Cэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааны бүрэлдэхүүнд:

Даргалагч

Ерөнхий шүүгч                   Б.Батзориг

Шүүгчид                              С.Энхжаргал

                                             Г.Давааренчин

                        Оролцогчид

           Нэх*******жлэгч                       *******

            Хариуцагчийн төлөөлөгч  *******

           Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга *******нар оролцож,

Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Л.Энхтайван даргалж шийдвэрлэн, шүүх хуралдаанаас гаргасан, 2016 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 607 дугаартай шийдвэрийг эс зөвшөөрч бичсэн нэх*******жлэгчийн давж заалдах гомдлоор “Зоонозын ******* ******* *******”-ийн нэх*******жлэлтэй “ ************** концерн” ХХК-ий Сэлэнгэ аймаг дахь салбарын захирал *******д холбогдох “Бусдын хууль бус эз*******шлээс үл хөдлөх хөрөнгө /барилга/ гаргуулах, уг барилгыг ашиглуулахыг зогсоолгох, албадан нүүлгэж гаргуулах тухай” иргэний хэргийг 2016 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Г.Давааренчингийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Тодорхойлох нь:

Нэх*******жлэгч ******* шүүхэд гаргасан нэх*******жлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* ******* ******* (хуучин нэрээр Байгалийн Голомтот Халдварт Өвчинтэй Т*******цэх Газар) МУ-ын ЭМС-ын 2003 оны 04 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 84 тоот тушаалаар Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Орхон, Булган аймгийн нутаг дэвсгэрт хамрагдах байгалийн голомтот халдварт ******* болон Зоонозын халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг үзүүлж байхаар анх байгуулагдсан юм. Уг байгууллагын хэвийн үйл ажиллагааг явуулах шаардлагын үүднээс Сэлэнгэ аймгийн ИТХТ-дийн 2004 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийн 53 тоот тогтоолоор Сэлэнгэ аймгийн Нэгдсэн *******нэлгийн хөрөнгөнд бүртгэлтэй 38.2 сая төгрөгийн үнэтэй 2 давхар тоосгон барилгыг тус аймагт шинээр байгуулагдсан БГХӨТГ-ын хөрөнгийн бүртгэлд шилжүүлсэн байдаг юм. Тухайн үед бид хувийн хэвшлийн *******ийн үйлдвэр ажиллаж байсан тухайн барилгыг манайд суллаж өгч байна гэсэн ойлголтоор тэр үедээ шууд засвар хийгээд ажлаа эхэлсэн. 2013 оноос эхлээд ын ************** компаний Сэлэнгэ аймаг дахь салбараас надад албан тоот болон амаар ******* байгууллагынх нь хэлтсийн хүмүүс ирээд “манайх байгууллагынхаа гэрчилгээг авах гэтэл газрын асуудал дээр тохиролцож болохгүй байна” гэж хэлсэн. Иймд бусдын хууль бус эз*******шлээс үл хөдлөх хөрөнгө / барилга /-ийг гаргуулах, уг барилгыг ашиглуулахыг зогсоолгох, албадан нүүлгэж өгнө үү гэжээ.

 Хариуцагчийн итг*******жлэгдсэн төлөөлөгч Н.Д*******бэрэлдагва анхан шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 Хариуцагч болж байгаа ын “Эм*******” ХХК-ны Сэлэнгэ салбарын 2016 оны 09 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 1629 тоот албан бичгээр хариу тайлбараа өгсөн байгаа.

