2020          12          18                                  2020/ШЦТ/133

 

 

                        ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÍÝÐÈÉÍ ªÌͪªÑ

 

 

Äîðíîãîâü àéìàã äàõü Ñóì äóíäûí ýð¿¿ãèéí õýðãèéí àíõàí øàòíû ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷ Д.Адъяасүрэн äàðãàëæ,

Íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà О.Ариунжаргал,

Улсын яллагчаар хяналтын  ïðîêóðîð Э.Ариунболд,

Шүүгдэгч Д.Т нарыг îðîëöóóëàí òóñ ø¿¿õèéí ø¿¿õ õóðàëäààíû òàíõèìä нээлттэй õèéñýí ø¿¿õ õóðàëäààíààð Äîðíîãîâü àéìãèéí Цагдаагийн газраас мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж, аймгийн Ïðîêóðîðûí ãàçðын хяналтын прокурор Э.Ариунболдоос Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí òóñãàé àíãèéí 27.10 дугаар ç¿éëèéí 2.1 дэх хэсэгт заасан ãýìò õýðýãò õîëáîãäóóëàí ÿëëàõ ä¿ãíýëò ¿éëäýæ èð¿¿ëñýí Ж овогт Д.Тт õîëáîãäîõ ýð¿¿ãèéí 2019002580157 äóãààðòàé õýðãèéã 2020 îíû 12 дугаар ñàðûí 15-íы ºäºð хүлээн авч, хялбаршуулсан журмаар õÿíàí õýëýëöýâ.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

 

Монгол Улсын иргэн, 1961 оны 03 дугаар сарын 02-ны өдөр Дорноговь аймгийн Сайншанд суманд төрсөн, 59 настай, эрэгтэй, халх, бүрэн бус дунд боловсролтой, жолооч мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, 2016 оноос хөдөлмөрийн чадвар алдалтын 70 хувиар групп-д байдаг, ам бүл 3, эхнэр, зээгийн хамт Дорноговь аймгийн Сайншанд сумын 3 дугаар баг, Дүүдэйбаатарын 1-66 тоотод оршин суудаг, ял шийтгэлгүй, Ж овогт Д.Т,

 

Холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/

Шүүгдэгч Д.Т нь 2020 оны 10 дугаар сарын 02-ны орой архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 09-90 ДГА улсын дугаартай Хьюндэй аксент маркын тээврийн хэрэгсэл жолоодон Дорноговь аймгийн Сайншанд сумаас 15 километрт буюу нефтийн үйлдвэрийн замд хөдөлгөөнд оролцох үедээ зам тусгаарласан хашлага төмрийг мөргөсөн зам тээврийн осол гаргасны улмаас тус тээврийн хэрэгсэлд зорчин явсан зорчигч Б.Эийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.  

 

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ íü:

 

Ø¿¿õèéí õýëýëö¿¿ëýãò  äàðààõü íîòëîõ áàðèìòûã øèíæëýí ñóäëàâ. ¯¿íä:

Шүүгдэгч Д.Тын шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн “2020 оны 01 сарын 15-нд хөдөө айлаас хонь авах гэж явсан. 1 шил архитай очсон,уг архинаас би 3 хундага архи уусан. Айлаас хонь авчихаад Сайншанд руу буцах замдаа замын хашлага мөргөсөн. Яг юунаас болсноо мэдэхгүй байна. Хоромхон зуур болсон” гэсэн мэдүүлэг,

 

Хэргийн газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-ийн 4-12-р хуудас/

 

Хохирогч Б.Эийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...2020 оны 10 дугаар сарын 02-ны орой би нөхөр Тын хамтаар хөдөө байдаг Батбаатар гэх айлд очиж мал аваад буцаж Сайншанд руу явж байгаад осолд орсон. Би осол болсон талаар тодорхой санахгүй байгаа нэг л мэдэхэд эмнэлэгт ирсэн байсан ...манай нөхөр Т бага зэрэг архи уусан байсан ...надад гомдол, санал нэхэмжлэх зүйл байхгүй” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 19-20-р хуудас/

 

Дорноговь аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны 2020 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдрийн 5707 дугаартай шинжээчийн “...Т 59/эр гэж хаягласан цусанд 1.8 промилли спирт илэрсэн. Цусан дахь 1.8 промилли спиртийн согтолтын дунд зэрэгт хамаарна” гэх дүгнэлт /хх-ийн 30-31-р хуудас/

 

