С.М-ийн гомдолтой

захиргааны хэргийн тухай

 

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдаанаар Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 668 дугаар шийдвэрийг хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Ө-ын давж заалдах гомдлоор хянан хэлэлцэв.

Шүүх бүрэлдэхүүн:

            Шүүх хуралдаан даргалагч Ерөнхий шүүгч Д.Батбаатар

            Бүрэлдэхүүнд оролцсон шүүгч Н.Хонинхүү

            Илтгэсэн шүүгч  С.Мөнхжаргал

Хэргийн оролцогчид: 

            Зөрчлийн хэргийн холбогдогч: С.М

            Эрх бүхий албан тушаалтан: Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын улсын ахлах байцаагч П.Н, улсын байцаагч Э.Э

Гомдлын шаардлага: Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын улсын ахлах байцаагч П.Н, улсын байцаагч Э.Э нарын 2021 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдрийн 0005675 дугаар шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах

Давж заалдах гомдол гаргасан шүүхийн шийдвэр: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 668 дугаар шийдвэр,  

Шүүх хуралдааны оролцогчид:

            Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Ө, 

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Г.Шаравдорж

Хэргийн индекс: 128/2021/0661/З

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 668 дугаар шийдвэрээр “Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7 дахь заалтыг баримтлан С.М-ийн гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын хяналтын улсын байцаагчийн 2021 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн 0005675 дугаар шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгон” шийдвэрлэсэн байна.

2. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Ө шийдвэрийг эс зөвшөөрч гаргасан давж заалдах гомдолдоо:

“... Анх 4678 УАС улсын дугаартай тээврийн хэрэгслээр тээвэр гүйцэтгэсэн иргэн, аж ахуй эрхлэгчид холбогдуулан зөрчлийн хэрэг нээсэн. Тус тээврийн хэрэгслийн хууль ёсны эзэмшигч нь Авто тээврийн үндэсний төвийн авсан лавлагаагаар иргэн С.М болох нь тогтоогдсон.

Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Зөрчил үйлдсэн гэж буруутгагдаж байгаа хүн, хуулийн этгээдийг холбогдогч гэнэ” гэж заасны дагуу иргэн С.М-ийг холбогдогч гэж үзэн мэдүүлэг авах ажиллагаа хийсэн. Өөрөөр хэлбэл, Улсын ерөнхий прокурорын баталсан зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны эрх зүйн хэлбэрийн жагсаалт, загварт холбогдогчоор тогтоох тогтоол байдаггүй. Иймд дээрх анхан шатны шүүхийн дүгнэлт нь хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын хилийн Замын-Үүд боомтын улс хоорондын тээврийн үйл ажиллагаанд хийсэн удирдамжтай хяналт шалгалтаар энгийн үед нарийн ногооны тээврийн үнэ 2,200,000-2,500,000 төгрөгийн хооронд байсан. Мөн хяналт шалгалтаар нарийн ногооны үнийн судалгааг хийхэд Улаанбаатар хотын томоохон зах, худалдааны төв, сүлжээ дэлгүүрүүдэд худалдаалагдаж буй нарийн ногооны үнэ дунджаар 22 хувиар өссөн нь тогтоогдсон. Үнийн өсөлтийн шалтгаан нь тээврийн зардлын үнийн өсөлт болохыг худалдаалагчдаас холбогдох нотлох баримтаар баталгаажуулж авсан.

Цар тахалтай холбогдуулан үүссэн онцгой нөхцөл байдлын үед нарийн ногооны тээврийн үнийн 20,000,000 төгрөг болгож үндэслэлгүйгээр нэмэгдүүлсэн болох нь зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тогтоогдсон тул иргэн С.М-т торгууль оногдуулсан. Мөн иргэн С.М нь тээвэр гүйцэтгэх явцад гарсан зардлуудыг холбогдох нотлох баримтаар баталгаажуулж гарган өгөөгүй тул олсон орлогыг бүхэлд нь хууль бусаар олсон орлого гэж үзсэн болно.

Өрсөлдөөний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1-т “Аж ахуй эрхлэгч өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн дараахь үйл ажиллагаа явуулахыг хориглоно”, 4 дүгээр зүйлийн 4.1.3-т “Аж ахуй эрхлэгч гэж Монгол Улсад бүртгэлтэй, аж ахуй эрхэлж байгаа ашгийн төлөө болон ашгийн төлөө бус хуулийн этгээд, хуулийн этгээдийн эрхгүй байгууллага, хувь хүнийг” гэж тус тус заасан байдаг.

