“Г” ХХК-ийн гомдолтой

захиргааны хэргийн тухай

 

 

            Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн давж заалдах журмаар хэргийг шийдвэрлэсэн

Шүүх бүрэлдэхүүн:

Шүүх хуралдаан даргалагч шүүгч Э.Лхагвасүрэн

Бүрэлдэхүүнд оролцсон шүүгч Т.Энхмаа

Илтгэсэн шүүгч Н.Хонинхүү

Давж заалдах гомдол гаргасан хэргийн оролцогч:

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Т.Х

Гомдлын шаардлага: Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн 2022 оны 06 дугаар сарын 24-ний өдрийн “Зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 0043271 дүгээр шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах

Давж заалдах гомдол гаргасан шүүхийн шийдвэр: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 665 дугаар

Давж заалдах шатны шүүх хуралдааны оролцогчид:

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Т.Х, Ж.О

Хариуцагч Б.О

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ц.Баасанцэрэн

Хэргийн индекс: 128/2022/0696/3

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Гомдол гаргагч Г ХХК-аас Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Б.Оюунтуяад холбогдуулан “Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн 2022 оны 06 дугаар сарын 24-ний өдрийн “Зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 0043271 дүгээр шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах”-аар маргасан байна.

2. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 665 дугаар шийдвэрээр: Зөрчлийн тухай хуулийн 2.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэг, 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дэх хэсэг, Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5 дахь хэсэг, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.14, 4.1.15 дахь заалт, 17 дугаар зүйлийн 17.3.2, 17.3.3 дахь заалтыг тус тус баримтлан Г ХХК-ийн гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.

3. Давж заалдах гомдлын агуулга: Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс дараах үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд:

3.1. Хариуцагчаас “Г”-ийг 139 143 532 59 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулсан хууль зүйн үндэслэл нь Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1-д “Төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2 хувь” гэж заасныг баримталсан байдаг.

3.2. Гэвч хэрэгт авагдсан баримтуудаас үзэхэд хохирогч гэх Д.Мөнхтуул 2022 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдөр Г ХХК-ийн Цэцээ гүн салбараар үйлчлүүлэн өөрийн дансыг хаалгасан бөгөөд банк тухайн үед данс хаасны үйлчилгээний шимтгэлд 3 000 төгрөг авсан, нөгөө талд 3 000 төгрөг төлсөн болохыг нотолсон төлбөрийн баримт (Зөрчлийн хавтаст хэргийн хуудас №2)-ыг хэвлэж өгсөн байдаг. Харин хохирогч гэх Д.Мөнхтуул нь тухайн баримтыг хүлээн авч гарын үсэг бөгөөд банкнаас эргүүлэн хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөхийг шаардсан байдаг. Г ХХК-ийн зүгээс системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг “өгөхгүй” гэж огтоос хэлээгүй байтал хохирогч гэх Д.Мөнхтуул нь өөрийн харьяа шууд удирдлага дор байх Татварын ерөнхий газрын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хэлтсийн эрх бүхий албан тушаалтанд хохирлоо хэмээн гомдол мэдээлэл гаргасан байдаг.

3.3. Үүнийг хариуцагч нь бүрэн нотлолгүйгээр буюу төлбөрийн баримт өгөхгүй гэж эс үйлдэхүй гаргасан эсэх эсхүл цахимаар илгээх болно гэсэн эсэхийг тогтоолгүйгээр, мөн “төлбөрийн баримт” гэж юу болох, мөн Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1 дэх заалт нь ямар тохиолдолд хэрэглэгдэх талаар үндэслэлгүйгээр тайлбарласаар байтал анхан шатны шүүх үүнийг анхаараагүй буюу маргааныг бүрэн агуулгаар ойлголгүйгээр, хуулийг илтэд зөрүүтэй, ойлгомжгүй байдлаар тайлбарлан Г ХХК-ийн гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байна.

3.4. Тодруулбал, анхан шатны шүүх шийдвэрийн Үндэслэх хэсгийн 4.2.1-д “...Гомдол гаргагч Д.Мөнхтуул нь 3 000 төгрөг төлөхдөө төлбөрийн баримтыг гаргаж өгөхийг шаардсан боловч тухайн үйлчилгээ үзүүлсэн ажилтнаас “манайх баримт өгдөггүй” гэж тайлбарлан нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлсөн төлбөрийн баримтыг гаргаж өгөөгүй болох нь ..., мемориалын баримтыг хэвлэж өгсөн, 2022 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр түүний банканд бүртгэлтэй цахим хаягаар төлбөрийн баримтыг илгээсэн нь тогтоогдож байна” гэж дүгнэсэн атлаа Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1-д “төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2 хувь” гэж заасныг зөрчсөн нь тогтоогдож байна...” гэх байдлаар хэргийг хянан шийдвэрлэсэн нь ойлгомжгүй байна.

