МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Багануур дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн иргэний шүүх хуралдааныг шүүгч П.Туяа даргалж, шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар:

Нэхэмжлэгч: Багануур дүүргийн 1 дүгээр хороо, Сургалтын задгайн 3 дугаар гудамжны 2 тоотод оршин суух, Чойрд овогт Алтайжавын Батмөнх

Нэхэмжлэгч: Багануур дүүргийн 1 дүгээр хороо, Сургалтын задгайн 3 дугаар гудамжны 2 тоотод оршин суух,  Сальман овогт Солтооны Нямдарь нарын нэхэмжлэлтэй,

“Аз Өсөх Билэг” ХХК-д холбогдох 2014.03.17, 2014.11.19-ний өдөр хийсэн барьцаат зээлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, үндэслэлгүй зээлийн хүү, алдангид төлсөн 2.549.000 төгрөг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлтэй,  зээлийн үлдэгдэл 606.000 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлтэй хэргийг 2017 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Номиндалай, хариуцагч “Аз Өсөх Билэг” ХХК-ийн захирал Б.Уранбилэг, нарийн бичгийн дарга Э.Шинэхүү нар оролцов.

                                                      ТОДОРХОЙЛОХ нь :

Нэхэмжлэгч А.Батмөнх, С.Нямдарь нар шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: А.Батмөнх миний өмчлөлд байсан 45-65 БРА улсын дугаартай “Портер” маркийн авто машиныг миний эхнэр С.Нямдарь нь “Аз Өсөх Билэг” ХХК-тай 2014.03.17-ны өдөр №74 тоот барьцааны гэрээ хийж 1.000.000 төгрөг зээлж авсан. “Аз Өсөх Билэг” ХХК нь 74 тоот барьцааны гэрээ хийхдээ А.Батмөнх миний өмчлөлийг үл харгалзан намайг төлөөлөх ямар ч итгэмжлэл байхгүй С.Нямдарьтай гэрээ хийж 45-65 БРА улсын дугаартай “Портер” маркийн авто машиныг барьцаа болгож “Аз Өсөх Билэг” ХХК-ын нэр дээр шилжүүлсэн, эхнэр С.Нямдариар миний нэрийг /Батмөнх/ гэж бичүүлээд гэрээ байгуулсан нь гэрээ хүчин төгөлдөр болох үндсэн шаардлагыг хангахгүйгээр барахгүй хийсэн үйлдэл нь барьцаалан зээлдэх үйл ажиллагаа явуулж байгаа байгууллагад байж болшгүй үйлдэл. Энэ байдал нь үргэлжилж 2014.11.19-нд №9 дугаартай барьцааны гэрээ хийж С.Нямдарь 500.000 төгрөг нэмж авсан байтал тус гэрээндээ 1.500.000 төгрөг авсан гэж гэрээ хийсэн, мөн 4 дүгээр сарын 1-ний өдөр 400.000 төгрөг нэмж авсан, эдгээр хүү, алданги, үндсэн мөнгөнөөсөө төлж явсаар 2015.07.19-ний өдөр 1.000.000 төгрөгийн үлдэгдэлтэй болж дээр нь нэмж дахин 1.000.000 төгрөг аваад 2.000.000 төгрөг болж 2016.11.03-ны өдрийг хүртэл хүү, алданги, үндсэн мөнгөө төлж явсан байдаг. С.Нямдарь нь “Аз Өсөх Билэг” ХХК-иас 2014 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдөр зээл авсан өдрөөс хойш 2016 оны 11 дүгээр сарын 3-ны өдрийг хүртэл зээлээ бэлнээр болон дансаар, мобайлаар төлсөн байдаг. Харин энэ бүх хугацааны зээл төлөгдсөн хүснэгт буюу зээлийн түүхээ гаргуулж үзмээр байна гэхэд “Аз Өсөх Билэг” ХХК-ны захирал Уранбилэг манайд гаргаж өгөх зүйл байхгүй, өөрөө төлсөн мөнгөө мэдэж байгаа биз дээ, би чамайг мөнгө зээлээч гэхэд нөхрийн чинь өмнөөс гарын үсэг зуруулаад чамд зээл өгсөн, одоо  үлдэгдэл мөнгөө төл гэх мэтээр сүрдүүлж байгаа нь боловсрол мэдлэггүй байдлыг далимдуулж хуулийн шаардлага хангахгүй гэрээ хийж үйл ажиллагаа явуулж байна гэж үзэж байна.

