2020 оны 03 сарын 31 өдөр                     221/МА2020/0222               Улаанбаатар хот

                                                                                                                               

“А Э Ж А Ө Т” ГХОХХК-ийн

гомдолтой захиргааны хэргийн тухай

 

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн давж заалдах журмаар хэргийг шийдвэрлэсэн

Шүүх бүрэлдэхүүн:

Шүүх хуралдаан даргалагч Ерөнхий шүүгч Д.Батбаатар

Бүрэлдэхүүнд оролцсон шүүгч Э.Лхагвасүрэн

Илтгэсэн шүүгч Н.Хонинхүү

Давж заалдах гомдол гаргасан хэргийн оролцогч: Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Н, Э.Б, хариуцагч Б.Б, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.У

Гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ГХОХХК

Хариуцагч Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б

Гомдлын шаардлага:

Давж заалдах гомдол гаргасан шүүхийн шийдвэр: 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 770 дугаар

Давж заалдах шатны шүүх хуралдааны оролцогчид:

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Н,

Гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Э.Б

Хариуцагч Б.Б

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.У

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.М

Хэргийн индекс: 128/2021/0228/З                     

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ГХОХХК нь Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарт холбогдуулан “Нийслэлийн татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Хосбаяр, Б.Баясалмаа нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 0297574 дүгээр “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” шийтгэлийн хуудасны “Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хугацаанд нь төлөөгүй” зөрчилд холбогдох хэсгийг хүлээн зөвшөөрч, үлдэх хэсгийг хүчингүй болгуулах”-аар маргасан байна.

2. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 770 дугаар  шийдвэрийн

1 дэх заалтаар: Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 2 дугаар зүйлийн 2.2, “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, 10 дугаар зүйлийн 10.2.А, 14 дүгээр зүйлийн 2, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9-д заасныг тус тус баримтлан гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ГХОХХК-ийн гаргасан гомдлын шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 0297574 дүгээр “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” шийтгэлийн хуудасны 44,863,815,78 төгрөгийн нөхөн татвар, 13,459,144,73 төгрөгийн торгууль, 8,972,763,16 төгрөгийн алданги нийт 67,295,723,67 төгрөгт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн бусад шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож,

2 дахь заалтаар: Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.1-д заасныг баримтлан гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ГХОХХК нь гомдлын шаардлагын “Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар”-т холбогдох хэсгээс татгалзсаныг баталж холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож,

3 дахь заалтаар: Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.2, 51 дүгээр зүйлийн 51.1-д заасныг баримтлан гомдол гаргагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас 35,100 төгрөгий гаргуулж гомдол гаргагчид олгуулж шийдвэрлэсэн байна.

3. Давж заалдах гомдлын агуулга: Гомдол гаргагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Н, өмгөөлөгч Э.Б нар дараах үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд:

3.1. Анхан шатны шүүхийн шийдвэр Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.2-т “Шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байна” гэж заасантай нийцэхгүй байна. 

3.2. “А Э Ж А Ө Т” ХХК нь 2017 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн Үйлчилгээ үзүүлэх гэрээний дагуу Сингапур Улсын хуулийн этгээд рүү мэргэжлийн үйлчилгээ буюу инженерийн үйлчилгээний төлбөрт 1,980,609,198.90 төгрөгийг шилжүүлэхдээ Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 2 дугаар зүйлийн 2.2-т  “Монгол Улсын олон улсын гэрээнд Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө” гэж заасныг баримтлан “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-д заасны дагуу татварыг тайлагнасан болно. Харин татварын улсын байцаагч нар нь “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-т мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөр нь хамаарахгүй тул ААНОАТтХ-ийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9-д заасныг зөрчсөн гэж үзэж шийтгэлийн хуудас гаргасан байдаг. 

3.3. Нэхэмжлэгч компани нь “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-т “хэлэлцэн тохирогч улсад байнга оршин суугчаас мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлсэн, эсвэл бие даасан шинжтэй аливаа үйл ажиллагаа эрхлэн олсон орлогод зөвхөн энэхүү Хэлэлцэн тохирогч улсад татвар ногдуулна. Гэхдээ уг орлогод дараах нөхцөлд Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад татвар ногдуулж болно” гээд 14.2-т “Мэргэжлийн үйлчилгээ” гэж шинжлэх ухаан, уран зохиол, соёл урлаг, боловсрол болон багшлах бие даасан үйл ажиллагаа, түүнчлэн эмч, мэс засалч, хуульч, инженер, архитекторч, шүдний эмч болон нягтлан бодогч нарын бие даасан үйл ажиллагааг хэлнэ” гэж заасанд хамаарч байгаа тул хууль зөрчөөгүй гэж шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. 

3.4. Харин анхан шатны шүүхээс “... уг жагсаалтаас үзвэл тухайн үйлчилгээ нь хэдийгээр инженерийн үйлчилгээ боловч түүнийг уг Хэлэлцээрийн 14.2-т заасан “бие даасан үйлчилгээ гэж үзэх үндэслэлгүй, өөрөөр хэлбэл тухайн үйлчилгээг багаар хэрэгжүүлж байгаа нь бие даасан инженерийн үйлчилгээнд хамаарахгүй” гэж дүгнэсэн. Гэтэл нэхэмжлэгч, хариуцагч нар нь компанийн гэрээний дагуу гүйцэтгэсэн мэргэжлийн үйлчилгээг “инженер”-ийн ажил мөн биш гэж маргасан байтал шүүхээс Олон улсын гэрээний заалтыг өөрөөр тайлбарлан, талуудын маргаагүй асуудлаар дүгнэлт хийж хэргийг шийдсэн байна. Тодруулбал, “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 14 дүгээр зүйлд бие даасан үйлчилгээг “хувь хүн дангаар” эсхүл “багаараа” гүйцэтгэх талаар нэг ч үг, үсэг байхгүй байтал Олон улсын хэлэлцээрийг шүүх буруугаар тайлбарлан хэрэглэсэн. Мөн хэргийн оролцогчдоос “инженерийн үйлчилгээ” мөн биш гэж маргасан байхад “инженерийн үйлчилгээ боловч багаар гүйцэтгэсэн байна” гэж талуудын маргаагүй асуудлаар дүгнэлт хийсэн байна. 