3.5. Учир нь Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1-д “Төлбөрийн баримт олгоогүй бол...” гэсэн энэхүү заалт нь хэрэв аливаа татвар төлөгч этгээд борлуулалт хийгээд түүнийгээ аливаа нэг хэлбэрээр баримт олгохоос татгалзсан буюу огт олгоогүй тохиолдолд тухайн этгээдийг торгох агуулга бүхий зохицуулалт. Өөрөөр хэлбэл, Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8 дахь хэсгийн шалтгаан нөхцөл, субьектив шинж нь татвараас зайлсхийсэн тохиолдолд жинхэнэ утгаар хэрэглэгдэх буюу татвараа нуун дарагдуулсан, тайлагнахаас зайлсхийсэн этгээдэд хариуцлага оногдуулах агуулга бүхий зохицуулалт юм.

3.6. Гэтэл анхан шатны шүүх Г ХХК-ийн 2022 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдөр олгосон “төлбөрийн баримт”-ыг “төлбөрийн баримт” мөн эсэхийг огтоос дүгнээгүй буюу үгүйсгээгүй атлаа шийдвэрийн Үндэслэх хэсгийн 4.2.4-д “Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5 дахь заалт болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийг татвар төлөгч нэгдмэл байдлаар ойлгож хэрэглэх ёстой” гэж, 4.2.6-д “...Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасан “төлбөрийн баримт” гэх ойлголтод Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.14-д заасан төлбөрийн баримт гэдэг ойлголт багтаж байгаа ба ... дан ганц банкны үйлдсэн мемориал баримт гэж ойлгохгүй” гэсэн ойлгомжгүй дүгнэлтийг хийсэн.

3.7. Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д “Татвар төлөгч борлуулалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүрэгтэй” гэж;

Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.14-д “төлбөрийн баримт” гэж тухайн төлбөр тооцоо хийгдсэнийг нотлох он, сар, өдөр, дахин давтагдашгүй төлбөрийн дугаар бүхий нэгдсэн системээр баталгаажсан, албан татвар суутган төлөгч буюу худалдаа эрхлэгчийг таних тэмдэг бүхий нэр, хаяг, татвар төлөгчийн дугаар, худалдаа хийгдсэн бараа, ажил, үйлчилгээний нэр, код, тоо хэмжээ, үнэ, төлбөр тооцооны болон татварын дүн зэрэг мэдээллийг агуулсан зориулалтын тоног төхөөрөмжөөс гаргасан цаасан болон цахим баримтыг” гэж;

Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3-д “анхан шатны баримт” гэж ажил, гүйлгээ гарсныг нотолж бүрдүүлдэг гэрээ, нэхэмжлэх, төлбөр төлсөн баримт болон бусад нотолгоог” гэж тус тус зааснаас үзвэл, Г ХХК-ийн 2022 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдөр Д.Мөнхтуулд хэвлэж өгсөн баримт нь төлбөрийн баримт, нотолгоо мөн болно.

3.8. Ийнхүү хэрэв Г ХХК нь тухайн үед буюу 2022 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдөр Д.Мөнхтуулаас үйлчилгээний шимтгэл авсныг нотлох ямар нэгэн баримт хэвлэж өгөөгүй эс үйлдэхүй гаргасан эсхүл татгалзсан тохиолдолд жинхэнэ утгаараа Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1-д заасан зөрчлийг гарцаагүй үйлдсэн гэх байсан.

3.9. Гэтэл Г ХХК нь Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль, Татварын ерөнхий хуульд тус тус зааснаар төлбөрийн баримт олгож, хожим хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг түүний цахим хаяг руу илгээсэн үйлдэл нь энэхүү тохиолдолд Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8.1-д заасан зөрчилд тооцогдох үндэслэлгүй юм.

3.10. Тиймээс анхнаасаа хууль хэрэглээний алдаатай гаргасан хариуцагчийн шийтгэлийн хуудасны хууль зүйн үндэслэлийг анхан шатны шүүх буруу ойлгож тайлбарласан байна.