Энэ байдлаас үзэхэд “Аз Өсөх Билэг” ХХК  нь иргэдийн шаардсан материалыг /зээл төлөлтийн хүснэгт/ гаргаж өгөхгүй, хүү, алданги үндсэн мөнгөнөөс яаж хасагдаж байгаа нь тодорхойгүй, зээлийн үлдэгдэл өөрчлөгддөг байдал нь өөрсдийнх нь үзэмжийн асуудал мэт авирлаж байгаад гомдолтой байна. Иймд “Аз Өсөх Билэг” ХХК  авто ломбардны 2014.03.17, 2014.11.19-ний өдөр хийсэн гэрээнүүдийг тус тус хүчин төгөлдөр бус гэж тооцож  өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Номиндалай шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбартаа: Нэхэмжлэгч нарын зүгээс 2014 оны 3 дугаар сарын 17, 2014 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн зээлийн гэрээг тус тус хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, үндэслэлгүй хүү, алдангид төлсөн 2.549.000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасан. А.Батмөнхийн өмчлөлд байсан БРА 45-65 улсын дугаартай “Портер” авто машиныг эхнэр Нямдарь нь “Аз Өсөх Билэг”  ХХК-д 2014 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдөр 74 дугаартай барьцааны гэрээ хийж 1.000.000 төгрөг зээлж авсан байдаг. Уг гэрээг хийхдээ А.Батмөнхийн өмчлөлд байгааг үл харгалзан, хуулийн хүрээнд итгэмжлэл олгогдоогүй С.Нямдариар БРА 45-65 улсын дугаартай “Портер авто машиныг барьцаалуулж “Аз Өсөх Билэг” ХХК-ын нэр дээр шилжүүлж, Батмөнхийн нэрийг эхнэрээр нь бичүүлж барьцааны гэрээ байгуулсан нь энэ гэрээ хүчин төгөлдөр бус болох үндэслэл юм.  2014 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн 74 дугаартай гэрээнд Иргэний хуулийн 281, 282 дугаар зүйлүүдэд заасныг үндэслээд нэг талаас “Аз Өсөх Билэг “ ХХК-ыг төлөөлж захирал албан тушаалтай Э.Өсөхбаяр, нөгөө талаас А.Батмөнх нар харилцан тохиролцож дараах нөхцлөөр гэрээ байгуулав гэж бичсэн байна. Уг гэрээгээр А.Батмөнхтэй харилцан тохиролцож гэрээ байгуулаад гэрээ байгуулсан зээлдэгчийг төлөөлж гэдэг дээр нь С.Нямдарь гарын үсэг зурсан байдаг. Хуулийн дагуу олгосон ямар нэгэн итгэмжлэл байхгүйгээр А.Батмөнхийн өмнөөс С.Нямдарь гэрээг байгуулсан. 2014 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдөр “Аз Өсөх Билэг” ХХК-тай мөн итгэмжлэлгүйгээр А.Батмөнхийн өмнөөс С.Нямдарь гарын үсэг зураад 1.500.000 төгрөгийн барьцааны гэрээ байгуулсан байдаг. Иймд эдгээр гэрээнүүдийг Иргэний хуулийн 62 дугаар зүйлийг зөрчиж үйлдэгдсэн гэрээ гэж үзээд хүчин төгөлдөр бусад тооцож өгнө үү. 2 жилийн хугацаанд “Аз Өсөх Билэг” ХХК-нд нийт төлсөн мөнгө нь 2014 оны 4 дүгээр сарын 17-ны өдрөөс 2016 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийг хүртэл 6.449.000 төгрөг төлсөн байдаг. Харин  1.000.000 төгрөг, 1.500.000 төгрөг, 400.000 төгрөг, 1.000.000 төгрөгөөр 4 удаа бүгд 3.900.000 төгрөг авсан. Нийт төлсөн 6.449.000 төгрөгөөс зээлж авсан 3.900.000 төгрөгийг хасаад 2.549.000 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн. Нэхэмжлэлд 2014.11.19-ний өдөр 500.000 төгрөг авсан гэж буруу бичсэн байгаа. Нямдарьтай буруу ойлголцсон байсан. Энэ гэрээгээр 1.500.000 төгрөг авсан гэдэгт маргахгүй. Иймд 2014.03.17, 2014.11.19-ний өдөр хийсэн барьцаат зээлийн гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бус гэж тооцож үндэслэлгүйгээр төлсөн хүү, алданги 2.549.000 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэв.

