Монгол Улсын нэрийн өмнөөс

 

Дорнод аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Т.Байгалмаа даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны “Б” танхимд хийсэн иргэний шүүх хуралдаанаар:

Нэхэмжлэгч: Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын 9-р баг, 16-р байрны 69 тоотод оршин суух, ЖЮ46050933 регистрийн дугаартай, Гөөг овогт Ишийн Намжилын нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Дорнод аймгийн Гурванзагал сумын 2-р баг, “Цагаан хошуу” гэх газарт оршин суух, ажилгүй, ЖД65081670 регистрийн дугаартай, Боржигин овогт Доржготовын Батбаярт холбогдох “Худалдах худалдан авах гэрээний үүргийн биелэлт 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн хонь гаргуулах тухай” иргэний хэргийг 2017 оны 01 сарын 02-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Д.Урансувд, хариуцагч Д.Батбаяр, хариуцагчийн өмгөөлөгч Р.Ганчулуун, гэрч Д.Энхбат, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Төгс-Эрдэм нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

Нэхэмжлэгч И.Намжил шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Би Батбаяртай адуу малын наймаа хийгээд одоог хүртэл мөнгөө бүрэн авч чадаагүй хохирч байна. Батбаяр нь надаас  2015 оны хавар буюу 05 сард  хусран даагатай хүрэн гүү, хүрэн соёолон морьдыг 4000000 төгрөг, нэг хониор худалдаж аваад тухайн үед 1000000 төгрөгийг бэлэн өгч дараа нь 2000000 төгрөг шилжүүлж нийт 3000000 төгрөг өгсөн. Одоо 1000000 төгрөг, нас гүйцсэн хонь дутуу байгаа. Дараа нь 06 сард хээр халзан, хээр зүсмийн соёолон морьдыг харилцан ярилцаад 5000000 төгрөг, нэг идэшний шүдлэн үхэр өгөхөөр тохиролцон худалдаж авсан. Энэ наймаанаас 2015 оны 07 сард 4000000 төгрөг банкаар шилжүүлсэн. 10 сард хүү маань явж нэг үхэрээ авчирсан. Одоо дутуу байгаа 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн бүдүүн хонь нэгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Д.Урансувд шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Намжил нь Батбаяртай хоёр удаа морины наймаа хийсэн байдаг. Эхлээд 2015 оны 05 сард хусран даагтай хүрэн гүү, хүрэн соёолонг 4000000 төгрөг, нэг хониор худалдсан байдаг. Энэ наймаанаас эхлээд 1000000 төгрөг, дараа нь 2000000 төгрөгийг дансаар шилжүүлсэн. Үүнээс 1000000 төгрөг, нэг хонь дутуу байгаа. Дараа нь 06 сард хээр халзан соёолон, хээр зүсмийн соёолон морьдыг 5000000 төгрөг, идэшний шүдлэн үхэр өгөхөөр тохиролцсноос 4000000 сая төгрөг, нэг үхрээ авсан. Одоо 1000000 төгрөг үлдээд байгаа гэдэг. Иймээс Батбаяраас 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн хонины хамт гаргуулж өгнө үү. Намжил нь өндөр настай, тухайн үеийн наймаа хийх асуудлыг Батбаяр нь удаа дараа гуйж байж хийсэн гэдэг. Тэр хүн худлаа хэлэхгүй. Эхний наймаанд 2000000 төгрөг өгөөгүй 1000000 төгрөг өгснийг эхнэртээ оруулж өгсөн гэдэг. Батбаяр нь 2016 оны 07 сард 7000000 төгрөгийн үнэтэй хөөргөө барьцаанд өгсөн байдаг. Үүнээс үзвэл наймааны мөнгө дутуу гэдэг нь тодорхой болж байгаа. Намжил гуай хөөргийг нь буцааж өгнө гэдэг. Батбаяр нь мөнгө дутуу байгаа учир л өндөр үнэтэй хөөргөө барьцаалсан байгаа юм. Иймээс нэхэмжлэгч Намжилын нэхэмжлэлийг хангаж, Батбаяраас 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн нэг хонины хамт гаргуулж өгнө үү гэв.

Хариуцагч Д.Батбаяр шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Намжил гуайтай морины наймаа хийсэн үнэн. Би Намжил гуайгаас гуйгаагүй, өөрөө л бие муу, мөнгөний хэрэг байна, адуу аваач гэхээр нь анх удаа наймаа хийсэн. Намжил гуай эхний наймаа хийсэн үнээ буруу яриад байна. Бид хоёр 2015 оны 05 сард хусран даагатай хүрэн гүү, хүрэн соёолон морьдыг 5000000 төгрөгөөр тохиролцож би эхлээд 2000000 төгрөгийг бэлэн өгч, мөнгө өгөх үедээ Энхбаттай хамт очиж миний машин дотор Намжил гуайд тоолж өгсөн. Дараа нь 2000000 төгрөгийг дансаар шилжүүлж үлдсэн сая төгрөгөнд нь идэшний шүдлэн үхэр өгсөн. Энэ наймаа хийх үед Намжил гуай шөлний хонь өгөөрөй гэж байсан болохоос бид наймаандаа оруулаагүй. Би ч хонь өгнө гэж зөвшөөрөөгүй юм. Дараа нь 06 сард хоёр соёолон морьдыг хоёр, хоёр сая төгрөгөөр худалдаж авсан. Энэ морьдын хүрэн соёолон нь хойшоо доголдог гэмтэй байсан. Би морио буцааж ав гэхэд авахгүй байсан. Энэ байдлаас болж мөнгийг нь удааж байгаад 4000000 төгрөг шилжүүлсэн. Бидний хооронд наймаа бүрэн хийгдэж дууссан. Намайг Улаанбаатар хотод явж байхад Намжил гуай мөнгө төгрөггүй гэхэд нь би өөрийн хөөргөө барьцааанд тавиад мөнгөтэй болж бай, цагаан сараар авъя гэж хэлээд өгсөн. Түүнээс барьцаалсан асуудал байхгүй. Намжил гуай наймаа хийхдээ өөрөө л намайг морь аваач гэж байсан. Иймээс нэхэмжилж байгаа 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн хонь гэснийг төлөхөөс татгалзаж байна. Төлбөрийг бүрэн төлж барагдуулсан байсан гэв.