3.11. Нөгөөтээгүүр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн Үндэслэх хэсгийн 4.3.2-т “...тухай бүр гэдэг нь яг тухайн цаг хугацаанд, тухайн үйлдэл гэдэг ойлголтуудыг хамтад нь багтаасан...” гэж, 4.3.4-д “...тухай бүр гэдгийг Монгол хэлний тайлбарт “тэр бүр” гэсэн утгатай адил ... хууль зүйн утгаараа “тухайн цаг хугацаанд” болоод “тухайн үйлчилгээнд” гэсэн утгыг давхар илэрхийлж байгаа цаг хугацаа, үйлдлийг хамт агуулсан ойлголт байна” гэж, 4.4.8-д “... тухайн цаг хугацаанд гаргаж өгөөгүй нь Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.3-д заасныг зөрчсөн үйлдэл мөн гэж дүгнэж байна” гэж дүгнэсэн нь үндэслэл муутай дүгнэлт болжээ.

3.12. Учир нь Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д “Татвар төлөгч борлуулалт хийх тухай бүрд...” гэж заасан нь үйлчилгээ тус бүрд гэж шууд утгаар ойлгогдохоор байна. Нэг ёсондоо, нэг иргэнд үйлчилгээ үзүүлбэл тэр бүр нь буюу үйлчилгээ бүрдээ төлбөрийн баримт өгнө гэсэн агуулга бүхий хуулийн зохицуулалт юм. Түүнээс биш хоёр иргэнд өөр төрлийн үйлчилгээг үзүүлээд тэдгээрийн дунд нэг төлбөрийн баримт олгож болохгүй гэдэг зохицуулалт.

3.13. Түүнчлэн анхан шатны шүүх Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.3-д “Албан татвар суутган төлөгч доор дурдсан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ” гэж заасныг Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасан “тухай бүрд” гэх ойлголтыг нэгтгэн тайлбарлах боловч банкны үйлчилгээ нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.5-д зааснаар нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөгдөх үйлчилгээ байдаг. Өөрөөр хэлбэл, Д.М үйлчилгээний шимтгэлд 3 000 төгрөгт нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдохгүй болно.

3.14. Тиймээс банк нь анхан шатны шүүхийн дүгнэлтэд байх Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.3, 17.3.1, 17.3.2, 17.3.3-д заасан албан татвар суутган төлөгчийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх үндэслэлгүй бөгөөд төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх эрх зүйн үндэслэл нь Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль, Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5, 29 дүгээр зүйлийн 29.1.1-д зааснаар бий болдог. Харин Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасан “тухай бүрд” гэх ойлголт нь дээр дурдсанчлан “үйлдэл”-ийг л ойлгохоор байна. Тухайлбал, Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.14, 34 дүгээр зүйлийн 34.27, 62 дугаар зүйлийн 62.2, 63 дугаар зүйлийн 63.1.3-д тус тус зааснаас үзэхэд цаг хугацаа заасан хэд хэдэн зохицуулалт бий.

3.15. Эдгээрээс үзэхэд хуульд цаг хугацааг зааж, зохицуулахдаа “нэн даруй, тэр даруй” гэх мэтээр заасан байна. Харин хуульд байх “тухай бүр” гэх ойлголт нь тэр болгондоо, үйлдэл бүрдээ буюу үйлчилгээ бүрдээ гэсэн байдлаар зохицуулсан байх бөгөөд үүнийг тэр даруй гэх ойлголттой хамтран ойлгож болохгүй юм.

3.16. Энэхүү тохиолдолд “тухай бүрд” гэдэг ойлголтыг зөв тайлбарлуулахгүй аваас маш сөрөг үр дагаврыг үзүүлэх боломжтой. Хэрэв анхан шатны шүүхийн дүгнэлтийн дагуу банк санхүүгийн аливаа үйлчилгээнд төлбөрийн баримтыг шууд тэр даруй хэвлэх, цахимаар илгээнэ гэж ойлгох тохиолдолд энэ нь бодит байдалд биелэгдэх боломжгүй юм. Тодруулбал, Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасан хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэх эсхүл цахимаар илгээх процесс нь эхлээд Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын систем /ebarimt/ pyy нэвтрэх, дараа нь банк тухайн үйлчилгээг бүртгэж шивж илгээх, түүний дараа Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын системээс банканд дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг ирүүлж, улмаар Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын системээс буюу татварын албанаас ирүүлсэн цахим баримтыг харилцагчид хэвлэж өгөх эсхүл цахимаар илгээх замаар явагддаг.