3.5. Түүнчлэн шүүхээс “инженерийн үйлчилгээ”-нд хамаарахаар байна гэж маргааны зүйлийг зөв дүгнэсэн боловч хэлэлцээрт тусгагдаагүй, талуудын маргаагүй асуудалд дүгнэлт өгсөн байгаа нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.5-д “... хэргийн оролцогчдын маргаагүй асуудлаар дүгнэлт хийж, шийдвэр гаргаж болохгүй” гэж заасантай нийцэхгүй байна. 

3.6. Хэрэв шүүхээс “инженерийн үйлчилгээ” мөн гэж үзэж байгаа тохиолдолд нэхэмжлэгч компани Татварын хууль тогтоомж зөрчөөгүй байх тул уг зөрчлийг гаргаагүй үндэслэлээр шийтгэлийн хуудасны уг хэсэг мөн хүчингүй болох ёстой. 

3.7. Мөн шүүх “... хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “аж ахуйн үйл ажиллагааны ашиг” гэж заасан тул уг төлбөрийг “ашиг” гэж үзэх боломжгүй” гэж дүгнэсэн. “Ашиг” гэдэг нь олсон орлогоосоо орлогыг олохын тулд гаргасан зардлаа хасаад үлдэх хэсгийг ойлгоно. Монгол Улсын Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль нь өөрөө ашгаас татвар авах зохицуулалттай хууль юм. ААНОАТТХ-д заасны дагуу олсон орлогоосоо хасагдах зардлуудыг хассаны дараа үлдэх ашгаас татвар ногддог. Ашиг олоогүй тохиолдолд татвар ногдох боломжгүй юм. Тиймээс шүүхийн уг дүгнэлт нь хууль хэрэглэлгүй, баримтад үндэслэлгүй шууд хийсвэрээр “ашиг” гэж үзэх боломжгүй гэсэн байгаа нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 107 дугаар зүйлийн 107.4-т заасантай нийцэхгүй байна. 

3.8. Татварын байцаагч нар Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1-т заасан зөрчлийн яг аль зөрчлийг нэхэмжлэгч компани гаргасан болохыг нотлох баримттай, хуулийн холбогдох заалтыг хэрэглэж тайлбарладаггүй. Зөвхөн инженерийн үйлчилгээнд хамаарахгүй ээ л гээд байдаг. 

3.9. Нэхэмжлэгч компани нь мэргэжлийн үйлчилгээ буюу инженерийн төлбөрийг олон улсын гэрээний дагуу Сингапур улсад төлснийг Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн TT13/ Суутгагчийн аж ахуй нэгжид олсон орлогоос суутгасан албан татварын тайланд тусгаж, үнэн зөвөөр мэдүүлэн, татварын тайлангаа гаргасан. Тиймээс нэхэмжлэгч татвараа нуун дарагдуулаагүй, үндэслэлгүйгээр шилжүүлсэн зүйл байхгүй харин ч холбогдох гэрээ, үйлчилгээний баримтуудаар нотлогдож байгаа бөгөөд тайландаа мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрийн талаар тусгасан тул Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1-д заасан зөрчил үйлдээгүй болно. 

3.10. Мөн Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 74.1 дэх хэсэг бол нөхцөл заасан заалт буюу “дараах үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр татвар ногдох, орлогоос бусад зүйлийг нуусан бол ...” гээд 74.1.1-74.1.10 хүртэл үйлдэл, эс үйлдэхүйг тухайлан хуульчилсан. Гэтэл нэхэмжлэгч компанийг 74.1.1-74.1.10-т заасан ямар үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан гэж үзсэн хуулийн заалт нь байхгүй буюу үндэслэлгүйгээр татвар төлөгчийг буруутгасан гэж үзнэ. Зөрчил нь туйлын тодорхой байх бөгөөд нотлох баримтаар тогтоогдож байх ёстой. Гэтэл татварын байцаагч нар нь хууль зөрчиж, үндэслэлгүйгээр нэхэмжлэгч компанийг буруутгасан байхад анхан шатны шүүхээс хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэж хэргийг үнэн зөв шийдвэрлэж чадсангүй. 

3.11. Иймд Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны ѳдрийн 128/ШШ2021/0770 дугаар шийдвэрт өөрчлөлт оруулан, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү …” гэжээ.

4. Давж заалдах гомдлын агуулга: Хариуцагч Б.Б, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.У нар дараах үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд:

4.1. Нэхэмжлэгчээс шийтгэлийн хуудсаар 665,845,591.70 төгрөгийн шийтгэл оногдуулсныг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэж маргасан боловч шүүхээс Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 2 дугаар зүйлийн 2.2, “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, 10 дугаар зүйлийн 10.2.а, 14 дүгээр зүйлийн 2, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9-д заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгчийн 67,295,723.67 төгрөгт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн. 