Хариуцагч “Аз Өсөх Билэг” ХХК-ийн захирал Б.Уранбилэг шүүхэд  болон  шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Нэхэмжлэгч А.Батмөнхийн эхнэр С.Нямдарь нь 2014 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдөр ирж машинаа барьцаалж зээл авах хүсэлт тавьсан. Тухайн авто машины гэрчилгээ А.Батмөнхийн нэр дээр байсан учраас эзэмшигч нь байхгүй бол зээл олгох боломжгүй тухай хэлсэн. Тэгэхэд нөхөр маань хөдөө байгаа, ирэх боломжгүй, тэгээд ч нөхрийн нэр дээр байгаа боловч манай гэр бүлийн дундын өмч, надад тус болооч гээд гуйгаад байсан. Машины гэрчилгээг манай компаны нэр дээр шилжүүлдэг болохоор Авто тээврийн үндэсний төвийн ажилтан машины эзэмшигч байхгүй бол шилжүүлэг хийж өгдөггүй юм гэхэд би  таньдаг хүнтэй, нэрийг нь шилжүүлээд ирье гээд явсан. Тэгээд шилжүүлэг хийлгээд манай нөхрөөс гуйсаар байгаад 1 сая төгрөгний зээл авсан байсан. 2014 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийн гэрээн дээр С.Нямдарь гэж  гарын үсэг зурсан. Зээлийн эргэн төлөлт хийхдээ нөхөр А.Батмөнхөөс гэж зээл төлсөн байгаа. Нөхөр нь мэдэхгүй байх, зөвшөөрөхгүй байх үндэслэл байхгүй. Нэхэмжлэгч нар нэг гэр бүлийн хүмүүс учир зөвлөлдөж байгаад зээл авсан байх.  Түүнийгээ хүлээн зөвшөөрөөд өөрийнхөө нэрээр 2014 оны 11 дүгээр сарын 15-нд А.Батмөнхөөс гэж зээлээ хаасан байна. Энэ хүн тус болооч, энэ машин манай гэр бүлийн дундын хөрөнгө гэж гуйгаад байхаар нь өгсөн юм.

2014 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдөр 9 дугаартай барьцааны гэрээ байгуулж  зээл авсан. 2014 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдөр “С.Нямдарь 500.000 төгрөг нэмж авсан байтал тус гэрээндээ 1.500.000 төгрөг авсан гэж” нэхэмжлэлдээ гүтгэсэн. Манай компанид кассын орлогын дэвтэр байдаг үүн дээр 1.500.000 төгрөг авсан нь бичээстэй байгаа. Зээлдэгч С.Нямдарь зээлсэн мөнгөө хүлээн зөвшөөрч төлж байсан.  2014 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр А.Батмөнхөөс 535.000 төгрөг төлөгдөж дууссан. Компани мөнгө зээлдүүлж байж эрсдэлтэй үйлдэл хийхгүй шүү дээ. Гуйж байгаад зээл авчихаад дараа нь ийм үйлдэл гаргаж байгаад гайхаж байна. Эхний зээл төлөгдөж дуусаад 2014 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдөр С.Нямдарь 1.500.000 төгрөг нэмж авсан. Ямар ч хүн зээл авахдаа мөнгөн дүн, хүүг харахгүй гарын үсэг зурна гэж байхгүй. Иймдээ ч хэдэн төгрөг төлөхөө мэдээд төлбөрөө төлж байсан. Зээлдэгчид итгээд зээл олгосон нь сүүлдээ бидний буруу болж байна. 2016 оны 11 дүгээр сарын дундуур А.Батмөнх, С.Нямдарь нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Номиндалай гэх хүн 23 цаг өнгөрч байхад надтай утсаар яриад “балиар, шулаач, хөдөөний хүнийг юм мэдэхгүйгээр нь далимдуулж шуллаа” гэх зэргээр дайрч доромжлоод байхаар нь утсаа салгасан. Дахин дахин залгаж амгалан тайван байдал алдагдуулаад байхаар нь маргааш ажил дээр ирж уулз гэж хэлсэн. Нямдарьд 2015.04.01-нд сайн үзэж хардаг хүн ирчихээд байна, үзүүлэх гэсэн юм гээд гуйгаад байхаар нь 400.000 төгрөг өгсөн, дараа нь 2015.07.29-нд 1.000.000 төгрөг хэрэгтэй байна гэхээр нь итгээд л зээлдүүлсэн. Зээлээ хугацаандаа хаагаагүй, хасалт хийдэггүй итгээд зээл өгч байхад хүн чанар байхгүй. Ямар ч байгууллага бүртгэлгүй, зээлдэгчийн төлөөлөгчийг мэдэхгүй яаж үйл ажиллагаа явуулах билээ. Иймээс нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна гэв.

