МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хэнтий аймгийн Бор-Өндөр сум дахь Сум дундын шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг шүүгч Р.Батбаяр даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны “Б” танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар:

Нэхэмжлэгч: Улаанбаатар хот Сонгинохайрхан дүүрэг, 14 дүгээр хороо, 14 дүгээр байр 319 тоотод оршин суух Боржигин овогт Гэндэнгийн Цэвэгжавын нэхэмжлэлтэй /РД:СЮ49071017/

Хариуцагч: Хэнтий аймгийн Бор-Өндөр сумын 1 дүгээр баг МСҮТ-ийн дотуур байранд оршин суух Ногоон овогт Дашпунцагийн Баттогтоход /РД:ИС76120215/  холбогдох 560.192 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.  

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч О.Наранцэцэг, хариуцагч Д.Баттогтох, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Туяа нар оролцов.

                                                                                   Т О Д О Р Х О Й Л О Х нь:

Нэхэмжлэгч Г.Цэвэгжав шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд болон тайлбартаа: “Д.Баттогтох нь 42 дугаар байрны 19 тоот байранд 2014 оны 01 сараас 05 сар хүртэл оршин суухаар тохирч бичгээр гэрээ хийгээд амьдарсан билээ. Д.Баттогтох нь миний байрны ус болон халаалтын үнэ хөлсийг Уулын баяжуулах үйлдвэрт төлөөгүй учир миний 2016 оны 7 сараас 8 сарын тэтгэврийг шүүхийн тогтоол гарч надаас суутган авсан тул халаалт, халуун усны үнэ 247.892 төгрөг, түрээсийн 200.000 төгрөг, шүүхийн шийдвэрээс авсан мөнгөний зөрүү 18.000 төгрөг, Бор-Өндөр хот хоорондын унаа болон бензины мөнгө 50.700 төгрөг, бохирын үнэ 15.600 төгрөг, нийт 560.192 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү” гэжээ.

Хариуцагч Д.Баттогтох шүүхэд гаргасан тайлбартаа: “Миний бие 2014 оны 02 дугаар сараас 2015 оны 05 сар хүртэл нэхэмжлэгч Г.Цэвэгжавын байрыг түрээсийн гэрээний дагуу түрээслэн сууж байсан нь үнэн. Г.Цэвэгжав нь гэрээ байгуулахдаа зөвхөн гэрэл цахилгааны мөнгө төлнө, харин түрээсийн 110.000 төгрөгтөө цэвэр, бохир ус, халаалтын үнэ орно гэж гэрээ байгуулсан. Түрээсийн гэрээ дуусаагүй байхад байраа зарснаа хэлэлгүй таван сарын мөнгийг урьдчилан аваад явсан. Байрыг худалдаж авсан айл нь байрнаас хөөн гаргасан. Байрыг түрээслэн сууж байх хугацаандаа дараах засварын ажлуудыг хийсэн. Үүнд:

1.Ванны өрөөний угаалтуурын ком сольсон.

2.Гал тогооны өрөөнд замаск татаж, плита нааж, коридорт обой наасан.

3.ОО-ын өрөөний почкины хөвүүр сольсон.

4.Үүдний давхар модон хаалга шинээр хийлгэсэн.

5.Гал тогооны гоожуурын цэвэр усны уян болон хатуу хоолойг шинэчлэн сольсон.

6.Том, жижиг өрөөний цонхнуудыг дулаалж, силикон шахсан.

7.Бүх өрөөнүүдийн разетка, унтраалга гэх мэт засвар хийж орсон.

Манай өмнө түрээслэж байсан айлаас бензины үнэ, буцах зардлын үнэ, шүүхийн шийдвэрийн зөрүүний мөнгө зэргийг 2 айлаас давхар нэхсэн. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна” гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч О.Наранцэцэг шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа: “Баттогтох Цэвэгжавтай харилцан тохиролцоод байрыг түрээслэсэн. Би гэрээ байгуулахад өөрийн биеэр байгаагүй учраас энэ хоёр хүн халаалт, болон цэвэр усны төлбөрийг ямар хэлбэрээр төлнө гэж тохиролцсоныг сайн мэдэхгүй” гэв.