4.2. Уг “А Э Ж А Ө Т” ГХОХХК нь анх үүсгэн байгуулагдахдаа буюу 2012 онд Австрали Улсын буюу “А Э Ж Холдинг” ХХК-ийн 100 хувийн хөрөнгө оруулалттайгаар үүсгэн байгуулагдсан бөгөөд 2017 онд буюу ашигтай ажиллагаатай болж ашиг шилжүүлэх үйл явцдаа маш бага огт татвар ногдохгүй улс руу ашиг шилжүүлж, татвар төлөх үйлдлээс зайлсхийж байна гэж үзэж татварын албанаас холбогдох хариуцлагыг тооцож шийдвэрлэсэн байдаг. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9-т “... Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон дараах орлогод 20 хувиар...” гэж заасан нь хуулийн энэ зохицуулалт нь ашиг шилжүүлэх явцдаа тухайн улсын хувьд бага татвар төлөх буюу гарааны компаниудад хэрэглэгдэх зохицуулалт бөгөөд яг энэ тохиолдолд бол Олон улсын гэрээг зөрчсөн үйлдэл болж байх тул анхан шатны шүүх буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзэн давж заалдах гомдлыг гаргаж байна …” гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.3 дахь хэсэгт зааснаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч, хариуцагч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчдийн давж заалдах гомдлын дагуу бүхэлд нь хянав.

2. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт гомдол гаргагчийн гомдлыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосон өөрчлөлт оруулж, гомдол гаргагчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, хариуцагч талын давж заалдах гомдлыг хангаж шийдвэрлэв.

3. Шүүх гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын давж заалдах гомдлыг дараах үндэслэлээр хангасангүй. Үүнд:

3.1. Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нар Татварын Хяналт шалгалт хийх 22191100230 дугаар томилолтын дагуу “А Э Ж Ө Ти” ХХК-ийн 2017 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хугацааны албан татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн хяналт, шалгалт хийж, 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 0297574 дүгээр шийтгэлийн хуудсаар “А Э Ж А Ө Т” ХХК-ийг “НӨАТ-аа хуулийн хугацаанд нь төлөхгүй, хугацаа хожимдуулсан, Суутгагч нь Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний орлогыг шилжүүлэхдээ албан татвар суутган авч төсөвт төлөөгүй, Бусдад шилжүүлсэн ногдол ашгийн орлогод ногдох албан татварыг дутуу ногдуулсан болон суутган авч төсөвт төлж тайлагнаагүй” зөрчил үйлдсэн гэж Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1, Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1-д заасныг баримтлан 135,131,481.20 төгрөгийн торгууль, 89,728,456.90 төгрөгийн алданги, 440,985,655.6 төгрөгийн нөхөн төлбөр, нийт 665,845,591.70 төгрөгийг бэлнээр сайн дураараа биелүүлэхийг даалгажээ.

3.2. Гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ГХОХХК дээрх шийтгэлийн хуудсыг эс зөвшөөрч, “Нийслэлийн татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 0297574 дүгээр “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах” гомдол гарган, хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэх явцад маргаан бүхий шийтгэлийн хуудасны “Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хугацаанд нь төлөөгүй” зөрчилд холбогдох хэсгийг хүлээн зөвшөөрч, үлдэх хэсгийг хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэлээ багасгажээ.

3.3. “А Э Ж А Ө Т” ХХК-ийг “Суутгагч нь Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний орлогыг шилжүүлэхдээ албан татвар суутган авч төсөвт төлөөгүй” зөрчил үйлдсэн гэж үзэж 1,980,609,198.90 төгрөгийн зөрчилд 396,121,839.80 төгрөгийн нөхөн татвар, 118,836,551.90 төгрөгийн торгууль, 79,224,368.00 төгрөгийн алданги, нийт 594,182,759.70 төгрөгийг нөхөн төлүүлэхээр шийтгэл ногдуулсан нь үндэслэлтэй эсэх тухайд:

3.3.1. Хэрэгт “А Э Ж А Ө Т” ХХК болон Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс АПАК пте” ХХК нарын хооронд байгуулагдсан 2017 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийн “Үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ”, “А Э Ж А Ө Т” ХХК-ийн Оюу толгойн гүний уурхайн Tetra DAS системийн дижитал радио сүлжээний үйлчилгээ үзүүлэх CW2117380 дугаартай гэрээний биелэлттэй холбогдон Сингапураас мэргэжлийн үйлчилгээ болон ажиллах хүчин авсны төлбөр шилжүүлсэн дэлгэрэнгүй жагсаалт авагдсан байх бөгөөд нэхэмжлэгч компани Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс АПАК пте” ХХК-д 2017 онд 1,980,609,198.90 төгрөгийн мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөр шилжүүлсэн, тухайн мэргэжлийн үйлчилгээг Монгол улсад ирж үзүүлсэн эсхүл цахимаар үзүүлсэн эсэхтэй хэргийн оролцогчид маргаагүй байна.

