“О” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

    захиргааны хэргийн тухай

 

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн давж заалдах журмаар хэргийг шийдвэрлэсэн

Шүүх бүрэлдэхүүн:

Шүүх хуралдаан даргалагч Ерөнхий шүүгч Б.Тунгалагсайхан

Бүрэлдэхүүнд оролцсон шүүгч С.Мөнхжаргал

Илтгэсэн шүүгч Э.Лхагвасүрэн

Давж заалдах гомдол гаргасан хэргийн оролцогч: Нэхэмжлэгч итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.О, Г.Ж

Хэргийн оролцогчид:

Нэхэмжлэгч “О” ХХК

Хариуцагч Татварын ерөнхий газрын Том татвар төлөгчийн газар, Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Н.Х, Ц.Б

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Том татвар төлөгчийн газар, Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Б, Н.Х нарын 2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдрийн НА-21210000027 дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах

Давж заалдах гомдол гаргасан шүүхийн шийдвэр: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 6 дугаар сарын 2-ны өдрийн 422 дугаар шийдвэр

Давж заалдах шатны шүүх хуралдааны оролцогчид:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А, Б.Д, өмгөөлөгч Г.Ж, Г.О,

Хариуцагч Н.Х, Ц.Б,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Т

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Мөнгөнзул

Хэргийн индекс: 128/2022/0140/З

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.Нэхэмжлэгч “О” ХХК-иас Татварын ерөнхий газрын Том татвар төлөгчийн газар, татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Н.Х, Ц.Б нарт холбогдуулан “Том татвар төлөгчийн газар, Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Б, Н.Х нарын 2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдрийн НА-21210000027 дугаар нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах”-аар маргасан байна.  

2.Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 6 дугаар сарын 2-ны өдрийн 422 дугаар шийдвэрээр: 

“...Хувь хүний орлогын албан татварын тухай /2006 оны/ хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.4, 11 дүгээр зүйлийн 11.1.5, 11.1.6, 26 дугаар зүйлийн 26.1.1, 26.3-д заасныг тус тус баримтлан “О” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Татварын ерөнхий газрын Том татвар төлөгчийн газрын Татварын хяналт, шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Б, Н.Х нарт холбогдуулан гаргасан “2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдрийн “Татварын ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан тухай” НА-21210000027 дугаар Нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах”-ыг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож” шийдвэрлэжээ.

3.Давж заалдах гомдлын агуулга: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А дараах үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд:

3.1.“...Хууль буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн тухайд:

Шийдвэрт “...Маргаан бүхий үйл баримт буюу хууль зүйн факт бий болох үед хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан Хувь хүний орлогын албан татварын тухай /2006 оны/ хуулийн 11, 12 дугаар зүйлийн дээрх зохицуулалтуудын агуулгаас үзэхэд зуучлалын хөлс, шагнал нь үйл ажиллагааны орлого гэсэн ойлголтод хамаарахгүй, харин цалин, хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, урамшуулал, тэдгээртэй адилтгах бусад орлого гэсэн ойлголтод хамаарч байна” гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй, хуулийг буруу тайлбарлаж, хууль зүйн үйл баримтад хангалтгүй дүгнэлт хийсэн. Өөрөөр хэлбэл манай компаниас худалдааны зөвлөх, зуучлагч нарт олгосон урамшууллыг Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан агуулгын дагуу “цалин, хөдөлмөрийн хөлс, шагнал урамшуулал, тэдгээртэй адилтгах орлого” гэж дүгнэн албан татвар суутгагчийн үүрэгтэй” гэж үзжээ.

Манай компани худалдааны зуучлагч иргэн бүрийг байнгын ажлын байранд ажиллуулах зорилгоор Хөдөлмөрийн тухай хуулийн дагуу хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан бол бид татварын албаны шийтгэх хуудсанд дурдсанчлан “суутгагч” гэх статусыг авах байсан. Харин хууль зүйн фактын хувьд бид иргэдтэй хөдөлмөрийн гэрээ бус худалдааны зуучлагчийн гэрээг байгуулсан нь тэднийг байнгын ажлын байранд ажиллуулж, хөдөлмөрийн харилцаа үүсгээгүйг нотлох бөгөөд худалдааны төлөөлөгчийн гэрээ байгуулсан иргэдийн хувь хүний албан татварыг суутган төлөх үүргийг татварын хуулиудаар хүлээхгүй билээ.

Компанийн хувьд аль ч тохиолдолд орлого олсон зүйл байхгүй, тухайн иргэд нь зуучлалын гэрээний дагуу үйл ажиллагаа явуулж байгаа нь Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн /2006 оны/ 12 дугаар зүйлд заасан  “үйл ажиллагааны орлого”, тодруулбал мөн хуулийн 12.1.2-т заасан “хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого” юм. Бидний хэрэглэж буй 2006 оны Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуульд “зуучлалын үйл ажиллагаа эрхлэх” тухай тусгагдаагүй ч 2019 оны Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн “үйл ажиллагааны орлого” буюу 8 дугаар зүйлийн 8.1.2-т зааснаар зуучлалын үйл ажиллагаа эрхэлж олсон орлогыг “үйл ажиллагааны орлого” гэж тооцсон байгаа нь энэхүү иргэдтэй байгуулсан гэрээ нь зуучлалын гэрээ бөгөөд зуучлалын үйл ажиллагаа гэдэг нь хууль зүйн техник талаасаа батлагдаж байгаа юм.

