Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Н.Дуламсүрэн д*******галж тус шүүхийн шүүх хуралдааны 1 дүгээр танхимд хийсэн нээлттэй шүүх хуралдаана*******

 

            Нэхэмжлэгч: Д, Ж, А

 Х*******иуцагч: Нийслэлийн Засаг д*******га, Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******га, Баянзүрх дүүргийн Газрын алба

 

Нэхэмжлэлийн ша*******длага: Нийслэлийн Засаг д*******гад холбогдуулан “Нийслэлийн Засаг д*******гын 2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжийг хүчингүй болгож Ц.Б*******, Д.Ж*******, Г.С******* н*******т эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла******* иргэн Д***, Ж****, А****н*******т амины орон сууцны зориулалта******* тус тус газ******* олгохыг даалгах”

 

Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гад холбогдуулан “Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 5 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжийн иргэн П****т холбогдох хэсгийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоолгох”

Баянзүрх дүүргийн Газрын албанд холбогдуулан “Баянзүрх дүүргийн газрын албанаас иргэн Д.Д*******гийн нэр дээр 186473******* гэх нэгж талб*******ын дуга*******а******* Улаанбаат******* хот, Баянзүрх дүүрэг, Д**************ын гудамж хаягт байрлах 272 м.кв эдлэн газрыг улсын бүртгэлд бүртгэсэн үйлдлийг илт  хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоолгох”

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б, х*******иуцагч Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э, Баянзүрх дүүргийн Газрын албаны итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч П, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Б-О*******, шүүх хуралдааны н*******ийн бичгийн д*******га Б.Болд-Эрдэнэ н******* оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б шүүхэд г*******гасан нэхэмжлэлдээ: Иргэн Д***, Ж****, А****н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б миний бие Нийслэлийн Засаг д*******га, Баянзүрх дүүргийн Засаг н******* болон Баянзүрх дүүргийн Газрын албанд холбогдох Захиргааны хэргийг шүүхээр хянан хэлэлцэж байгаатай холбогдуулан 2017 оны 04 дүгээр с*******ын 18-ны өдөр г*******гасан нэхэмжлэлийн ша*******длагуудаа нэмэгдүүл, өөрчилсөн ша*******длагаа дэмжин д*******аах байдла******* тодотгож байгааг шүүхийн шийдвэрийн тодорхойлох хэсэгт бүрэн гүйцэд багтаан оруулахыг хүсч байна. Х*******иуцагч Баянзүрх дүүргийн Газрын албанд холбогдуулж г*******гасан нэхэмжлэлийн ша*******длагын хувьд шүүхэд ирүүлсэн Газрын х*******илцаа, геодези зураг зүйн газрын 2013 оны 12 дуга******* с*******ын 12-ны өдрийн 1/1391 дуга*******тай албан бичигт Монгол Улсын Үндсэн хууль 1992 онд, Газрын тухай хууль 1994 онд батлагдсана******* Засгийн Газрын 1999 оны 100 дуга*******тай тогтоолоор Газ******* эзэмших эрхийн гэрчилгээг олгож эхэлсэн. Мөн 2002 онд шинэчлэн найруулсан Газрын тухай хууль батлагдсана******* 2001-2009 оны хооронд “Кадастрын зураглал ба газрын тухай төсөл”-өөр Монгол Улсын хэмжээнд зураглал, газрын улсын бүртгэлийн ажил хот, суурин, т*******иалан ат*******шсан газ*******т хийгдсэний дотор нийслэлд 2002-2005 оны хооронд дээрх ажил хамрагдаж уг м*******гаан бүхий байршлын зураглал Баянзүрх дүүргийн 16 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт анх 2004 онд хийгдсэн болно” (хэргийн 2 дуга******* хавтасны 31 дэх тал) хэмээн Засгийн газрын хэлэлцээрийн дагуу Азийн Хөгжлийн банкны санхүүжилт, төслийн төслийн шугама******* Газрын кадастрын мэдээллийн санг үүсгэж бүрдүүлэн газрын х*******илцаа шинэ түвшинд г*******сан байдаг ба өөрөөр хэлбэл захиргааны зүгээс урьд өмнө ашиглалта******* олгогдсон газруудыг кадастрын зураглалд оруулж, шинээр дахин баталгаажилтын аян өрнүүлсэн болохыг х*******уулж байна. Баянзүрх дүүргийн Газрын алба нь энэхүү газрын кадастр, улсын бүртгэлийн үйл ажиллагааг Газрын тухай хуулийн 23 дуга******* зүйлийн 23.4.3, 23.4.4, Кадастрын зураглал ба кадастрын тухай хуулийн 10 дуга******* зүйлийн 10.1, 10.2, 16 дуга******* зүйлийн 16.1-16.15-д тус тус заасна******* зохион байгуулж байгуулж, кадастрын зургийг хүлээн авч хяналт тавьж, газрын мэдээллийн улсын санг бүрдүүлж, хөтлөн явуулсан байдаг байдаг бөгөөд эдгээр үйл ажиллагааг Кадастрын зураглал ба кадастрын тухай хуулийн 3 дуга******* зүйлийн 3.1.1-д “кадастр гэж газ******* болон бусад үл хөдлөх эд хөрөнгийн байршил, хил зааг, талбай, эзлэхүүн, тоо хэмжээ, төлөв байдлыг тогтоох, чан*******ын болон эдийн засгийн үнэлгээ хийх, төлбөр ногдуулах үндэслэлийг бий болгох, тэдгээрийн эзэмшил, ашиглалт, өмчлөлийн эрхийг баталгаажуулах цогц үйл ажиллагааг”; 3.1.14-т ”газрын улсын бүртгэл” гэж тодорхой хил заага******* бусад газраас тусга*******лагдсан аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэний эдлэн газрыг эзэмших, ашиглах эрх, түүний шилжилтийг бүртгэж, баталгаажуулах үйл ажиллагааг” ойлгоно гэж заасан. Мөн хуулийн 16 дуга******* зүйлийн 16.1-д “Аж ахуйн, нэгж, байгууллага, иргэнд Газрын тухай хуулийн 32 дуга******* зүйлийн 32.1-д заасны дагуу олгогдсон эдлэн газрыг газрын улсын бүртгэнэ”, 16.6-д “Газрын улсын бүртгэлийн мэдээллийн үндсэн нэгж нь эдлэн газ******* байна”, 16.8-д “Газрын улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн эдлэн газ******* бүр түүнийг бусад газраас заагласан ерөнхий хилтэй байна” 16.9-д “Хэсгээр дундаа эзэмшиж, ашиглаж байгаа эдлэн газрын эзэмшигч, ашиглагч тус бүрт хама*******ах хэсгүүд оноосон хилтэй байна”, 16.10-т “Нэгж талб******* заагтай байна”, 16.11-д “Газрын кадастрын зурагт ерөнхий болон оноосон хил, заагийг х*******уулна”, 16.13-д “Газ******* дээр нь тэмдэглэж газрын кадастрын зурагт буулгасан ерөнхий хил нь газ******* олгохдоо тогтоосон хилийн цэстэй, оноосон хил нь газрыг хэсгээр дундаа эзэмшигчдийн бичгээр г*******гасан зөвшөөрөлд заасан эсхүл газ******* олгоход эрх бүхий этгээдээс тогтоосон хилтэй тохирч байна” гэж хуульчилсан ба энэхүү кадастрын зураглалын аяна******* Баянзүрх дүүргийн 16-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Эрүүл мэндийн яамны 16 айлын амины орон сууцны орчны эдэлбэр газрын байршил, талбайн хэмжээ, ерөнхий хил, зааг, төлөв байдлыг н*******ийвчлан тогтоож, тэдгээрийн эргэлтийн цэгийн байрлалыг хүний бүтээсэн б*******илга байгууламж, бусад үл хөдлөх эд хөрөнгө, хашааны орох г*******ах г*******ц бүхий гудамжны нүүрний шугам зэргийг ашиглан бусад газраас тусга*******ласан байдла******* кадастрын зурагт буулган мэдээллийн санд бүртгэж, Улаанбаат******* хотын Ардын Депутатуудын Хурлын Гүйцэтгэх захиргааны 1991 оны 54 дуга******* тогтоолоор иргэдэд олгогдсон 0.4 га газрын газ******* эзэмших эрхийг газрын улсын бүртгэлд бүртгэсэн зохицуулалт хийсэн төдийгүй, захиргаанаас “захиргааны акт” хэлбэртэй, нэг удаагийн газрын дахин баталгаажуулалтын үйл ажиллагааг эрхлэн явуулж хэрэгжүүлсэн байдаг.