3.3.2. Гомдол гаргагч тус зөрчилд шийтгэл ногдуулсан хэсгийг эс зөвшөөрч “... хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйлийн 7.1-д “Хэлэлцэн тохирогч улсын аж ахуйн нэгж нь Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын нутаг дэвсгэрт байрладаг төлөөлөгчийн газраар дамжуулан аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлээгүй тохиолдолд уг аж ахуйн нэгжийн ашигт зөвхөн Хэлэлцэн тохирогч улс татвар ногдуулна ...” гэж заасан бөгөөд уг хэлэлцээрийн 5 дугаар зүйл. “Төлөөлөгчийн газар” гээд “5.7-д “Хэлэлцэн тохирогч улсад байнга оршин суудаг аж ахуйн нэгж нь Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад байнга оршин суудаг, эсвэл Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад үйл ажиллагаа /төлөөлөгчийн газраар дамжуулах буюу бусад аргаар/ явуулдаг аж ахуйн нэгжийг хянадаг эсвэл хяналтад байдаг нь тухайн аж ахуйн нэгжүүдийг бие биенийх нь төлөөлөгчийн газар гэж үзэх үндэс болохгүй” гэж заасан байх бөгөөд Компанийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-т “Компанийн төлөөлөгчийн газар нь компанийн оршин байгаа газраас өөр газар байрладаг нэгж бөгөөд компанийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, компанийн нэрийн өмнөөс хэлцэл хийх зэрэг эрх зүйн төлөөллийн үйл ажиллагаа явуулна” гэж заасны дагуу “А Э Ж А Ө Т” ХХК нь Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс Эй Пи Си ПТЕ” ХХК-ийн төлөөлөгчийн газарт хамаарахгүй тул хэлэлцээрийн 7.1-д заасны дагуу татварыг төлсөн нь хууль зөрчөөгүй ... “А Э Ж А Ө Т” ХХК-аас ... “А Э Ж Холдингс Эй Пи Си ПТЕ” ХХК-д үйлчилгээний төлбөрийг шилжүүлэхдээ Татварын ерөнхий хуулийн 2.2-т заасны дагуу ... “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг баримтлан ... суутгагчийн аж ахуйн нэгжид олгосон орлогоос суутгасан албан татварыг тайланд тусгаж Сингапур улсад татвар төлж байгаагаа үнэн зөвөөр мэдүүлэн, Сингапур улсад татвар төлсөн нь хууль зөрчөөгүй ... давхар татварын гэрээний 14 дүгээр зүйлд заасны дагуу мэргэжлийн ажил үйлчилгээний ногдол ашгийг шилжүүлсэн ... 14 дүгээр зүйл нь Хэлэлцэн тохирогч улс буюу Сингапур улсад байнга оршин суугчаас Монгол улсад мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлсэн эсвэл бие даасан шинжтэй аливаа ажил эрхэлсэн үйл ажиллагаанаас олсон орлогод зөвхөн Сингапур улсад татвар ногдуулна гэсэн утга ...” гэж, хариуцагчаас “... 2018 онд мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрийг Бүгд найрамдах Сингапур Улсын “А Э Ж М Э ПТЕ” ХХК-руу шилжүүлсэн нь тус хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт хамааруулахгүй ... Суутгагчийн аж ахуйн нэгжид олгосон орлогоос суутгасан албан татварын тайланд ногдол оруулж өгсөн боловч хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу орлогын албан татвараас бүрэн чөлөөлж албан татвар төлөөгүй ... 1,980,609,198.90 төгрөгийн мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрт орлогын албан татвар ногдуулаагүй нь Аж ахуйн нэгж орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйл. Албан татварын хувь, хэмжээ “17.2. ... 17.2.9 ... д/ ...”-д гэж заасныг зөрчсөн ... “А Э Ж А Ө Т” ХХК-д үзүүлсэн үйлчилгээ нь давхар татварын гэрээний 14 дүгээр зүйлд заасан мэргэжлийн үйлчилгээ гэсэн нэр томьёонд хамаарахгүй байгаа учир ... суутган татвар тооцсон ... радио холбооны инженерчлэх зураг төслийн үйл ажиллагааг дангаараа бие даан хэрэгжүүлэх боломжгүй ... Сингапур Улсын компани байгуулагдаад удаагүй байсан ... хэрвээ гадаад ажилтан ажиллуулсан бол суутгалын тайланд цалин олгоод инженер техникийн ажилчдад цалин олгосон байх ёстой. Гэтэл цалин олгосон зүйл огт байгаагүй ... бие даасан гэдэг нь тухайн этгээд өөрөө Монгол улсад бие даан үйл ажиллагааг явуулж байгаа үйл ажиллагааг ойлгоно ... ” гэх зэрэг үндэслэлээр тус тус маргасан байна. 

3.3.3. Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 18 дугаар зүйлийн 18.1-д “Татвар төлөгч дараахь үүрэг хүлээнэ”, 18.1.6-д “бусдад олгох хөдөлмөрийн хөлс, шилжүүлсэн орлогод ногдох татварыг үнэн зөв суутган тооцож, тогтоосон хугацаанд төсөвт төлөх”, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 он/-ийн 17 дугаар зүйлийн 17.2-т “Албан татвар төлөгчийн дараахь орлогод дор дурдсан хувиар албан татвар ногдуулна”, 17.2.9-д “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон дараахь орлогод 20 хувиар”, д/-д “Монгол Улсаас эх үүсвэртэйгээр шууд болон цахим хэлбэрээр гүйцэтгэсэн ажил, үйлчилгээний орлого” гэж тус тус хуульчилсан.

Дээрх хуульд зааснаар Монгол улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэйгээр шууд болон цахим хэлбэрээр гүйцэтгэсэн ажил, үйлчилгээний орлогод 20 хувиар албан татвар ногдуулахаар байх бөгөөд татвар төлөгч нь бусдад олгох хөдөлмөрийн хөлс, шилжүүлсэн орлогод ногдох татварыг үнэн зөв суутган тооцож, тогтоосон хугацаанд төсөвт төлөхөөр байна.