Хариуцагч “Аз Өсөх Билэг” ХХК-ийн захирал Б.Уранбилэг сөрөг нэхэмжлэлийн талаар шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Зээлдэгч 4 удаагийн үйлдлээр нийт 3.900.000 төгрөг авсан. гэрээний дагуу хүүгээ төлж байсан. Эхний удаа  2014.03.17-ны өдөр 1.000.000 төгрөг авч төлөгдөж дууссан. Дараа нь 2014.11.19-ний өдөр барьцаат зээлийн гэрээ байгуулж 1.500.000 төгрөг зээлж авсан. Энэ гэрээний хугацааг 2015.02.19-ний өдрөөс 2015.07.19-ний өдөр хүртэл, 2015.07.19-ний өдрөөс 2016.03.19-ний өдөр хүртэл тус тус сунгасан. Сунгалт гэрээнд хийгдсэн байгаа. Гэрээний хугацаа 2016 оны 03 дугаар сарын 19-ний өдөр дууссан. Уг өдрийн байдлаар 2.000.000 төгрөгийн үндсэн зээлийн  үлдэгдэлтэй байсан бөгөөд 2 сая төгрөгт алданги тооцох эрх үүсэж байгаа. Зээлээ дандаа сарын 20-нд төлдөг байсан учраас 2016.03.21-ний өдрөөс 2016.11.03-ны өдрийг хүртэл 7 саруй хугацаа байгаа. Яг үнийн дүнгээр тооцож үзвэл хуульд заасан 50 хувиас хэтрэх учраас 2 сая төгрөгийн 50 хувь 1.000.000 төгрөгийн алданги тооцсон. Ингээд үндсэн зээлийн үлдэгдэл, алданги нийлээд 3.000.000 төгрөг болсон. Үүнээс нэхэмжлэгч талын 2016 оны 03 дугаар сарын 21-ний өдрөөс хойш төлсөн 2.394.000 төгрөгийг хасаад зээлийн үлдэгдэл 606.000 төгрөгийг гаргуулах  сөрөг нэхэмжлэл гаргасан гэв.

Нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Номиндалай шүүх хуралдаанд сөрөг нэхэмжлэлийн талаар өгсөн тайлбартаа: Би анхнаасаа сөрөг нэхэмжлэлийн талаар ойлгоогүй. Яаж хүү, алданги бодсон талаар асуухад үзүүлэх баримт байдаггүй. Намайг утсаар ярьж загнасан гэж байна, загнахаас өөр арга байгаагүй. С.Нямдарь бол миний төрсөн эгч, хөдөлмөрийн 70 хувиа алдсан группт байдаг. 2014 онд зээл аваад түүнийгээ төлж чадахгүй явсаар 2016 оны 11 дүгээр сар хүрсэн байсан. 2016 оны 11 дүгээр сард надтай утсаар яриад зээлээ төлж чадахгүй байдалд орсон тухайгаа хэлсэн. Хувийн компанид ажил хийж хэдэн төгрөгийн цалин аваад зээлээ төлөх гээд очиход нь үндсэн зээлээс нь хасахгүй, алданги тооцож авна гэсэн байсан. Би барьцааны гэрээг нь үзээд яаж зээл авсан тухай асуухад А.Батмөнхийн өмнөөс гарын үсэг зураад зээл авсан тухайгаа хэлсэн. Б.Уранбилэгтэй утсаар яриад танай зээлийн хүү хэдэн хувь юм гэтэл 4 хувь гэсэн. Яагаад 7 хувийн хүү аваад байгаа юм бэ гэхэд, анх гэрээгээ 7 хувиар хийсэн учраас гэрээний дагуу хүүгээ авч байна гэсэн. Барьцааны гэрээ гэж байгаа мөртлөө зээлийн гэрээний баахан заалтууд оруулчихсан, тусгай зөвшөөрөлтэй банк бус санхүүгийн байгууллагуудын зүйл заалтуудыг хүртэл оруулсан гэрээ байсан. Чи алдангийг яаж бодоод байна вэ, гэтэл “мал царайлсан авгай минь маргааш ирээд хараарай” гэсэн. Хэд хоногийн дараа очоод зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарийг үзье гэхэд үзүүлээгүй, хар дансны дэвтэр дээрээсээ хэдний өдөр ямар мөнгө төлөгдсөн талаар үзүүлсэн. Анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус хэлцэл учраас хүү алданги төлөх үүрэг үүсэхгүй гэж үзэж байна. Сөрөг нэхэмжлэлийн шарадлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