Захиргааны байгууллага Баянзүрх дүүргийн Газрын албанаас тодорхой нэг тохиолдлыг зохицуулаха******* нийтийн эрх зүйн хүрээнд гадагш чиглэсэн, эрх зүйн шууд үр дагав******* бий болгосон 2004-2006 онуудын “Кадастрын зураглал, газрын бүртгэл” төслийн үйл ажиллагааны үеэр дээрх 0.4 га газ******* дахь нэр бүхий 6 иргэний орон сууцны зүүн талын х*******алдаа кадастра******* орох, г*******ах г*******ц бүхий гудамжны нүүрэн талын шугама******* ерөнхий хил, заагийг тогтоож, дахин баталгаажилтад хамрагдсан эдэлбэр газрыг иргэдэд оноосон хил, заага******* хува*******илахдаа нэхэмжлэгч 3 иргэний хува*******ьт газраас 272 м.квадрат газрыг нь захиргааны нэг талтай албадлагын шинжтэй, хүч түрэмгийлсэн шийдвэрээр таслан авч уг захирамжид огт хама*******ахгүй этгээд болох иргэн Д.Д******* /МТ6001*******/-гийн нэр дээр кадастрын 186473******* дуга******* нэгж талб******* үүсгэн Нийслэлийн Газрын кадастрын мэдээллийн санд бүртгэж *******хивласан явдал нь хуули******* эрх хэмжээ олгогдоогүй этгээд зорилгодоо нийцээгүй үйлдлийг хуулийн дээгүүр давж үйлдэн Монгол өрх гэрийн язгуур эрхэд дура*******аа халдаж, аж төрөх ёсны уламжлалт хэв маягийн эсрэг, иргэдийн ам******* тайван, аюулгүй амьдрах орчин нөхцөлийг бусниулан дордуулж, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хохироож, тэдэнд сөрөг үр дагав*******, сөрөг нөлөөг бий болгосныг Газрын х*******илцаа, геодези зураг зүйн газрын 2013 оны 12 дуга******* с*******ын 12-ны өдрийн 1/1391 тоот албан бичгийн 1 дүгээр хавсралт дахь кадастрын зураглал  болон үүнийг дахин тодруулга хийсэн Газ******* зохион байгуулалт, төлөвлөлт, зураг зүйн газрын 2018 оны 03 дуга******* с*******ын 30-ны өдрийн 1/551 дуга*******тай албан бичгийн 2-р хавсралт дахь кадастрын зураглала******* тогтоогдож байна. Энэхүү хууль бус үйлдлийн тала******* иргэд Баянзүрх дүүргийн Газрын албанд олон удаа хандсан ч 2010 оны 01 дүгээр с*******ын 13-ны  өдрийн 06 дуга*******тай албан бичгийг ирүүлснээс өөр зүйл хийлгүй орхигдуулсан, түүнчлэн Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газ*******, Нийслэлийн Газрын алба******* дамжуулан Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын улсын байцаагчийн 2010 оны 06 дуга******* с*******ын 14-ний өдрийн 10- 99/394 дуга*******тай албан ша*******длага, Нийслэлийн Газрын албаны 2010 оны 06 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 5/1781 дуга*******тай, Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын 2010 оны 09 дүгээр с*******ын 14-ний өдрийн 10/1638 дуга*******тай, Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын 2010 оны 09 дүгээр с*******ын 27-ны өдрийн 10/1736 дуга*******тай, Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын 2012 оны 10 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 02-10/2112 дуга*******тай, Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын 2012 оны 10 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 02-02/2113 дуга*******тай, Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газрын 2013 оны 07 дуга******* с*******ын 23-ны өдрийн 02-03/1728 дуга*******тай албан бичгүүдээр үүрэг даалгав*******, ша*******длага хүргүүлсэн ч үл тоон х*******иу х*******иу өгөхгүй өдийг хүргэсэн байдаг. 

Баянзүрх дүүргийн Газрын алба нь иргэнд төрийн үйлчилгээг хүргэхийн тулд л үйл ажиллагаа явуулдаг нийтийн эрх зүйн этгээдийн хувьд “хуули******* зөвшөөрснөөс бусдыг хориглосонд тооцно” гэсэн з*******чмын хүрээнд шийдвэр г*******гах эрхтэй ч, тус захиргаанаас хуулийн гадуур дур зоргоороо авирлан “Газрын тухай” хуулийн 23 дуга******* зүйлийн 23.4.3, 23.4.4, 27 дуга******* зүйлийн 27.1, 27.3, 27.4, “Кадастрын зураглал ба газрын кадастрын тухай” хуулийн 16 дуга******* зүйлийн 16.1-16.15-д заасныг ноцтой зөрчсөн, мөн Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дуга******* зүйлийн 47.1.3-д “тухайн захиргааны байгууллага өөрийн чиг үүрэгт үл хама*******ах асуудла******* захиргааны акт г*******гасан”, 47.1.6-д “иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд халдах хуульд заасан үндэслэл байгаагүй” гэж заасанд хама*******ах илт хууль бус үйл ажиллагааг явуулсан байдаг. 