3.3.4. Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 2 дугаар зүйлийн 2.2-т “Монгол Улсын олон улсын гэрээнд Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө”, “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Хэлэлцэн тохирогч улсын аж ахуйн нэгж нь Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын нутагт байрладаг төлөөлөгчийн газраар дамжуулан аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлээгүй тохиолдолд уг аж ахуйн нэгжийн ашигт зөвхөн Хэлэлцэн тохирогч улс татвар ногдуулна. Хэрэв аж ахуйн нэгж нь дээр дурдсан байдлаар үйл ажиллагаа эрхэлж байвал уг аж ахуйн нэгжийн ашгийн зөвхөн тухайн төлөөлөгчийн газарт шууд буюу шууд бусаар хамаарах хэсэгт Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улс татвар ногдуулж болно”, 14 дүгээр зүйл “Бие даасан хувийн үйлчилгээ”-ийн 1 дэх хэсэгт “Хэлэлцэн тохирогч улсад байнга оршин суугчаас мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлсэн, эсвэл бие даасан шинжтэй аливаа бусад үйл ажиллагаа эрхлэн олсон орлогод зөвхөн энэхүү Хэлэлцэн тохирогч улсад татвар ногдуулна. Гэхдээ уг орлогод дараахь нөхцөлд Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад татвар ногдуулж болно. а) “хэрэв байнга оршин суугч нь Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад өөрийн үйл ажиллагааг явуулахад байнга ашиглаж болох байнгын байрлалтай бол Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улс түүний орлогын зөвхөн байнгын байрлалд хамаарах хэсэгт татвар ногдуулж болно”, б) “хэрэв байнга оршин суугчийн Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад нийт байсан хугацаа нь тухайн хуанлийн жилийн 183 өдрөөс давсан бол Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад энэ хугацаанд явуулсан үйл ажиллагаанд ногдох орлогод Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад татвар ногдуулж болно”, 2 дахь хэсэгт “Мэргэжлийн үйлчилгээ” гэж шинжлэх ухаан, уран зохион, соёл урлаг, боловсрол болон багшлах бие даасан үйл ажиллагаа, түүнчлэн эмч, мэс засалч, хууль, инженер, архитекторч, шүдний эмч болон нягтлан бодогч нарын бие даасан үйл ажиллагааг хэлнэ” гэж тус тус заажээ.

            3.3.5. Энэ тохиолдолд Монгол Улсын хуулийн дагуу байгуулагдсан Монголын хуулийн этгээд болох гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ХХК-аас Сингапур улсын “А Э Ж Холдингс АПАК пте” ХХК-д 2017 онд 1,980,609,198.90 төгрөгийн мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөр шилжүүлсэн нь “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, 14 дүгээр зүйл “Бие даасан хувийн үйлчилгээ”-д заасан зохицуулалтад хамаарна гэж үзэх үзэхээргүй байна. Учир нь,

3.3.6. Гомдол гаргагч нь 2018 онд мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрийг Бүгд найрамдах Сингапур Улсын “А Э Ж М Э ПТЕ” ХХК-руу шилжүүлэхдээ Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн ТТ13/Суутгагчийн аж ахуйн нэгжид олгосон орлогоос суутгасан албан татварын тайлан/-д татварын ногдол оруулсан эсэхтэй маргаагүй байна.

3.3.7. Харин “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Хэлэлцэн тохирогч улсын аж ахуйн нэгж нь Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын нутагт байрладаг төлөөлөгчийн газраар дамжуулан аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлээгүй тохиолдолд уг аж ахуйн нэгжийн ашигт зөвхөн Хэлэлцэн тохирогч улс татвар ногдуулна. Хэрэв аж ахуйн нэгж нь дээр дурдсан байдлаар үйл ажиллагаа эрхэлж байвал уг аж ахуйн нэгжийн ашгийн зөвхөн тухайн төлөөлөгчийн газарт шууд буюу шууд бусаар хамаарах хэсэгт Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улс татвар ногдуулж болно” гэж заасан байх боловч энэ тохиолдолд Хэлэлцэн тохирогч улсын буюу Сингапур Улсын аж ахуйн нэгж нь Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын буюу Монгол Улсын нутагт байрладаг төлөөлөгчийн газраар дамжуулан аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлээгүй, гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ХХК-аас “Мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөр” шилжүүлснийг Сингапур Улсын “А Э Ж М Э ПТЕ” ХХК-ийн ашиг гэж үзэхгүй, тус компанийн орлогод хамаарахаар байна. Иймээс “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт хамааруулах үндэслэлгүй, мөн тус хэлэлцээрийг баримтлах шаардлагатай гэж үзэхгүй, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 он/-ийн 17 дугаар зүйлийн 17.2-т “Албан татвар төлөгчийн дараахь орлогод дор дурдсан хувиар албан татвар ногдуулна”, 17.2.9-д “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон дараахь орлогод 20 хувиар”, д/-д “Монгол Улсаас эх үүсвэртэйгээр шууд болон цахим хэлбэрээр гүйцэтгэсэн ажил, үйлчилгээний орлого” гэж зааснаар “А Э Ж А Ө Т” ХХК-д албан татвар ногдуулах үндэслэлтэй байна.

3.3.8. Гомдол гаргагчаас “... Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс Эй Пи Си ПТЕ” ХХК-д үйлчилгээний төлбөр шилжүүлсэн нь “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 14 дүгээр зүйл “Бие даасан хувийн үйлчилгээ”-ийн 1 дэх хэсэгт “Хэлэлцэн тохирогч улсад байнга оршин суугчаас мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлсэн, эсвэл бие даасан шинжтэй аливаа бусад үйл ажиллагаа эрхлэн олсон орлогод зөвхөн энэхүү Хэлэлцэн тохирогч улсад татвар ногдуулна ...” гэж заасанд хамаарна” гэж, хариуцагчаас “... “А Э Ж А Ө Т” ХХК-д үзүүлсэн үйлчилгээ нь давхар татварын гэрээний 14 дүгээр зүйлд заасан мэргэжлийн үйлчилгээ гэсэн нэр томьёонд хамаарахгүй байгаа учир ... суутган татвар тооцсон ... радио холбооны инженерчлэх зураг төслийн үйл ажиллагааг дангаараа бие даан хэрэгжүүлэх боломжгүй ... Сингапур улсын компани байгуулагдаад удаагүй байсан ... хэрвээ гадаад ажилтан ажиллуулсан бол суутгалын тайланд цалин олгоод инженер техникийн ажилчдад цалин олгосон байх ёстой. Гэтэл цалин олгосон зүйл огт байгаагүй ... бие даасан гэдэг нь тухайн этгээд өөрөө Монгол улсад бие даан үйл ажиллагааг явуулж байгаа үйл ажиллагааг ойлгоно ... ” гэж тус тус маргажээ.