 Энэ тайлбар нь хууль зүйн үндэслэлтэй төдийгүй, уг тайлбарыг д*******жиж байгаагаа хариуцагчийн итг*******жлэгдсэн төлөөлөгчийн хувьд хэлмээр байна. Нэх*******жлэлийн шаардлага үндэслэлгүй байна. Учир нь 1992 онд Сэлэнгэ аймгийн ардын депатутын шийдвэрээр Нэгдсэн *******нэлэг шинэ байранд нүүн орсонтой холбогдуулж хуучин байрыг нь тухайн үеийн *******ийн сангуудын удирдах газар хүлээж авсан. Эмийн сангуудын удирдах газар нь улс зах зээлийн харилцаанд орж олон шинэ хууль батлагдан гарсантай холбогдуулж “ Эм*******” нэртэйгээр орон даяар үйл ажиллагаа явуулж байгаа тухайн үеийн аймаг болгонд байсан *******ийн сангуудын удирдах газар нь тус “ Эм*******” компаний салбар болсон. ******* дарга болон энэ орон нутагт амьдарч байгаа хүмүүс надаар хэлүүлэлтгүй энэ түүхийг сайн мэднэ. 2006 онд Өмч хувьчлалын тухай хууль гарч уг барилгын 49 хувь нь “ Эм*******” ХХК-ы мэдэлд 51 хувь нь төрийн мэдэлд шилжсэн. 2006 онд Төрийн өмчийн хорооны шийдвэрээр төрийн мэдэлд байсан 51 хувийг хаалттай дуудлага худалдаагаар “Инс Фарм” ХХК 1.7 тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан. Уг компани худалдаж авснаар аймаг болгонд байсан *******ийн сангуудын удирдах газар уг компаний мэдэлд очсон. Манай компани энэ барилгыг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхийн тулд удаан хугацаанд маш олон хуудас баримт бичгүүд бүрдүүлж өгсөн. Бүрдүүлж өгсөн баримтууд дотор “ Эм******* компанид хөрөнгө шилжсэн талаарх төрийн өмчийн хорооны шийдвэр, засгийн газрын тогтоол, холбогдох бусад баримтуудыг шүүхэд гаргаж өгсөн байгаа. “ИнсФарм” ХХК уг 51 хувийг худалдан авснаар “ Эм*******” нэр нь хэвээр үлдэж ХХК болсон. Хаалттай дуудлага худалдаагаар худалдан авсан 51 хувийг хууль ёсоор эз*******шиж байгаа. Нэх*******жлэгчийн маргаан болгож байгаа уг барилгыг бүрэн х*******жээгээр хаалттай дуудлага худалдаагаар худалдан авсан. Үүний үндсэн дээр  улсын бүртгэлийн газарт бүртгүүлж үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн гэрчилгээ авсан. Хаалттай дуудлага худалдаагаар худалдаж аваад улсын бүртгэлд бүртгүүлснээрээ уг барилгыг бид бүтнээр нь авах ёстой байсан. Гэвч “ Эм*******” ХХК-ы удирдлагууд нөхцөл байдлыг харгалзаад Зоонозын ******* ******* *******д нэг давхар 7 цонх бүхий хэсгийг үлдээсэн. Манай компани өөрийнхөө өмчид авч болох л байсан. Хэрэв энэ байдлаар яриад байх юм бол манай компаний удирдлагууд уг нэг давхар 7 цонх бүхий талбайн үнийг төлүүлэх арга х*******жээ авч болох талаар анхааруулсан байгаа гэдгийг хэлмээр байна. Энэ барилга болон барилгын эргэн тойрны газрыг эз*******ших эрхийн гэрчилгээгээ авчихсан байгаа. Гэрчилгээнийхээ хуулбарыг хавтаст хэрэгт гарган өгсөн байгаа. Энэ гэрчилгээг 2002 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр 15 жилийн хугацаатай авсан бөгөөд 2017 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр хугацаа нь дуусна. Хугацааг нь дуусахаар дахин сунгах ажлыг бид хийж байгаа гэдгээ хэлмээр байна. Нэх*******жлэгч тал болох Зоонозын ******* ******* ******* нь өөрийн эз*******шлийн хэсэг мөн эргэн тойрны газрыг хашаалж хамгаалаад эз*******шиж байгаа гэдгийг хэлэх нь зүйтэй байх. Зоонозын ******* ******* ******* нь тус барилгад явуулж байгаа “ Эм*******” ХХК-ны Сэлэнгэ аймаг дахь салбараас барилгыг гаргуулах, үйл ажиллагааг зогсоох албадан нүүлгэх тухай нэх*******жлэлийн шаардлага нь үндэслэлгүй байгаа тул уг нэх*******жлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэх.