3.17. Гэвч банкны үйлчилгээ нь бусад аж ахуйн нэгж, байгууллагын үйлчилгээнээс маш онцлогтой буюу үйлчилгээний 90 хувь нь цахимаар хийгддэг үйлчилгээ бөгөөд Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын систем нь өөрөө ачааллаа даахгүй, сүлжээ нь унах бүрэн эрсдэлтэй. Учир нь нэг банкны нэг өдөрт хийгддэг нийт гүйлгээ нь хэдэн арван мянгаар тоологдоно.

3.18. Энэ утгаар Татварын ерөнхий газрын өөрсдийнх нь хүсэлтийн дагуу банкнууд хэрхэн цахим баримт /сугалаанд л оролцох зорилготой/ хэвлэх, Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын системийг унгахгүй байх, банкны харилцагчийн нууцлалыг хэрхэн хангах талаарх уулзалт 2021 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдөр бүх банкнуудын удирдлага болон Татварын ерөнхий газрын нэр бүхий удирдлагууд уулзаж санал, зөвлөмжөө солилцож тухайн өдрөөс эхлэн Г ХХК-ийн зүгээс Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын системээс автоматаар буюу хуний оролцоогүйгээр, ачаалал үүсгэхгүйгээр цахим төлбөрийн баримтыг харилцагч руу цахимаар илгээхээр системийн хөгжүүлэлтээ хийж эхэлсэн байдаг. Нэг ёсондоо Татварын алба өөрөө тухайн цахим баримтыг цахимаар илгээх ажлыг автоматжуулж, системд ачаалал үүсгэхгүйгээр харилцагчид багцалж цахим төлбөрийн баримтыг илгээх хүсэлтийг гаргасан. (Зөрчлийн хэргийн 20 дахь хуудас)

3.19. Тиймээс хуульд нэгэнт тэр даруй эсхүл шууд гэх мэтээр цаг хугацаа шууд заагаагүй, мөн Татварын алба нь өөрөө хүсэлт гаргасан байхад анхан шатны шүүх Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5 дахь хэсгийг Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.3, 17.3.1, 17.3.2, 17.3.3 дахь заалтуудтай хамааруулж тайлбарласан дүгнэлт нь үндэслэл муутай байх бөгөөд банкны үйлчилгээ нь нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөгддөг болохыг анхаараагүй, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.3.2, 17.3.3 дахь заалтуудыг баримтлан хэргийг хянан шийдвэрлэсэн нь маргааны гол агуулгыг бүрэн дүүрэн ойлгоогүй байна гэж үзэхээр байна.

3.20. Г ХХК-ийн хувьд нэгэнт Татварын ерөнхий хуульд зааснаар хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг цахимаар илгээх үүрэгтэй болохоо ухамсарлан Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын системтэй өөрийн санхүүгийн системийг холбох замаар автоматжуулахаар 2021 онд системийн хөгжүүлэлтийг хийж дуусган туршилтаа хийж нэвтрүүлэхээр удаа дараа шаардсан боловч Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын системтийг хариуцдаг “Гааль, Татвар, Санхүүгийн мэдээллийн технологийн төв” нь өөрсдийн дотоод зохион байгуулалтаас үүдэж цахимаар дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг илгээх ажил маш их удааширсан.

3.21. Гэвч анхан шатны шүүх үүнийг Г ХХК-ийг буруутай мэтээр тайлбарлаж хэт нэг талыг баримталсан байна. Хэрэв “Гааль, Татвар, Санхүүгийн мэдээллийн технологийн төв" нь тухайн цаг мөчид түргэн шуурхай ажиллаж Голомт банк нь Татварын албаны Цахим төлбөрийн баримтын системтэй нэгдсэн байсан тохиолдолд өнөөдөр ийм маргаан гарахгүй байхыг үгүйсгэхгүй юм. Шүүхээс “Гааль, Татвар, Санхүүгийн мэдээллийн технологийн төв”-ийн цахим шууданд хийсэн үзлэг болон холбогдох албан тушаалтнаас авсан тайлбар, мөн зөрчлийн хэрэгт авагдсан баримтуудаар “Гааль, Татвар, Санхүүгийн мэдээллийн технологийн төв” нь цаг хугацаа алдсан болохоо хүлээн зөвшөөрсөн нь нотлогддог болно.