Хууль тайлбарлах техникээр тайлбарлавал шинээр баталсан буюу 2019 оны Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.2-т зуучлалын үйл ажиллагааг “үйл ажиллагааны орлого” гэж хуульчилсан нь анхнаасаа худалдааны зуучлалыг үйл ажиллагааны орлого гэж тайлбарлах ёстой гэдгийг харуулж байна. Энэ утгаараа “О” ХХК-ийн зуучлалын гэрээ байгуулсан худалдааны зуучлагчид нь татвараа өөрсдөө тодорхойлж, өөрсдөө төлөх ёстой. Мөн анхан шатны шүүх “хөдөлмөрийн хөлс, урамшуулал, түүнтэй адилтгах орлого” гэж тайлбарлахын тулд Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан хөдөлмөрийн харилцаа талуудын хооронд үүссэн байх ёстой. Харин компани болон зуучлагчдын дунд ямар нэгэн байнгын ажлын байранд цалин өгч, тогтмол ажиллуулсан хууль зүйн факт байхгүй.

Татварыг суутгахгүй байснаараа “О” компани орлого олсон зүйл байхгүй, эсрэг тохиолдолд хэрэв суутгах үүрэгтэй гэж шийдвэл бид актын төлбөрийг олон зөвлөхүүдээсээ суутгах боломжгүй, тиймээс компанийг хохироохгүйн тулд татварын албанаас иргэний журмаар нэхэмжлэх болно.

2015-2017 оны хоорондох орлогод жинхэнээсээ татварын давхардал бий болж зөвлөх иргэдэд эдийн засгийн бодит асуудал хөндөгдөх бөгөөд үүнээс сэргийлэх зорилгоор нийт зөвлөхүүдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нь хамгаалах үүднээс маргадаг. Эдийн засгийн хүндрэлтэй одоогийн нөхцөлд иргэдийн гарт очих бодит орлого буурч худалдан авах чадвар буурах зэргээр улс орны микро эдийн засгийн асуудал хөндөгдөнө. Мөн гадаад улсын хөрөнгө оруулалт ч тэр хэрээр хумигдана, тэдний бидэнд итгэх итгэл алдрах зэрэг бодит асуудал шууд бий болно.

Монгол Улсын дээд шүүхийн 2020 оны 10 дугаар сарын 5-ны өдрийн тогтоолд дурдсанаар “...шүүхээс хариуцагч болох Татварын улсын байцаагчдад 2013-2017 онд нийт хэдэн зуучлалын гэрээ байгуулсан, тэдгээр гэрээ байгуулж ажилласан этгээдүүдийн хэд нь үндсэн үйл ажиллагааны хүрээнд орлогоо өөрөө тодорхойлж ХХОАТ төлсөн болон хэд нь үндсэн ажлын байрнаас гадуур гэрээ байгуулах замаар орлого олж, татвараа суутгуулах байсан гэдэг нь тодорхойгүй, өөрөөр хэлбэл хавтаст хэрэгт авагдсан баримтын хүрээнд зөрчлийг бүрэн дүүрэн дүгнэх боломжгүй байна” гэж дүгнэн дээрх хугацааны бүх материал, татвар төлсөн байдлыг шалган дахин акт гаргах үүргийг оногдуулсан байдаг. Харин хариуцагч татварын улсын байцаагчид дахин акт гаргахдаа шүүхээс оногдуулсан энэ үүргээ бүрэн биелүүлээгүй буюу хангалттай хэмжээнд хяналт шалгалтыг явуулалгүй акт тогтоосон нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1-д “Захиргааны байгууллага захиргааны шийдвэр гаргах ажиллагаанд хамаарах бодит нөхцөл байдлыг тогтооно”, мөн хуулийн 24.2-т “Энэ хуулийн 24.1-д заасан бодит нөхцөл байдлыг тогтооход ач холбогдол бүхий шаардлагатай ажиллагаа хийх, нотлох баримтыг цуглуулах, үнэлэх үүргийг захиргааны байгууллага хүлээнэ”, 24.4-т “Тухайн захиргааны шийдвэр гаргах ажиллагаанд хамааралтай тохиолдол бүрийн үндэслэлийг захиргааны байгууллага нарийвчлан шинжлэн судлах үүрэгтэй бөгөөд оролцогчийн хувьд ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлыг тогтооно” гэж заасныг тус тус зөрчсөн байна.

Захиргааны байгууллага акт гаргахдаа процессын журам зөрчсөн тул маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын акт нь хууль бус захиргааны акт юм.