Анхан шатны шүүхийн 2016 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 607 дугаартай шийдвэрээр:

-Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3-д тус тус зааснаар Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* ******* *******ийн дарга *******ын хариуцагч ******* ******* концерн ХХК-ний Сэлэнгэ аймаг дахь салбарын захирал *******гоос ...өөрийн өмчлөлийн үл хөдлөх хөрөнгө /хоёр давхар барилга/-ийг гаргуулан авах, уг барилгыг ашиглуулахыг зогсоолгох, албадан нүүлгэж гаргуулах тухай нэх*******жлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь  хэрэгсэхгүй болгож,

         -Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 58 дугаар зүйлийн 58.1, 58.3,  Улсын т*******дэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-д тус тус зааснаар нэхэжлэгчийг улсын т*******дэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурьдаж, түүний т*******дэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70,200 төгрөгийг орон нутгийн төсвийн орлогоос буцаан гаргуулж нэх*******жлэгчид олгохоор,

         -Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.9-д зааснаар нэх*******жлэгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан 56 хуудас бичгийн баримтуудыг нотлох баримтаас хасаж,

-Энэхүү шийдвэрийг хариуцагч сайн дураар эс биелүүлбэл шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн журмаар албадан биелүүлэхийг дурьдаж шийдвэрлэжээ.

Нэх*******жлэгч  давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдолдоо:

        Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 607 тоот шийдвэр нь хууль бус гэж үзэж байна. Учир нь: “ ************** концерн” ХХК-ний Сэлэнгэ аймаг дахь салбар нь үл хөдлөх болон газрын гэрчилгээг хуурамчаар бичиг баримт бүрдүүлж гаргасан байхад түүнд ач холбогдол өгөөгүй, нэх*******жлэлийн шаардлагыг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэнд гомдолтой байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.  

         Нэх*******жлэгч ******* давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Би тухайн үед анх удаа шүүх хуралд оролцож байсан. Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга, шүүгчийн туслах нар намайг нотлох баримтын хуулбараа наториатаар батлуулах тухай хэлж өгөөгүй. Би юу ч мэдэхгүй орж ирсэн тул нотлох баримтуудыг маань шаардлага хангаагүй гэж үзсэн. “ ************** концерн” нь надтай 2 жил маргаж явахдаа ямар ч бүртгэл гэрээгүй байсан мөртлөө анхан шатны шүүх хуралдаан болохоос өмнө үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ авсан байсан гэв.

Хариуцагчийн төлөөлөгч ******* давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан  тайлбартаа:

Манай байгуулагаас бүх үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ байгаа гэв.

Үндэслэх нь:

Анхан шатны шүүх маргааныг шийдвэрлэхдээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай  хуульд заасан хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг ноцтой зөрчсөн  байх тул  шийдвэрийг мөн хуулийн 168 дугаар зүйлийн 168.1.3-д заасан үндэслэлээр хүчингүй болгож, дахин шийдвэрлүүлэхээр сум дундын  шүүхэд буцаахаар шийдвэрлэх   нь  зүйтэй байна.

Нэх*******жлэгч Сэлэнгэ аймгийн “Зоонозын ******* ******* *******” нь хариуцагч “Сэлэнгэ ******* *******” ХХК-нд холбогдуулан түүний өмчлөлд байгаа Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын 3-р баг 3-р хэсэгт байрлалтай үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөгчөөр  тогтоолгож, үл хөдлөх хөрөнгийг бусдын хууль бус эз*******шлээс чөлөөлүүлэх тухай нэх*******жлэлийг шүүхэд гаргажээ. 

Нэх*******жлэгч нь  “Сэлэнгэ ******* *******“ ХХК-ийг хариуцагчаар татсан  бөгөөд шүүх нэх*******жлэгчийн нэх*******жлэлийн дагуу “Сэлэнгэ ******* *******“ ХХК-д холбогдуулан иргэний хэрэг үүсгэсэн атлаа хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хариуцагчаар  “ ******* ******* концерн” ХХК-ний  Сэлэнгэ салбарыг  оролцуулан хэргийг хянан шийдвэрлэжээ.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэх*******жлэгчээс хариуцагчийг солих болон хариуцагчаар өөр хуулийн этгээдийг татан оролцуулах хүсэлт гаргаагүй бөгөөд хариуцагч солих талаар шүүх ямар нэгэн ажиллагаа огт хийгээгүй атлаа тус хэргийн хариуцагч бус “ ******* ******* концерн” ХХК-ний  Сэлэнгэ салбарыг  оролцуулж  хэргийг хянан шийдвэрлэсэн нь буруу болжээ. 