Хариуцагч Д.Баттогтох шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа: “Байрны эзэн Цэвэгжавтай ярилцахад байрны түрээс 110.000 төгрөг, цэвэр ус, тогны мөнгийг та нар төлнө, харин бусад зардлаа би өөрөө төлнө гэж тохиролцоод аман гэрээ байгуулсан. Хүн амьдарч болохоор засвар хийсний дараа 2014 оны 2 сард түрээсийн мөнгө 110.000 төгрөгийг урьдчилан төлж байрандаа орсон. Би Цэвэгжав гуайд хоёулаа гэрээ хийх үү гэхэд гэрээ байхгүй байхад болох байх гэхдээ гэрээ байгуулъя гэхээр би гэрээний загвар авчраад гэрээн дээр хөлслөгч өөрөө цэвэр ус, бохир усны төлбөрийг төлнө гэсэн ийм заалт байна үүнийг яах уу гэж асуухад Цэвэгжав гуай хоёулаа тохирч байгаа учраас чи түрээсийн 110.000 төгрөг тогны мөнгө төлөөд явж бай, би бусад зардлыг нь төлнө гэж өөрөө хэлсэн. Өмнө нь түрээсэлж байсан Гүенбаатар гэдэг айл мөн энэ байрыг түрээсэлж байхдаа мөн адил түрээсийн 110.000 төгрөгөө төлөөд цэвэр бохир усны төлбөрөө төлөөгүй байсан. Үүнийг яах юм бэ гэхэд Цэвэгжав би аргална гэсэн. Тэгээд би Цэвэгжав гуайтай 2015 оны 5 сарын 25-ны өдөр хүртэл гэрээ хийсэн. 200.000 төгрөгийн асуудал гарч ирээд байна. Үүнийг Цэвэгжав ах Сум хөгжүүлэх санд өртэй юм, зээлээ төлөөгүй удаж байна. Тийм болохоор чи сард 10.000 юм уу 20.000 төгрөг ч юм уу үгүй бол сарын түрээсээ зээл рүү хийчхээрэй гээд надад ХААН банкны дансаа өгөхөөр нь би 2015 оны 2 сард нэг сарын түрээс болох 110.000 төгрөгийг тушаасан. Би сарынхаа түрээсийг сарын эхэнд өгдөг байсан. 2015 оны 5 сарынхаа түрээсийг өгөөд байж байтал нэг өдөр хоёр хүн манайд орж ирээд манайх энэ байрыг худалдаж авч байгаа чөлөөлж өг гэж хэлсэн. Тэгээд би 5 сарынхаа байрны мөнгийг бүтэн төлсөн мөртлөө хугацаагаа дуусгаагүй 2015 оны 5 сарын 2-ны өдөр байрыг хүлээлгэж өгсөн учраас 200.000 төгрөгийг хүлээн зөвшөөрөхгүй” гэв.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлгээр талуудын тайлбар болон хэрэгт цугларсан  бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад 

                 Ү Н Д Э С Л Э Х нь:

Нэхэмжлэгч Г.Цэвэгжав нь хариуцагч Д.Баттогтоход холбогдуулан 560.192 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасан боловч нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэгтгэн бодож үзэхэд нийт 550.192 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлага байгааг дурдах нь зүйтэй.

Хариуцагч ашиглалтын зардлыг хөлслүүлэгч өөрөө хариуцахаар тохирсон, орон сууцны хөлс 200.000 төгрөгийг төлсөн учраас дахин төлөх боломжгүй гэж маргажээ.  

Нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэв.

Зохигчийн хооронд 2014 оны 02 дугаар сард орон сууц хөлслөх гэрээ байгуулагдан, Бор-Өндөр сумын 2 дугаар баг 49 дүгээр байрны 19 тоот дахь орон сууцыг 2014 оны 02 дугаар сараас 2015 оны 05 дугаар сарыг дуустал хөлслүүж, нэг сарын хөлсийг 110.000 төгрөг байхаар харилцан тохиролцсон бөгөөд энэ талаар талууд маргаагүй болно.

Нэхэмжлэгч орон сууцыг хариуцагчийг хөлслөн суусан хугацааны буюу 2014 оны 02 дугаар сараас 2015 оны 04 дүгээр сарыг дуусталх хугацааны халаалт, халуун хүйтэн усны төлбөр 247.892 төгрөг, 2 сарын орон сууцны хөлс 200.000 төгрөг, шүүхийн шийдвэрээс авсан мөнгөний зөрүү 18.000 төгрөг, Бор-Өндөр сум руу ирж очих зардал 68.700 төгрөг, бохирын усны төлбөр 15.600 төгрөг нийт 550.192 төгрөг нэхэмжилсэн боловч бохир усны төлбөр болох 12.100 төгрөгнөөс бусад нэхэмжлэлийн шаардлага нотлогдохгүй байна.