3.2.Татварын алба хөөн хэлэлцэх хугацааг хэтрүүлсэн, хугацаандаа акт гаргаагүй тухайд:

Шүүхээс “...татварын алба Монгол Улсын дээд шүүхээс тогтоосон 6 сарын хугацаандаа багтааж татварын актыг гаргасан гэж дүгнэсэн байдаг. Өөрөөр хэлбэл дан ганц актыг баталсан огноонд суурилж ийн дүгнэсэн нь учир дутагдалтай. 2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны татварын нөхөн ногдуулалтын актыг 2021 оны 4 дүгээр сарын 9-ны өдөр татвар төлөгчид шуудангаар хүргүүлж, мөн сарын 7-ны өдөр татварын байцаагчийн акт, илтгэх хуудсыг танилцуулсан тэмдэглэл үйлджээ. Нөхөн ногдуулалтын акт нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1-д заасан шалгуурыг хангасан хүчин төгөлдөр захиргааны акт мөн. Захиргааны акт нь иргэн, хуулийн этгээдийн эрхэд халдах хүчин чадалтай, заавал биелэгдэх шинжтэй эрх зүйн акт байдаг. Энэ ч утгаараа аливаа захиргааны акт нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.1-д зааснаар “Захиргааны актыг энэ хуульд заасан журмын дагуу мэдэгдсэнээр хүчин төгөлдөр болно” гэж зохицуулсан. Өөрөөр хэлбэл татварын нөхөн ногдуулалтын актын огноо нь 2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдөр хэдий ч уг актыг татвар төлөгчид Захиргааны ерөнхий хуульд заасан журмын дагуу мэдэгдсэнээр хүчин төгөлдөр болох юм. Иймээс татварын алба нь маргаан бүхий актаа 2020 оны 10 дугаар сарын 5-ны өдрийн дээд шүүхийн тогтоолд заасан 6 сарын хугацаанд татвар төлөгч хуулийн этгээдэд мэдэгдээгүй тул уг захиргааны акт нь хууль бус, эрх зүйн зөрчилтэй захиргааны акт болно.

Мөн анхан шатны шүүхээс “...татварын албыг хөөн хэлэлцэх хугацаа хэтрүүлээгүй” гэж дүгнэсэн. Татварын алба дахин хяналт шалгалт хийхдээ уг хяналт шалгалтыг өмнөх маргаан бүхий актын засвар, үргэлжлэл мэтээр дахин 2013-2017 оны компанийн татвар төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийсэн нь Татварын ерөнхий хуулийн 15 дугаар зүйлд заасан татварын хяналт шалгалт хийх хөөн хэлэлцэх хугацаа болох 4 жилийг хэтрүүлсэн нь үндэслэлгүй байна. Улсын дээд шүүх өөрийн шийдвэрээрээ татварын албанд дахин 2013-2017 оны компанийн татвар төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийх үүргийг ногдуулаагүй, харин дахин нэг удаа шинээр компанийн татвар төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийх боломжийг өгсөн юм. Татварын алба компанийн татвар төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийхдээ татварын хуулийн хөөн хэлэлцэх хугацаа буюу 4 жилийн хугацааг харгалзан зөвхөн 2017 оны татвар төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийх ёстой байсан.

Иймд Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 6 дугаар сарын 2-ны өдрийн 422 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү” гэжээ.

4.Давж заалдах гомдлын агуулга: Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Ж, Г.О нар дараах үндэслэлээр анхан шатны үүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд:

4.1.“Хариуцагч нар Монгол Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн хяналтын шатны шүүх хуралдааны 2020 оны 10 дугаар сарын 5-ны өдрийн 366 дугаар тогтоолын дагуу дахин шалгалт хийхдээ 2013-2017 онд хэдэн зуучлалын гэрээ байгуулсан, тэдгээр гэрээ байгуулж ажилласан этгээдүүдийн хэд нь үндсэн үйл ажиллагааны хүрээнд орлогоо өөрөө тодорхойлж ХХОАТ төлсөн болон хэд нь үндсэн ажлын байрнаас гадуурх гэрээгээр орлого олж, татвараа суутгуулах байсан гэдгийг нь тогтоож шалгалгүйгээр зөвхөн “О” ХХК-иас ирүүлсэн тайлангийн хэмжээнд шалгалт хийсэн нь учир дутагдалтай болсон гэж үзнэ.

“О” ХХК нь 2015-2017 онд давхардсан тоогоор хувь хүний орлогын албан татвар суутгалгүйгээр 6206 иргэнд зуучлалын үйл ажиллагааны хөлс олгосон болохоо үнэн, зөвөөр тайлагнасан. Тухайн 6206 иргэнээс 584 иргэн үйл ажиллагааны орлогоор татвараа өөрөө тодорхойлон тайлагнаж холбогдох татвараа төлснийг татварын улсын байцаагч нар хуульд нийцсэн гэж үзэн энэ талаар маргаан үүсээгүй болно. Гэтэл татвар ногдох орлогоо үнэн, зөвөөр тайлагнаагүй 5622 иргэнийг яагаад татвар ногдох орлого олсон хэрнээ хуульд заасан хугацаанд тайлан ирүүлж татвар төлөөгүй байгаа талаар шалгахгүйгээр хэн хэн гэдэг иргэнд хэдэн төгрөг олгосон талаар үнэн, зөв тайлагнасан “О” ХХК-ийг суутгагчийн үүргээ биелүүлээгүй гэж үзэн нөхөн ногдуулалтын акт ногдуулсан нь үндэслэлгүй юм.

