“З У Б” ХХК-ийн

                                     нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн тухай

 

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн давж заалдах журмаар хэргийг шийдвэрлэсэн шүүх бүрэлдэхүүн:

Даргалагч: Ерөнхий шүүгч Д.Батбаатар,

Бүрэлдэхүүнд оролцсон: Шүүгч Д.Оюумаа,

Илтгэгч: Шүүгч Н.Долгорсүрэн,

Давж заалдах гомдол гаргасан: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Ц, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Б, Б.М нар,

Нэхэмжлэгч: “З У Б” ХХК,

Хариуцагч: Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн “Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай” А/178 дугаар захирамжийн “З У Б” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах”,

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн 891 дүгээр шийдвэртэй,

Шүүх хуралдаанд оролцогчид: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Ц, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Б, Б.М нар,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Батбилэг,

Хэргийн индекс: 128/2021/0711/З,

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэгч  “З У Б” ХХК нь Баянзүрх дүүргийн Засаг даргад холбогдуулан “Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн “Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай” А/178 дугаар захирамжийн “З У Б” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах”-аар маргасан байна.

2. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн 891 дүгээр шийдвэрийн

1 дэх заалтаар: “Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2, 33.2, 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.5, 40.1.6-д тус тус заасныг баримтлан “З У Б” ХХК-иас Баянзүрх дүүргийн Засаг даргад холбогдуулан гаргасан “Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн “Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай” А/178 дугаар захирамжийн “З У Б” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах” нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож”,

            2 дахь заалтаар: “Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1, 51 дүгээр зүйлийн 51.1-д тус тус заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70200 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж” шийдвэрлэжээ.

3. Давж заалдах гомдлын агуулга: Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Б дараах үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд: “...

            3.1. Анхан шатны шүүх Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2, 33.2, 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.5, 40.1.6-д тус тус заасныг баримтлан нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ. Нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгох үндэслэлээ тайлбарлахдаа “... Газрын тухай хуулийн 29 дүгээр 29.1, 29.2, 29.3-д заасан хэмжээнээс илүү газар эзэмших хүсэлт гаргасан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад газар эзэмшүүлэх асуудлыг тухайн шатны Засаг дарга дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулах зарчмаар шийдвэрлэхээр байна..., ... тухайн бүс нутгийн газрын төлбөрийн хувь, хэмжээг иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал тогтоох эрхтэй бөгөөд маргаан бүхий тохиолдолд нэхэмжлэгч нь газрын төлбөр тогтоосон иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын тогтоолтой маргаагүй атлаа “гэрээнд энэ талаар өөрчлөлт ороогүй” гэх үндэслэлээр газрын төлбөрөө төлөхөөс татгалзаж байгаа нь үндэслэлгүй. Иймд нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК-ийг газрын төлбөрөө хугацаанд нь төлөөгүй гэж үзэх үндэслэлтэй..., ... Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн А/89 дүгээр захирамжаар маргаан бүхий 46212 м.кв газрын эзэмших эрх нь нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК-д үүсжээ. Дээрх захирамжийг үндэслэн 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр *** тоот газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ “З У Б” ХХК-д олгогдсон байна. Мөн дээрх захирамжийг үндэслэн 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр “З У Б” ХХК-ийн захирал Х.Б нь Баянзүрх дүүргийн Газрын албаны дарга, газар зохион байгуулагч нартай газар эзэмших гэрээг байгуулжээ, ... газрыг гэрээгээр эзэмшихтэй холбоотой эрх, үүрэг 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдрөөс эхлэн үүссэн гэж үзэхээр байна. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүхээс маргаан бүхий газар очиж үзлэг хийсэн бөгөөд үзлэгээр нэхэмжлэгч нь тухайн газартаа үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлээгүй /барилга, байгууламж, зам талбай бариагүй, тариалан эрхлээгүй/...”, нэхэмжлэгчийн зүгээс дээрх хийж гүйцэтгэсэн гэх ажлуудтай холбоотой санхүүгийн болон гүйцэтгэлийн баримт бичгүүдийг шүүхэд гаргаж ирүүлээгүй тул “дээрх ажлуудыг хийж гүйцэтгэсэн” гэж үзэх үндэслэлгүй, нэхэмжлэгчийг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээнд заасан зориулалтын дагуу тухайн газраа 2 жил дараалан ашиглаагүй гэж үзэх үндэслэлтэй...” гэх зэргээр дүгнэлтийг хийжээ. Гэвч дараах үндэслэлүүдээр дээрх шийдвэрийг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.

3.2. Хууль зүйн үндэслэлийн тухайд, шүүх “нэхэмжлэгч газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээний нөхцөл, болзлыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн эсэх тухай” гэсэн хэсгийн дүгнэлтдээ Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2, 33.2 дугаар зүйлийг баримталж тайлбарлажээ. Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2-т “Энэ хуулийн 33.1.1-д зааснаас бусад зориулалтаар болон энэ хуулийн 29.1, 29.2, 29.3-д заасан хэмжээнээс илүү газар эзэмших хүсэлт гаргасан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад газар эзэмшүүлэх асуудлыг тухайн шатны Засаг дарга дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулах зарчмаар шийдвэрлэнэ. Төсөл шалгаруулах, дуудлага худалдаа явуулах журмыг Засгийн газар тогтооно”, 33.2-т “Энэ хуулийн 33.1.2-т заасан шийдвэрийн дагуу газар эзэмших эрх авсан этгээд нь заасан хугацаанд газар эзэмших эрхийн гэрчилгээний үнийг төлөөгүй бол уг эрхийн гэрчилгээг дахин дуудлага худалдаанд оруулна” гэж заасан. Нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК нь маргаан бүхий газрыг “М” ХХК-иас Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2018 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдрийн А/89 дүгээр захирамжийн дагуу шилжүүлэн авсан. Харин “М” ХХК нь 2013 онд нэр бүхий иргэдээс олон жижиг газрыг хүн нэг бүртэй нь гэрээ хийж нэгтгэж нэг том газар болгон тус газрыг шилжүүлэн авсан байдаг. Тиймээс нэхэмжлэгчийн эзэмшиж байсан маргаан бүхий газрыг олгохтой холбоотой харилцаа нь Газрын тухай хуулийн 33.1.2-т заасан зохицуулалтад хамаарахгүй”. Мөн дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулах журмаар олгогдоогүй газар учраас Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.2-т заасан зохицуулалт ч адил хамааралгүй. Нөгөө талаас Газрын тухай хуулийн 33.1.2, 33.2-т заасан зохицуулалтыг хэрэгжүүлэх нь газар эзэмшүүлэгч /тухайн шатны Засаг дарга, газрын алба/-ийн хуулиар хүлээсэн үүргийн асуудал болохоос газар эзэмшигчийн үүрэг биш. Иймд нэхэмжлэгчийг газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээний нөхцөл, болзлыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

3.3. Шүүх шийдвэрийнхээ Тогтоох хэсэгт Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д заасныг баримталжээ. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д “Эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээний нөхцөл, болзлыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн” гэж заасан. Гэвч шүүх дээрх хуулийн заалтыг Тогтоох хэсэгтээ баримталсан боловч дүгнэлт хэсэгтээ “нэхэмжлэгч газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээний нөхцөл, болзлыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн” гэдгийг нотлоогүй. Ноцтой зөрчсөн болохыг хэрхэн тогтоож байгаа нь тодорхойгүй.