Иймд х*******иуцагч Баянзүрх дүүргийн Газрын албанд холбогдох ша*******длагыг тодотгон “Баянзүрх дүүргийн Газрын албаныхан 2004-2006 онуудад “Кадастрын зураглал ба газрын бүртгэл” төслийн хүрээнд хийгдсэн Газрын кадастрын мэдээллийн сан үүсгэх, газрын улсын бүртгэл хийсэн нэгдсэн ажлынхаа үеэр Баянзүрх дүүргийн 16 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Улаанбаат******* хотын Ардын Депутатуудын Хурлын Гүйцэтгэх захиргааны 1991 оны 02 дуга******* с*******ын 21-ний өдрийн 54 дуга*******тай тогтоолоор олгогдсон Эрүүл мэндийн яамны 16 айлын амины орон сууцны орчмын нэр бүхий 6 иргэний орон сууцны зүүн талын х*******алдаа кадастра******* орох, г*******ах г*******ц бүхий гудамжны нүүрэн талын шугама******* ерөнхий хил, заагийг тогтоож, дахин баталгаажилтад хамрагдсан 0.4 га эдэлбэр газрыг иргэдэд оноосон хил, заага******* хува*******илахдаа нэхэмжлэгч 3 иргэний хува*******ьт газраас 272 м.квадрат газрыг уг тогтоолд огт хама*******алгүй, ям******* нэгэн дүүргийн болон нийслэлийн Засаг д*******гын захирамжгүй, газ******* эзэмших эрхгүй этгээд иргэн Д.Д*******гийн (МТ6008*******) нэр дээр кадастрын 186473******* дуга******* нэгж талб******* үүсгэн Нийслэлийн газрын кадастрын мэдээллийн санд газрын улсын бүртгэл хийж *******хивласан, баталгаажуулсан үйлдлийг илт хууль бус гэж тооцуулах” гэсэн ша*******длагыг хангаж өгнө үү” гэжээ.

Х*******иуцагч Нийслэлийн Газрын албанаас шүүхэд ирүүлсэн х*******иу тайлб*******таа “...Иргэн Д***, Ж****, А****н*******ын нэхэмжлэлтэй нийслэлийн Засаг д*******гад холбогдуулан Нийслэлийн Засаг д*******гын 2010 оны 204 дүгээр захирамжийн иргэн Д***д 256 м2, Ж****т 192 м2, А****газрыг амны орон сууцны зориулалта******* олгосон хэсгийг хүчингүйд тооцуулж, Нийслэлийн Засаг д*******гаас Баянзүрх дүүргийн 16 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт, Эрүүл мэндийн яамны 16 айлын амины орон сууцны орчны газ*******т иргэн Ц.Б*******т 268 м2, иргэн Д.Жаяъянд 319 м2, иргэн Г.С*******т 445 м2 газрыг амины орон сууцны зориулалта******* эзэмшихийг хүлээн зөвшөөрч, эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла******* иргэн Д.На, Ж****, А****н*******т газ******* эзэмшүүлэхийг нийслэлийн Засаг д*******гад даалгах нэхэмжлэлтэй танилцаад д*******аах тайлб******* г*******аж байна. 

Монгол Улсын Дээд Шүүхийн Хяналтын шатны Захиргааны хэргийн шүүх хуралдааны 2015 оны 10 дуга******* с*******ын 05-ны өдрийн 228 дуга******* тогтоолоор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2015 оны 06 дуга******* с*******ын 26-ны өдрийн 284 дүгээр магадпалыг хүчингүй болгож, Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дуга******* шүүхийн 2015 оны 04 дүгээр с*******ын 24-ний өдрийн 229 дүгээр шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтад “...Ж****т 384 мкв гэснийг Ж****т 273.2 мкв...” гэж өөрчилж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн байна. 

Шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэрийн дагуу иргэн Д***д 399 м2, Ж****т 273,2 мкв, А***270 мкв газрыг эзэмшүүлэхэд Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 05 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжа******* эзэмшиж буй иргэн П****ын газ*******тай давхцал үүсч байна. Иргэн П****т холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах ша*******длагыг шүүхийн шийдвэрээр хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байдаг тул иргэн Д***д 399 м2, Ж****т 273,2 м2, А***270 м2 газрыг эзэмшүүлэхэд тухайн газрын нөөц боломжгүй. Тус газрын асуудлыг Нийслэлийн Газрын албаны дэргэдэх “Газ******* эзэмших, ашиглах эрхийг хянан шийдвэрлэх зөвлөл”-ийн 2016 оны12 дуга******* с*******ын28-ны өдрийн хурла******* хэлэлцүүлэн газрын нөөц байхгүй тул шийдвэрлэх боломжгүй байсан бөгөөд тухайн асуудлыг тодруулж дүүргийн Засаг д*******гын захирамжийн асуудлыг нэг мөр шийдвэрлэж асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой байна.

Х*******иуцагч Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э шүүхэд ирүүлсэн х*******иу тайлб*******таа: “Тус шүүхэд хянан хэлэлцэгдэж байгаа иргэн Д***, Ж****, А****н*******ын нэхэмжлэлтэй, Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******га, Баянзүрх дүүргийн Газрын алба, Нийслэлийн Засаг д*******гад холбогдох захиргааны хэрэгт Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга******* захирамжийн П****т холбогдох хэсгийг илт хууль бусад тооцуулах тухай нэхэмжлэлийн ша*******длагатай танилцаж, д*******аах тайлб*******ыг г*******гаж байна.

Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн ша*******длагын үндэслэлээ “...Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга******* захирамжа******* П****т 272 м.кв газрыг шинээр эзэмшүүлсэн нэгж талб******* нь Улаанбаат******* хотын Ардын хурлын гүйцэтгэх захиргааны 1991 оны 02 дуга******* с*******ын 21-ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолоор олгогдсон 0.4 га газрын нэг хэсэг төдийгүй, гүйцэтгэгч б*******илгын компанийн сахиулын үүрэг гүйцэтгэж байсан ДД*******гийн нэр дээр Нийслэлийн кадастрын зураглалын мэдээлпийн санд хууль буса******* нэгж талб******* үүсгэж, баталгаажуулалт хийгдсэн газ******* юм. Энэ нь Газрын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.3 дахь хэсэгт заасан хүсэлт г*******гасан газ******* нь бусдын эзэмшиж, ашиглаж байгаа газ*******тай ям******* нэг хэмжээгээр давхцаагүй байна гэсэн хуулийн заалтыг зөрчсөн" хэмээн тодорхойлжээ.

Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 05 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжа******* иргэн П****т тус дүүргийн 16 дуга******* хороо, 8 дугаэр цэцэрлэгийн зүүн урд амины орон сууцны зориулалта******* 272 м.кв газрыг 5 жилийн хугацаатайга******* эзэмшүүлж шийдвэрлэжээ.

Анх тухайн м*******гаан бүхий газрыг иргэн П****т эзэмшүүлэхэд эзэмшүүлж буй газ******* нь бусдын эзэмшил, ашиглалтын газ*******тай ям******* нэг хэмжээгээр давхцалгүй байсан тул дүүргийн Засаг д*******га гуравдагч этгээдэд эзэмших эрх олгож шийдвэрлэсэн. Нэхэмжлэгч н******* тухайн м*******гаан бүхий газ******* нь Улаанбаат******* хотын Ардын хурлын гүйцэтгэх захиргааны 1991 оны 02 дуга******* с*******ын 21-ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолын дагуу өөрсдийн эзэмшилд хама*******ах газ******* гэж үзэж байх бөгөөд тус тогтоолоор ажилчдын орон сууцны б*******илга б*******ихад зориулж газрын байршил тогтоосноос бус нэхэмжлэгч н*******т газ******* эзэмших эрх олгоогүй.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 6 дуга******* зүйлийн 6.2-д Монгол Улсын иргэдэд өмчлүүлснээс бусад газ*******, түүнчлэн газрын хэвлий, түүний баялаг, ой, усны нөөц, ан амьтан төрийн өмч мөн, Газрын тухай хуулийн 27 дуга******* зүйлийн 27.1-д “Газрыг энэ хуульд заасан зориулалт, хугацаа, болзолтойгоор гэрээний үндсэн дээр зөвхөн эрхийн гэрчилгээгээр эзэмшүүлнэ”, 27.4-д “Хүчин төгөлдөр эрхийн гэрчилгээгүй аливаа этгээд газ******* эзэмшихийг хориглоно” хэмээн тус тус заасан. Хуулийн эдгээр зохицуулалтын дагуу нэхэмжпэгч н******* нь амьд*******ч буй байрныхаа орчны газрыг газ******* эзэмших эрхийн г*******чилгээний үндсэн дээр эзэмшээгүй атлаа өөрсдийн эзэмшлийн газ******* дээр давх*******дуулан газ******* олгосон хэмээн м*******гаж буй нь үндэслэлгүй байна.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 3 дуга******* зүйлийн 3.1.3-д “нэхэмжлэл гэж хүн, хуулийн этгээдээс захиргааны хууль бус үйл ажиллагааны улмаас зөрчигдсөн, эсхүл зөрчигдөж болзошгүй эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулаха******* захиргааны хэргийн шүүхэд хандаж г*******гасан өргөдлийг хэлнэ, 52 дуга******* зүйлийн 52.5.1 дэх хэсэгт заасна******* захиргааны актыг илт хууль бус болохыг тогтоолгох нэхэмжлэлийн ша*******длагын хувьд нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны эрх ашиг сонирхол нь хэрхэн зөрчигдсөнийг нэхэмжлэлийн ша*******длага, үндэслэл хэсэгт тодорхой дурдах ёстой. Нэхэмжлэлээс үзэхэд захиргааны байгууллага, албан тушаалтнаас г*******гасан тухайн м*******гаан бүхий акгын улмаас нэхэмжлэгчийн хууль ёсны эрх, ашиг сонирхол зөрчигдөөгүй тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэжээ.

Х*******иуцагч Баянзүрх дүүргийн Газрын албанаас шүүхэд ирүүлсэн х*******иу тайлб*******таа: “...Тус дүүргийн 16 дуга******* хороо 8 дуга******* цэцэрлэгийн зүүн урд талд дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 тоот захирмжа******* иргэн П****д амины орон сууцны зориулалта******* 272 мкв газрыг 5 жилийн хугацаатай эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэж, 2015 оны А/638 тоот захирамжа******* газ******* эзэмших эрхийн гэрчилгээний хугацааг сунгасан байна.

Дүүргийн Газрын албаны мэдээллийн санд нэгж талб*******ын /186473*******/ дуга******* бүхий 272 мкв зураг П****ын нэр дээр бүртгэгдсэн байна.” гэжээ. 

Гуравдагч этгээдийн шүүх хуралдаанд г*******гасан х*******иу тайлб*******таа: “Иргэн П**** нь Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга*******тай захирамжа******* Баянзүрх дүүргийн 16 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт 272 м.квадрат газрыг эзэмшихээр болсон. П**** нь уг газрыг Газрын тухай хууль болон эрх бүхий Засаг д*******гын захирамжа******* эзэмшиж, гэрээ байгуулан гэрчилгээгээ авсан байдаг. Гуравдагч этгээд энэхүү газрыг эзэмших хүсэлтээ өгч байх үед Газрын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.3-т “Хүсэлт г*******гасан газ******* нь бусдын эзэмшиж, ашиглаж байгаа газ*******тай ям******* нэг хэмжээгээр давхцаагүй байна” гэж заасан ша*******длагыг хангаж байсан. Нэхэмжлэгч н*******ын зүгээс бидний эзэмшиж байсан газ*******тай П****ын газрыг давхцуулж олгосон гэж м*******гадаг. 

Гэтэл давхцалтай байгаа газрыг нь өөр иргэнд эзэмшүүлсэн, кадастрын зураг нь мэдээллийн санд бүртгэсэн тухай б*******имт байхгүй. Нэхэмжлэгч н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн зүгээс иргэн Д***, Ж****, А****н******* нь дүүргийн газрын албанд газ******* эзэмших тухай хүсэлт г*******гасан байхад бидний эзэмших гэж байсан газрыг П****т олгосон гэж тайлб*******ладаг. Өөрөөр хэлбэл бид тухайн газрыг эзэмших гээд хүсэлт өгчихсөн байхад П****т олгож байгаа нь хууль зөрчсөн тул хүчингүй болгох ша*******длагатай байна гэсэн агуулгатай зүйл ярьдаг. Иргэн П****ын газрыг бусад этгээдэд эзэмшүүлсэн Засаг д*******гын захирамж г*******сан, кадастрын мэдээллийн санд зураг нь бүртгэлтэй байсан бол нэхэмжлэгч н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хэлсэн тайлб******* үндэслэлтэй юм. 1991 оны 02 дуга******* с*******ын 21-ний өдрийн Улаанбаат******* хотын Ардын Депутатуудын Хурлын Гүйцэтгэх захиргааны 54 дуга*******тай захирамж г*******сан. Энэ захирамжид нэхэмжлэгч 3 иргэний нэрийг бичээд ийм хэмжээний газ******* олго гэсэн тодорхой зүйл байдаггүй. Анх орон сууцны б*******илга б*******их зорилгоор орон сууцны байршлыг л тогтоосон. 