Түүнчлэн хариуцагч нар нь “О” ХХК-иас ирүүлсэн тайланд тусгагдсан 6206 иргэнээс хэд нь үндсэн үйл ажиллагааны хүрээнд орлогоо өөрөө тодорхойлж ХХОАТ төлөх ёстой байсан, хэд нь үндсэн ажлын байрнаас гадуур гэрээ байгуулах замаар орлого олж, татвараа суутгуулах байсан гэдгийг шалгалтын явцад тогтоолгүйгээр нөхөн ногдуулалтын акт гаргасан нь Монгол Улсын дээд шүүхийн захиргааны хэргийн хяналтын шатны шүүх хуралдааны 2020 оны 10 дугаар сарын 5-ны өдрийн 366 дугаар тогтоол болон Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.2-т “Захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэрийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байгаа холбогдох захиргааны байгууллага, хуулийн этгээд, албан тушаалтан, хүн заавал биелүүлэх үүрэгтэй бөгөөд сайн дураар биелүүлээгүй бол хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу албадан гүйцэтгэнэ” хэмээн заасныг зөрчсөн гэж үзэхээр байна.

Гэтэл анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийн гаргасан нэхэмжлэлийг хянан хэлэлцээд дараах дүгнэлтүүдийг хийж нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй байна. Үүнд:

-Шийдвэрийн 18-д “Татварын улсын байцаагчид нь татварын удирдлагын нэгдсэн цахим системд ирүүлсэн тайланд үндэслэх учиртай, тус нэгдсэн системийн тайлан мэдээлэлд үндэслэн 2015-2017 онд давхардсан тоогоор хувь хүний орлогын албан татвараа өөрөө тодорхойлон тайлагнасан 584 иргэний татвар төлсөн байдлыг тусгайлан шалгаж, тус өөрөө тодорхойлон тайлагнасан 584 иргэний тайлагнаж, төлсөн татварыг хасч тооцож, шинээр нөхөн ногдуулалтын акт үйлдсэн гэсэн агуулгаар тайлбарлаж холбогдох баримтуудыг шүүхэд гарган өгч байх тул хариуцагч нар хяналт шалгалтыг бүрэн гүйцэд хийгээгүй гэх нэхэмжлэгч талын гомдол үндэслэлгүй байна” гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй байна.

Учир нь “О” ХХК-иас ирүүлсэн тайланд тусгагдсан 6206 иргэнээс хэд нь үндсэн үйл ажиллагааны хүрээнд орлогоо өөрөө тодорхойлж ХХОАТ төлөх ёстой байсан, хэд нь үндсэн ажлын байрнаас гадуур гэрээ байгуулах замаар орлого олж, татвараа суутгуулах байсан гэдгийг шалган тогтоох хэрэгцээ шаардлага байхгүй хэмээн хариуцагч нар анхан шатны шүүх хурал дээр тайлбарлаж байсан болно.

-Шийдвэрийн 13-т “Иймд эцсийн дүндээ “О” ХХК-ийн бүтээгдэхүүнийг борлуулахын тулд, борлуулахад чиглэгдсэн үйл ажиллагаа, угтаа “О” ХХК л ажлын байрыг бий болгож байна гэсэн үг, зуучлагч нар бие даан үйл ажиллагаа явуулж байна гэсэн үг биш, “О” ХХК-ийн бүтээгдэхүүнийг л борлуулахад зуучилж байгаа тул үйл ажиллагааны орлого гэж үзэхгүй гэсэн агуулгаар тайлбарлаж байгаа хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбар үндэслэлтэй гэж шүүх үзлээ” гэж хэт нэг талыг барьж, хуульд заасан нотлох баримтыг үнэлэх журмыг зөрчсөн гэж үзнэ.

Учир нь хавтаст хэрэгт авагдсан Зөвлөхүүдийн гэрчийн мэдүүлэг, ажлын байраа худалдаж авах буюу түрээсэлсэн талаар гэрээ, төлбөрийн баримтууд, үйл ажиллагаатай холбоотой бүх зардлаа өөрсдөө гаргаж эрсдэл хүлээж ажилладаг баримтууд зэргээр Зөвлөхүүд нь “О" ХХК-тай хамтран ажилладаг зуучлалын үйл ажиллагаагаа 2000 оны эхнээс хойш өөрийн үндсэн үйл ажиллагаа болгож эрхэлдэг ба аливаа бусад ажил давхар эрхэлдэггүй гэдгийг нотолсныг анхан шатны шүүх хуульд заасан журмын дагуу үнэлээгүй байна.

“О” ХХК болон Зөвлөх /худалдааны зуучлагч/ нарын хооронд байгуулсан “Худалдааны зуучлагчийн гэрээ”-ний 2 дугаар зүйлийн 2.1-д “Худалдааны зуучлагч компанийн нэрийн өмнөөс, түүний заавраар бүтээгдэхүүн борлуулах талаар өөрийн хүчин чармайлт, зардлаар дараах үйл ажиллагааг явуулна:

1/Худалдан авагчдад Бүтээгдэхүүний талаар мэдээлэл өгөх, худалдах худалдан авах гэрээ байгуулах журмыг тайлбарлаж өгөх,

2/Борлуулалтыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Худалдан авагчид, бусад Худалдааны зуучлагчдад зориулж семинар, танилцах уулзалт явуулах, утсаар ярилцлага хийх...” зэргээр худалдааны зуучлагчийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлүүдийг заасан бөгөөд худалдааны зуучлагч нарын үндсэн үйл ажиллагаа нь “О” ХХК-ийн бүтээгдэхүүнийг сурталчлан шинэ худалдан авагч нартай худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулахад зуучлах үйл ажиллагаа байдаг.