3.4. Шүүх нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК-ийг газрын төлбөрөө хугацаанд нь бүрэн төлөөгүй гэж үзсэн ба Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5-д “Эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч газрын төлбөрөө хугацаанд нь бүрэн төлөөгүй” гэж заасныг баримталжээ. Тус хэсэгт нэхэмжлэгчийг газрын төлбөрөө төлөөгүй гэдгийг 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн Газрын төлбөрийн тооцоо нийлсэн 420190052 дугаартай акт гэх баримтыг үндэслэн тайлбарлажээ. Гэвч уг тооцоо нийлсэн акт гэх баримтыг Баянзүрх дүүргийн Газрын албанаас хэрэг шүүхэд хянагдаж байх явцад гаргаж өгсөн ба зөвхөн хариуцагч тал дангаар хийсэн тооцоо байдаг. Мөн 2021 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдөр, 2021 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдөр тооцоо нийлсэн акт гэх гарын үсэг тэмдэггүй баримтуудыг ч хариуцагч талаас гаргаж өгсөн. Гэхдээ эдгээр баримтууд дээрх газрын төлбөрийн талаарх тооцоо, дүн нь хоорондоо зөрүүтэй ба газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон байхад 2021 оны газрын төлбөрийг ч оруулан тооцсон. Мөн нэхэмжлэгчийн 2019 оны газрын төлбөрийн үлдэгдэл 5,512,111 төгрөг гэх мэтээр үндэслэлгүй тооцоо гаргасан. Тиймээс тус баримтуудыг тооцоо нийлсэн акт гэж үзэх боломжгүй. Харин газартай холбоотой маргаан гарахаас өмнө нэхэмжлэгч болон хариуцагч нарын хамтран 2019 оны 05 дугаар сарын 24-ний өдөр үйлдсэн 420190052 дугаартай актад 2018, 2019 онд төлбөрийн үлдэгдэл байхгүй болохыг баталгаажуулж, талууд гарын үсгээ зурж тэмдэг дарсан. Тэгэхээр 2019 оны төлбөрийн үлдэгдэл гэж байхгүй. Гэвч шүүх уг баримтыг үнэлж үзээгүй. Нэхэмжлэгч нь газар эзэмшүүлэх гэрээнд заасны дагуу 2020 оны газрын төлбөрт 1,201,518 төгрөг төлсөн. Харин 2021 оны газрын төлбөрийн нэхэмжлэх 2021 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдөр үүссэн ба энэ үед газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон, шүүхэд нэхэмжлэл хянагдаж байсан учраас тус оны төлбөрийг төлөөгүй байсан. Баянзүрх дүүргийн Газрын алба нь 2020, 2021 оны газрын төлбөрийн нэхэмжлэхийг татварын систем дээр үүсгэхдээ нэхэмжлэгчтэй байгуулсан гэрээнд заасан “зуслангийн зориулалт”-тай газрын нэгж үнээр бус “4 ба түүнээс дээш давхрын нийтийн орон сууцны зориулалт”-тай газрын үнээр тооцож нэхэмжлэх үүсгэсэн байсан. Энэ асуудлаар тус дүүргийн Газрын албанд хандсан боловч хариу өгөөгүй. Мөн талуудын хооронд 2019 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр байгуулсан газар эзэмшүүлэх гэрээний 2.5-д “Эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр газрын төлбөрийн хэмжээ өөрчлөгдөх тохиолдолд гэрээнд өөрчлөлт оруулна” гэж заасан. Тиймээс нэхэмжлэгч нь газрын төлбөрийг гэрээнд заасан дүнгээр төлөх эрхтэй. Дээрх 2020 оны газрын төлбөрийн нэхэмжлэхийг үүсгэхдээ баримталсан “Газрын үнэлгээний зэрэглэл /бүс/-ийн газрын төлбөр тооцох итгэлцүүрийн тоон утга, түүнийг хэрэглэх зааг, хязгаарыг тогтоох тухай” Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2019 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн 25 дугаар тогтоолыг мөн дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын хуралдааны 2020 оны 9 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 38 дугаар тогтоолоор хүчингүй болгосон. Харин 2020 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 13 дугаар тогтоолоор Газрын үнэлгээний зэрэглэл /бүс/-ийн газрын төлбөр тооцох итгэлцүүрийн тоон утга, түүнийг хэрэглэх зааг, хязгаарыг шинэчлэн тогтоосон. Иймд гэрээнд өөрчлөлт ороогүй байхад “ ... гэрээнд өөрчлөлт ороогүй гэх үндэслэлээр газрын төлбөрөө төлөхөөс татгалзаж байгаа нь үндэслэлгүй ...” гэх шүүхийн дүгнэлт болон 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн Газрын төлбөрийн тооцоо нийлсэн 420190052 дугаартай акт гэх баримтыг үндэслэж шийдвэрээ гаргасан нь үндэслэлгүй. Тиймээс нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК-ийг газрын төлбөрийн үлдэгдэлтэй гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй. Мөн шүүх газрын үнэлгээний зэрэглэл /бүс/ газрын төлбөр тооцохтой холбоотой тогтоол, журмуудад огт дүгнэлт хийгээгүй байна.

3.5. Шүүх нэхэмжлэгчийг “хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээнд заасан газраа 2 жил дараалан зориулалтын дагуу нь ашиглаагүй” гэж дүгнээд Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.6-д “Хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээнд заасан зориулалтын дагуу тухайн газраа 2 жил дараалан ашиглаагүй” гэж заасныг баримталж шийдвэрээ гаргажээ. Гэвч “З У Б” ХХК нь Баянзүрх дүүргийн Газрын албатай 2019 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр газар эзэмшүүлэх гэрээг байгуулсан. Харин Баянзүрх дүүргийн Газар зохион байгуулалтын албанаас 2021 оны 4 дүгээр сарын 26-ны өдрийн 13/1487 дугаар албан бичгээр танай газрыг Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2021 оны 5 дугаар сарын 03-ны өдрийн А/178 дугаар захирамжаар цуцалсан болохыг мэдэгдсэн. Талууд хооронд 2019 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр байгуулсан газар эзэмшүүлэх гэрээний 6.4-д “... зориулалтын дагуу газраа 2 жил дараалан ашиглаагүй гэдгийг газар эзэмшүүлэх гэрээ хийгдсэнээс хойш хуанлийн бүтэн 2 жилийн дотор ...” гэж гэрээ хийгдсэнээс хойш 2 жилийн хугацааг тооцох талаар тодорхой заажээ. Гэтэл шүүх 2019 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдрийн хүчин төгөлдөр гэрээг бус 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдрийн газар эзэмшүүлэх гэрээнээс хойш 2 жилийн хугацааг тооцсон нь үндэслэлгүй. Тиймээс гэрээнд заасан 2 жилийн хугацаа дуусаагүй байхад 2 жил дараалан ашиглаагүй үзэж, Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.6-д заасныг баримталж байгаа нь бүхэлдээ үндэслэлгүй.

3.6. Хэрэгт авагдсан зарим нотлох баримтуудыг үнэлсэн тухайд, шүүх маргаан бүхий газартай холбоотойгоор нотлох баримтаар шүүхэд ирүүлсэн баримтуудаас Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2013 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/525 дугаар захирамжийн хууль зүйн үндэслэлийн талаар дүгнэлт хийжээ. Гэвч тус захирамж нь “З У Б” ХХК-д газар эзэмшүүлсэн захирамж биш бөгөөд уг захирамж нь нэхэмжлэгчид хамааралгүй. Нөгөө талаас тус захирамж нь одоо хүчингүй болсон бөгөөд нэгэнт үйлчлэл нь дууссан. Тиймээс хүчингүй болсон захирамжийн талаар дүгнэлт хийсэн нь үндэслэлгүй. Харин нэхэмжлэгчид газар эзэмшүүлэх эрх олгосон Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн А/89 дүгээр захирамж, түүнийг гаргах хууль зүйн үндэслэлийн талаар дүгнэлт хийгээгүй.

