*******, *******, ******* нарт

холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

 

 

Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааны бүрэлдэхүүнд:

          Даргалагч,

                        Ерөнхий шүүгч                                Б.зориг

                        Шүүгчид                                          Ц.Амаржаргал                                       

                                                                              Д.Буянжаргал

                              

         Оролцогчид:

                      Прокурор                                         Д.Нямдэлэг

                        Шүүгдэгч *******гийн хууль

ёсны төлөөлөгч                                Д.Цэрэндэжид

Шүүгдэгч *******ын хууль

ёсны төлөөлөгч                                 Э.Наранбаатар

Шүүгдэгч *******гийн хууль

ёсны төлөөлөгч                                Д.Отгонтунгалаг

                        Шүүгдэгч                                           *******,

*******, *******

                        Шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч           Ж.Энхтуяа

                        Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Э.Сувд нарыг оролцуулж, Сэлэнгэ аймаг дахь сум ын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 08 оны 0 сарын 05-ны өдрийн шүүх хуралдаанаас гаргасан 98 тай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлээр Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай . зүйлийн . дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт , Баян-эрхэт болд, Давадоржийн нарт  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн ******* тай, 5/08/0047/Э индекстэй, хавтас хэргийг 08 оны 0 сарын 7-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Буянжаргалын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгч: Монгол улсын иргэн, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар суманд 00 оны 0 сарын -нд төрсөн, 5 настай, эрэгтэй, ам бүл 4, өвөө, эмээ ахын хамт Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* 60 тоотод оршин суудаг, Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* ******* ******* ******* ангид суралцдаг, а боловсролтой, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урьд ял шийтгэлгүй,

Шүүгдэгч: Монгол улсын иргэн, Сэлэнгэ аймгийн ******* суманд 00 оны 04 сарын 05-нд төрсөн, эрэгтэй, настай, ам бүл 4, аав ээж ахын хамт Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* ******* тоотод оршин суудаг, Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* ******* ******* ******* *******А ангид суралцдаг, ******* бус болосролтой, мэргэжилгүй, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урьд ял шийтгэлгүй, болд, МЖ00405/.

 

Шүүгдэгч: Монгол улсын иргэн, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар суманд 00 оны 0 сарынм 9-нд төрсөн, эрэгтэй, 6 настай, ам бүл , эмээгийн хамт Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* тоотод оршин суудаг, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар ******* курст суралцдаг, ******* бус болосролтой, мэргэжилгүй, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урьд ял шийтгэлгүй, МЖ0*******9*******/

 

Холбогдсон хэргийн талаар: Шүүгдэгч *******, *******, ******* нар нь бүлэглэн 0 оны сарын 5-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* -р Бэлчир гэх газарт байрлах Э.-Үүлийн гражид нэвтэрч ширхэг унадаг дугуй, хазаар, сүх зэргийг хулгайлан Э.-Үүлд 575000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

Анхан шатны шүүх *******, *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн хэргийг 08 оны 0 сарын 05-ны өдөр хянан хэлэлцээд 98 тай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн . зүйлийн дэх .-д зааснаар Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай . зүйлийн . дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн *******, *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн ******* хэргийг Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газарт буцааж, шүүгдэгч нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэрэглэж шийдвэрлэсэн байна.  

 

Прокурор Д.Нямдэлэг давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан №0 прокурорын эсэргүүцэл болон давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан тайлбар дүгнэлтдээ: ...Анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамж нь үндэслэлгүй байна. Үүнд:

Эрүүгийн хэрэгт Э.-Үүлийн цагдаагийн газарт гаргасан хүсэлт эх хувиар хавсаргагдсан байх ба дээрх хүсэлтийн дагуу хохирогчоор тогтоож байцаалт авсан байх ба шүүгчийн захирамжийн дэх хэсэгт заасан хүсэлтээ нотариатаар батлуулан ирүүлэх үүрэгтэй гэсэн нь үндэслэлгүй юм.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 зүйлийн дахь хэсэгт “ бичмэл нотлох баримтыг эх хувиар нь, хэрэв эхийг авах боломжгүй бол бол прокурор, мөрдөгч тэмдэглэл үйлдэн хуулбарлан авна” гэж заасны дагуу дээрх хүсэлтийг эх хувиар авч хэрэгт хавсаргасан нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй байна.

Хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар С., *******, ******* нар нь бүлэглэн Эрүүгийн хуулийн . зүйлийн дахь . дэх хэсэгт гэмт хэргийг үйлдсэн байх ба дээрх зүйл анги нь хохирлын хэмжээ шаардахгүй бөгөөд тухайн хулгайлсан гэх эд зүйлсийн зах үнэлгээг гаргуулан буцаан хүлээлгэн өгсөн болох нь хэрэгт авагдсан эд зүйл хүлээлгэн өгсөн тухай тэмдэглэлээр нотлогддог. Иймд шүүгчийн захирамжийн дахь хэсэгт заасан үнэлгээг эрх бүхий байгууллагаар гаргуулснаар хэрэгт ямар ач холбогдолтой, ямар нөхцөл байдал тогтоогдож болох нь тодорхойгүй байна.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5. зүйлийн , дахь хэсгүүдэд арван найман насанд хүрээгүй хүнээс мэдүүлэг авах талаар тусгайлан хуульчилсан байх ба дээрх зүйлд заасны дагуу насанд хүрээгүй этгээдүүдээс мэдүүлэг авсан бөгөөд эдгээр насанд хүрээгүй гэрчүүдэд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9.6 зүйлийн 5, 6 дахь заалтуудыг сануулах үндэслэлгуй байна.

Мөн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн .0 зүйлийн дэх хэсэгт “Хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, прокурорын хяналтын явцад үйлдэх тэмдэглэлийн болон шийдвэрийн маягтыг Улсын өрөнхий прокурор батална.” гэж заасны дагуу Улсын Ерөнхий прокурорын 0 оны 06 сарын 7-ны өдрийн а/59 тай тушаалаан батлагдсан эрх зүйн хэлбэрийн дагуу мөрдөгч насанд хүрээгүй гэрчээр мэдүүлэг авсан байна.

 Яллагдагч *******, *******, ******* нарыг 08 оны 0 сарын 5-ны өдрийн 70 тоот захирамжаар тэдгээрт холбогдох хэргийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн ., . зүйлүүдэд заасныг баримтлан шүүхэд шилжүүлсэн шүүгдэгч нарыг гэм буруутай эсэхийг шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг товлосон атлаа мөн хуулийн . зүйлийн дэх . дахь заалт буюу яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэхээс өмнө гарах шийдвэрийн заалтыг баримтлан буцаасан нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн байна.

Иймд *******, *******, ******* нарт холбогдох Сэлэнгэ аймаг дахь Сум ын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн ерөнхий шүүгчийн 08 оны 0 сарын 05-ны өдрийн 98 тай захирамжийг хүчингүй болгуулахаар Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8. зүйлийн дэх хэрэгт зааснаар Прокурорын эсэргүүцэл бичив. Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд эсэргүүцлээ дэмжиж оролцож байна гэв.

.  

 Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

...Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8. зүйлийн -т хохирогчийн үүргийг хуульчилсан ба мөн хуулийн 8. зүйлд зааснаар хохирогчийг зөв тогтоогоогүй. Хавтаст хэргийн 5 хуудсанд 0 оны ******* сарын -ны өдөр Э.-Үүлийг хохирогчоор тогтоосон тогтоол байгаа боловч тогтоолтой танилцсан хохирогч нь Д.Энхээ гэх хүний гарын үсэг байна. 0 оны ******* сарын 4-ний өдөр Э.-Үүл нь Д.Энхээд итгэмжлэл олгосон тухай бичиг байх нь нотлох баримтын шаардлага хангахааргүй итгэмжлэл гэж үзэж байна. Мөн өсвөр насны гэрчүүдээс мэдүүлэг авахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9.6 зүйлийн 5.6-д зааснаар “Гэрч өөрийн болон гэр бүлийн гишүүд, эцэг эх, үр хүүхдийнхээ эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх эрхтэй”, “Гэрч өөрийнх нь эсрэг, түүнийг гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутай байдлаар мэдүүлэг авч байна гэж үзвэл энэ тухай тэмдэглэлд тусгуулан мэдүүлэг өгөхөөс татгалзаж, өмгөөлөгчтэй мэдүүлэг өгөх эрхтэй” зэрэг эрхүүдийг өсвөр насны гэрчүүдэд тайлбарлаж мэдүүлэг авах ёстой байсан. Энэ талаар анхан шатны шүүх захирамжид тусгасан байсан. Мөн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6. зүйлийн .5-д зааснаар гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээг нотлохдоо Хөрөнгийн үнэлгээний тухай хуульд заасан журмыг зөрчсөн. Тэгэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6. зүйлийн 7-д Энэ хуульд заасан үндэслэл, журмыг зөрчиж авсан баримтат мэдээллийг нотлох баримтаар тооцохгүй. Мөн хуулийн 6. зүйлийн .-д энэ хуульд заасныг зөрчиж мэдүүлэг авсан бол нотлох баримтаар тооцохгүй гэж заасан байна. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн *******. зүйлийн -д “Мөрдөгч нь гэрч, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч, иргэний хариуцагч, шинжээч, яллагдагчаас мэдүүлэг авах, шийдвэр танилцуулах, мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцуулах зайлшгүй шаардлагатай бол прокурорын мэдэгдэх хуудсаар дуудан ирүүлнэ”, мөн хуулийн . зүйлийн -т “Прокурор эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тогтоол үйлдсэний дараа сэжигтнийг мэдэгдэх хуудсаар дуудан ирүүлж, уг тогтоолыг танилцуулахыг мөрдөгчид даалгана” гэж заасан. Харин хэрэгт прокурор өсвөр насны шүүгдэгч нарыг мэдэгдэх хуудсаар ирүүлсэн баримт байхгүй байна. Хавтаст хэргийн 6 хуудсанд ******* ******* Засаг даргын Тамгын газрын дэргэдэх Үнэ тогтоох комиссын эд хөрөнгө үнэлсэн дүгнэлт байна. Энэ нь Хөрөнгийн үнэлгээний тухайн хуульд зааснаар эрх бүхий байгууллага нь эд хөрөнгөд үнэлгээ хийгээгүй, мөн нотлох баримтын шаардлага хангахгүй үнэлгээний дүгнэлт гэж үзэж байна. Иймд прокурорын эсэргүүцлийг хүлээж авах нь үндэслэлгүй гэж үзээд анхан шатны шүүхийн захирамжийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Шүүгдэгч *******, *******, ******* нар нь бүлэглэн 0 оны сарын 5-ны өдөр Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* -р Бэлчир гэх газарт байрлах Э.-Үүлийн гражид нэвтэрч ширхэг унадаг дугуй, хазаар, сүх зэргийг хулгайлан Э.-Үүлд .575.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас эрүүгийн хуулийн тусгай . зүйлийн .-д зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж, шүүхэд шилжүүлснийг анхан шатны шүүх хүлээн авч хянан хэлэлцээд 98 тай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн . зүйлийн дэх .-д зааснаар Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай . зүйлийн . дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн *******, *******, ******* нарт холбогдох эрүүгийн ******* хэргийг Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газарт буцааж, шүүгдэгч нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэрэглэж шийдвэрлэжээ. 

 

Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газрын прокурорын 08 оны 0 сарын -ны өдрийн 0 тай эсэргүүцлийн дагуу *******, *******, ******* нарт холбогдох хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянавал:

Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад дараах байдаар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх хуулийг зөрчжээ. Үүнд:

Сэлэнгэ аймгийн Цагдаагийн газрын ******* сум дахь төлөөлөгч нь   хохирогч Э.-Үүлийн  гаргасан гэх ямар нэгэн тамга, тэмдэггүй, нотариатын болон гарын үсгийн баталгаагүй  “...аа ой Энхээ нь алдагдсан эд хогшлыг хариуцагчийн хувьд Эрдэнэ ой -Үүл миний биеийг төлөөлөн хохирогчоор мэдүүлэг өгөхөд татгалзах зүйлгүй...” гэсэн 0 оны ******* сарын 4-ний өдрийн бичгийг үндэслэн 0 оны ******* сарын -ны өдөр  Хохирогчоор тогтоох тухай тогтоол үйлдэж, уг тогтоолын  “Тогтоох” заалтаар Э.-Үүлийг хохирогчоор тогтоосон боловч заалтаар Б.Энхээд хохирогчийн эрх үүргийг тайлбарлаж, ийн гарын үсгийг зуруулж, мэдүүлэг авсан нь ойлгомжгүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8., 8. зүйлүүдийг ноцтой зөрчсөн байна.