                                                                    ҮНДЭСЛЭХ нь :

Нэхэмжлэгч А.Батмөнх  С.Нямдарь нар нь 2014.03.17, 2014.11.19-ний өдөр хийсэн барьцаат зээлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг шүүхэд гаргажээ.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч үндэслэлгүй хүү алдангид төлсөн 2.549.000 төгрөг гаргуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн байна.

Нэхэмжлэгч нар Иргэний хуулийн 62 дугаар зүйлд заасан итгэмжлэлгүйгээр А.Батмөнхийн өмнөөс эхнэр С.Нямдарь гарын үсэг зурж зээлийн гэрээг байгуулсан байгаа нь Иргэний хуулийн 56 дүгээр зүйлийн 56.1.1 дэх хэсэгт заасан хууль зөрчсөн хэлцэл , 56.1.8 дахь хэсэгт заасан ...зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүй хийсэн хэлцэл гэж үзэж зээлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж тооцуулахаар шаардаж байна.

Хариуцагчийн зүгээс 2014.03.17-ны өдрийн гэрээнд эхнэр Нямдарь гарын үсэг зурсан бөгөөд 2014.11.19-ний өдрийн гэрээнд нөхөр Батмөнх гарын үсэг зурсан байх, тухайн үед зээлийг гэр бүлийн хүн Өсөхбаяр олгосон, гэр бүлийн дундаа хамтран өмчлөх хөрөнгө болох машин нөхөр А.Батмөнхийн нэр дээр байсан учраас гуйгаад байхаар нь итгээд зээл олгосон гэсэн тайлбарыг өгч 2014.11.19-ний өдрийн зээлийн үлдэгдэл 606.000 төгрөгийг нэхэмжилж сөрөг нэхэмжлэл  гаргасан болно.

Нэхэмжлэгч С.Нямдарь нь 2014.03.17-ны өдөр 1.000.000 төгрөг, 2014.11.19-ний өдөр 1.500.000 төгрөг, 2015.04.01-ний өдөр 400.000 төгрөг, 2015.07.29-ний  өдөр 1.000.000 төгрөг нийт 3.900.000 төгрөг зээлсэн, 2014.03.17-ны өдрийн гэрээнд зээлдэгч А.Батмөнхийг төлөөлж С.Нямдарь гарын үсэг зурсан, нэхэмжлэгч талын зүгээс  нийт төлсөн мөнгийг хариуцагчийн гаргаж өгсөн тайлбараар тооцох талаар талууд маргаагүй байна.

Нэхэмжлэгч С.Нямдарь нь 2014.03.17-ны өдөр 74 дугаартай барьцааны гэрээ  байгуулан 1.000.000 төгрөгийг 1 сарын хугацаатай, сарын 7 хувийн хүүтэй ямар нэгэн итгэмжлэлгүйгээр нөхөр А.Батмөнхийн өмнөөс “зээлдэгчийг төлөөлөгч С.Нямдарь” гэж  гарын үсгийг зурж авсан, 2014.11.19-ний өдөр 9 дугаартай барьцааны гэрээ байгуулан 1.500.000 төгрөгийг сарын 7 хувийн хүүтэй, 3 сарын хугацаатай зээлдэгчийг төлөөлж гэж нөхөр А.Батмөнхийн нэрийг бичиж зээл авсан  болох нь хэрэгт авагдсан барьцааны гэрээ, кассын зарлагын ордер, зохигчдын шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбараар тогтоогдож байна. /хх-5-8, 27-28-р хуудас/