3.7. Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн А/89 дүгээр захирамжаар нэхэмжлэгчид маргаан бүхий 46212 м.кв газрыг олгож шийдвэрлэсэн ба 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр *** дугаартай газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ гарч, “З У Б” ХХК-тай 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр Баянзүрх дүүргийн Газар зохион байгуулалтын албаны дарга, газар зохион байгуулагч нартай газар эзэмших гэрээг байгуулсан боловч хариуцагч нь гэрээ байгуулахдаа тус газрын кадастрын зургийг гаргаж өгөөгүй, кадастрын зургийг 2017 оны 6 дугаар сарын 05-ны өдөр гаргаж өгсөн. Гэхдээ газар эзэмшүүлэх гэрээнд заасан хэмжээнээс багасгаж 45472 м.кв болгож олгосон. Ингээд кадастрын зураг гарсны дараа 2019 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр газар эзэмшүүлэх гэрээг шинэчлэн байгуулсан. Газрын кадастрын зураг байхгүй тохиолдолд тухайн газрыг ашиглах, хэмжээ, байршлын цэгийг тогтоох боломжгүй. Гэвч шүүх хэрэгт авагдсан маргаан бүхий газрын 2019 оны кадастрын зураг, 2019 онд дахин шинээр хийсэн газар эзэмших гэрээний талаар огт дүгнэлт хийгээгүй. Яагаад 2019 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдрийн гэрээнээс хойш 2 жилийн хугацааг тооцохгүй байгаа талаараа тайлбарлаагүй.

3.8. Нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК нь эзэмшил газар дээрээ газар эзэмших гэрчилгээнд заасан зориулалтын дагуу зуслангийн амины орон сууцны хотхон барих зорилгоор “К К” ХХК-иар бүрэн хэмжээний зураг төслийг 2020 онд хийж гүйцэтгүүлсэн. Мөн газрыг ашиглахын тулд зарим хэсгийг нь тэгшлэх, шороо буулгах зэрэг ажлыг хийж, эрчим хүч татах зорилгоор “С С” ХХК-тай байгуулсан “Ажил гүйцэтгэх гэрээ”-г нотлох баримтаар гаргаж өгсөн. Гэвч шүүх “ ... зөвхөн санхүүгийн болон гүйцэтгэлийн баримт бичгүүдийг шүүхэд ирүүлээгүй тул дээрх ажлуудыг хийж гүйцэтгэсэн гэж үзэх үндэслэлгүй ...” гэж үзжээ. Гэхдээ дээрх баримтуудад ийнхүү дүгнэлт хийхдээ зарим санхүүгийн баримтыг ч огт үнэлээгүй.

3.9. Иймд Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн 891 дүгээр шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү” гэжээ.

4. Давж заалдах гомдлын агуулга: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Ц, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Б.М нар дараах үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд: “...

4.1. Шүүх хэргийн хүрээнээс хальж, Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.5, 40.1.6 дахь заалтуудыг буруу тайлбарлан хэрэглэж, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн учир шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагыг хангасангүй. Маргаан бүхий захиргааны акт болох Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн А/178 дугаар захирамж нь Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.5, 40.1.6-д заасныг үндэслэж гарсан. Эдгээр үндэслэлүүдийг няцааж дараах байдлаар гомдол гаргаж байна.

4.2. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д “Эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээний нөхцөл, болзлыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн” гэх үндэслэлийн тухайд. Хариуцагч нь “дуудлага худалдааны анхны үнийг төлөөгүй” гэж нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК-ийг буруутгаж байна. Гэтэл Улсын Дээд шүүхийн 2008 оны 03 дугаар сарын 31-ний өдрийн 15 дугаар “Газрын тухай хуулийн зарим заалтыг тайлбарлах тухай” тогтоол (цаашид УДШ-ийн тайлбар” гэх)-ын 1.9-д “Хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д заасан “... удаа дараа ...” гэдгийг мөн зүйлийн 40.1.2-40.1.6-д зааснаас бусад хэлбэрээр хууль тогтоомж, гэрээний нөхцөл, болзлыг 2 буюу түүнээс дээш удаа зөрчсөн байхыг ойлгоно. Нэг зөрчлийг давтан эсхүл өөр өөр зөрчил гаргасны аль аль нь дээрх ойлголтод хамаарна. Мөн зүйл, хэсэгт заасан “... ноцтой зөрчил ....”-ийг газар эзэмшүүлэх гэрээний талууд гэрээний нөхцөл, болзлын онцлогтой холбогдуулан харилцан тохиролцон тогтоож, уг зөрчлийн тохиолдол бүрийг гэрээнд нэрлэн заасан байвал зохино” гэж тайлбарласан. “Газрын дуудлага худалдааны анхны үнийг төлөөгүй” гэх асуудал нь давтан зөрчилд хамаарахгүй, мөн үүнийг ноцтой зөрчил гэж харилцан тохиролцож тогтоож, тухайлан заасан гэрээний заалт байхгүй. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд хэлсэн тайлбартаа “нийслэлийн Засаг даргын 2016 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийн А/697 дугаар захирамжийн 1.4-д зааснаар нөхөж төлүүлэх болсон” гэдэг. Гэтэл манай компани үүнээс хойш “М” ХХК-иас зах зээлийн үнээр худалдаж авч, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн А/89 дүгээр захирамжаар газар эзэмших  эрхээ баталгаажуулсан. Манай компани газрын албанаас “ямар ч асуудалгүй газар биздээ” гэж тодруулж байсан бөгөөд газар зохион байгуулагч нь “та газрынхаа төлөөгүй төлбөрөө төлчих, бусдаар асуудалгүй” гэж хэлж байсан. Үүний дагуу “М” ХХК-ийн захирлаас газрын төлбөрийн мөнгийг авч компанийн ажилтан Ж.Д төлбөрийг төлж, тооцоо нийлсэн акт үйлдэж байсан. Тухайн үед газар эзэмших эрх нь зөрчилгүй, төлбөр тооцоо байхгүй гэж үзээд дүүргийн Засаг дарга шийдвэрээ гаргасан байх учиртай.

4.3. Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2-т “Энэ хуулийн 33.1.1-д зааснаас бусад зориулалтаар болон энэ хуулийн 29.1, 29.2, 29.3-т заасан хэмжээнээс илүү газар эзэмших хүсэлт гаргасан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад газар эзэмшүүлэх асуудлыг тухайн шатны Засаг дарга дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулах зарчмаар шийдвэрлэнэ. Төсөл шалгаруулах, дуудлага худалдаа явуулах журмыг Засгийн газар тогтооно” гэж заасан. Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын 2010 оны 206 дугаар тушаалаар батлагдсан “Газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох аргачлал”-д зуслангийн зориулалттай газарт дуудлага худалдааны анхны үнэ төлөх талаар заагаагүй. Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2-т заасан дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулалтын зарчим нь газрын эрхийг шинээр баталгаажуулахтай холбоотой харилцаанд л хамаарна. Манай компани Газрын тухай хуулийн 38 дугаар зүйлд зааснаар газрын эрхийг шилжүүлж авсан. Иймд энэхүү хуулийн шаардлага манай компанид хамааралгүй. Гэтэл шүүх шийдвэртээ “...газрын дуудлага худалдааны анхны үнийг төлөөгүй гэх хариуцагчийн тайлбарыг буруутгах үндэслэлгүй” гээд, Тогтоох хэсэгтээ Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2, 33.2 дахь заалтуудыг баримталсан нь хууль хэрэглээний ноцтой алдаа мөн.