“О” ХХК-тай худалдааны төлөөлөгч, худалдааны зуучлалын гэрээ байгуулсан иргэд “О” компанийн бараа, үйлчилгээг сурталчлан таниулах, байр, талбай түрээслэх, ашиглалтын зэрэг бүхий л зардлаа өөрөө хариуцан, дангаар эрсдэлээ хүлээн ажилладаг бөгөөд гэрээний онцлог нь “О” брэндийн бараа хэзээ ч тухайн зөвлөхийн өмчлөлд шилжихгүй, шууд эцсийн худалдан авагч буюу хэрэглэгчид компаниас шууд хүргэгддэг, бараа материалын эрсдэлийг зуучлагч огт хүлээдэггүй.

Худалдааны зуучлагч нар хэр олон хэрэглэгч нарт хүрч уулзалт семинар, сургалт явуулах, идэвх, зүтгэл, ямар хэмжээний зардал гаргаж ажиллах зэрэг нь зөвлөхүүдийн өөрсдийн эрсдэл хүлээн ажиллах зарчимд суурилдаг.

Ийнхүү өөрсдийн хүчин чармайлт, зардлыг хариуцан худалдааны зуучлалын бизнес эрхэлж буй олон зуун худалдааны зуучлагчдын үйл ажиллагааг хөдөлмөрийн гэрээний харилцаатай хольж, үйл ажиллагаандаа гаргасан зардлыг хассан дүнгээр татвараа өөрөө тайлагнан төлөх эрхийг нь хязгаарлаж хохироож байгааг анхаарна уу.

Бид худалдааны зуучлагч нар үйл ажиллагаа явуулахдаа гаргадаг түрээсийн, холбоо харилцаа, тээвэр, сургалт, семинар зохион байгуулахтай холбоотой зардал зэрэг олон тооны зардлыг өөрсдөөсөө бодитойгоор гаргадаг талаар нотлох баримтуудыг шүүхэд жишээ болгон гаргаж өгсөн, энэ нь зарим өндөр зэрэглэлийн худалдааны зуучлагч нарын гэрчээр өгсөн мэдүүлгээс тодорхой харагдана.

“О” ХХК болон худалдааны зуучлагч /зөвлөх/ нарын байгуулсан гэрээг хөдөлмөрийн гэрээний харилцаа мөн, түүний дагуу хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, урамшуулал олгосон гэж үзэхийн тулд дараах зүйлүүдийг гэрээнд заавал, бүрэн агуулсан байх ёстой. Үүнд: Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-д “Хөдөлмөрийн гэрээнд дараах гол нөхцөлийг тохирно”, 21.1.1-д “ажлын байрны буюу албан тушаалын нэр”, 21.1.2-т “ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил, үүрэг”, 21.1.3-т “үндсэн цалин буюу албан тушаалын цалингийн хэмжээ”, 21.1.4-т “хөдөлмөрийн нөхцөл”, 21.2-т “Аль нэг тал дангаараа хөдөлмөрийн гэрээний заалтыг өөрчилж болохгүй” гэж заасныг.

Дээрх заалтуудад анхаарал хандуулан худалдааны зуучлагчийн гэрээний нөхцөлтэй тулган үзвэл ямар нэгэн албан тушаал, түүнтэй холбоотой эрх, үүргийн талаар заагдаагүй, ажлын байрны тодорхойлолт, ажлын цаг, цалин, ажлын байрны нөхцөл, орчин, түүнийг халах, чөлөөлөх үндэслэл, сахилгын болон захиргааны хариуцлага ногдуулах үндэслэл зэрэг хөдөлмөрийн гэрээний заавал байх ёстой стандарт нөхцөлийн талаар огт тусгаагүй байдаг болно.

Хэрэв эдгээр зүйлийг гэрээнд агуулаагүй, заагаагүй бол дээрх хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.3-т “Хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах үед талууд энэ хуулийн 21.1-д заасан гэрээний гол нөхцөлийн аль нэгийг тохироогүй бол хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсанд тооцохгүй” өөр төрлийн харилцаа байна гэж үздэг.

Тиймээс худалдааны зуучлагч нартай байгуулсан гэрээ нь хөдөлмөрийн гэрээний гол нөхцөлүүдийг бүгдийг нь тохироогүй, хөдөлмөрийн гэрээний нэг ч шинжийг агуулаагүй учраас хөдөлмөрийн гэрээ биш гэж үзэх бүрэн үндэслэлтэй, харин зөвлөх нь өөрийн сайн дурын үндсэн дээр хэрэглэгч болох магадлал бүхий иргэдэд өөрийн зардлаар, барааг сурталчлан таниулах, мэдээлэл, зөвлөмж өгөх эрх бүхий этгээд тул компанийг хэлцэл хийх этгээдтэй (хэрэглэгч) холбож өгөх, компани нь түүнд гэрээнд заасны дагуу хэрэглэгчийн худалдан авсан барааны тодорхой хувиар хөлс, шагнал төлөх зэргийг тохирсон тул Иргэний хуулийн 410 дугаар зүйлд заасан зуучлалын гэрээ байгуулсан.