Иргэн Д***, Ж****, А****н*******т хуулийн дагуу олгосон газ******* байхгүй байхад би эзэмшил газ*******тай болох гээд хүсэлтээ өгчихсөн. Гэтэл П****т энэ газрыг олгосон нь хууль зөрчсөн гэж байгаа нь үндэслэлтэй юм. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шинжээч томилогдож дүгнэлт г*******гасан байдаг. Шинжээчийн дүгнэлтэд нэхэмжлэгч н*******т эзэмшүүлсэн гэх газ******* нь кадастрын зураггүй, мэдээллийн санд бүртгүүлээгүй, газрын байршил, эргэлтийн цэгийг тогтоогоогүй, энэхүү газ******* нь иргэн П****ын газ*******тай ям******* нэг байдла******* давхцалгүй байна гэж бичигдсэн байдаг. Газрын х*******илцаа, геодези зураг зүйн газраас ирүүлсэн кадастрын зурагт П****ын эзэмшлийн газ*******тай нэхэмжлэгч н*******ын газ******* огт давхцалгүй байхад нэхэмжлэгч н*******ын зүгээс бидний эзэмшлийн газрыг авчихлаа гэж м*******гаж байгаа нь огт үндэслэлгүй гэж хэлмээр байна. Захиргааны хууль бус акт гэж нэхэмжлэгч н******* нэхэмжлэлдээ дурдсан. Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга*******тай захирамжийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох тухай нэхэмжлэгч н******* нэхэмжлэлийн ша*******длагадаа дурдсан. 

Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дуга******* зүйлийн 47.1.1-47.1.7-д заасан 7 үндэслэлийг тайлб*******лаж байна. Гэтэл дээрх 7 зохицуулалтад Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга*******тай захирамжийг илт хууль бус гэж үзэн хүчингүй болгуулах ям******* ч үндэслэл байхгүй. Хүчээр хууль бус гэж үзэж болох байх. Өмнө нь 2-3 удаа шүүхийн шийдвэр г*******ч нэхэмжлэгч н*******ын эзэмшил газрыг тогтоосон зүйл байхгүй байхад өөртөө ашигтай байдла******* хэлж тайлб*******лаж байна. Мөн шүүхийн шийдвэрээр П****т газ******* эзэмшүүлсэн захирамжийг илт хууль бус гэж тогтоогоогүй. Нэхэмжлэгч н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн зүгээс албан тушаалаа урвуулж, авлига авсан гэлээ. Хэн нэгнийг б*******имтгүйгээр гүтгэж болохгүй. Хүнийг гэм буруутай, гэмт хэрэг үйлдсэн эсэхийг шүүх тогтоодог. Гэм буруутай гэсэн шүүхийн шийдвэр г*******аагүй байхад гэм буруутайд тооцдоггүй гэсэн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн з*******чим байдаг. Огт үндэслэлгүйгээр хүний нэр төрд халдан гүтгэх нь хуули******* хориотой тул дахин ийм зүйл ярихгүй байхыг хүсэж байна.” гэжээ.

 

 

                                           ҮНДЭСЛЭХ нь:

 Шүүх энэ хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох б*******имтууд, нэхэмжлэгч, х*******иуцагч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч н*******аас шүүхэд болон шүүх хуралдаанд г*******гасан тайлб******* тэдгээрийн хууль зүйн үндэслэлийг хянан хэлэлцээд нэхэмжлэгч н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Бгөөс г*******гасан нэхэмжлэлийн ша*******длагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэв. 

Нэхэмжлэгч Д***, Ж****, А****н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б тус шүүхэд хандаж Баянзүрх дүүргийн газрын албанд холбогдуулан “...иргэн Д.Д*******гийн нэр дээр кадастрын 186473******* дуга******* нэгж талб******* үүсгэн газрын кадастрын мэдээллийн санд бүртгэсэн үйлдлийг илт хууль бусад тооцуулах”, Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гад холбогдуулж “...Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга******* захирамжийн П****т холбогдох хэсгийг илт хууль бусад тооцуулах”, Нийслэлийн Засаг д*******гад холбогдуулан “...Нийслэлийн Засаг д*******гын 2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжийн иргэн Д***, Ж****, А****н*******т холбогдох хэсгийг хүчингүйд тооцож, Ц.Б*******, Д.Ж*******, Г.С******* н*******т эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла******* иргэн Д***, Ж****, А****н*******т амины орон сууцны зориулалта******* тус тус газ******* олгохыг Нийслэлийн Засаг д*******гад даалгуулах”-ыг хүссэн нэхэмжлэлийн ша*******длага г*******гажээ. 

Нэг. Иргэн Д.Д*******гийн нэр дээр кадастрын 186473******* дуга******* нэгж талб******* үүсгэн газрын кадастрын мэдээллийн санд бүртгэсэн үйлдлийг илт хууль бусад тооцуулах ша*******длагын тухайд:

Улаанбаат******* хотын Ардын депутатуудын хурлын гүйцэтгэх захиргааны 1991 оны 2 дуга******* с*******ын 21-ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолоор Эрүүл мэндийн яам, Хотын б*******илга трестийн 15 айлын орон сууцны дан б*******илгыг туршилтын журма******* б*******ихад зориулан Найрамдал дүүргийн (хуучна*******) Орон сууц гудамжны 7 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт 0,4 га газ******* олгосон байна. 

2006 онд Нийслэлийн газрын албанд хандаж уг орон сууцны оршин суугч н******* болох Д*** 399 м.кв, А****270 м.кв, Ж**** 384 м.кв газрыг амины орон сууцны зориулалта******* эзэмших хүсэлтийг тус тус г*******гасан, Нийслэлийн Засаг д*******гын 2007 оны 4 дүгээр с*******ын 2-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжа******* Баянзүрх дүүргийн 16 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт амины орон сууцны зориулалта******* Д***д 73 м.кв, А***60,5 м.кв, Ж****т 48 м.кв газрыг тус тус орон сууцны суурийн хэмжээгээр эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн, Нийслэлийн Засаг д*******гын 2009 оны 5 дуга******* с*******ын 6-ны өдрийн 217 дуга******* захирамжа******* Ж****ийн эзэмшил газрын хэмжээг 66 м.кв болгож нэмэгдүүлсэн үйл б*******имтууд тогтоогдов. 