3.3.9. “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 14 дүгээр зүйл “Бие даасан хувийн үйлчилгээ”-ийн 1 дэх хэсэгт “Хэлэлцэн тохирогч улсад байнга оршин суугчаас мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлсэн, эсвэл бие даасан шинжтэй аливаа бусад үйл ажиллагаа эрхлэн олсон орлогод зөвхөн энэхүү Хэлэлцэн тохирогч улсад татвар ногдуулна. Гэхдээ уг орлогод дараахь нөхцөлд Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсад татвар ногдуулж болно”, 2 дахь хэсэгт “Мэргэжлийн үйлчилгээ” гэж шинжлэх ухаан, уран зохион, соёл урлаг, боловсрол болон багшлах бие даасан үйл ажиллагаа, түүнчлэн эмч, мэс засалч, хууль, инженер, архитекторч, шүдний эмч болон нягтлан бодогч нарын бие даасан үйл ажиллагааг хэлнэ” гэж тус тус зааснаас үзвэл уг хэлэлцээрт “Мэргэжлийн үйлчилгээ”-нд тодорхой мэргэжлийн чиглэлээр бие дааж явуулсан үйл ажиллагааг хамааруулан ойлгохоор нарийвчлан зохицуулсан байна.

3.3.10. Гомдол гаргагчаас “Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс Эй Пи Си ПТЕ” ХХК-аас гэрээний дагуу гомдол гаргагч компанид үзүүлсэн мэргэжлийн үйлчилгээг “инженер”-ийн мэргэжлийн үйлчилгээнд хамаарна” гэж маргасан байх бөгөөд давж заалдах гомдолдоо “... 14.2-т “Мэргэжлийн үйлчилгээ” гэж ... инженер, ...” гэж заасанд хамаарч байгаа тул хууль зөрчөөгүй гэж шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан, нэхэмжлэгч, хариуцагч нар нь компанийн гэрээний дагуу гүйцэтгэсэн мэргэжлийн үйлчилгээг “инженер”-ийн ажил мөн биш гэж маргасан байтал шүүхээс Олон улсын гэрээний заалтыг өөрөөр тайлбарлан, талуудын маргаагүй асуудлаар дүгнэлт хийж ... 14 дүгээр зүйлд бие даасан үйлчилгээг “хувь хүн дангаар” эсхүл “багаараа” гүйцэтгэх талаар нэг ч үг, үсэг байхгүй байхад энэ талаар дүгнэлт хийж хэргийг шийдвэрлэсэн  ...” гэжээ. Гэвч хариуцагчаас “... радио холбооны инженерчлэх зураг төслийн үйл ажиллагааг дангаараа бие даан хэрэгжүүлэх боломжгүй ... энэ үйлчилгээ нь Сингапур Улстай байгуулсан давхар татварын гэрээний бие даасан үйлчилгээ буюу мэргэжлийн үйлчилгээ гэдэг заалтад хамаараагүй ...” гэж маргасан байх бөгөөд гомдол гаргагчаас хариуцагчийн уг үндэслэлийг буюу “Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс Эй Пи Си ПТЕ” ХХК-ийн гомдол гаргагч компанид үзүүлсэн мэргэжлийн үйлчилгээг дангаараа бие даан хэрэгжүүлэх боломжгүй ...” гэж маргасныг үгүйсгэж, няцаах байдлаар маргаагүй байна. Хэдийгээр хэлэлцээрт “хувь хүн дангаар” эсхүл “багаараа” гүйцэтгэх талаар үгчлэн заагаагүй боловч тухайлсан мэргэжлүүдийг нэрлэн зааж, тэдгээрийн бие даасан үйл ажиллагааг ойлгохоор зохицуулсан, гомдол гаргагчаас Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс Эй Пи Си ПТЕ” ХХК-аас үзүүлсэн үйлчилгээ нь бие даан эсхүл дангаар үзүүлсэнтэй холбоотой баримт, нотолгоог гарган мэтгэлцээгүй, хариуцагчаас “Сингапур Улсын “А Э Ж Холдингс Эй Пи Си ПТЕ” ХХК-ийн гомдол гаргагч компанид үзүүлсэн мэргэжлийн үйлчилгээг дангаараа бие даан хэрэгжүүлэх боломжгүй ...” гэж маргасныг үгүйсгэж, няцаах байдлаар маргаагүй энэ тохиолдолд “А Э Ж А Ө Т” ХХК-аас Сингапур улсын “А Э Ж Холдингс АПАК пте” ХХК-д 2017 онд шилжүүлсэн 1,980,609,198.90 төгрөгийн мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрт шилжүүлсэн төлбөрөөс албан татварыг суутган авч төсөвт төлөөгүй зөрчилд “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 14 дүгээр зүйл “Бие даасан хувийн үйлчилгээ”-ийн 1 дэх хэсэгт “Хэлэлцэн тохирогч улсад байнга оршин суугчаас мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлсэн, эсвэл бие даасан шинжтэй аливаа бусад үйл ажиллагаа эрхлэн олсон орлогод зөвхөн энэхүү Хэлэлцэн тохирогч улсад татвар ногдуулна ...” гэж заасныг зайлшгүй хэрэглэх, улмаар зөрчил гаргаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй тул хариуцагч нар Монгол Улсад байрладаггүй Сингапур улсын албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон үйлчилгээний орлогод Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг үндэслэн татвар ногдуулсан нь буруу биш, үүний улмаас гомдол гаргагчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдсөн гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