4.4. Захиргааны үйл ажиллагаанд Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2.6-д “Хууль ёсны итгэлийг хамгаалах зарчим (Тайлбар: Хууль ёсны итгэлийг хамгаалах зарчим гэж нийтийн эрх зүйн аливаа харилцаанд захиргааны үйл ажиллагаанд оролцогч иргэн, хуулийн этгээдэд эдийн буюу мөнгөн дүнгээр илэрхийлэгдэх эрх зүйн үр дагавар үүссэн тохиолдлыг ойлгоно)-ыг баримтлах ёстой. Манай компани гүйцэтгэсэн ажлынхаа төлбөрт энэхүү газрыг авч, газрыг тэгшлэх шороо асгуулж, загвар зураг, ажлын зураг хийлгүүлж, газрын төлбөрийг гэрээний дагуу бүрэн төлж, ийнхүү газрын эрхийг цуцалсантай холбоотой шүүхийн маргаанд өмгөөлөгч хөлсөлж, үйл ажиллагааны ихээхэн зардал гаргаж, өөрсдийн цаг завыг хангалттай үрсэн. Ийм байтал манай компанийг энэхүү үндэслэлээр буруутгаж байгаад гомдолтой байна.

4.5. Нэр бүхий иргэдэд 2011 оны 263 дугаар захирамжаар, “М” ХХК-д 2013 оны А/525 дугаар захирамжаар газар эзэмшүүлсэн бөгөөд “дуудлага худалдааны үнэ төлөөгүй” гэх асуудал ярих бол эдгээр захирамжуудтай холбогдох ёстой. Захиргааны ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.3-д “... захиргааны актыг гаргасан өдрөөс хойш таван жилийн дотор хүчингүй болгож болно” гэж заасан хугацаа ч үүнд хамааралтай. Өөрөөр хэлбэл 10 гаруй жилийн өмнө үүссэн газрын эрх нь зөрчилтэй гэх асуудлыг 2021 онд гаргаж тавих хууль зүйн боломж байхгүй.

4.6. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5-д “Эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч газрын төлбөрөө хугацаанд нь бүрэн төлөөгүй” гэх үндэслэлийн тухайд, Газрын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1-д “Газар эзэмшиж, ашиглаж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага зохих хууль тогтоомж, гэрээний дагуу газрын төлбөр төлнө”, 34 дүгээр зүйлийн 34.6-д “Газар эзэмших гэрээнд дараах зүйлийг тусгана”, 34.6.6-д “Газрын төлбөрийн хэмжээ, төлөх хугацаа, Газрын төлбөрийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд “Газрын тухай хууль заасан нөхцөл, журмын дагуу гэрээ байгуулан газрыг эзэмшиж, ... газрын төлбөр төлөгч ашиглаж байгаа Монгол Улсын иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллага газрын төлбөр төлөгч байна”, 4 дүгээр зүйлд “Газар эзэмшүүлэх, ашиглуулах гэрээний дагуу иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагын эзэмшиж, ашиглаж байгаа ... газарт төлбөр ногдуулна” гэж заасны дагуу газрын төлбөр төлөх үүрэг гэрээний үндсэн дээр үүсэх ёстой. 2019 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдөр байгуулсан гэрээний 2.1-д “зуслангийн зориулалт”, 2.2-т “төлбөрийн хэмжээ”, 2.3-д “төлөх хуваарийг” тодорхойлсныг, 2.5-д “Эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр газрын төлбөрийн хэмжээ өөрчлөгдөх тохиолдолд гэрээнд өөрчлөлт оруулна” гэж заасныг шүүх хэрэглэх ёстой. Үүнээс хойш төлбөрийн хэмжээг өөрчилж гэрээ байгуулаагүй, ийнхүү гэрээг шинэчлэн талаар ч мэдэгдэл Газар зохион байгуулалтын албанаас ирж байгаагүй. Газрын төлбөрийн хэмжээ нэмэгдсэн асуудал нь Газрын алба “зуслангийн зориулалт”-ыг “4 ба түүнээс дээш давхар орон сууцны барилгын зориулалт болгон, үндэслэлгүйгээр өөрчлөн тооцож нэхэмжилсэнтэй холбоотой. Хар замгүй, төвийн дулаан, усгүй, цахилгаан бүрэн тавигдаагүй Улаанбаатар хотоос алслагдсан газарт шал өөр зориулалтаар төлбөр ногдуулж, “тухайн төлбөрийг төлөөгүй” гэх үндэслэлээр газар эзэмших эрхийг цуцалж байгаад харамсаж байна.

4.7. Компанийн ажилтан Ж.Д 2020 оны 6 дугаар сард Баянзүрх дүүргийн Газар зохион байгуулалтын албанд очиж 2 дугаар улирлын төлбөрийн нэхэмжлэх авахаар хандахад төлбөр хариуцсан мэргэжилтэн н.Э “Танайд код үүсгээгүй байна. Код үүсгэхээр татварын е-tах систем рүүгээ ороод төлөөрэй” гэж хэлсэн. Тэгсэн ч 7 дугаар сард код нь үүсээгүй тул 7 дугаар сард 2 удаа, 8 дугаар сард 2 удаа очсон. Очих бүрт “үүсгэчихнээ, та хүлээж бай” гэж буцаадаг байсан. 9 дүгээр сард дахин очиход н.Э байхгүй байсан тул хажуу талын мэргэжилтэн н.О гэх хүнээс утсыг нь асуугаад ярьсан. Ийнхүү ярьтал “Би ойрын үед ажил дээр очихгүй, н.Х гэх ахлах мэргэжилтэнтэй яриад шийдүүл” гэсэн. Маргааш нь н.Хтай очиж уулзахад компьютерээ харж байгаад “Taнaй koдыг би үүсгэж чадахгүй юм байна. Н.Эыг ирэнгүүт нь үүсгүүлчих, сарын дараа ирэх байх” гэж хэлсэн. Тэгээд 2020 оны 11 дүгээр сард татварын систем рүүгээ ороод хартал 2020 оны 10 дугаар сарын 22-ны өдрөөр 1201003456962 дугаартай 4,283,462 төгрөгийн, 1201003456970 дугаартай 2,855,642 төгрөгийн нэхэмжлэх тус тус үүссэн байсан. Энэхүү төлбөрийн дүнг гайхаад н.Этай очиж уулзахад “Дээрээс том газруудыг ингэж нэм гэж хэлсэн, өөрчлөх арга байхгүй. Та наад дүнгээрээ л төл” гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь ахлах мэргэжилтэн н.Хтай орж уулзахад “Зуслангийн зориулалттай, 10 дугаар бүс учир 26 төгрөг байна” гэтэл “танайхыг 10 дугаар бүс мөртлөө 4 ба түүнээс дээш давхрын нийтийн орон сууц” гэсэн үнэлгээгээр нэгж үнийг 157 төгрөг болгочихсон, энэ дүнгээр нэхэмжлэх үүсгэсэн байна. Та Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн газар эсхүл нийслэлийн Газар зохион байгуулалтын газарт хандаж зориулалтаа зуслан болгож өөрчлүүлж ир. Энэ шийд гарсны дараа та төлбөрөө төл, одоо төлөх хэрэггүй” гэж хэлээд цаасан дээр өөрийн гараар зааварчилгаа бичиж өгсөн. Үүний дараахан 11 дүгээр сард хөл хорио тогтоосон тул он гарсны дараа 1 дүгээр сарын үед Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн газарт албан бичиг бичээд, холбогдох баримтуудаа хавсаргаад очсон. Тэгээд н.А-Э (***) гэх мэргэжилтэнтэй уулзаж, учир байдлаа хэлээд шийдвэрлүүлсэн. н.А-Э “зориулалтыг зуслан болгоод засчихлаа, та дүүргийн Газрын албанд очоод төлбөрөө үнэн зөвөөр төл” гэж хэлээд дүүргийн төлбөрийн мэргэжилтэн н.Э руу утсаар ярьж, асуудлын талаар хэлсэн. Маргааш нь н.Этай очиж уулзахад “засахгүй, хуучнаараа төл” гэж хэлээд буцаасан, үнэн зөвөөр шийдвэрлэж өгөөгүй. Тэгээд сар шинэ болж, хатуу хөл хорио тогтоосон. Үүний дараа 2, 3 удаа очиж уулзаад ч төлбөрөө зохих ёсоор зөвтгүүлж чадаагүй, ингээд удаагүй манай компанид Газар зохион байгуулалтын албаны мэдэгдэл ирсэн. Мэдэгдэлд зохих ёсоор тайлбар хүргүүлж банкинд очиж гэрээнийхээ дагуу төлбөрийг төлсөн. Ийм байтал “төлбөр төлөөгүй” гэж манай компанийг буруутгаж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй.