Түүнчлэн нэхэмжлэгч Д***, Ж****, А****н*******ын 6 иргэн Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхэд хандаж Нийслэлийн Засаг д*******гын 2007 оны 4 дүгээр с*******ын 2-ны өдрийн 131 дүгээр захирамжийн нэхэмжлэгч н*******т холбогдох хэсэг, 2009 оны 5 дуга******* с*******ын 6-ны өдрийн 217 дуга******* захирамжийн холбогдох хэсгийг тус тус хүчингүй болгуулж, газ******* эзэмших эрхийг сэргээх шийдвэр г*******гахыг даалгах нэхэмжлэлийн ша*******длага г*******гасныг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2009 оны 8 дуга******* с*******ын 20-ны өдрийн 278 дуга******* шийдвэр, Давж заалдах шатны шүүхийн 2009 оны 10 дуга******* с*******ын 20-ны өдрийн 372 дуга******* магадлал, Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны шүүхийн 2010 оны 1 дүгээр с*******ын 04-ны өдрийн 12 дуга******* тогтоолоор тус тус нэхэмжлэлийн ша*******длагыг хангаж шийдвэрлэжээ. 

Шүүхийн дээрх шийдвэрийг биелүүлэх үүднээс  Нийслэлийн Засаг д*******га  2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжа******* Д***д 256 м.кв, Ж****т 192 м.кв, А***182 м.кв газрыг Баянзүрх дүүргийн 16 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт амины орон сууцны зориулалта******* 5 жилийн хугацаатай тус тус эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн байна. 

Гэтэл 1991 онд Эрүүл мэндийн яам, Хотын б*******илга трестийн 15 айлын амины орон сууцны б*******илгыг б*******ьж байсан ажилчдын амрах байрны зориулалттай байшинг ашиглаж, манаача******* ажиллаж байсан гэх иргэн Д.Д*******гийн нэр дээр нэхэмжлэгч н*******ын эзэмшил газ*******тай давхцуулан 272 м.кв газрыг 186473******* нэгж талб*******ын дуга*******а******* газрын кадастрын мэдээллийн санд бүртгэсэн Баянзүрх дүүргийн газрын албаны бүртгэл нь Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.7-д заасан “захиргааны акт г*******гах эрх зүйн үндэслэл байгаагүй” үндэслэлд хама*******ч байх тул уг бүртгэл илт хууль бус болохыг хүлээн зөвшөөрөх нь зүйтэй байна. 

Тухайлбал хэрэгт цугл*******сан б*******имтаас үзвэл иргэн Д.Д******* нь тухайн газрыг эзэмших тала******* эрх бүхий байгууллагад хүсэлт г*******гаж байгаагүйн дээр эрх бүхий этгээдээс Д.Д*******д уг газрыг эзэмшүүлэх шийдвэр г*******аагүй, түүнтэй газ******* эзэмших гэрээ байгуулагдаагүй, эрхийн гэрчилгээ олгогдоогүй болох нь тогтоогдсон болно.

Газрын тухай хуулийн 27 дуга******* зүйлийн 27.1-д “газрыг энэ хуульд заасан зориулалт, хугацаа, болзолтойгоор гэрээний үндсэн дээр зөвхөн эрхийн гэрчилгээгээр эзэмшүүлнэ” гэж, мөн хуулийн 27.3-д “нэгж талб******* бүр эрхийн гэрчилгээтэй байна” 27.4-т “хүчин төгөлдөр эрхийн гэрчилгээгүй аливаа этгээд газ******* эзэмшихийг хориглоно” гэж, мөн хуулийн 32 дуга******* зүйлд “иргэн газ******* эзэмших хүсэлт г*******гах” журмыг тусгайлан зохицуулснаас үзвэл иргэн Д.Д*******д тухайн газрыг хууль ёсоор эзэмших эрх үүсээгүй байжээ.

Кадастрын зураглал ба газрын кадастрын тухай хуулийн 3 дуга******* зүйлийн 3.1.14-т “газрын улсын бүртгэл гэж тодорхой хил заага******* бусад газраас тусга*******лагдсан аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэний эдлэн газрыг эзэмших, ашиглах эрх, түүний шилжилтийг бүртгэж баталгаажуулах үйл ажиллагааг ойлгоно” гэж, мөн хуулийн  10 дуга******* зүйлийн 10.1-д “газрын кадастрыг суманд газрын даамал, аймаг нийслэл, дүүрэгт газрын алба, улсын хэмжээнд газрын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага эрхэлнэ” гэж, мөн хуулийн 16 дуга******* зүйлийн 16.1-д “Аж ахуйн нэгж байгууллага иргэнд Газрын тухай хуулийн 32 дуга******* зүйлийн 32.1-д заасны дагуу олгогдсон  эдлэн газрыг газрын улсын бүртгэлд бүртгэнэ” тус тус заасан байна. 

Хуулийн дээрхи заалтуудаас үзвэл Д.Д*******д хууль ёсоор газ******* эзэмших эрх үүсээгүй, Газрын тухай хуулийн 32 дуга******* зүйлийн 32.1-д заасны дагуу түүнд газ******* олгогдоогүй байхад х*******иуцагч Баянзүрх дүүргийн газрын алба нь түүний нэр дээр 186473******* гэх нэгж талб*******ын дуга*******а******* Улаанбаат******* хот, Баянзүрх дүүрэг, Д**************ын гудамж гэх хаягт байрлах 272 м.кв эдлэн газрыг улсын бүртгэлд бүртгэсэн үйлдлийг илт  хууль бус болохыг хүлээн зөвшөөрөх үндэслэлтэй гэж шүүх дүгнэв. 