4. “А Э Ж А Ө Т” ХХК-ийг “Бусдад шилжүүлсэн ногдол ашгийн орлогод ногдох албан татварыг дутуу ногдуулсан болон суутган авч төсөвт төлж тайлагнаагүй” зөрчил үйлдсэн гэж 299,092,105.26 төгрөгийн зөрчилд 44,863,815.80 төгрөгийн нөхөн татвар, 13,459,144.70 төгрөгийн торгууль, 8,972,763.20 төгрөгийн алданги нийт 67,295,723.70 төгрөгийг нөхөн төлүүлэхээр шийтгэл ногдуулсан нь үндэслэлтэй эсэх тухайд

4.1. Уг зөрчилтэй холбоотойгоор гомдол гаргагч “... Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу манай компанийн хувьцаа эзэмшигч биш болсон этгээдэд ногдол ашиг шилжүүлэх үндэслэл байхгүй бөгөөд шинээр үүсгэн байгуулагдсан гэх үндэслэлээр Компанийн тухай хуульд заасан хувьцаа эзэмшигчийн ногдол ашиг авах эрхийг хязгаарлах хууль зүйн үндэслэл байхгүй ...” гэж, хариуцагч нараас “... тус компанийн 2017 оны 299,092,105.26 төгрөгийн ногдол ашгийг хүртэх ёстой жинхэнэ эзэмшигч нь Австрали Улсын хуулийн дагуу бүртгэлтэй ... “А Э Ж Холдингс” компани байх байтал ... Сингапур Улсад шинээр байгуулагдсан “А Э Ж Холдингс Эй Пи Эй Си ПТЕ” ХХК-д шилжүүлсэн нь “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг урвуулан ашигласан гэж үзэх үндэслэлтэй ... 2017 оны 12 дугаар сарын Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар суутган төлөгчийн тайлангаар 141,789,229.19 төгрөгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төсөвт төлөөгүй ...” гэсэн үндэслэлээр тус тус маргасан байна.

4.2. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 он/-ийн 17 дугаар зүйлийн 17.2-т “Албан татвар төлөгчийн дараахь орлогод дор дурдсан хувиар албан татвар ногдуулна”, 17.2.9-д “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй олсон дараахь орлогод 20 хувиар”, а/-д “Монгол улсад бүртгүүлэн үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжээс авсан ногдол ашгийн орлого” гэж Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсад бүртгүүлэн үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжээс авсан ногдол ашгийн орлогод Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу 20 хувиар албан татвар ногдуулахаар зохицуулсан, “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 10 дугаар зүйл. “Ногдол ашиг”-ийн 2 дахь хэсэгт “Гэхдээ ногдол ашиг төлж буй компани байнга оршдог Хэлэлцэн тохирогч улс тухайн ногдол ашигт өөрийн хууль тогтоомжийн дагуу татвар ногдуулж болох ба гэхдээ ногдол ашиг хүртэгч Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын байнга оршин суугч нь түүний жинхэнэ эзэмшигч мөн байх тохиолдолд ногдуулах татварын хэмжээ нь: а)-д хэрэв ногдол ашгийн жинхэнэ эзэмшигч нь ногдол ашиг төлж буй компанийн хөрөнгийн дор хаяж 25 хувийг шууд эзэмшдэг компани бол ногдол ашгийн нийт дүнгийн 5  хувиас” гэж заасан байна.

4.3. Хэрэгт авагдсан Гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийн 12-723 дугаар гэрчилгээ /2хх-4/, “А Э Ж Холдингс Пти Лимитед”-ийн “Үүсгэн байгуулагчдийн шийдвэр /2хх-3/, Эдийн засгийн хөгжлийн яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын 2012 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн “Гадаадын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай компани байгуулахыг зөвшөөрөх тухай” тушаал /2хх-6/ зэрэг баримтуудаас үзэхэд Австрали Улсын хуулийн этгээд “А Э Ж Холдингс Пти Лимитед-ийн 100 хувийн хөрөнгө оруулалттайгаар Монгол Улсын хуулийн дагуу “Ай Эс Жи Эм И” ХХК-ийг байгуулсан байх бөгөөд “А Э Ж Эм И” ХХК-ийн Хувьцаа эзэмшигчдийн 2016 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийн “Компанийн хувьцааг шилжүүлэх, шинээр хувьцаа эзэмшигчийг бүртгүүлэх тухай” шийдвэр /2хх-241/-ээр тус компанийн цорын ганц хувьцаа эзэмшигч болох Австрали улсын “А Э Ж Холдингс компанийн эзэмшлийн 100,000 ширхэг энгийн хувьцааны 50 хувь болох 50,000 ширхэг хувьцааг Монгол Улсын хуулийн этгээд болох “Ай Өү Ти Автомэйшн” ХХК-д бэлэглэлийн гэрээний дагуу шилжүүлж, “А Э Ж Эм И” ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигчдийн 2016 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн хурлын тогтоол /1хх-245/-оор “А Э Ж Эм И” ХХК-ийн хуулийн этгээдийн оноосон нэрийг “А Э Ж А Ө Т” ХХК болгон өөрчилж, улмаар “А Э Ж А Ө Т” ХХК-ийн 2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн Хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын 04 дүгээр тогтоолоор тус компанийн хувьцаа эзэмшигчийг 2017 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдөр Сингапур Улсын хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан “А Э Ж Холдингс Эй Пи Эй Си Пте. ЛТД (А Э Ж Холдингс Эй Пи Эй Си)” болон Монгол Улсын хуулийн дагуу бүртгэлтэй “Ай Өү Ти Автомэйшн Монголиа” ХХК (Ай Өү Ти)-уудыг тус бүр нэг бүр нь 1 ам.долларын үнэ бүхий 50,000 ширхэг энгийн хувьцааг эзэмшигч байхаар өөрчилжээ.