Тус хэрэгт хариуцагчаар оролцсон “ ******* ******* концерн” ХХК-ний Сэлэнгэ салбарын шүүхэд гаргасан тайлбар болон шүүхэд ирүүлсэн бичгийн нотлох баримтаас /үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар/  үзвэл  маргаан бүхий  Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын 3-р баг 3-р хэсэгт байрлалтай барилга нь “ ******* ******* концерн” ХХК-ний өмчлөлд байдаг бөгөөд тухайн барилгад Сэлэнгэ салбар нь үйл ажиллагаа явуулдаг талаар дурьджээ.

Хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар нэх*******жлэгчийн нэх*******жлэлд дурьдсан энэ хэрэгт хариуцагчаар татагдсан этгээд тухайн шаардлагыг хариуцах этгээд биш, өөрөөр хэлбэл “Сэлэнгэ ******* *******“ ХХК нь  хуулийн этгээдийн эрх бүхий байгууллага эсэх нь тодорхойгүй, мөн маргаан бүхий үл хөдлөх хөрөнгө нь “ ******* ******* концерн”      ХХК-ний Сэлэнгэ салбарын эз*******шилд байгаа болох нь тодорхой байхад шүүх нэх*******жлэгчид  Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 28 дугаар зүйлд зааснаар тус хэргийн  хариуцагчийг солих боломж байгааг шүүх  анхаараагүй байна.

 Өөрөөр хэлбэл  шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 67 дугаар зүйлийн 67.1.1-т заасан зохигчдын хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох эрх, үүргийг нь тайлбарлан өгөх үүргээ биелүүлээгүй байна гэж үзэн шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцаах зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

Түүнчлэн Иргэний хуулийн  29 дүгээр зүйлд хуулийн этгээд нь өөрийн салбар төлөөлөгчийн газраа байгуулж болохоор заасан,  мөн хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.5, 29.6-д салбар нь үйл ажиллагаагаа хуулийн этгээдээс олгосон итг*******жлэлийн үндсэн дээр  явуулах  бөгөөд салбар  нь хуулийн этгээдийн эрхгүй  байхаар заасан.

“ ******* ******* концерн” ХХК нь  Сэлэнгэ аймаг дахь салбартаа хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд тухайн байгууллагыг төлөөлөн оролцуулахаар итг*******жлэл олгосон эсэх нь тодорхойгүй,  энэ талаар  хэрэгт нотлох баримт авагдаагүй тул салбарыг тухайн байгууллагын төлөөлөх бүрэн эрхгүй гэж үзэх бөгөөд хуулийн этгээдийн эрхгүй салбарыг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оруулсан нь мөн үндэслэлгүй болохыг дурьдах нь зүйтэй.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг  дахин шийдвэрлүүлэхээр мөн шүүхэд буцаасан тул хэргийн шийдвэрлэлт болон  нэх*******жлэгчийн   давж заалдах гомдолд  дүгнэлт хийгээгүй болно.

Анхан шатны шүүхээс гарч буй бүх эрх зүйн актуудад нэх*******жлэгч байгууллагын нэрийг “*******” гэж ташаа бичсэн алдаа гаргасан байгааг цаашид анхаарах нь зүйтэй. 

 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.5-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны  шүүхийн 2016 оны 11 сарын 04-ний өдрийн 607 дугаартай шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Нэх*******жлэгч Сэлэнгэ аймгийн Зоонноз ******* ******* ******* нь Улсын т*******дэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3 -т зааснаар  давж заалдах гомдол гаргахдаа  төлөх  т*******дэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурьдсугай.  

3. Иргэний хэрэг  шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай  хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар  зүйлийн 172.2-т зааснаар Давж заалдах шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэхдээ хууль буруу хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн гэж үзвэл зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч  буюу өмгөөлөгч  магадлалыг гардан авсан эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай. 

4. Иргэний хэрэг  шүүхэд хянан  шийдвэрлэх тухай  хуулийн  119 дүгээр  зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар  талуудад магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногт  шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах  үүрэгтэй бөгөөд гардаж аваагүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг  мэдэгдсүгэй.  

ДАРГАЛАГЧ              Б.БАТЗОРИГ

  ШҮҮГЧИД                  С.ЭНХЖАРГАЛ

                                   Г.ДАВААРЕНЧИН