Иргэний хуулийн 62 дугаар зүйлийн 62.1 дэх хэсэгт “ хэлцлийг төлөөлөгчөөр дамжуулан хийнэ”, 62.3 дахь хэсэгт  “ төлөөлөгчийн бүрэн эрх хуулийн дагуу буюу итгэмжлэлийн үндсэн дээр үүснэ”  гэж тус тус заасан байна.

Хариуцагч “ гэрээгээр барьцаалсан авто машин нөхөр А.Батмөнхийн нэр дээр байсан бөгөөд зээл өгөх боломжгүй гэхэд гэр бүлийн дундаа хамтран өмчлөх хөрөнгө юмаа, нөхөр хөдөө байгаа ирэх боломжгүй,  мөнгөний хэрэг байна, туслаач гээд гуйгаад байхаар нь С.Нямдарьт зээл олгосон, нөхөр А.Батмөнх зээл авсан гэдгийг мэдэж байгаа бөгөөд нөхрийн данснаар зээлээ төлж дуусгасан” гэсэн тайлбарыг шүүх хуралдаанд өгч байна.

Иргэний хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1 дэх хэсэгт “ нэг этгээд өөрийгөө төлөөлөх бүрэн эрхтэй гэсэн ойлголтыг нөгөө этгээдэд өгөхөөр нөхцөл бүрдүүлснээс нөгөө этгээд нь төлөөлөх бүрэн эрхтэй гэж ойлгон түүнийг шударгаар төлөөлөн гуравдагч этгээдтэй хэлцэл хийсэн бол өөрийгөө төлөөлүүлэхээр ойлголт өгсөн этгээд төлөөлүүлсэн этгээдийг бүрэн эрхгүй байсныг ашиглаж болохгүй”  68 дугаар зүйлийн 68.1 дэх хэсэгт “ төлөөлөх бүрэн эрхгүй этгээд бусдын нэрийн өмнөөс гуравдагч этгээдтэй дур мэдэн хэлцэл хийсэн бол уг хэлцэл хүчин төгөлдөр байх эсэх нь төлөөлүүлсэн этгээдийн зөвшөөрлөөс шалтгаална “ гэж тус тус заажээ.

Хэргийн үйл баримт, зохигчдын шүүхэд болон шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбараас харахад нэхэмжлэгч С.Нямдарь нь мөнгөний зайлшгүй хэрэгцээ шаардлага гарсны улмаас гэр бүлийн хүн А.Батмөнхийн өмнөөс зээлийн гэрээ байгуулан гарын үсэг зурж 4 удаагийн үйлдлээр 3.900.000 төгрөгийг зээлсэн бөгөөд уг зээлийг  3 жил гаруй хугацаанд хэрэглэж тогтоосон хугацаанд зээлийн гэрээний үүргийг биелүүлж ирсэн  байна.

Нэхэмжлэгч С.Нямдарь, А.Батмөнх нар нь гэр бүлийн харилцаатай бөгөөд   нэгнийгээ зээл авсан талаар мэдэх боломжтой, машины тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээ өөр хуулийн этгээдийн нэр дээр шилжсэн, А.Батмөнхийн данснаас зээл, зээлийн хүү төлж байсан зэргээс нэхэмжлэгч А.Батмөнх нь мөнгө зээлсэн үйл баримтын талаар мэдэж байсан болох нь харагдаж байна.