4.4. Өөрөөр хэлбэл, 2012 онд Австрали Улсын хуулийн этгээдийн 100 хувийн хөрөнгө оруулалттайгаар байгуулагдсан гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ХХК нь 2016 онд Австрали Улсын “А Э Ж Холдингс” компанийн эзэмшлийн 100,000 ширхэг энгийн хувьцааны 50 хувийг Монгол Улсын хуулийн этгээд болох “Ай Өү Ти Автомэйшн” ХХК-д шилжүүлж, “А Э Ж А Ө Т” ХХК-ийн 2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн Хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын 04 дүгээр тогтоолоор хувьцаа эзэмшигчдийг өөрчилсөн буюу 2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийг хүртэл гомдол гаргагч компанийн жинхэнэ хувьцаа эзэмшигч нь Австрали Улсын хуулийн этгээд “А Э Ж Холдингс Пти Лимитед, “Ай Өү Ти Автомэйшн” ХХК нар бүртгэлтэй байжээ. Энэ тохиолдолд гомдол гаргагч компанийн Сингапур Улсын хуулийн дагуу 2017 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдөр үүсгэн байгуулагдсан “А Э Ж Холдингс Эй Пи Эй Си Пте. ЛТД (А Э Ж Холдингс Эй Пи Эй Си)”-д ногдуулсан 2017 оны 299,092,105.26 төгрөгийн ашгийг авах ёстой жинхэнэ эзэмшигчийг Австрали Улсын “А Э Ж Холдингс” компанийг гэж үзэх үндэслэлтэй, хариуцагч нар гомдол гаргагч компанийг “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур Улсын засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг урвуулан ашигласан” гэж үзэж, Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, Татварын ерөнхий хууль /2016 он/-ийн 74 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийг тус тус үндэслэн 299,092,105.26 төгрөгийн зөрчилд 44,863,815.80 төгрөгийн нөхөн татвар, 13,459,144.70 төгрөгийн торгууль, 8,972,763.20 төгрөгийн алданги ногдуулсан нь буруу биш байх тул гомдол гаргагчийн гомдлын энэ хэсгийг хангаж шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэр үндэслэлгүй, шүүх гомдол гаргагчийн гомдолд дурдсан үндэслэлээр Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Хосбаяр, Б.Баясалмаа нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 0297574 дүгээр шийтгэлийн хуудасны 44,863,815.78 төгрөгийн нөхөн татвар, 13,459,144.73 төгрөгийн торгууль, 8,972,763.16 төгрөгийн алданги нийт 67,295,723.67 төгрөгт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэл бүхий болоогүй байна.

5. Гомдол гаргагчийн “хариуцагч нар хяналт, шалгалтын журмыг зөрчсөн” гэж маргасан хэсэгтэй холбогдуулан хийсэн шүүхийн “... “А Э Ж Ө Ти” ХХК-ийн гаргасан зөрчилд нэмж нотлох баримт бүрдүүлэх, шалгаж тодруулах шаардлагагүй, зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагаа явуулахгүйгээр хялбаршуулсан журмаар зөрчлийг шалган шийдвэрлэх боломжтой гэж үзэж хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэсэн нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд заасан хариуцагчийн эрх хэмжээнд нийцсэн, ийнхүү хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэсэн нь тухайн Шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгох үндэслэл болохгүй ...” гэх дүгнэлт үндэслэлтэй, шүүхийн энэ дүгнэлттэй холбогдуулан гомдол гаргагчаас давж заалдах гомдол гаргаагүйг дурдах нь зүйтэй.

Дээр дурдсан үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрт гомдол гаргагчийн гомдлыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосон өөрчлөлтийг оруулж, хариуцагч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчдийн давж заалдах гомдлыг хангаж, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчдийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж  шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэв.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.3-д заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 770 дугаар шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг “Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9-д заасныг баримтлан гомдол гаргагч “А Э Ж А Ө Т” ХХК-ийн “Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 0297574 дүгээр шийтгэлийн хуудасны “Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хугацаанд нь төлөөгүй” гэх зөрчилд оногдуулсан шийтгэлээс бусад хэсгийг хүчингүй болгуулах” гомдлыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай” гэж өөрчлөн, шийдвэрийн бусад хэсгийг хэвээр үлдээж, хариуцагч Б.Б, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.У нарын давж заалдах гомдлыг хангаж, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Н, өмгөөлөгч Э.Б нарын давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.3, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3 дахь хэсэгт заасныг тус тус баримтлан гомдол гаргагчаас давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70,200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамж төлөөгүйг дурдсугай.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.5-д зааснаар давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч үзвэл магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш таван хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                             Д.БАТБААТАР

 

ШҮҮГЧ                                                                Э.ЛХАГВАСҮРЭН

 

ШҮҮГЧ                                                               Н.ХОНИНХҮҮ