А.Оюун-Эрдэнэд холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааны бүрэлдэхүүнд:

Даргалагч,

    Ерөнхий шүүгч                    Б.Батзориг

    Шүүгчид                              Я.Туул                                       

                                                Д.Буянжаргал

   Оролцогчид:

   Прокурор                             Д.Нямдэлэг

    Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч     Л.Доржпүрэв   

                                    Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Э.Сувд нар оролцож, Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Нацагдорж даргалж шийдвэрлэн, шүүх хуралдаанаас гаргасан, 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 02 дугаартай шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч бичсэн шүүгдэгчийн давж заалдах гомдлоор Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт Уаах овогт Аянжавын Оюун-Эрдэнэд холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн, эрүүгийн 1731000000087 дугаартай, 148/2017/0198/Э индэкстэй, 1 хавтас хэргийг 2018 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд шүүгч Д.Буянжаргалын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Биеийн байцаалт:

Шүүгдэгч: Монгол улсын иргэн, 1976 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн Шаамар суманд төрсөн, 41 настай, эрэгтэй, халх, боловсролгүй, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын 1 дүгээр баг, 34 дүгээр зөрлөг гэх газарт оршин суух хаягтай, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй, Уаах овогт Аянжавын Оюун-Эрдэнэ /Регистрийн дугаар: М076060217/

Прокурорын яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр:

А.Оюун-Эрдэнэ нь 2017 оны 11 дүгээр сарын 10-наас 11-нд шилжих шөнө Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын 1 дүгээр баг 34 дүгээр зөрлөг гэх газарт оршин суух Д.Мөнхболдын хашаанаас 2 тооны үнээ, 2 тооны тугалыг хулгайлан Д.Мөнхболдод 2.300.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Анхан шатны шүүх А.Оюун-Эрдэнэд холбогдох эрүүгийн хэргийг 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдөр хянан хэлэлцээд 02 дугаартай шийтгэх тогтоолоор:

-Уаах овогт Аянжавын Оюун-Эрдэнийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2 дугаар бүлгийн 2.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Мал хулгайлах” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

-Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Уаах овогт Аянжавын Оюун-Эрдэнэд 6 /зургаан/ сарын хугацаагаар хорих ял шийтгэж,

-Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар А.Оюун-Эрдэнэд оногдуулсан 6 сарын хорих ялыг нээлттэй хорих ангид эдлүүлэхээр тогтоож,

-Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.6-д зааснаар ялтан А.Оюун-Эрдэнэ нь төлөх төлбөргүй болохыг дурьдан,

-А.Оюун-Эрдэнэ нь цагдан хоригдсон хоноггүй, битүүмжилсэн эд хөрөнгөгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн зүйлгүй болохыг тус тус дурьдан,

-Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар хохирогч стартерийн үнэлгээг тогтоолгож, Иргэний журмаар дахин нэхэмжлэл гаргах эрхтэй болохыг дурьдан,

-Шүүгдэгч А.Оюун-Эрдэнэд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж, энэ өдрөөс эхлэн цагдан хорьж шийдвэрлэжээ.

 

Шүүгдэгч А.Оюун-Эрдэнэ давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдол болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдөр А.Оюун-Эрдэнэ надад холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэж Эрүүгийн хуулийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Мал хулгайлах” гэмт хэрэгт гэм буруутайд тооцож надад 6 сарын хорих ял оногдуулсан юм. Би хууль зөрчсөн гэмт үйлдэлдээ их гэмшиж байна. Манайх ам бүл 5-уулаа амьдардаг. Бага хүүхэд 1 ой 8 сартай, дунд хүүхэд 11 настай, том хүүхэд 13 настай юм. Манай эхнэр бие муутай, олон удаа мэс засалд орсон хүн байдаг. Манайх айлын мал, ногоо харж амьдралаа авч явдаг юм. Гэртээ би л ганцаараа ажил хийж мал, ногоо харж орлого олдог юм. Намайг хоригдсоноос хойш манай эхнэр, хүүхдүүд хүнд хэцүү байдалтай байгаа гэж би хүнээс сонсоод их санаа зовж байна. Манай амьдралын нөхцөл байдал, хохиролгүй болж мал нь эзэндээ очсон зэрэг байдлыг харгалзан үзэж намайг хорих ялаас чөлөөлж өгч тусална уу. Өөр хөнгөн шийтгэл үзүүлж өгнө үү. Би хууль, журам зөрчихгүй байж чадна.