3.22. Нөгөөтээгүүр Татварын ерөнхий хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.7.3-д “цахим төлбөрийн баримт үйлдэх, хэвлэх, олгох, илгээх, хадгалах үйл ажиллагаанд хяналт тавих”, 75 дугаар зүйлийн 75.1-д “Татварын алба дараах үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ”, 75.1.1-д “татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах, татвар төлөгчийг мэдээллээр ханган зөвлөгөө өгөх, сургалт сурталчилгаа явуулах”, 76 дугаар зүйлийн 76.1-д “Татварын алба нь үйл ажиллагаандаа дараах зарчмыг баримтална”, 76.1.3-д “татвар төлөгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хүндэтгэх, түүнийг хэрэгжүүлэх боломжийг хангах, тэдэнд итгэл үзүүлэх” гэж тус тус зааснаар татварын алба нь банкийг дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг цахимаар илгээ гэж шаардах хэдий ч татварын алба нь өөрөө эхлээд тэрхүү хуулийг хэрэгжүүлэх боломжийг хангах үүрэгтэй.

3.23. Дээрхээс дүгнэхэд хариуцагч нь нэгэнт хууль хэрэглээний алдаатай, хохирогчийг хохирсон эсэхийг нотолж чадаагүй, шийтгэлийн хуудаст дурдсан зөрчил нь гарцаагүй мөн эсэхийг тогтоолгүйгээр, шийтгэлийн хуудасны үндэслэлээ шүүхэд дараа нь тайлбарлаж байгаагаас үзэхэд уг шийтгэлийн хуудас анхнаасаа үндэслэл бүхий гаргасан гэж үзэх боломжгүй. Мөн анхан шатны шүүх энэхүү маргааныг бүрэн агуулгаар ойлголгүйгээр, хуулийг үндэслэлгүйгээр тайлбарлаж хэргийг хянан шийдвэрлэсэн гэж үзэж байна.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн 2022 оны 06 дугаар сарын 24-ний өдрийн “Зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 0043271 дүгээр шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.3-д зааснаар гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлын хүрээнд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хянаад хэвээр үлдээж шийдвэрлэлээ.

2. Шүүх гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг дараах үндэслэлээр хангах үндэслэлгүй гэж үзэв. Үүнд:

2.1. Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Б.О иргэн Д.М гаргасан “данс хаах үйлчилгээний шимтгэл 3000 төгрөгт төлбөрийн баримт олгоогүй” гэх үндэслэлээр 2022 оны 06 дугаар сарын 24-ний өдрийн 0043271 дугаар шийтгэлийн хуудсаар Г ХХК-д 139.143.532.59 төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулжээ.

2.2. Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д “татвар төлөгч борлуулалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүрэгтэй” гэж хуульчилсан бөгөөд дээрх хуульд заасны дагуу тухай бүр дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөөгүй тохиолдолд Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8-д “Бараа, ажил, үйлчилгээ борлуулж байгаа хүн, хуулийн этгээд:”, 8.1-д “төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2 хувь”-иар торгохоор хуульчилсан байна.

2.3. Хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан 2202000126 дугаар зөрчлийн хэргээс үзэхэд иргэн Д.М нь 2022 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдөр Г ХХК-ийн Цэцээ гүн салбар тооцооны төвөөр үйлчлүүлэн өөрийн дансыг хаалгаж, үйлчилгээний шимтгэлд 3000 төгрөг төлсөн бөгөөд Г ХХК-ийн Цэцээ гүн салбар тооцооны төвөөс үйлчилгээний шимтгэл болох 3000 төгрөгт хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг иргэн Д.М олгоогүй, энэ талаар иргэн Д.М 2022 оны 04 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 14 цаг 20 минутад Татварын ерөнхий газрын Хуулийн хэрэгжилтийг хангах газрын Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хэлтэст зөрчлийн талаарх мэдээллийг гаргасан байна.

2.4. Эрх бүхий албан тушаалтнаас 2022 оны 04 дүгээр сарын 28-ны өдөр Г ХХК-ийн Цэцээ гүн салбар данс хаах үйлчилгээний шимтгэлд төлбөрийн баримт олгоогүй үйлдэлд Зөрчлийн тухай хуулийн тусгай ангийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8 дахь хэсэгт зааснаар зөрчлийн хэрэг нээж, шаардлагатай баримтыг цуглуулж, холбогдогчоос тайлбар мэдүүлэг авч зохих ажиллагааг явуулсан болох нь тогтоогдож байна.