4.8. Газрын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.3-д “Газар өмчлөх, эзэмших, ашиглахад шударга ёс, тэгш байдлыг хангах” зохицуулалттай хэдий ч газрын албанаас дээрх үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүй, мөн гэрээг 2 талын сайн дурын үндсэн дээр байгуулдаг учир гэрээ шинэчлээгүй иргэн, хуулийн этгээдийг буруутгах боломжгүй. Мөн 2021 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдрийн 13/661 дүгээр мэдэгдэлд газрын төлбөрийн талаар дурдаагүй байсан этгээдэд чиглэж гарсан ч захирамжид “төлбөр төлөөгүй” гэх үндэслэлийг дурджээ. Захирамж нь 27 иргэн, хуулийн этгээдэд чиглэж гарсан бөгөөд 40.1.5 дахь заалт нь тухайлан манай компанид хамаараагүй ч байж болохоор байна. Хэрэв хамааралтай гэж үзэж байгаа бол Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2, 4.2.6, 26, 27 дугаар зүйлд  тус тус заасан процессын шаардлага “40.1.5” гэх үндэслэлийн тухайд хангагдаагүй байна.

4.9. Шүүх “ ... 18,588,801 төгрөгийн төлбөрийн үлдэгдэлтэй байна” гэж дүгнэхдээ энэхүү төлбөр нь бодитоор тогтоогдсон эсэх, ийнхүү төлбөр төлөхөөр тохиролцсон гэрээ байгаа эсэх, газрын зориулалт, бүсчлэлд тохирох төлбөр эсэхэд анхаарал хандуулаагүй байгаа нь шүүхийн алдаа мөн. Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2020 оны 13 дугаар тогтоолын хавсралтад “Гэр бүлийн хамтын хэрэгцээ 10 дугаар бүс 26 төгрөг “Нийтийн зориулалттай орон сууц 10 дугаар бүс 157 төгрөг” гэжээ. Манай компани 26 төгрөгөөр тооцож төлбөрөө бүрэн төлсөн болох нь хэрэгт авагдсан санхүүгийн баримтаар хангалттай тогтоогдоно.

4.10. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.6-д “Хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээнд заасан зориулалтын дагуу тухайн газраа 2 жил дараалан ашиглаагүй” гэх үндэслэлийн тухайд, Баянзүрх дүүргийн Газар зохион байгуулалтын алба нь “Иргэн, хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх гэрээг 2019 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдөр хийсэн. Захирамж гарснаас хойш 1 жил гаруй хугацааны дараа гэрээ хийх болсон үндэслэл нь “манай газрын кадастрын зураг хийгдэхгүй удсан, кадастрын мэдээллийн санд давхцал үүссэн” гэх шалтгаанаар Газар зохион байгуулалтын алба гэрээг хийхгүй байсан. Энэ нь хариуцагчаас шалтгаалсан асуудал бөгөөд нэхэмжлэгчийн зүгээс гэрээгээ байгуулахтай холбоотой хүчин чармайлтаа хангалттай гаргаж байсан. Манай компанийг “энэ хугацаанд газрыг ашиглаагүй” гэж буруутгах үндэслэлгүй. Учир нь Ковид-19 цар тахлын улмаас 2020 оны 02 дугаар сараас 2021 оныг дуустал тодорхой цагуудад бүрэн болон хэсэгчилсэн хөл хорио тогтоосон, хилээр барилгын материал орж ирэхийг хязгаарлаж байсан. Энэхүү нөхцөл байдал нь зуслангийн зориулалттай барилга барихад шууд сөргөөр нөлөөлж байсан. Гэсэн ч манай компани 2020 онд Барилгын зураг төслийн “К К” ХХК-тай гэрээ байгуулж “З У Б” ХХК-ийн амины орон сууцны хотхоны загвар болон ажлын зургийг хийлгэж, 2021 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдөр “С С” ХХК-тай цахилгаан хангамжийн ажил гүйцэтгэх гэрээг байгуулж ажлыг эхлүүлсэн, шугамын трассыг тодорхойлуулсан байсан, газрыг тэгшлэхээр 20 машин шороо буулгасан, хашаа татахаар шон хатгасан (шонгууд хулгайд алдагдсан). Төрийн захиргааны байгууллага, албан тушаалтан болон анхан шатны шүүхийн шүүгч дээрх байдлаар хүндэтгэн үзэх шалтгаантай байсан болохыг мэдэх ёстой. Монгол Улсын хүн бүр л энэхүү бодит асуудал, өвчин зовлонгийн дундуур туулж яваа. Ийм ороо бусгаа цагийн үед Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.6-д заасан үндэслэлээр газар эзэмших эрхийг цуцалж байгаа нь төр нь иргэн, аж ахуйн нэгжүүддээ ямар ээлгүй вэ гэдгийг харуулж байна.

4.11. Манай компани 2018 оны 5 дугаар сараас эхлэн кадастрын зураа нэхэж долоо хоног бүр газрын албанд очиж Газар зохион байгуулалтын албаны мэргэжилтэн н.Отай уулздаг байсан. “Давхцал үүсээд байна” гэх шалтгаанаар кадастрын зураг хүлээгдэж байсан, кадастрт тодорхой өөрчлөлт орох асуудал ч яригдаж байсан тул зуслангийн зориулалтаа хотхоноо төлөвлөж, ажлаа эхлүүлэхэд асуудал үүсгэж байсан. Давхцлын асуудлаа бүрэн шийдвэрлэж чадаагүйн улмаас (ар талын 2 айлын газрын давхцлыг шийдвэрлүүлж чадаагүй) 46212 м.кв газраа 45472 м.кв болгон кадастрын мэдээллийн санд оруулж, баталгаажуулсан. Энэ бүх асуудал зөвхөн газрын албаны ажилдаа хариуцлагагүй, ажилдаа сэтгэлгүй ханддагаас л болж үүссэн.