А.Батмөнхийн  данснаас зээл, зээлийн хүүгийн төлбөр төлж байсан талаарх  Аз өсөх билэг ХХК-ний захирлаар ажиллаж байсан Э.Өсөхбаярын дипозит дансны дэлгэрэнгүй хуулга хэрэгт авагдсан бөгөөд  А.Батмөнх нь Иргэний хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1 дэх хэсэгт зааснаар С.Нямдарь түүнийг төлөөлөх эрхгүй байсныг ашиглаж эрхгүй,  68 дугаар зүйлийн 68.1 дэх хэсэгт зааснаар өөрийгөө төлөөлж зээлийн гэрээ хийх зөвшөөрлийг олгосон гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

2014.11.19-ний өдрийн гэрээний хугацаа 2015.2.19-ний өдөр дуусч байгаа бөгөөд  хавтаст хэргийн 27 дугаар хуудсанд авагдсан гэрээнд гэрээний хугацааг “2015.02.19-ний өдрөөс 2015.7.19-ний өдөр хүртэл, 2017.7.19-ний өдрөөс 2016.3.19-ний өдрийг хүртэл сунгалт хийв Нямдарь” гэсэн бичилт хийгдсэн байх бөгөөд үүнийг Иргэний хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээний хугацааг сунгах хүсэл зоригийн илэрхийлэл хийгдэж нөгөө тал хүлээн авснаар гэрээний хугацаа сунгагдсан гэж үзэх үндэслэлтэй.

2017.3.17-ны өдрийн сарын 7 хувийн хүүтэй 1 сарын хугацаатай зээлсэн 1 сая төгрөгийг нэхэмжлэгч нар 2014.11.15-ны өдрийн төлж дуусгасан байх бөгөөд дээрх гэрээний хугацааг сунгасан бичилт хийгдээгүй, хариуцагч зүгээс бичилт хийсэн гэх гэрээг нотлох баримтаар гаргаж өгөөгүй байх тул уг зээлийн гэрээний үүргийн биелэлт нэг сарын хүү нийлээд нийт 1070.000 төгрөг төлөх ёстой атал 1377.000 төгрөг төлсөн байна. /хх-18-19/ Мөн дээрх гэрээнд алданги тооцоогүй талаар хариуцагч тайлбарлаж байна.

 Иймд үндэслэлгүй илүү төлсөн 307.000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж нэхэмжлэгч нарт олгох нь зүйтэй.

Улмаар 2014.11.19-ний өдөр 1500.000 төгрөгийг 3 сарын хугацаатай сарын 7 хувийн хүүтэй зээлсэн байх бөгөөд уг хугацааг  2015.7.19-ний өдөр хүртэл, дахин 2016.3.19-ний өдөр хүртэл сунгасан байна.

Нэхэмжлэгч нар нь дээрх хугацаанд зээлийн хүүг тогтмол төлж 2015.4.1-ний өдөр 400.000 төгрөг, 2015.7.29-ний өдөр 1.000.000 төгрөг нэмж зээлж үндсэн зээлийн үлдэгдэл 2 сая төгрөг болсон байна.

Зээлийн гэрээний хугацаа 2016.3.20-ны өдөр дуусгавар болж энэ өдрөөс хариуцагч Аз-Өсөх билэг ХХК-нд алданги тооцох эрх үүсчээ./ хх-18-22/

Гэрээний 1.5 дахь хэсэгт “ хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд биелүүлээгүй үнийн дүнгийн  0.5 хувьтай тэнцэх хэмжээний алданги төлөхөөр заасан байна.

/ хх-5/

Гэрээний хугацаа дуусах буюу 2016.3.20-ний өдрийн байдлаар 2 сая төгрөгний зээлийн гэрээний үүрэг нэхэмжлэгчид байсан бөгөөд хариуцагчид алданги тооцох эрх байсаар атал алданги тооцолгүй, гэрээгээ сунгаагүй байж 2016.4.21, 2016.5.21, 2016.6.21-ний өдөр тус тус хүү сар бүрийн 140.000 төгрөг нийт 420.000 төгрөг авсан нь буруу  бөгөөд гэрээ уг мөнгийг гэрээнд зааснаар алдангид тооцох үндэслэлтэй

2016.7.18-ны өдөр нэхэмжлэгч нь 326.000 төгрөг төлсөн бөгөөд  үүнээс нэхэмжлэгч 3 хоногийн алданги тооцсон байх тул 2.000.000 төгрөгийн 3 хоногийн алданги 30000 төгрөгийг хасаж  үлдэх 296.000 төгрөгийг үндсэн зээлээс хасч  1.704.000 төгрөг, үүнээс 2016.8.19-ний өдөр төлсөн 405000 төгрөг,  2016.9.26-ны өдөр төлсөн 90.000 төгрөг, 2016.9.27-ны өдөр төлсөн 15000 төгрөгийг тус тус үндсэн зээлээс  хасч үндсэн зээл 1.194.000  төгрөг үлдсэн байна.