Учир нь нэхэмжлэгчийн шүүхэд ирүүлсэн орон сууц хөлслөх гэрээ, замын зардлын баримтууд, 42 дугаар байрны 19 тоот орон сууцны халаалт, халуун хүйтэн усны төлбөрийн задаргааны хүснэгт, шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаа дууссан тухай тогтоол зэрэг нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2-т заасан “Бичмэл нотлох баримтыг шүүхэд эхээр нь, хэрэв эхийг нь өгөх боломжгүй бол нотариатчаар гэрчлүүлсэн хуулбарыг өгнө” мөн хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4-т “Төрийн болон төрийн бус байгууллага, хуулийн этгээд нь бичмэл нотлох баримтыг өөрийн байгууллагын архивын хуулбар үнэн гэсэн тэмдэг дарж баталгаажуулна” гэсэн шаардлагыг хангаагүй тул нотлох баримтаар үнэлэх боломжгүй байна.

Иргэний хуулийн 302 дугаар зүйлийн 302.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.1.2-т заасны дагуу хариуцагч нь орон сууцыг хөлсөлсөн хугацааны хөлс, ашиглалтын зардлыг нэхэмжлэгчид төлөх үүрэгтэй боловч дээрх халаалт, халуун хүйтэн усны төлбөрийг бодож гаргаж ирсэн гэх баримт нь бичмэл нотлох баримтын шаардлагыг хангаагүй байна. Мөн хариуцагч нь 2 сарын орон сууцны хөлсийг төлөөгүй гэх боловч энэ талаарх нотлох баримтаа Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1-д зааснаар шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрөө нотлох, нотлох баримтыг цуглуулж гаргаж өгөх үүргээ биелүүсэнгүй.

Хавтаст хэргийн 20 дугаар хуудсан дахь 42 дугаар байрны 19 тоотод оршин суугч Г.Цэвэгжаваас 2013 оны 13200 төгрөг, 2014 онд 13200 төгрөг нийт 26400 төгрөгийг яаралтай төлж барагдуулах тухай Бор-Өндөр хот тохижилт ОНТҮГ-ын мэдэгдэх хуудас нь бичмэл нотлох баримтын шаардлагыг хангасан тул хариуцагч Д.Баттогтохоос орон сууц хөлслөн суусан буюу 2014 оны 02 дугаар сараас тухайн оныг дуусталх /11 сарын/ хугацааны бохир усны төлбөр болох 12.100 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгох нь зүйтэй гэж үзлээ.

Дээрх нэхэмжлэлийн шаардлагын улсын тэмдэгтийн хураамж төлөх дүн нь 17.456 төгрөг байхад нэхэмжлэгч нь 19.650 төгрөг буюу 2.194 төгрөгөөр илүү төлсөн тул уг мөнгийг төрийн сангийн данснаас буцаан гаргуулж нэхэмжлэгчид, 12.100 төгрөгийн  нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн тул тэр хэмжээнд ногдох улсын тэмдэгтийн хураамж 4550 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулан тус тус нэхэмжлэгчид олгохоор шийдвэрлэлээ.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон Т О Г Т О О Х нь:

 

1. Иргэний хуулийн 302 дугаар зүйлийн 302.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.1.2-т зааснаар хариуцагч Д.Баттогтохоос 12.100 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Г.Цэвэгжавд олгож, 548.092 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.
2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч Д.Баттогтохоос 4550 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Г.Цэвэгжавд олгосугай.

3. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1-т зааснаар нэхэмжлэгчээс илүү төлсөн 2.194 төгрөгийг төрийн сангийн данснаас буцаан гаргуулж нэхэмжлэгч Г.Цэвэгжавд олгосугай.

           4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4-т зааснаар шийдвэрийг танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүрэгтэйг мэдэгдсүгэй.

5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119.7-д зааснаар дээрх хугацаанд шүүхийн шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг дурдсугай.

6. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Хэнтий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах  гомдол гаргах эрхтэйг тайлбарласугай.

 

 

 

                          ДАРГАЛАГЧ                                  Р.БАТБАЯР