Түүнчлэн Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 22 дугаар зүйлд заасны дагуу “татвар төлөгчийг мэдээллээр ханган зөвлөгөө өгөх” нь татварын албаны шууд хуулиар олгосон чиг үүрэг байдаг.

Мөн Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 15 дугаар зүйлд заасны дагуу татварын алба нь “татварын хууль тогтоомжийг тайлбарлан таниулах, татварын хууль тогтоомжийг нэг мөр дагаж мөрдөх, татварын үүргээ тодорхойлох, тайлан, мэдээ гаргахтай холбогдсон заавар, аргачлал, гарын авлага, маягтаар хангах, татварын үүргээ биелүүлэхтэй холбогдсон асуудлаар татвар төлөгч хэсгээрээ буюу ганцаарчлан зөвлөгөө авах боломжийг бүрдүүлэх, тийм зөвлөгөө өгөх” зэрэг үйлчилгээ үзүүлэх үүрэгтэй, Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 17 дугаар зүйлийн 17.1.1-д заасны дагуу татвар төлөгч нь “Татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, татвар төлөгчийн эрхээ эдэлж, үүргээ биелүүлэхтэй холбогдсон мэдээлэл, зөвлөгөө, татвар ногдуулах, төлөх, тайлагнах журам, аргачлал, маягтыг татварын алба, татварын улсын байцаагчаас авах” эрхтэй болно.

Ийнхүү Татвар төлөгч хуульд заасан эрхийнхээ дагуу Татварын албанаас хуульд заасан чиг үүргийнх нь хүрээнд татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, татвар төлөгчийн эрхээ эдэлж, үүргээ биелүүлэхтэй холбогдсон мэдээлэл, зөвлөгөө авч Татварын ерөнхий газар болон холбогдох татварын албадаас ирсэн албан ёсны заавар, зөвлөгөөг даган биелүүлсний төлөө зөрчил үйлдсэн хэмээн тооцож нөхөн ногдуулалтын акт үйлдсэнийг анхан шатны шүүх хэвээр үлдээж байгаа нь үндэслэлгүй юм.

Үндэсний татварын алба болон холбогдох татварын албадаас татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, татвар төлөгчийн эрхээ эдлэх, үүргээ биелүүлэхтэй холбогдсон тайлбар, зөвлөгөө буюу “Зөвлөхүүдтэй байгуулсан гэрээ нь зуучлалын гэрээ тул энэ гэрээний дагуу олсон орлого нь ХХОАТ тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-т заасан “хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого” буюу үйл ажиллагааны орлого тул мөн хуулийн 23.1-д заасан 10 хувийн татварыг өөрөө буюу тухайн зуучлагч хариуцан төлөх ёстой байна” гэсэн агуулгатай олон тооны албан бичгүүд өнөөдрийг хүртэл хүчингүй болгож өөрчлөөгүй, хуулийн хүчин төгөлдөр, эрх зүйн үр дагавар үүсгэсэн хэвээр байгаа.  

Үндэсний татварын алба болон холбогдох татварын албадаас татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, татвар төлөгчийн эрхээ эдэлж, үүргээ биелүүлэхтэй холбогдсон тайлбар, зөвлөгөө, албан бичиг нь нэгэнт эрх зүйн үр дагавар үүсгэсэн буюу тухайн албан бичгүүдэд заасны дагуу 2015 оноос “О” ХХК нь худалдааны зуучлагч зөвлөхүүдэд төлөх төлбөрийг суутгал хийлгүйгээр олгосон, улмаар тэдгээр худалдааны зуучлагч зөвлөхүүд 2015 оноос хойш өөрсдийн харьяа татварын албатуудад татварын тайлангаа өөрсдөө гарган өгч, ногдол орлогын албан татвараа төлсөн байдаг.

Мөн Үндэсний татварын алба болон холбогдох татварын албадаас татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, татвар төлөгчийн эрхээ эдэлж, үүргээ биелүүлэхтэй холбогдсон тайлбар, зөвлөгөө буюу “Зөвлөхүүдтэй байгуулсан гэрээ нь зуучлалын гэрээ тул энэ гэрээний дагуу олсон орлого нь ХХОАТ тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-т заасан “хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого” буюу үйл ажиллагааны орлого байх бөгөөд мөн хуулийн 23.1-д заасан 10 хувийн татварыг өөрөө буюу тухайн зуучлагч хариуцан төлөх ёстой байна” гэсэн агуулгатай албан тайлбар, зөвлөмжүүд нь нэгэнт эдийн буюу мөнгөн дүнгээр илэрхийлэгдэх эрх зүйн үр дагавар үүсгэсэн тул Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2.8-д заасан “Хууль ёсны итгэл хамгаалах” зарчмаар “О” ХХК-ийн хууль ёсны эрх ашиг хамгаалагдах учиртай юм.

Татварын ерөнхий хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1-д “Татварын улсын байцаагч Энэ хуулийн 16.2, 16.3, 36.1, 37.1, 41.1-д заасан үндэслэлээр нөхөн ногдуулалтын акт, эсхүл илтгэх хуудас үйлдэх бөгөөд нөхөн ногдуулалтын акт нь тэмдэглэх, тогтоох хэсгээс, илтгэх хуудас нь тэмдэглэх хэсгээс бүрдэнэ” гэж зааснаар татварын улсын байцаагч Татварын ерөнхий хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.2, 16.3, 36.1, 37.1, 41.1-д заасан үндэслэлээр нөхөн ногдуулалтын акт үйлдэхээр байна.