Учир нь холбогдогч С.М нь давамгай байдалтай хуулийн этгээд биш ч Өрсөлдөөний тухай хуульд заасны дагуу аж ахуй эрхлэгч болох тул өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулсан нь зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тогтоогдсон тул Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7 дахь хэсэгт заасны дагуу торгох шийтгэл оногдуулсан байхад шүүх дүгнэлт хийж хариуцагчийн шийдвэрийг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.3-д заасны дагуу хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлын дагуу хянахад нотлох баримтыг буруу үнэлсэн, хуулийг буруу хэрэглэсэн байх тул хүчингүй болгож гомдлыг хангаж шийдвэрлэв.
2. Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын улсын байцаагчийн 2021 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдрийн 0005675 дугаар шийтгэлийн хуудсаар Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7-д заасныг баримтлан С.М-ийг 4678 УАС улсын дугаартай тээврийн хэрэгслээр нарийн ногоо, жимс жимсгэнийг тээвэрлэхдээ үнийн хөөрөгдөл үүсгэж 30.000.000 төгрөгөөр тээвэрлэсэн нь хууль ёсны ашиг сонирхолд харшлах, хэрэглэгчийг хохироох үйл ажиллагаа явуулсан зөрчил гэж үзэж, хууль бусаар олсон 20.000.000 төгрөгийг хурааж  2.000.000 төгрөгөөр торгох шийтгэл ногдуулжээ.
3. Анхан шатны шүүх “... 4678 УАС тээврийн хэрэгслийн эзэмшигч С.М-ийг ямар үндэслэлээр хууль ёсны төлөөлөгчөөр тогтоосон нь тодорхойгүй, холбогдогчоор мэдүүлэг авч, шийтгэл ногдуулсан нь хууль буруу хэрэглэсэн” гэсэн нь үндэслэлгүй болжээ.
4. Нэхэмжлэгч С.М нь шүүхэд гаргасан тус шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах гомдолдоо “... жолооч С.М нь 4678 УАС улсын дугаартай тээврийн хэрэгслээр тээвэр хийж байсан бөгөөд ... 2 удаагийн шилжүүлгээр 20.000.000 төгрөг шилжиж ирсэн байдаг ...” гэж тодорхой дурдсан байх бөгөөд нэхэмжлэгчийн энэхүү тайлбар, хэрэгт авагдсан баримтуудаар 4678 УАС тээврийн хэрэгслээр 2021 оны 04 дүгээр сарын 11-13-ны өдөр Замын-Үүд хилийн боомтоор тээвэрлэлт хийсэн, түүний төлбөрт 20.000.000 төгрөгийг авсан болох нь тогтоогдсон байхад эдгээр баримтыг үнэлэлгүй, холбогдогчоор тогтоогоогүй хууль зөрчсөн гэж дүгнэн, шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгох үндэслэлээ болгосон нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1, 34.2-т заасан хэрэгт авагдсан баримтыг тал бүрээс нь бодитойгоор харьцуулан үзсэний үндсэн дээр ... хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, үнэн зөв эргэлзээгүй талаас нь үнэлэхээр заасныг зөрчсөн байна.
5. Анхан шатны шүүх “... жолооч нарыг хуйвалдаж, хясан боогдуулах замаар тээврийн үнийг зохиомлоор өсгөсөн үйлдэл тогтоогоогүй атлаа дан ганц жолооч нарыг тухайлбал, С.М-ийг буруутгаж Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7-д зааснаар шийтгэл ногдуулан, тээвэрлэлтийн хөлсийг бүхэлд нь хууль бусаар олсон хөрөнгөд тооцон хураасан нь хуульд нийцээгүй, хуулийг буруу хэрэглэсэн” гэж дүгнэжээ.
6. Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4-т “Аж ахуй эрхлэгч өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн: ... 4.7-д хууль ёсны ашиг сонирхолд харшлах, эсхүл хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох худалдааны арга хэрэглэх үйл ажиллагаа явуулсан нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол хууль бусаар олсон хөрөнгө орлогыг хурааж, учруулсан хохирол, нөхөн төлбөрийг гаргуулж хүнийг хоёр мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг хорин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно” гэж зааснаар С.М-т шийтгэл ногдуулснаас үзвэл хариуцагч нь “үгсэн хуйвалдаж, хясан боогдуулах замаар өрсөлдөөнийг хязгаарласан” гэж үзээгүй байна.