Түүнчлэн мөрдөгчийн үйлдсэн ямар нэгэн эрх зүйн актгүйгээр “Цагаан хус” фермерийн аж ахуйн эрхлэгч ийн ирүүлсэн өргөдөл  хүсэлтийн дагуу гаргасан гэх Сэлэнгэ аймгийн ******* ******* Үнэлгээний комиссын тогтоолоор гэмт хэргийн хохирлын хэмжээг тогтоосон нь хууль зүйн үндэслэлгүй, мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6. зүйлийн .5-д заасан гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хэр хэмжээг нотлоогүй  байна гэж үзлээ.

 

Сэлэнгэ аймгийн Цагдаагийн газрын ******* сум дахь төлөөлөгч нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9.6 зүйлийн 6-д “...Гэрч өөрийнх нь эсрэг, түүний гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутай байдлаар мэдүүлэг авч байна гэж үзвэл энэ тухай тэмдэглэлд тусгуулан мэдүүлэг өгөхөөс татгалзаж, өмгөөлөгчтэй мэдүүлэг өгөх эрхтэй...” гэсэн заалтыг албан ёсоор танилцуулалгүйгээр 0 оны ******* сарын 4-ний өдөр хууль ёсны төлөөлөгч Д.Цэрэндэжидийг оролцуулан насанд хүрээгүй гэрч Б.гээс /хх-ийн 7-р ху/, 0 оны ******* сарын 0-ны өдөр хууль ёсны төлөөлөгч Э. оролцуулан насанд хүрээгүй гэрч *******оос /хх-ийн 8-р ху/, 0 оны ******* сарын -ний өдөр хууль ёсны төлөөлөгч Д.Отгонтунгалагийг оролцуулан насанд хүрээгүй гэрч *******гээс /хх-ийн 9-р ху/ тус тус гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруутай байдлаар мэдүүлэг авсан нь мөн хуулийн 5. зүйлийн -д “...Дараахь сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч оролцох эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг өмгөөлөгчгүйгээр явуулж болохгүй..., .-д “...өсвөр насны... гэсэн заалтыг ноцтой зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

 

Хэдийгээр анхан шатны шүүх дээрхи зөрчлүүдийн талаар үндэслэл бүхий дүгнэлт хийсэн боловч 08 оны 0 сарын 5-ны өдөр яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлж, 08 оны 0 сарын 05-ны өдөр хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанаас прокурорт буцаасан нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн . зүйлийн -д “...Урьдчилсан хэлэлцүүлгийн үед дараахь үндэслэлээр шүүх өөрийн санаачилгаар, эсхүл хэргийг буцаах тухай прокурорын санал, яллагдагч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн хүсэлтийг харгалзан хэргийг прокурорт буцаахаар шийдвэрлэнэ...” гэсэн заалтыг зөрчсөн байх тул Сэлэнгэ аймаг дахь сум ын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, хэргийг урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шатанд хэлэлцүүлэхээр буцаах нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Иймд Сэлэнгэ аймаг дахь сум ын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 08 оны 0 сарын 05-ны өдрийн 98 тай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаас дүгнэв.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9.9 зүйлийн ., -д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

.Сэлэнгэ аймаг дахь сум ын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 08 оны 0 сарын 05 ны өдрийн 98 тай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, хэргийг урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шатнаас дахин хэлэлцүүлэхээр мөн шүүхэд буцаасугай.

.Хэргийг шүүхэд очтол *******, Б., ******* нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40. зүйлийн , дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 0 хоногийн дотор Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон үндэслэлээр  оролцогч хяналтын журмаар гомдол, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл гаргаж болохыг дурдсугай.

 

 

                                       ДАРГАЛАГЧ                         Б.БАТЗОРИГ

                                        ШҮҮГЧИД                        Ц.АМАРЖАРГАЛ

                                                                                         Д.БУЯНЖАРГАЛ