  Хоёр. Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга******* захирамжийн П****т холбогдох хэсгийг илт хууль бусад тооцуулах ша*******длагын тухайд:

Иргэн П****т Баянзүрх дүүргийн 16 дуга******* хорооны нутаг дэвсгэрт 8 дуга******* цэцэрлэгийн зүүн урд талд 272 м.кв газрыг амины орон сууцны зориулалта******* 5 жилийн хугацаатай эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 5 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжийн холбогдох хэсэг нь д*******аахь байдла******* илт хууль бус захиргааны акт болжээ. Үүнд:

Газрын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.2-т “хүсэлт г*******гасан газрын байршил нь аймаг, нийслэл, сум дүүргийн газ******* зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагад эзэмшүүлж болохоор тусгагдсан байна”, 31.3-т “Хүсэлт г*******гасан газ******* нь бусдын эзэмшиж, ашиглаж байгаа газ*******тай ям******* нэг хэмжээгээр давхцаагүй байна”, 35 дуга******* зүйлийн 35.3.5-т “бусдын газ******* эзэмшихтэй холбогдсон эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчихгүй байх” гэсэн заалтыг зөрчин бусдад эзэмшүүлсэн газ*******тай давхцалтай эсэхийг шалгаж тогтоолгүй эзэмших эрх олгосны дээр 2008 оны газ******* зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгагдаагүй газ*******т эзэмших эрх олгосон байна. 

Түүнчлэн Газрын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2.3-д “...тухайн жилийн төлөвлөгөөний дагуу хотын суурьшлын бүсийн инженерийн шугам сүлжээ бүхий болон сүлжээнд холбогдохоор төлөвлөгдсөн газруудад газ******* эзэмшүүлэх, ашиглуулах” бүрэн эрхийг Нийслэлийн Засаг д*******га хэрэгжүүлэх, мөн хуулийн 21.5.3-д “энэ хуулийн 21.2.3-т зааснаас бусад газрыг ...эзэмшүүлэх, ашиглуулах асуудлыг дүүргийн Засаг д*******га шийдвэрлэх”-ээр тус тус заасан байхад үүнийг зөрчиж Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******га 142 дуга******* захирамжа******* П****д газ******* эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн нь өөрийн чиг үүрэгт хама*******алгүй асуудла******* шийдвэр г*******гажээ.

Хэрэгт цугл*******сан нотлох б*******имт болох иргэн П****аас газрын хууль ёсны эзэмшигч бус иргэн Д.Д*******тэй хийсэн хэлцэл, түүнийг гэрчилсэн нот*******иатчийн б*******имтууда******* Д.Д******* нь 186473******* нэгж талб*******ын дуга*******тай 272 м.кв газрыг П****д худалдсан байх боловч Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******га 142 дуга******* захирамжа******* П****д газ******* эзэмшүүлэхдээ газ******* эзэмших эрхийг шинээр олгосон, эсхүл газ******* эзэмших эрхийн гэрчилгээг шилжүүлсэн алин болохыг тодорхой зааглаагүй, шүүхэд ирүүлсэн б*******имтууда******* ч энэ нь хангалттай тогтоогдоогүйг дурдах нь зүйтэй. Өөрөөр хэлбэл иргэн П****д шинээр газ******* олгосон гэж үзэх тохиолдолд Газрын тухай хуулийн 32 дуга******* зүйлийн 32.2-т заасна******* “газ******* эзэмших тухай хүсэлт” г*******гаж түүнд холбогдох б*******имтуудыг хавс*******гах ёстой атал П**** нь хуулийн дээрхи ша*******длагыг биелүүлээгүй байх тул түүнд шинээр газ******* олгосон гэх х*******иуцагчийн тайлб******* үндэслэлгүй.

Эдгээр нь Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн /2002 он/ 9-р зүйлийн 9.1.1-д заасан “захиргааны акт утга агуулгын илэрхий алдаатай” мөн хуулийн 9.1.3-д заасан “захиргааны акт г*******гах эрх хэмжээгүй захиргааны байгууллага, албан тушаалтан г*******гасан”... тохиолдолд захиргааны акт илт хууль бус болахыг хүлээн зөвшөөрсөн шийдвэр г*******гах үндэслэлд хама*******ч байх тул Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 142 дуга******* захирамжийн П****т холбогдох хэсгийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг хүлээн зөвшөөрөх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж шүүх үзлээ.

Нэхэмжлэгч н******* нь 2006 оноос эхлэн төрийн захиргааны байгууллагуудад хандаж хүсэлт гомдол г*******ган, улма******* шүүхэд м*******гаан шийдвэрлэгдэж байх хугацаанд тэдний хүсэлт болгосон байршилд дүүргийн Засаг д*******гаас 2008 онд иргэн П****д газ******* олгосон байх тул х*******иуцагч Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “...П****д газ******* олголт хийх үед тухайн газ******* нь бусдын эзэмшилд олгогдоогүй байсан” гэх тайлб*******ыг хүлээн авах хууль зүйн боломжгүй.

Гурав. Нийслэлийн Засаг д*******гын 2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжийн иргэн Д***, Ж****, А****н*******т холбогдох хэсгийг хүчингүйд тооцож, Ц.Б*******, Д.Ж*******, Г.С******* н*******т эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла******* иргэн Д***, Ж****, А****н*******т амины орон сууцны зориулалта******* тус тус газ******* олгохыг Нийслэлийн Засаг д*******гад даалгуулах ша*******длагын тухайд:

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2009 оны 8 дуга******* с*******ын 20-ны өдрийн 278 дуга******* шийдвэр, Давж заалдах шатны шүүхийн 2009 оны 10 дуга******* с*******ын 20-ны өдрийн 372 дуга******* магадлал, Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны шүүхийн 2010 оны 1 дүгээр с*******ын 04-ны өдрийн 12 дуга******* тогтоолоор тус тус нэхэмжлэгч н******* нь м*******гаан бүхий газрын хууль ёсны эзэмшигч болохыг тогтоосон, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.4-т “ хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэрээр нэгэнт тогтоогдсон...үйл б*******имт хэрэг хянан шийдвэрлэхэд холбогдолтой байвал түүнийг дахин нотлохгүй” гэж заасна******* шүүх энэ үйл б*******имтуудад дахин дүгнэлт өгөх  ша*******длагагүй юм. 

Өөрөөр хэлбэл нэхэмжлэгч иргэдэд Эрүүл мэндийн яамны 16  айлын орон сууцны орчны газ*******т бусдад газ******* эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла******* газ******* эзэмшүүлэх асуудлыг хянаж шийдвэрлэхийг Нийслэлийн Засан д*******гад даалгаж шийдвэрлэсэн дээрхи шүүхийн шийдвэр, магадлал тогтоолууд хуулийн хүчин төгөлдөр байгаа нөхцөлд тухайн шийдвэр нь заавал биелэгдэх ёстой.