7. Мөн шийдвэрт “БНХАУ-ын талаас нэвтрэх тээврийн хэрэгслийн тоог хязгаарласанд жолооч нар буруугүй ... зөрчил гэж үзсэн нь, тээврийн үйлчилгээг хууль бус үйл ажиллагаа гэж үзсэн нь, тээврийн үйлчилгээний орлогыг хууль бусаар олсон орлого гэж үзсэн нь үндэслэлгүй байна. Тээвэрлэгч нь ... импортлогчийг хясан боогдуулж, үнийг өсгөсөн буюу өрсөлдөөнийг хязгаарласан аливаа үйл ажиллагаа тогтоогдоогүй, ...давамгай байдалтай этгээд биш” гэх зэргээр дүгнэсэн нь маргаан бүхий шийтгэлийн хуудасны агуулга, үндэслэлд нийцэхгүй дүгнэлт болжээ.
8. Шийтгэлийн хуудсаар тээврийн үйлчилгээг хууль бус гэж үзээгүй, С.М-ийг давамгай байдалтай этгээд гэж тогтоогоогүй байна.
9. Хариуцагч нь Ковид цар тахалтай холбоотой БНХАУ-аас тээврийн хэрэгслийг хязгаарласантай холбоотой нөхцөл байдалд тээврийн үйлчилгээ эрхлэгч нарын урьд нь 2.500.000-3.000.000 төгрөг байсан тээвэрлэлтийн үнийг 20.000.000-30.000.000 болгож өсгөсөн үйлдлийг “хууль ёсны ашиг сонирхолд харшлах, хэрэглэгчийг хохироох үйл ажиллагаа явуулсан” зөрчил гаргасан гэж үзэж, хариуцлага ногдуулсан, С.М нь энэхүү хууль зөрчсөн үйлдлийн үндсэн дээр олсон орлогыг “хууль бусаар олсон” гэж хураасан нь Зөрчлийн тухай хуулийн дээрх заалтад нийцсэн байна.
10. С.М нь гомдолдоо “... аж ахуй эрхлэгч биш” гэх боловч Өрсөлдөөний тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.3-т “аж ахуй эрхлэгч гэж Монгол улсад бүртгэлтэй аж ахуй эрхэлж ашгийн төлөө ... хувь хүнийг ойлгохоор заасны дагуу өөрийн тээврийн хэрэгслээ ашиглан тээврийн үйлчилгээ эрхэлж ашгийн төлөө үйл ажиллагаа явуулдаг байх тул аж ахуй эрхлэгч биш гэж үзэх үндэслэлгүй.
11. Мөн гомдолд “тухайн тээврийн хэрэгслээр хэдэн удаа, ямар тээвэр хийснийг тогтоогоогүй, зах зээлийн судалгаа хийж тээврийн зардлыг хэн өсгөсөн талаар тогтоогоогүй, тээврийн зардал өссөнөөр нарийн ногооны хангалт муудаж, үнэ өссөн ... хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироосон талаар баримт хэрэгт байхгүй...” гэж маргах боловч С.М-ийн тухайн тээврийн хэрэгслээр нэг удаагийн тээвэр хийсний үнийг өсгөсөн үйлдэл нь хэрэгт авагдсан дээр дурдсан баримтуудаар тогтоогдсон, уг зөрчилд нь арга хэмжээ авсныг буруу гэж үзэхгүй.
12. Тухайн тээвэрлэлтийн үйлчилгээний эрэлт ихэссэн нь Ковид цар тахал гарсантай холбоотой байх тул уг үйлчилгээний үнийг 8-10 дахин өсгөсөн үйлдлийг ердийн зах зээлийнхээ хуулиар явагдсан, шударгаар өрсөлдсөн, зүй ёсны үйлдэл гэж үзэхээргүй байх тул өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн хууль ёсны ашиг сонирхолд харшлах, хэрэглэгчийг хууль бусаар хохироох үйл ажиллагаа явуулсан зөрчил гаргасан гэж үзсэн нь үндэслэлтэй байх тул  шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах гомдлын шаардлагыг хангах үндэслэлгүй байна.
13. Иймд шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангах нь зүйтэй гэж үзэв.  

Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 7.6 дугаар зүйлийн 2, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 121 дүгээр зүйлийн 121.1.1, 121.2-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдрийн 0668 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангаж, Зөрчлийн тухай хуулийн 10.7 дугаар зүйлийн 4.7-д заасныг баримтлан Шударга, өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын хяналтын улсын байцаагчийн 2021 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдрийн 0005675 дугаар шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах шаардлага бүхий С.М-ийн гомдлыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-д зааснаар хариуцагч төсвийн байгууллагаас давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөнийг дурдсугай.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.5 дахь хэсэгт зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж хэргийн оролцогч нар үзвэл магадлалыг гардан авсан өдрөөс хойш таван хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                           Д.БАТБААТАР        

ШҮҮГЧ                                           Н.ХОНИНХҮҮ         

ШҮҮГЧ                                                         С.МӨНХЖАРГАЛ