Дорноговь аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны 2020 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 02/0326 дугаартай шинжээчийн “...Б.Эийн биед баруун, зүүн шаант ясны хугарал, тархи доргилт, хамар ясны хугарал, нүүр, эрүү, хүзүүний шарх, нүүр хүзүүний зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо. Учирсан гэмтлүүд нь ир, үзүүртэй болон хатуу, мохоо зүйлийн хэд хэдэн удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой. Учирсан баруун, зүүн шаант ясны хугарал гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1 дэх хэсэгт зааснаар гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна” гэх дүгнэлт /хх-ийн 124-р хуудас/

 

Мөрдөгчийн 7 дугаартай “...09-90 ДГС улсын дугаартай Хьюндэй аксент маркын авто машины жолооч Д.Т нь Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 дугаар зүйл. Жолоочид дараахь зүйлийг хориглоно. А/...согтууруулах ундаа ...хэрэглэсэн ...тээврийн хэрэгсэл жолоодох, 12.2 ...харанхуй үед болон үзэгдэлт хангалтгүй нөхцөлд жолооч өөрийн үзэгдэх хүрээн дотор тээврийн хэрэгслээ зогсоох боломжтой хурдыг сонгож явна, 12.3 ...жолооч хөдөлгөөнд аюул, саад тулгарахыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэжээ авна гэх заалтуудыг тус тус зөрчсөн байх үндэслэлтэй” магадлагаа /хх-ийн 127-р хуудас/

 

Эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан ýñýõèéã øàëãàõ õóóäàñ / õõ-ийн 130-р хуудас/ çýðãèéã øèíæëýí ñóäëàâ.

 

Шүүгдэгчийн холбогдсон гэмт хэргийн гэм буруугийн талаар:

Ýð¿¿ãèéí хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан  æóðìûí äàãóó áýõæ¿¿ëýãäñýí, ýíý õýðýãò  õàìààðàëòàé, íîòîëãîîíû à÷ õîëáîãäîë á¿õèé äýýðõè íîòëîõ áàðèìòóóäûã òàë á¿ðýýñ íü á¿ðýí ã¿éöýä, áîäèò áàéäëààð íü õÿíàæ õàðüöóóëàí ñóäàëñíû ¿íäñýí äýýð шүүгдэгч Д.Т нь  2020 оны 10 дугаар сарын 02-ны орой  согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 09-90 ДГА улсын дугаартай Хьюндэй аксент маркийн тээврийн хэрэгсэл жолоодон Дорноговь аймгийн Сайншанд сумаас 15 километрт буюу нефтийн үйлдвэрийн замд хөдөлгөөнд оролцох үедээ  Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.7 дугаар зүйл. Жолоочид дараах зүйлийг хориглоно. А/...согтууруулах ундаа ...хэрэглэсэн үедээ ...тээврийн хэрэгсэл жолоодох, 12.2 ...харанхуй үед болон үзэгдэлт хангалтгүй нөхцөлд жолооч өөрийн үзэгдэх хүрээн дотор тээврийн хэрэгслээ зогсоох боломжтой хурдыг сонгож явна, 12.3 ...жолооч хөдөлгөөнд аюул, саад тулгарахыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэмжээ авна гэсэн заалтуудыг зөрчсөнөөс   зам тусгаарласан хашлага төмрийг мөргөж зам тээврийн осол гаргасны улмаас тус тээврийн хэрэгсэлд зорчин явсан зорчигч Б.Эийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан болох нь  Хэргийн газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, хохирогч Б.Эийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...2020 оны 10 дугаар сарын 02-ны орой би нөхөр Тын хамтаар хөдөө байдаг Батбаатар гэх айлд очиж мал аваад буцаж Сайншанд руу явж байгаад осолд орсон. Би осол болсон талаар тодорхой санахгүй байгаа нэг л мэдэхэд эмнэлэгт ирсэн байсан ...манай нөхөр Т бага зэрэг архи уусан байсан ...” гэсэн мэдүүлэг, 2020 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 02/0326 дугаартай шинжээчийн “...Б.Эийн биед баруун, зүүн шаант ясны хугарал, тархи доргилт, хамар ясны хугарал, нүүр, эрүү, хүзүүний шарх, нүүр хүзүүний зулгаралт гэмтэл тогтоогдлоо. Учирсан гэмтлүүд нь ир, үзүүртэй болон хатуу, мохоо зүйлийн хэд хэдэн удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой. Учирсан баруун, зүүн шаант ясны хугарал гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1 дэх хэсэгт зааснаар гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна” гэсэн дүгнэлт, мөрдөгчийн 7 дугаартай  магадлагаа  болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна.