2016.10.6-нд 1000000 , 2016.10.21-нд 35000, 2016.11.03-ны өдөр 103000 төгрөг төлснөөр 2014.11.19-ний өдрийн зээлийн гэрээний үүрэг дуусгавар болсон байна.

Сөрөг нэхэмжлэлийн талаар: Хариуцагч нь 2016.3.21-ний өдрөөс 2016.11.03-ны өдрийг хүртэл 7 саруй хугацаанд гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүн 2 сая төгрөгөөс нэг өдрийн алданги 10.000 төгрөгөөр тооцож  Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4 дэх хэсэгт зааснаар 1.000.000 төгрөгийн алданги тооцсон. бөгөөд үндсэн  зээл  2.000.000  төгрөг  нийт төлөх ёстой  3 сая төгрөгөөс 2016.3.21-ний өдрөөс хойш төлсөн 2.394.000 төгрөгийг хасч зээлийн гэрээний үлдэгдэл  606000 төгрөг нэхэмжилжээ.

Хариуцагчийн шүүхэд ирүүлсэн тайлбараас тооцоолж гаргахад  нэхэмжлэгч нар нь 2016.3.21-ний өдрөөс хойш нийт зээлийн гэрээний үүрэг 2.564.000 төгрөг төлсөн байхад нэхэмжлэгч 2.394.000 төгрөг гэж зөрүүтэй тооцсон, зээлийн гэрээний үүрэг 2016.10.06-нд 1.000.000 төгрөг төлснөөр дуусгавар болсон, тухайн үед  зээл төлөгдөх үед хариуцагч алданги тооцох эрхээ эдлээгүй үндсэн зээлээс  хасч тооцсон байх тул сөрөг нэхэмжлэлийг хангах үндэслэлгүй байна . 

Иймд талуудын хооронд Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлд заасан зээлийн гэрээ байгуулагдсан, төлөөлөх бүрэх эрхгүй этгээдийн хийсэн хэлцлийг  төлөөлөх эрхийг хүлээн зөвшөөрөх хуульд заасан үндэслэл бүрдсэн гэж дүгнэн нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэсэн болно.           

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 63 дугаар зүйлийн 63.1.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч хэлцлийг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах нэхэмжлэлийн шаардлагад улсын тэмтэгтийн хураамжинд 67.450 төгрөг төлөх  ёстой бөгөөд илүү төлсөн 2750 төгрөгийг улсын орлогоос буцаан нэхэмжлэгчид олгох нь зүйтэй байна.

Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар   зүйлийн 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлүүдэд заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь :

  1. Иргэний хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1.1, 59.1.8, 65 дугаар зүйлийн 65.1, 68 дугаар зүйлийн 68.1, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1  дэх хэсэгт зааснаар 2014.03.17, 2014.11.19-ний өдөр хийсэн барьцаат зээлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож,  үндэслэлгүй хүү,  алдангид төлсөн 2.549.000 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагаас 2.242.000 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг  хэрэгсэхгүй болгож хариуцагч Аз Өсөх Билэг ХХК-иас үндэслэлгүй төлсөн 307.000 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч нарт олгосугай.

2. Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсэгт зааснаар хариуцагчийн зээлийн гэрээний үүрэг 606.000 төгрөг гаргуулах тухай  сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн  57 дугаар зүйлийн 57.1, 58 дугаар зүйлийн 58.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсгүүдэд тус тус зааснаар нэхэмжлэгчээс гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах нэхэмжлэлийн шаардлагад улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 67.450 төгрөг, үндэслэлгүй хүү алданги гаргуулах шаардлагад төлсөн 55.750 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, илүү төлсөн 2750 төгрөгийг улсын орлогоос буцаан гаргуулж нэхэмжлэгч нарт олгон, хариуцагчаас 9860 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч нарт олгож, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад төлсөн 18.830 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4-т зааснаар шийдвэрийг танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүрэгтэйг мэдэгдсүгэй.

5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч нь анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Иргэний хэргийн Давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

6. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.7-д зааснаар дээрх хугацаанд шүүхийн шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг дурдсугай.

 

 

                             ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                              П.ТУЯА