Гэтэл маргаан бүхий нөхөн ногдуулалтын акт нь Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1-ийг үндэслэсэн нь хууль зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн 22-т “Учир нь Татварын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлд “2019 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдөр баталсан” Татварын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийг буцаан хэрэглэхэд татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахаар бол Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ холбогдох заалт, Зөрчлийн тухай хуулийн /2017 оны/ 11.19 дүгээр зүйлийн 1, 3, 4, 5 дэх хэсгийг буцаан хэрэглэж, тухайн хуулийн заалтыг дагаж мөрдөнө” гэж заасан бөгөөд хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь шинэ Татварын ерөнхий хуулиар торгуулийн хэмжээ ихсэж, татварын төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахаар байсан тул Зөрчлийн тухай хууль хэрэглэсэн гэсэн агуулгаар тайлбарлаж байгаа нь үндэслэлтэй байна” гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй юм.

Хэрэв Татварын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн дагуу татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй гэж байгаа тохиолдолд Зөрчлийн тухайн хууль, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн дагуу асуудлыг шийдвэрлэх ёстой. Түүнээс Татварын ерөнхий хууль, Зөрчлийн тухай хуулийг хольж хутган хэрэглэх боломж байхгүй юм.

Мөн Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хууль /2019 оны/-ийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.2-т “хувиараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээ үзүүлэх, зуучлалын үйл ажиллагаа эрхэлж олсон орлого” гэж зааснаас үзэхэд “О” ХХК-тай зуучлалын гэрээ байгуулж орлого олсон иргэдэд зуучлалын хөлсийг суутгалгүйгээр олгосон үйлдлийг хууль зөрчсөн гэж үзэхгүйг илтгэж байна.

Иймд дээрх нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 6 сарын 2-ны өдрийн 422 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ.

5.Хариуцагч нар давж заалдах гомдлыг үгүйсгэж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий гарсан гэж тайлбарлаж байна.

ХЯНАВАЛ:

Дараах үндэслэлээр шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангав.

1.Улсын дээд шүүхийн 2020 оны 10 дугаар сарын 5-ны өдрийн 366 дугаар тогтоолд “...тухайн хугацаанд /2013-2017 онд/ нийт хэдэн зуучлалын гэрээ байгуулсан, тэдгээр гэрээ байгуулж ажилласан этгээдүүдийн хэд нь үндсэн үйл ажиллагааны хүрээнд орлогоо өөрөө тодорхойлж ХХОАТ төлсөн болон хэд нь үндсэн ажлын байрнаас гадуур гэрээ байгуулах замаар орлого олж, татвараа суутгуулах байсан гэдэг нь тодорхойгүй…” гэж дүгнэн шийтгэлийн хуудсыг 6 сар хүртэл хугацаагаар түдгэлзүүлсэн хугацаанд хариуцагчаас 2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдөр “Татварын ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан тухай” нөхөн ногдуулалтын актыг дахин гаргасан байх тул хөөн хэлэлцэх хугацаа хэтрүүлсэн, хугацаандаа акт гаргаагүй гэж үзэхгүй.

Өөрөөр хэлбэл дээрх огнооноос бус харин “…нэхэмжлэгчид шуудангаар хүргүүлсэн 2021 оны 4 дүгээр сарын 9-ний өдрийг акт гарсан өдөрт тооцож, ингэснээрээ Улсын дээд шүүхийн тогтоолд заасан 6 сарын хугацааг хэтрүүлсэн…” гэх давж заалдах гомдол үндэслэлгүй, учир нь тогтоолын огнооноос тооцоход 5 сарын дараа одоогийн маргаан бүхий акт гарчээ.

Акт мэдэгдсэнээр бус гарснаар хүчин төгөлдөр болох бөгөөд харин мэдэгдсэн огноо нь түүнийг эс зөвшөөрвөл маргах хугацааг тооцох үндэслэл болно.

2.2020 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс дагаж мөрдөгдсөн Татварын ерөнхий хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-д “Татварын нөхөн ногдуулалт хийх, алданги, торгууль ногдуулах, …хөөн хэлэлцэх хугацаа 4 жил байх…” зохицуулалт энэ тохиолдолд хэрэглэгдэхгүй, анх “О” ХХК-ийн 2013-2017 оны татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдлыг шалгасан 210300271 тоот шийтгэлийн хуудас 2019 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдөр гарсан, гэвч нэхэмжлэгчээс энэхүү шийтгэлийн хуудсыг эс зөвшөөрч шүүхийн журмаар маргасантай холбогдуулж Улсын дээд шүүхийн дээрх тогтоолоор дахин шинээр акт гаргахыг даалгасан Татварын ерөнхий хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.4-т “Татвар төлөгч татварын асуудлаар  …шүүхэд гомдол гаргасан, …бол эцсийн шийдвэр гарах хүртэлх хугацаагаар татварын хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдана” гэж заасны дагуу хөөн хэлэлцэх хугацааг тасалдсан гэж үзнэ.

