж үзэн шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцаах зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

Түүнчлэн Иргэний хуулийн  29 дүгээр зүйлд хуулийн этгээд нь өөрийн салбар төлөөлөгчийн газраа байгуулж болохоор заасан,  мөн хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.5, 29.6-д салбар нь үйл ажиллагаагаа хуулийн этгээдээс олгосон итгэмжлэлийн үндсэн дээр  явуулах  бөгөөд салбар  нь хуулийн этгээдийн эрхгүй  байхаар заасан.

“Монгол эм импекс концерн” ХХК нь  Сэлэнгэ аймаг дахь салбартаа хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд тухайн байгууллагыг төлөөлөн оролцуулахаар итгэмжлэл олгосон эсэх нь тодорхойгүй,  энэ талаар  хэрэгт нотлох баримт авагдаагүй тул салбарыг тухайн байгууллагын төлөөлөх бүрэн эрхгүй гэж үзэх бөгөөд хуулийн этгээдийн эрхгүй салбарыг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оруулсан нь мөн үндэслэлгүй болохыг дурьдах нь зүйтэй.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг  дахин шийдвэрлүүлэхээр мөн шүүхэд буцаасан тул хэргийн шийдвэрлэлт болон  нэхэмжлэгчийн   давж заалдах гомдолд  дүгнэлт хийгээгүй болно.

Анхан шатны шүүхээс гарч буй бүх эрх зүйн актуудад нэхэмжлэгч байгууллагын нэрийг “Зонноз” гэж ташаа бичсэн алдаа гаргасан байгааг цаашид анхаарах нь зүйтэй. 

 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.5-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны  шүүхийн 2016 оны 11 сарын 04-ний өдрийн 607 дугаартай шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Нэхэмжлэгч Сэлэнгэ аймгийн Зоонноз өвчин судлалын төв нь Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3 -т зааснаар  давж заалдах гомдол гаргахдаа  төлөх  тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурьдсугай.  

3. Иргэний хэрэг  шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай  хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар  зүйлийн 172.2-т зааснаар Давж заалдах шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэхдээ хууль буруу хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн гэж үзвэл зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч  буюу өмгөөлөгч  магадлалыг гардан авсан эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай. 

4. Иргэний хэрэг  шүүхэд хянан  шийдвэрлэх тухай  хуулийн  119 дүгээр  зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар  талуудад магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногт  шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах  үүрэгтэй бөгөөд гардаж аваагүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг  мэдэгдсүгэй.  

 

 

ДАРГАЛАГЧ              Б.БАТЗОРИГ

                                                              ШҮҮГЧИД                  С.ЭНХЖАРГАЛ

                                                                                                 Г.ДАВААРЕНЧИН