4.12. Шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.5, 40.1.6-д заасан үндэслэлүүдийг баримталсан. “Газрын дуудлага худалдааны үнийг анхнаасаа төлөөгүй байсан” гэж буруутгаад 40.1.1-д заасан үндэслэлээр газар эзэмших гэрчилгээг хүчингүй болгож байгаа бол 40.1.5, 40.1.6-д заасан үндэслэлүүдээр давхар буруутгах нь логикийн хувьд зөрчилтэй байна. Анхнаасаа л “дуудлага худалдааны үнийг төлөөгүй” гэх зөрчил гаргасан гэж үзэж байгаа бол газар эзэмших эрх үүсэхгүй, газрыг ашиглах, төлбөр төлөх үүргийг газар эзэмшигч хүлээх үүрэггүй. Хариуцагч ч, шүүх ч дээрх байдлаар логикийн алдаатай шийдвэр гаргаж байгааг анхаарахыг хүсье. Хэрэв “дуудлага худалдааны анхны үнийг төлөөгүй” гэж буруутгаж байгаа бол энэхүү зөрчил нь өмнөх газар эзэмшигч нарт хамаарна. Мөн зөрчилтэй байхад газар эзэмших эрхийг шилжүүлсэн Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга хариуцлага хүлээх ёстой. Газар эзэмших эрхийг худалдан авсан үнэ, газар дээрээ оруулсан зардал, зураг төслийн төлбөр, өмгөөлөгчийн ажлын хөлс, үүнтэй холбоотой гарсан бүх хохирлоо Баянзүрх дүүргийн Засаг даргаас нэхэмжлэх шаардлага үүсэж магадгүй тул маргаан бүхий актын энэхүү үндэслэлд тухайлан дүгнэлт хийхийг хүсэж байна.

4.13. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.5-д “Шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнээс хэтэрсэн болон хэргийн оролцогчдын маргаагүй асуудлаар дүгнэлт хийж, шийдвэр гаргаж болохгүй” гэж заасныг анхан шатны шүүх зөрчсөн. Шүүх хуралдааны тэмдэглэлд даргалагч “Анх “М” ХХК-д шилжүүлсэн 525 дугаар захирамж байна. “Е Э” ХХК-д 700 м.кв газар шилжүүлсэн байна. Тэгэхээр хэдэн м.кв болох вэ, Бусад 40 гаран м.кв газар нь хаанаас гарч байна вэ, Ж.А гэдэг хүний газар эзэмшүүлэх гэрээ, гэрчилгээ байхгүй байна, 7000 м.кв гэдэг нь ямар учиртай вэ, 12 иргэнээс авсан газар нь 40 гаран мянган м.кв болох уу, би хавтаст хэргээс шүүж үзэхэд Ж.Агийн гэрээ, гэрчилгээ бүгд байна. 46,212 м.кв яагаад болоод байна вэ, иргэний хувьд 700 м.кв газар авч чадахгүй байна, гэтэл нэг аж ахуй нэгж 40 гаран мянган м.кв газрыг авах боломж, шударга ёсны зарчимд хир нийцэж байна вэ, энэ том хэмжээгээр газар олгох хуулийн зохицуулалт байна уу” гэх асуултуудыг асуусан нь ихээхэн сонирхол татаж байна. Шийдвэртээ “ ... Дээрх нөхцөл байдлаас дүгнэвэл, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2013 оны 11 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/525 дугаар захирамж нь зорилгодоо нийцээгүй Газрын тухай хуулийг зөрчиж гарсан захирамж гэж үзэхээр байна” гэж дүгнэсэн. Шүүгч маргааны хүрээнд гэхээсээ илүү өмнөх газар эзэмшигчийн эрхээ баталгаажуулсан байдалтай холбоотой асууж, хэт субъектив хандлагаар манай компанид холбоогүй асуудлуудын хүрээнд дотоод итгэл үнэмшлээрээ дүгнэлт хийсэн гэж хардахуйц байдал гаргасан. Нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК-ийн газар эзэмших эрхтэй холбоотой маргаан, 2018 оноос хойших үйл баримтуудыг л харгалзаж шийдвэр гаргах ёстой. Бид зах зээлийн зарчмаараа бусдаас мөнгөө төлж авсан газар шүү дээ. Шүүх энгийн нэг аж ахуйн нэгжийн олон жилийн бизнесийн үр дүнгээр бий болсон эдийн бус хөрөнгийн эрхийг ийм байдлаар хөнгөн дүгнэж, субъектив хандаж болохгүй. Шүүх “2013 оны А/525 дугаар захирамжийг хууль зөрчсөн” гэж үзэх, дүгнэх тохиолдолд “М” ХХК-ийг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд гуравдагч этгээдээр оролцуулах ёстой. Маргаан бүхий 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн А/178 дугаар захирамж гарахаас өмнө 2021 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдөр 13/1487 дугаар албан бичгээр манай компанийн газрын эрх дуусгавар болсон талаар мэдэгдсэн байгаа нь ойлгомжгүй байна. Үүний улмаас захиргааны шийдвэр гаргах процесс хуулийн дагуу явагдсан эсэх асуудал эргэлзээ төрүүлж байна. Энэ ноцтой алдааг тодруулах үүргээ шүүх хэрэгжүүлээгүй.

4.14. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү” гэжээ.

5. Хариуцагч давж заалдах гомдлыг үгүйсгэж, бичгээр тайлбар гаргаагүй байна.

ХЯНАВАЛ:

1. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.3 дахь хэсэгт зааснаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг давж заалдах гомдлын хүрээнд хянав.

2. Дараах үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэлээ.

3. Шүүх нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын давж заалдах гомдлыг дараах үндэслэлээр хангаж шийдвэрлэлээ. Үүнд:

3.1. Нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК нь Баянзүрх дүүргийн Засаг даргад холбогдуулан “Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн “Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай” А/178 дугаар захирамжийн “З У Б” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах”-аар маргасан байна.

3.2. Маргаан бүхий А/178 дугаар захирамжаар “Газрын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.2, 33 дугаар зүйлийн 33.1.2, 33.2, 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.5, 40.1.6, 40.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Захиргааны ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1, 49 дүгээр зүйлийн 49.3.1-д тус тус заасныг үндэслэн Баянзүрх дүүргийн нутаг дэвсгэрт газар эзэмших гэрээнд заасан нөхцөл, болзлыг биелүүлээгүй, хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээнд заасан зориулалтын дагуу тухайн газраа 2 жил дараалан ашиглаагүй, газрын төлбөрөө хугацаанд нь төлөөгүй дуудлага худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулж эзэмшүүлээгүй 16 иргэн, 11 аж ахуйн нэгж, байгууллагын газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгож” шийдвэрлэсэн, уг захирамжийн хавсралтад нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК /зуслангийн зориулалтаар 46212 м.кв газар/ багтжээ.

3.3. Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн А/89 дүгээр захирамжаар “З У Б” ХХК-д тус дүүргийн 20 дугаар хорооны “Шар хоолойн ам” нэртэй газарт зуслангийн зориулалтаар 46212 м.кв газрыг 15 жилийн хугацаатайгаар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн, тус захирамжийг үндэслэн 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр *** дугаартай гэрчилгээг олгосон, 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр “З У Б” ХХК-ийг төлөөлж Х.Б, Баянзүрх дүүргийн Газрын албатай “Иргэн, хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх гэрээ”-г 46212 м.кв газрыг зуслангийн зориулалтаар нэгжийн үнийг 44 төгрөгөөр тооцож эзэмшихээр гэрээ байгуулсан, үүний дараа 2019 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдөр 46212 м.кв газрыг зуслангийн зориулалтаар нэгжийн үнийг 26 төгрөгөөр тооцож эзэмшихээр гэрээ байгуулсан байна.