2.5. Хэдийгээр гомдол гаргагчаас зөрчлийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад буюу 2022 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр иргэн Д.М цахим хаягт 3000 төгрөгийн төлбөрийн баримтыг илгээсэн байх боловч энэ нь зөрчлийг зөвтгөх буюу гомдол гаргагчийг зөрчил гаргаагүй гэж үзэж хариуцлагаас чөлөөлөх нь үндэслэл болохгүй юм.

Учир нь, Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д “Татвар төлөгч борлуулалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүрэгтэй”, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.14-т “"төлбөрийн баримт" гэж тухайн төлбөр тооцоо хийгдсэнийг нотлох он, сар, өдөр, дахин давтагдашгүй төлбөрийн дугаар бүхий нэгдсэн системээр баталгаажсан, албан татвар суутган төлөгч буюу худалдаа эрхлэгчийг таних тэмдэг бүхий нэр, хаяг, татвар төлөгчийн дугаар, худалдаа хийгдсэн бараа, ажил, үйлчилгээний нэр, код, тоо хэмжээ, үнэ, төлбөр тооцооны болон татварын дүн зэрэг мэдээллийг агуулсан зориулалтын тоног төхөөрөмжөөс гаргасан цаасан болон цахим баримтыг”, 4.1.15-д "дахин давтагдашгүй төлбөрийн дугаар" гэж худалдаа, үйлчилгээ эрхлэгч албан татвар суутган төлөгчийн татвар төлөгчийн дугаар, салбар, төлөөлөгчийн газартай бол салбарын дугаар, төлбөр тооцооны он, сар, өдөр, төлбөр тооцооны дэс дугаарыг дунд нь ямар нэг тэмдэгт хэрэглэлгүйгээр үргэлжлүүлэн тоон утгаар илэрхийлсэн дугаарыг” тус тус ойлгохоор, 17 дугаар зүйлийн 17.3-т “Албан татвар суутган төлөгч доор дурдсан үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:”, 17.3.2-т 17.3.2-т “бараа, ажил, үйлчилгээг борлуулсан тухай бүр төлбөрийн баримтыг татвар төлөгчид олгоно” гэж хуульчилсны дагуу хариуцагчаас 0043271 дугаар шийтгэлийн хуудсаар Г ХХК-д “төлбөрийг баримт олгоогүй” гэх үндэслэлээр 139.143.532.59 төгрөгийн шийтгэл ногдуулсан нь Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 8-д “Бараа, ажил, үйлчилгээ борлуулж байгаа хүн, хуулийн этгээд:”, 8.1-т “төлбөрийн баримт олгоогүй бол өмнөх тайлант сарын хугацаанд олсон орлогын үнийн дүнгийн 2 хувь” гэж заасантай нийцсэн, энэ талаарх анхан шатны шүүхийн дүгнэлт, шийдэл үндэслэлтэй зөв байна.

2.6. Мөн Г ХХК-аас “иргэн Д.М данс хаасны шимтгэл 3000 төгрөгийн мемориал баримтыг хэвлэж өгсөн, мемориал баримт нь өөртөө дахин давтагдашгүй дугаартай тул Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасан төлбөрийн баримт мөн, дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэзээ хэвлэж олгохыг хуульд заагаагүй тул 2022 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр цахимаар хүргүүлсэн нь Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасныг зөрчөөгүй” гэх гомдлыг хүлээн авах боломжгүй байна.

2.7. Тодруулбал, Д.М хэвлэж өгсөн мемориал баримт нь дахин давтагдашгүй дугаартай хэдий ч Татварын ерөнхий хуульд заасан хэрэглэгчийн системээс хэвлэсэн баримт биш юм. Өөрөөр хэлбэл, мемориал баримт нь тухайн гүйлгээ, бараа, ажил үйлчилгээ хийгдсэнийг нотлох баримт буюу санхүүгийн анхан шатны баримт, харин худалдаа, үйлчилгээ эрхлэгч албан татвар суутган төлөгчийн татвар төлөгчийн дугаар, салбар, төлөөлөгчийн газартай бол салбарын дугаар, төлбөр тооцооны он, сар, өдөр, төлбөр тооцооны дэс дугаарыг дунд нь ямар нэг тэмдэгт хэрэглэлгүйгээр үргэлжлүүлэн тоон утгаар  хэрэглэгчийн системээс хэвлэсэн дахин давтагдашгүй дугаар бүхий баримт нь тухайн аж ахуйн нэгж нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлснийг нотлох баримт юм.