Шүүгдэгч нь   гэмт хэрэг үйлдэх үедээ согтууруулах ундаа хэрэглэсэн байсан нь  Дорноговь аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны 2020 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдрийн 5707 дугаартай шинжээчийн “...Т 59/эр гэж хаягласан цусанд 1.8 промилли спирт илэрсэн. Цусан дахь 1.8 промилли спирт согтолтын дунд зэрэгт хамаарна” гэсэн дүгнэлтээр тогтоогдсон  байна.

 

Аймгийн прокурорын газраас шүүгдэгч Д.Тын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн  2.1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн нь үндэслэлтэй байна.

Жолооч хөдөлгөөний аюулгүй  байдлыг хангах, зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлэх, түүнээс гарах хохирлыг багасгахад тээврийн хэрэгслийн хурдыг зөв сонгож явах, аюул саад тулгарч болзошгүй үед хөдөлгөөний хурдыг хасах, зогсоох арга хэмжээ авах нь зам тээврийн ослоос сэргийлэх, ослоос гарч болох хохирлыг багасгах  ач холбогдолтой юм.

 

Шүүгдэгчид  хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар:           

 

Шүүгдэгч Д.Тт прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг 1 жилийн хугацаагаар хасаж, хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 жилийн хугацаагаар тэнсэж, тэнссэн хугацаанд мөн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5 дахь заалтад заасан үүрэг хүлээлгэх, 3 дахь хэсгийн 3.4 дэх хэсэгт заасан тээврийн хэрэгсэл жолоодохыг хориглох хязгаарлалт тогтоох албадлагын арга хэмжээ авах ялын саналтай хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр ирүүлжээ.

 

Шүүгдэгч Д.Тт холбогдох хэргийг прокуророос хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр ирүүлсэн бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4-т зааснаар шүүгдэгч нь гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, прокурорын сонсгосон ялыг болон гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, бусдад төлөх төлбөргүй, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон байх тул түүнийг хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.5 дугаар зүйлд зааснаар прокурорын саналыг харгалзан хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна. 

 

Хохирогч Б.Эт шүүх хуралдааны товыг мэдэгдэхэд шүүх хуралдаанд оролцохгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй, гомдол саналгүй гэсэн тул шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзлээ.

 

Шүүгдэгч Д.Т нь урьд ял шийтгэл эдэлж байгаагүй болох нь ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгасан хуудсаар /хх-ийн 130/ тогтоогдож байна.

 

Хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд зүйл үгүй, шүүгдэгч Д.Т нь цагдан хоригдсон хоноггүй, түүний иргэний бичиг баримт тус шүүхэд ирээгүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц Д.Тын тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийн үнэмлэхийг Дорноговь аймгийн Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт хүргүүлж, хэргийн газрын үзлэг хийсэн бичлэг бүхий CD 1 ширхгийг хавтаст хэрэгт хавсарган үлдээж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна.

 

Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 2, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэг, 36.6, 36.7, 36.8 дугаар зүйлүүдийг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1.Шүүгдэгч Ж овогт Д.Тыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар ç¿éëèéí 2.1 дэх хэсэгт заасан согтуурсан үедээ авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журам зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.  

 

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийг баримтлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Д.Тт тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг 1 жилийн хугацаагаар хасаж, хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 жилийн хугацаагаар тэнссүгэй.

 

3. Шүүгдэгч Д.Тт тэнссэн хугацаанд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн  7.3 дугаар зүйлийн 2.5 дахь хэсэгт зааснаар оршин суугаа газраа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүрэг хүлээлгэж, мөн хуулийн 7.3 дугаар зүйлийн 3.3 дахь хэсэгт зааснаар согтууруулах ундаа хэрэглэхийг хориглох хязгаарлалт тогтоосугай.

 

4.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Д.Тт тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах ялыг албадлагын арга хэмжээ авсан үеэс хугацааг тоолсугай.

 

5. Шүүгдэгч Д.Т нь тэнссэн хугацаанд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулахыг анхааруулсугай.

 

6. Шүүгдэгч Д.Т нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, хэрэгт битүүмжлэгдсэн зүйлгүй түүний иргэний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй болохыг дурдсугай.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн шүүгдэгч Д.Тын тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийн үнэмлэхийг Дорноговь аймаг дахь шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт хүргүүлж, хэргийн газрын үзлэг хийсэн бичлэг бүхий CD 1 ширхэгийг хавтаст хэрэгт хавсарган үлдээсүгэй.

 

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.5 дахь хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Д.Тт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үлдээсүгэй.

 

9. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүхийн шийтгэх тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай.

 

10.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг зааснаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч нар шийтгэх тогтоол гардан авсан буюу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Дорноговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                    Д.АДЪЯАСҮРЭН