Би хууль зөрчсөн гэмт үйлдэлдээ их гэмшиж байна. Манайх ам бүл тавуулаа амьдардаг. Бага хүүхэд 1 ой 8 сартай, дунд хүүхэд 11 настай, том хүүхэд 13 настай юм. Манай эхнэр бие муутай, ажил хөдөлмөр эрхлэх чадваргүй, олон удаа мэс засалд орсон хүн байдаг. Эхнэр хүүхдийг минь харж үзээд ялыг минь хөнгөлж өгнө үү” гэжээ.

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Л.Доржпүрэв давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“...Шүүгдэгч нь анх удаа гэмт хэрэгт холбогдсон, хийсэн хэрэгтээ гэмшиж байгаа, хохирол төлбөрөө төлж барагдуулсан. Мөн шүүгдэгч А.Оюун-Эрдэнийн эхнэр нь 2004 он, 2006 он, 2016 онуудад төрж байсан, бага хүүхэд 1 ой 8 сартай, дунд хүүхэд 11 настай, том хүүхэд 13 настай, эхнэр нь бие муутай, олон удаа мэс засалд орсон хүн байдаг. Шүүгдэгч А.Оюун-Эрдэнэ нь айлын мал хариулж, ногоо тарьж амьдралаа авч явдаг юм. Амьдралынх нь нөхцөл байдал хэцүү байгаа талаар миний бие шүүгдэгч А.Оюун-Эрдэнийн гэрт очиж үзэхэд харагдаж байсан. Эдгээр нөхцөл байдлуудыг дүгнэж үзээд хорих ялаас чөлөөлж өгнө үү гэж хүсэж байна” гэжээ.

 

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор тайлбар, дүгнэлтдээ:

“Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 02 дугаартай шийтгэх тогтоолыг үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Шүүгдэгч А.Оюун-Эрдэнийн үйлдэлд ялын хэмжээ тохирсон, шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэсэн саналтай байна.” гэжээ.

 

Тодорхойлох нь:

 

А.Оюун-Эрдэнэ нь 2017 оны 11 дүгээр сарын 10-наас 11-нд шилжих шөнө Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын 1-р баг 34-р зөрлөг гэх газарт оршин суух Д.Мөнхболдын хашаанаас 2 тооны үнээ, 2 тооны тугалыг хулгайлан Д.Мөнхболдод 2.300.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1-д яллах дүгнэлт үйлдэж, шүүхэд шилжүүлснийг анхан шатны шүүх хүлээн авч хянан хэлэлцээд Уаах овогт Аянжавын Оюун-Эрдэнийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2 дугаар бүлгийн 2.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгг заасан “Мал хулгайлах” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,  06 /зургаан/ сарын хугацаагаар хорих ялаар шийтгэж, уг хорих ялыг нээлттэй хорих ангид эдлүүлэхээр тогтоож, цагдан хоригдсон хоноггүй, битүүмжилсэн эд хөрөнгөгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн зүйлгүй болохыг тус тус дурьдан, урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж, энэ өдрөөс эхлэн цагдан хорьж шийдвэрлэжээ.