3.4. Нэхэмжлэгчээс дээрх байдлаар 2018, 2019 онуудад газар эзэмших гэрээ байгуулсан үндэслэлээ “... 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр *** дугаартай газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ гарч, “З У Б” ХХК-тай 2018 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр Баянзүрх дүүргийн Газар зохион байгуулалтын албаны дарга, газар зохион байгуулагч нартай газар эзэмших гэрээг байгуулсан боловч хариуцагч нь гэрээ байгуулахдаа тус газрын кадастрын зургийг гаргаж өгөөгүй, кадастрын зургийг 2019 оны 6 дугаар сарын 05-ны өдөр гаргаж өгсөн. Гэхдээ газар эзэмшүүлэх гэрээнд заасан хэмжээнээс багасгаж 45472 м.кв болгож олгосон. Ингээд кадастрын зураг гарсны дараа 2019 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдөр газар эзэмшүүлэх гэрээг шинэчлэн байгуулсан. Газрын кадастрын зураг байхгүй тохиолдолд тухайн газрыг ашиглах, хэмжээ, байршлын цэгийг тогтоох боломжгүй” гэж тайлбарлах ба 1333010296 дугаар нэгж талбартай 45472 м.кв талбай бүхий газрын кадастрын зургийг 2019 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдөр баталгаажуулснаас үзвэл нэхэмжлэгч нь 2019 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдрийн гэрээг хүчин төгөлдөр гэж үзэн, мөн гэрээнд заасны дагуу төлбөрийг төлж байсныг буруутгах үндэслэлгүй. 

3.5. Засгийн газрын 2018 оны 182 дугаар тогтоолоор Баянзүрх дүүргийн  газрын үнэлгээний зэрэглэл (бүс), 1 га газрын суурь үнэлгээг баталж, Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 25 дугаар, 2020 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 13 дугаар тогтоолоор газрын үнэлгээний зэрэглэл /бүс/-ийн газрын төлбөр тооцох итгэлцүүрийн тоон утга, түүнийг хэрэглэх зааг, хязгаарыг шинэчлэн 10 дугаар бүсэд гэр бүлийн хамтын хэрэгцээний 1 м.кв газрын төлбөрийг 26 төгрөг, нийтийн зориулалттай орон сууцны 1 м.кв газрын төлбөрийг 157 төгрөг байхаар тогтоосон байна.

3.6. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5-д зааснаар эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч газрын төлбөрөө хугацаанд нь бүрэн төлөөгүй тохиолдолд газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгохоор хуульчилсан, 2019 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдрийн “Иргэн, хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх гэрээ”-нд 46212 м.кв газрыг 15 жилийн хугацаатай нэгжийн үнийг 26 төгрөгөөр төлөхөөр тогтож, мөн гэрээний 2.5-д “Эрх бүхий байгууллагын шийдвэрээр газрын төлбөрийн хэмжээ өөрчлөгдөх тохиолдолд гэрээнд өөрчлөлт оруулна” гэж заасан атал хариуцагч Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга нь маргаан бүхий 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн А/178 дугаар захирамжаар нэхэмжлэгчийн газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгохдоо уг гэрээнд заагаагүй шинэчилсэн үнэлгээгээр буюу Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2020 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 13 дугаар тогтоолын дагуу нийтийн зориулалттай орон сууцны  газрын үнэлгээгээр төлбөрийг төлөөгүй гэж үзэж төлбөр шаардсан нь ойлгомжгүй. Тодруулбал, цаг хугацааны хувьд 2019 оноос эхлэх хугацааны газрын төлбөрийг 2020 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн шинэчлэн тогтоосон үнийн дүнгээр тооцож төлбөр нэхэмжилж байгаа нь зүйд нийцэхгүй.

3.7. Баянзүрх дүүргийн Газрын албаны 2019 оны 05 дугаар сарын 24-ний өдрийн газрын төлбөрийн тооцоо нийлсэн актад “... газрын төлбөр жилд 1,201,512 төгрөг төлнө, ... “З У Б” ХХК-ийн газрын төлбөрийн үлдэгдэл 06 дугаар сарын 30-ны өдрийн байдлаар -69,318 төгрөг, нийт төлөх төлбөрийн хэмжээ 0 төгрөг” гэсэн, тус албаны 2019 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн газрын төлбөрийн нэхэмжлэхэд “2019 оны 1 сар 169,444 төгрөг, 2019 оны 2-6 сар 500,630 төгрөг, нийт 670,074 төгрөг” гэсэн байна.

3.8. Харин Баянзүрх дүүргийн Газар зохион байгуулалтын албаны 2021 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн 13/3628 дугаар албан бичигт “... “З У Б” ХХК нь 2018 оны газрын төлбөр болон 2,033,328 төгрөг, 2019 оны газрын төлбөрт 1,201,512 төгрөг, 2020 оны газрын төлбөрт 300,378 төгрөгийг төлсөн. Шинэчлэн батлагдсан Засгийн газрын 2018 оны 182 дугаар тогтоол, Баянзүрх дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 25 дугаар, 2020 оны 13 дугаар тогтоолоор газрын төлбөрт өөрчлөлт орж “З У Б” ХХК нь газрын төлбөрийн 10 дугаар бүсэд хамаарч 1 м.кв-ын үнэлгээ нь 157 төгрөг, жилийн газрын төлбөр нь 7,139,104 төгрөг болж шинэчлэгдсэн” гэсэн, мөн албаны 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн газрын төлбөрийн тооцоо нийлсэн 420190052 дугаартай актад мөн өдрийн байдлаар газрын төлбөр төлөөгүй үлдэгдэл 18,588,801 төгрөг гээд 2019-2021 оныг хүртэлх газрын төлбөрийг шинэчлэн батлагдсан үнийн дүнгээр, маргаан бүхий актыг гарсны дараа буюу 2021 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар гарган ирүүлсэн, нэхэмжлэгчээс “... өмнө нь газрын төлбөрийн тооцоог нийлээд 2018, 2019 онд төлбөрийн үлдэгдэлгүй болсон байхад анхан шатны шүүх хариуцагчийн гаргаж ирүүлсэн, нэхэмжлэгчийн танилцаагүй 420190052 дугаартай актыг үндэслээд газрын төлбөрийн үлдэгдлийг тооцож байгаа нь үндэслэлгүй, хэт өрөөсгөл нэг талыг баримталж нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосон” гэх гомдлыг үгүйсгэх боломжгүй нь нөхцөл дээрх байдлаар тогтоогдож байна. 

3.9. Түүнчлэн Баянзүрх дүүргийн Газар зохион байгуулалтын албаны 2021 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдрийн 13/661 дүгээр албан бичгээр нэхэмжлэгчид газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгох үндэслэл бүрдсэн талаар мэдэгдэхдээ газрын төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй болон газрын төлбөрийн хэдэн төгрөгийн үлдэгдэлтэй байгаа талаар дурдаагүйгээс нэхэмжлэгчээс уг асуудалтай холбоотой тайлбар, баримт гаргаж өгөөгүй, энэ эрхийг нэхэмжлэгчид олгосон гэж үзэхээргүй байна.