2.8. Түүнчлэн анхан шатны шүүх Татварын ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.5-д заасан “Татвар төлөгч борлуулалт хийх тухай бүрд хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг хэвлэж өгөх, эсхүл цахимаар илгээх үүрэгтэй” гэсний “тухай бүрд” гэдэг нь аливаа бараа, ажил үйлчилгээг борлуулсан даруйд ажил үйлчилгээ авсан этгээд шаардан авах, нөгөө этгээд тэр даруй нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлсөн баримтыг хэвлэж өгөхийг үүрэг болгосон талаар үндэслэлтэй зөв дүгнэлт хийж хэргийг шийдвэрлэсэн байх бөгөөд гомдол гаргагч Г ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс “... үйлчлүүлэгчид тухай бүр төлбөрийн баримт олгодоггүй байсан шалтгаан нь  “Татварын албаны цахим төлбөрийн баримт хариуцдаг Гааль, татвар, Санхүүгийн мэдээллийн технологийн төв”-ийн дотоод зохион байгуулалтаас үүдэн цахимаар дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримт илгээх ажил удааширсан ...” гэх зэрэг тус хуульд заасны дагуу тухай бүр төлбөрийн баримт олгодоггүй байсан болохыг хүлээн зөвшөөрсөн, тодорхой шалтгааны улмаас олгох боломжгүй байсан гэх тайлбарт дурдсан үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, гомдлыг хангах үндэслэлгүй гэж үзлээ.

2.9. Мөн Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн  13.5-д “Дараах үйлчилгээг албан татвараас чөлөөлнө:” гэж заасанд банкны данс хаасны шимтгэл төлөлттэй холбоотой асуудал хамаарахаар заагаагүй, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс “... голомт банкны хувьд нэгэнт Татварын ерөнхий хуульд зааснаар хэрэглэгчийн системээс дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг цахимаар илгээх үүрэгтэй болохоо ухамсарлан энэ талаар хөгжүүлэлт хийгдэж туршилт хийхээр удаа дараа эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтанд хандаж шаардаж байсан, дахин давтагдашгүй дугаар бүхий баримт буюу Е баримтыг өнөөдрийн байдлаар олгож хэвшсэн ...” гэх гомдол, тайлбарыг давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан байх тул гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “... Татварын албаны цахим төлбөрийн баримтын системтэй өөрийн санхүүгийн системийг холбох замаар автоматжуулахаар 2021 онд системийн хэрэгжилтийг хийж дуусган туршилтаа хийж нэвтрүүлэхээр удаа дараа шаардсан боловч Татварын албаны цахим төлбөрийн баримтын системийг хариуцдаг “Гааль, Татвар, Санхүүгийн мэдээллийн технологийн төв” нь өөрсдийн дотоод зохион байгуулалтаас үүдэж цахимаар дахин давтагдашгүй дугаар бүхий төлбөрийн баримтыг илгээх ажил маш удааширсан ... банкны үйлчилгээ нь нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөгддөг болохыг анхаараагүй ... ” гэх давж заалдах гомдол, тайлбарыг хүлээн авч шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгох үндэслэлгүй байна.

 

Ийнхүү анхан шатны шүүх маргааны үйл баримтад үндэстэй зөв дүгнэлт хийж, хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн байх тул шийдвэрийг хэвээр үлдээж, давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр  сарын 13-ны өдрийн 665 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.3-д заасныг баримтлан гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс давж заалдах гомдол гаргахдаа төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.5-д зааснаар шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн, хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн, төсөөтэй харилцааг зохицуулсан хуулийг буруу хэрэглэсэн, хуулиар тогтоосон хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэр гарахад нөлөөлсөн гэж үзвэл магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш таван хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

 

 

ШҮҮГЧ                                                           Э.ЛХАГВАСҮРЭН

 

 

ШҮҮГЧ                                                           Т.ЭНХМАА

 

 

ШҮҮГЧ                                                           Н.ХОНИНХҮҮ