 

Шүүгдэгч А.Оюун-Эрдэнэ болон түүний өмгөөлөгч Л.Доржпүрэв нарын гаргасан давж заалдах гомдлын дагуу А.Оюун-Эрдэнэд холбогдох хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянавал:

А.Оюун-Эрдэнэ нь дээрх гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь хохирогч Д.Мөнхболд /хх-ийн 04-р ху/, гэрч Т.Хосбаяр /хх-ийн 12-р ху/, Д.Цэцэгмаа /хх-ийн 15-16-р ху/, Ө.Мөнхзул /хх-ийн 17-р ху/, Ө.Эрдэнэчулуун /19-р ху/, Л.Өлзийсайхан /хх-ийн 21-22-р ху/, Ө.Мэдэхгүй /хх-ийн 30-р ху/ нарын мөрдөн байцаалтанд өгсөн мэдүүлгүүд, Мал хураан авч, хүлээлгэж өгсөн тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэн /хх-ийн 06-07-р ху/, Яллагдагчаар өгсөн мэдүүлгийг газар дээр нь шалгасан тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэн /хх-ийн 35-37-р ху/, Тээврийн хэрэгсэлд үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэн /хх-ийн 42-43-р ху/ болон хавтаст хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдсон бөгөөд анхан шатны шүүх түүний гэм буруугийн асуудалд үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж, хуульд заасан ял шийтгэл оногдуулсан байна.

 

А.Оюун-Эрдэнэ нь хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлж хор уршгийг арилгасан болон гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, түүний хувийн байдлыг харгалзан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.2, 7.1 дүгээр зүйлийн 1-д заасныг журамлан А.Оюун-Эрдэнэд хорих ял оногдуулахгүйгээр 01 /нэг/ жилийн хугацаагаар тэнсэж, мөн хуулийн 7.3 дугаар зүйлийн 2.5-д зааснаар тэнссэн хугацаанд оршин суух газраа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авах  нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх үзлээ.

 

Иймд Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 02 дугаартай шийтгэх тогтоолын 2,3 дугаар заалтад өөрчлөлт оруулан, бусад заалтуудыг хэвээр үлдээж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаас дүгнэв.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дүгээр хэсгийн 1.4, 2 дахь хэсгүүдийг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

 1. Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн  2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 02 дугаартай шийтгэх тогтоолын “Тогтоох” хэсгийн 2, 3 дугаар заалтуудыг дараах байдлаар өөрчлөн найруулсугай. Үүнд:

 

 2 дугаар заалтыг:

“2.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.2, 7.1 дүгээр зүйлийн 1-д заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1-д зааснаар шүүгдэгч Уаах овогт Аянжавын Оюун-Эрдэнэд хорих ялыг оногдуулахгүйгээр 01 /нэг/ жилийн хугацаагаар тэнсэж, мөн хуулийн 7.3 дугаар зүйлийн 2.5-д зааснаар тэнссэн хугацаанд оршин суух газраа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэх албадлагын  арга хэмжээ авсугай. ” гэж,

 

3 дугаар заалтыг:

“3.Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1-д зааснаар А.Оюун-Эрдэнийг нэгдсэн бүртгэлд хамруулж, түүний сахилга, засрал хүмүүжил, шүүхээс даалгасан үүргийн биелэлтийн талаар хяналтын хувийн хэрэгт тэмдэглэл хийж байхыг Сэлэнгэ аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгаж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 5-д зааснаар тэнссэн хугацаанд энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шийдвэрийг хүчингүй болгож, мөн хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулж, мөн хуулийн 7.3 дугаар зүйлийн 4-д зааснаар хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй бол прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн шүүх шийдвэрийг хүчингүй болгож, ял оногдуулахыг дурьдсугай” гэж тус тус өөрчлөн найруулж, шийтгэх тогтоолын бусад заалтуудыг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2. А.Оюун-Эрдэнэд авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж, хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсугай.

 

3. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40.1 дүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон үндэслэлээр оролцогч хяналтын журмаар гомдол, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл гаргаж болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

 

                                            ДАРГАЛАГЧ                         Б.БАТЗОРИГ

                                            ШҮҮГЧИД                             Я.ТУУЛ

                                                                                         Д.БУЯНЖАРГАЛ