3.10. Нэхэмжлэгчийн хувьд Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2-т “Энэ хуулийн 33.1.1-д зааснаас бусад зориулалтаар болон энэ хуулийн 29.1, 29.2, 29.3-т заасан хэмжээнээс илүү газар эзэмших хүсэлт гаргасан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад газар эзэмшүүлэх асуудлыг тухайн шатны Засаг дарга дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулах зарчмаар шийдвэрлэнэ. Төсөл шалгаруулах, дуудлага худалдаа явуулах журмыг Засгийн газар тогтооно”, 33.2-т “Энэ хуулийн 33.1.2-т заасан шийдвэрийн дагуу газар эзэмших эрх авсан этгээд нь заасан хугацаанд газар эзэмших эрхийн гэрчилгээний үнийг төлөөгүй бол уг эрхийн гэрчилгээг дахин дуудлага худалдаанд оруулна” гэж тус тус заасны дагуу маргаан бүхий газрыг дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулах журмаар шилжүүлэн аваагүй болохоо үгүйсгэж маргаагүй, харин “... тус газрыг “М” ХХК-иас газрын эрхийг шилжүүлж авсан, шилжүүлж авахдаа Газрын албанаас тодруулахад “ “М” ХХК нь газрын төлбөрийн үлдэгдэлтэй байна, өөр зөрчил байхгүй, өөр иргэдийн газар давхцалтай байна” гэсэн тул үлдэгдэл төлбөрийг төлүүлээд, давхцлыг арилгуулаад худалдаж авсан, ингээд Газрын албанаас өгсөн гэрээ, гэрчилгээ хоёрыг хартал манай байгууллагын регистрийн дугаар, захирлын нэрийг буруу бичсэн байсан тул буцаагаад өгсөн, 2018 онд гэрээ, кадастрын зураг, гэрчилгээ өгөөгүй, 2019 оны 06 дугаар сард кадастрын зургийг аваад газрын хэмжээ багассан талаар мэдэгдсэн, дуудлага худалдааны үнийг төлөөгүй гэх талаар ямар нэгэн зүйл яригдаагүй. Иймд дуудлага худалдааны үнийг төлөөгүй гэх зөрчил манайд хамааралгүй, одоо 45472 м.кв талбай бүхий газрыг эзэмшиж байгаа” гэж тайлбарлаж байна. Нэхэмжлэгч 46212 м.кв газрыг зуслангийн зориулалтаар эзэмшиж байгаа бөгөөд хариуцагч анх нэхэмжлэгчид газар олгохдоо энэхүү нөхцөл байдлыг харгалзан үзэлгүйгээр газар эзэмших эрх олгож газрын төлбөрийг тооцож авч байсан атлаа нэхэмжлэгчид мэдэгдэлгүйгээр газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгож байгаа нь ойлгомжгүй бөгөөд нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчжээ.

3.11. Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгчээс “тухайн газраа бусдаас худалдаж авсан, зуслангийн амины орон сууц барихаар зураг төслөө хийлгэсэн, заримд нь өөрсдөө амьдарна үлдсэнийг нь зарж борлуулахаар төлөвлөж байгаа” гэх тайлбар хийснээс үзэхэд хэрэвзээ нэхэмжлэгч маргаан бүхий газар дээр зуслангийн амины орон сууц барихаар төлөвлөж, цаашид ашиг олох зорилгоор тухайн газарт үйл ажиллагаа явуулахаар бол эрх бүхий байгууллагаар тухайн эзэмшил газрынхаа талбайн хэмжээг тодорхой болгуулж, газар эзэмших зориулалтыг өөрчлүүлж, гэрээгээ шинэчлэн байгуулснаар холбогдох газрын бүсчлэлд заасан үнээр газрын төлбөрийг төлөх нь зүйтэй.

3.12. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.6-д заасан “... зориулалтын дагуу газраа 2 жил дараалан ашиглаагүй” гэдгийг газар эзэмшүүлэх тухай гэрээ хийгдсэнээс хойш хуанлийн бүтэн 2 жилийн дотор газар эзэмшигч нь тухайн газар дээрээ гэрээнд заасан нөхцөл, болзол, зориулалтын дагуу тодорхой үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлээгүй /барилга, байгууламж, зам талбай бариагүй, тариалан эрхлээгүй г. м/ байхыг ойлгох бөгөөд маргаан бүхий актыг гаргах үед буюу 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн байдлаар нэхэмжлэгч 2019 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдөр гэрээ байгуулснаас хойш хуанлийн бүтэн 2 жилийн хугацаа өнгөрөөгүй байсан, түүнчлэн “Ковид-19 цар тахлын улмаас газар дээрээ үйл ажиллагаа явуулах нөхцөл бүрэн бүрдээгүй” гэх нэхэмжлэгчийн гомдлыг үгүйсгэж, бүтэн 2 жил дараалан ашиглаагүй гэж шууд буруутгах боломжгүй байна. Иймд энэ үндэслэлээр газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон нь буруу.

3.13. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д зааснаар газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээний нөхцөл, болзлыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн бол газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ хүчингүй болгох бөгөөд “удаа дараа” гэдгийг мөн зүйлийн 40.1.2-40.1.6-д зааснаас бусад хэлбэрээр хууль тогтоомж, гэрээний нөхцөл, болзлыг 2 буюу түүнээс дээш удаа зөрчсөн байхыг ойлгоно, мөн “ноцтой зөрчил” гэдгийг газар эзэмшүүлэх гэрээний талууд гэрээний нөхцөл, болзлын онцлогтой холбогдуулан харилцан тохиролцон тогтоож, уг зөрчлийн тохиолдол бүрийг гэрээнд нэрлэн заахыг ойлгоно.

3.14. Захиргааны ерөнхий хуульд зааснаар захиргааны байгууллага үйл ажиллагаандаа хуульд үндэслэх, зорилгодоо нийцсэн, бодит нөхцөлд тохирсон, шийдвэр нь үндэслэл бүхий байх,  бусдын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндсөн захиргааны шийдвэр гаргах тохиолдолд тэдгээрт урьдчилан мэдэгдэх, оролцоог нь хангах, хууль ёсны итгэлийг хамгаалах зарчимд нийцүүлэн ажиллаж, захиргааны шийдвэр гаргах ажиллагаанд хамаарах бодит нөхцөл байдлыг тогтоох үүрэгтэй бөгөөд хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтууд, талуудын тайлбараар нэхэмжлэгч нь газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээний нөхцөл, болзлыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн гэх үндэслэл баттай тогтоогдохгүй, хариуцагч хуульд зааснаар нэхэмжлэгчид эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдөж болох этгээдийн оролцоог бүрэн хангаагүй, зөрчлийг бүрэн нотолсон гэж үзэхээргүй байх тул маргаан бүхий актын холбогдох хэсгийг хүчингүй болгох үндэслэлтэй байна.

Анхан шатны шүүх холбогдох хууль тогтоомжийг маргааны үйл баримтад нийцүүлэн зөв тайлбарлаж хэрэглээгүйн улмаас шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангаагүй байх тул дээрх үндэслэлүүдээр шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзэв.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 121 дүгээр зүйлийн 121.1.2 дахь заалтыг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн 891 дүгээр шийдвэрийг хүчингүй болгож, Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, Захиргааны ерөнхий хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1-д тус тус заасныг баримтлан нэхэмжлэгч “З У Б” ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдрийн “Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай” А/178 дугаар захирамжийн “З У Б” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Ц, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Б, Б.М нарын давж заалдах гомдлыг хангасугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1, 48 дугаар зүйлийн 48.3-д тус тус заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас 70200 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэгчээс давж заалдах гомдол гаргахдаа төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, илүү төлсөн 70200 төгрөгийг буцаан олгосугай.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.5 дахь хэсэгт зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч үзвэл магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                                      Д.БАТБААТАР    

ШҮҮГЧ                                                                           Д.ОЮУМАА

ШҮҮГЧ                                                                           Н.ДОЛГОРСҮРЭН