Түүнчлэн Улаанбаат******* хотын Ардын Депутатуудын хурлын гүйцэтгэх захиргааны 1991 оны 2 дуга******* с*******ын 21-ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолын 1 дэх хэсэг, 1996 оны 7 дуга******* с*******ын 20-ны өдрийн Амины орон сууцны б*******илгын тодорхойлолтод “2. 6 айл нь 40х36=1440 м.кв эдэлбэр талбайтай тул нэг айлд 240 м.кв талбай ногдоно” гэсэн дүгнэлт, Газрын х*******илцаа, геодези, зураг зүйн газрын 2013 оны 12 дуга******* с*******ын 12-ны өдрийн 1/1391 дүгээр албан бичгээр ирүүлсэн мэдээлэлд заасныг үндэслэн шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэр, тогтоол хүчин төгөлдөр болсноор Нийслэлийн Засаг д*******га 2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжа******* нэхэмжлэгч н*******т газрын хэмжээг нэмэгдүүлж олгохоор шийдвэрлэсэн байна.

 Гэвч Нийслэлийн Засаг д*******га уг шийдвэрийг г*******гахдаа тухайн хүсэлт г*******гасан газ******* нь Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 5 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжа******* П****т эзэмшүүлсэн газ*******тай давхацсан гэсэн үндэслэлээр газрын хэмжээг нэхэмжлэгч н*******ын хүсэлтэд дурдсан хэмжээгээр шийдвэрлээгүй нь үндэслэлгүй, нэхэмжлэгч н*******ын газ******* эзэмших эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн нь тогтоогдож байх тул Нийслэлийн Засаг д*******гын 2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжийн иргэн Д***, Ж****, А****н*******т холбогдох хэсгийг хүчингүй болгох нь зүйтэй гэж шүүх дүгнэв.

Учир нь Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 5 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжийн П****т холбогдох хэсэг нь тухайн Засаг д*******гын чиг үүрэгт хама*******алгүй, Нийслэлийн Засаг д*******гын шийдвэрлэх асуудалд хама*******ч байх ба Нийслэлийн засаг д*******га нь Монгол улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 30 дуга******* зүйлийн 30.1.8-д “...дүүргийн засаг д*******гын шийдвэр хууль тогтоомжид нийцэж буй эсэхэд хяналт тавих” эрхийн хүрээнд Газрын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1-д “төрийн эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан...газрын тухай хууль тогтоомж зөрчсөн бол...түүний дээд шөтны...албан тушаалтан...уг хууль бус шийдвэрийг хүчингүй болгож, үйлдлийг таслан зогсооно” гэж заасна******* Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 142 дуга******* захирамжийг Нийслэлийн Засаг д*******га хүчингүй болгох боломжтой байжээ.

Түүнчлэн шүүхийн энэхүү шийдвэрээр  Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 5 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжийн П****т холбогдох хэсгийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг хүлээн зөвшөөрсөн ба илт хууль бус захиргааны акт нь г*******сан цагаасаа эхлэн эрх зүйн үйлчлэл, үр дагав******* үүсгэхгүй.

Ингэснээр нэхэмжлэгч н*******ын хүсэлт болгож буй газ******* нь бусдын эзэмшилд үлдээгүй, нөгөө тала******* нэхэмжлэгч н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс “...Ц.Б*******, Д.Ж*******, Г.С******* н*******т эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла*******” гэдэг ухагдхууныг “тухайн орон сууцанд амьдрагч бусад оршин суугчдын эзэмшиж буй газ*******тай үргэлжлүүлэн гудамжны нүүрэн талын шугама******* ерөнхий хил заагийг нь тогтоолгох” гэж тодорхойлсон, энэ нь П****д олгогдсон 272 м.кв газрыг бүхэлд нь нэхэмжлэгч н*******ын хүсэлт болгож буй газ******* гэж тооцсоноор шүүхийн шийдвэр биелэгдэх боломжтой болох нь талуудын г*******гасан тайлб*******, шүүхийн үзлэгийн тэмдэглэл зэргээр тогтоогдож байгаа болно.

Иймд нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн г*******гасан Нийслэлийн Засаг д*******гын 2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжийн иргэн Д***, Ж****, А****н*******т холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож, Ц.Б*******, Д.Ж*******, Г.С******* н*******т эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла******* иргэн Д***, Ж****, А****н*******т амины орон сууцны зориулалта******* тус тус газ******* олгохыг Нийслэлийн Засаг д*******гад даалгуулах ша*******длагыг хангах үндэслэлтэй гэж шүүх дүгнэсэн болно. 

 

                Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дуга******* зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.1, 106.3.2, 106.3.12-т заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь: 

 

1. Газрын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2.3, 21.5.3, 31 дүгээр зүйлийн 31.2, 31.3, Кадастрын зураглал ба газрын кадастрын тухай хуулийн 16 дуга******* зүйлийн 16.1-д заасныг б*******имтлан нэхэмжлэгч Д***, Ж****, А****н*******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Бн г*******гасан нэхэмжлэлийн ша*******длагыг хангаж, Баянзүрх дүүргийн газрын албанаас иргэн Д.Д*******гийн нэр дээр 186473******* гэх нэгж талб*******ын дуга*******а******* Улаанбаат******* хот, Баянзүрх дүүрэг, Д**************ын гудамж хаягт байрлах 272 м.кв эдлэн газрыг улсын бүртгэлд бүртгэсэн үйлдлийг илт  хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоож,  Баянзүрх дүүргийн Засаг д*******гын 2008 оны 5 дуга******* с*******ын 09-ний өдрийн 142 дуга******* захирамжийн иргэн П****т холбогдох хэсгийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоож, Нийслэлийн Засаг д*******гын 2010 оны 3 дуга******* с*******ын 25-ны өдрийн 204 дүгээр захирамжийг хүчингүй болгож Ц.Б*******, Д.Ж*******, Г.С******* н*******т эзэмшүүлсэнтэй адил нөхцөл байдла******* иргэн Д***, Ж****, А****н*******т амины орон сууцны зориулалта******* тус тус газ******* олгохыг Нийслэлийн Засаг д*******гад даалгасугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дуга******* зүйлийн 48.1 дэх хэсэгт заасна******* нэхэмжлэгчээс төлсөн 70200 (далан мянга хоёр зуун) төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, х*******иуцагчаас 70200 төгрөгийг г*******гуулж нэхэмжлэгчид  буцаан олгосугай.

3. Захиргааны  хэрэг  шүүхэд  хянан  шийдвэрлэх  тухай  хуулийн  108  дуга******* зүйлийн 108.2-т заасны дагуу шүүхийн энэ шийдвэр танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд мөн хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д заасны дагуу хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч өмгөөлөгч н******* нь шийдвэрийг г*******дан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол г*******гах эрхтэй.

 

 

 

                                             ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                  Н.ДУЛАМСҮРЭН