Шүүх хэрэгт цугларсан бичгийн нотлох баримтыг шинжлэн судлаад ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

Нэхэмжлэгч И.Намжил нь хариуцагч Д.Батбаярт холбогдуулан 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн хонь гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус шүүхэд хандаж гаргажээ.

Нэхэмжлэгч И.Намжил нь хариуцагч Д.Батбаяртай харилцан тохиролцон 2015 оны 05-р сард хусран даагтай хүрэн гүү, хүрэн соёолон морь, мөн 06-р сард хээр халзан соёолон, хээр зүсмийн соёолон морьдыг худалдсан болох нь нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл, хариуцагчийн тайлбараар тогтоогдож байна.

Нэхэмжлэгч И.Намжил нь “…дээрх наймаа хийхдээ 2015 оны 05-р сард худалдсан морьдыг 4000000 сая төгрөг, нас гүйцсэн нэг хонь, 06-р сард худалдсан хоёр соёолон морьдыг 5000000 төгрөг, идэшний шүдлэн үхрээр тус тус худалдсан. Энэ хоёр наймаанаас нэг, 1000000 төгрөг, мөн нэг хонь өгөх дутуу…” гэж, хариуцагч Д.Батбаяр нь: “… Эхний наймааг бид хоёр 5000000 төгрөг, идэшний үхрээр, дараагийн хоёр соёолон морьдыг тус бүрийн 2000000 төгрөгөөр нийт 4000000 төгрөгөөр худалдан авахаар тохиролцсон. Эхний наймаанд эхлээд 2000000 төгрөг бэлэн, дараа нь 2000000 төгрөгийг шилжүүлэн өгч, нэг шүдлэн үхэр өгсөн. Намжил гуай өөрөө хонь өгөөрэй гэж байсан. Төлбөрөө бүрэн өгсөн…” гэж тус тус тайлбарлан маргалдаж байна.

Хариуцагч Д.Батбаярын Намжилд бэлэн 2000000 төгрөг өгсөн болохыг гэрч Д.Энхбат “Батбаяртай хамт Намжил гуайгаас адуу худалдаж авахаар очсон. Эхний наймаа хийхдээ түүнд машин дотор боодол 20-тын дэвсгэрт өгсөн. Намжил гуай тоолж авсан. Батбаяр нь 2000000 төгрөг өгсөн. Би түүнд хоёр соёолон морийг 2000000 төгрөгөөр авч байгаа нь арай үнэтэй юм биш үү гэж хэлж байсан” гэж мэдүүлснийг шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2-т зааснаар тухайн хэрэгт хамааралтай, үнэн зөв, ач холбогдолтой талаас нь дүгнэсэн болно.

Харин зохигчдын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1-д зааснаар “...өөрийн шаардлага ба татгалзлын үндэс болж байгаа байдлын талаархи нотлох баримтаа өөрөө гаргаж өгөх, цуглуулах үүрэгтэй” гэж хуульчилсан байна. Гэтэл нэхэмжлэгч И.Намжил нь  нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар нотлох баримтаар нотлож чадаагүйгүйгээс гадна хариуцагчийн тайлбар, гэрчийн мэдүүлгийг няцааж чадахгүй байх тул нэхэмжлэгч И.Намжилын 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн хонь гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэл нь хэрэгсэхгүй болгох нь үндэслэлтэй байна.  

Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.3, 116, 118-д заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Монгол Улсын Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д зааснаар хариуцагч Д.Батбаярт холбогдуулан худалдах худалдан авах гэрээний үүргийн биелэлт 2000000 төгрөг, нас гүйцсэн хонь гаргуулах тухай нэхэмжлэгч И.Намжилын нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэл нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2-т зааснаар нэхэмжлэгч И.Намжилын улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 46950 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2-т зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болохыг заасугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7-д зааснаар шийдвэр хүчинтэй болсноос 7 хоногийн хугацаа өнгөрснөөс хойш шүүх хуралдаанд оролцсон тал 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг гардан авахыг мэдэгдсүгэй.

5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар зохигчид анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Дорнод аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.                                  

6. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.7-д зааснаар зохигчид мөн хуулийн 119.4-т заасны дагуу шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг дурдсугай.                           

                                 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                      Т.БАЙГАЛМАА