Улсын дээд шүүхийн тогтоолыг хэрэгжүүлж гарсан нөхөн ногдуулалтын акт нь нэхэмжлэгч компанийн татварын ногдуулалт, төлөлтийг шинээр шалгаж буй хэрэг бус харин 2019 оны хяналт шалгалтын үргэлжлэл болно.

3.“О” ХХК 2015-2017 онд давхардсан тоогоор нийт 6206 иргэнд зуучлалын үйл ажиллагааны хөлс олгосноо тайлагнасан, гэвч өмнөх актаар зөвхөн энэхүү тайлангийн хэмжээнд хяналт шалгалт явуулж шийтгэлийн хуудас ногдуулснаас татварын давхардал үүссэн эсэх, өөрөөр хэлбэл тэдгээр иргэдээс хэд нь орлогоо өөрөө тодорхойлж ХХОАТ төлсөн болох нь тодорхойгүй гэж Улсын дээд шүүхээс дүгнэсэнтэй холбогдуулж татварын удирдлагын нэгдсэн цахим системийн тайлан, мэдээлэлд үндэслэн дээрх 6206 иргэдээс үйл ажиллагааны орлогоор татвараа өөрөө тодорхойлж тайлагнасан 584 иргэний төлсөн татварыг хасч, нэхэмжлэгчийн суутгагчийн үүргээ гүйцэтгээгүйд хамаарах татварын хэмжээг тодорхойлсноор Улсын дээд шүүхийн тогтоолд заасан ажиллагааг хийсэн гэж үзнэ.

Тухайлбал 2015 онд иргэдэд олгосон 8.456.746.246,9 төгрөгийн орлогоос үйл ажиллагааны орлогоор тайлагнасан 2.049.582.076,43 төгрөгийг хасч, үлдэх 6.407.164.170,48 төгрөг, 2016 онд иргэдэд олгосон 7.124.208.820,10 төгрөгийн орлогоос үйл ажиллагааны орлогоор тайлагнасан 1.782.743.815,24 төгрөгийг хасч, үлдэх 5.341.465.004,83 төгрөг, 2017 онд иргэдэд олгосон 6.599.417.674,60 төгрөгийн орлогоос үйл ажиллагааны орлогоор тайлагнасан 2.856.128.032,27 төгрөгийг хасч, үлдэх 3.743.289.642,35 төгрөг, нийт 15.491.918.817,66 төгрөгийн худалдааны зөвлөхүүдэд олгосон шагнал урамшууллаас, мөн 2014 онд 409.501.528,30 төгрөг, 2015 онд 293.530.368,60 төгрөг, 2016 онд 99.139.281,30 төгрөг, 2017 онд 152.226.881,90 төгрөг, нийт 954.398.060.10 төгрөгийн бараа материалаар олгосон урамшууллаас тус тус ХХОАТ суутган авч төсөвт төлөөгүй зөрчилд нөхөн татвар төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн нь Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.4, 11 дүгээр зүйлийн 11.1.5, 11.1.6, 26 дугаар зүйлийн 26.1.1, 26.2, 26.3-т заасантай нийцсэн, энэ талаарх буюу хууль хэрэглээний хувьд шүүхийн дүгнэлт үндэслэл бүхий болжээ.

584 иргэний адил татвар ногдох орлогоо өөрөө тодорхойлж татвар төлөөгүй үлдсэн 5622 иргэдээс хяналт шалгалтын явцад чухам ямар шалтгаанаар татвараа тайлагнаж төлөөгүй болохыг тодруулах шаардлагагүй, энэ нь Улсын дээд шүүхийн тогтоолд заасан ажиллагаанд хамаарахгүй.

Учир нь эдгээр иргэд бие даан мэргэжлийн үйлчилгээ үзүүлдэггүй, ямар нэгэн үйлдвэрлэл явуулдаггүй, түүнчлэн бараа бүтээгдэхүүн ч борлуулдаггүй, арилжаа эрхэлдэггүй, зөвхөн “О” ХХК-ийн бараа бүтээгдэхүүнийг борлуулахад зуучлах үйл ажиллагаа явуулдаг тул тэдгээрт олгосон зуучлалын урамшуулал, шагналыг Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-т заасан “мэргэжлийн үйлчилгээ, үйлдвэрлэл, арилжаа эрхэлж олсон орлого”-д хамааруулах үндэслэлгүй.

Энэ нь ч давж заалдах гомдлын “…гэрээний онцлог нь О брендийн бараа хэзээ ч тухайн зөвлөхийн өмчлөлд шилжихгүй, шууд эцсийн худалдан авагч буюу хэрэглэгчид компаниас шууд хүргэгддэг, бараа материалын эрсдлийг зуучлагч огт хүлээдэггүй…” гэснээр батлагдана.

4.Нэхэмжлэгчээс 2014 оныг дуустал худалдааны төлөөлөгч буюу зөвлөхүүддээ гэрээний дагуу О брэндийн бараа бүтээгдэхүүнийг борлуулахад зуучлах үйл ажиллагаа явуулсны төлөө олгосон шагнал, урамшууллыг тогтмол бус үйл ажиллагааны орлого гэж үзэн “Суутгагчийн хувь хүнд олгосон албан татварын тайлан” ТТ-12 маягтаар тайлагнан, тухайлбал 2013 онд 16988 иргэдээс 903.377.835 төгрөгийн, 2014 онд 22432 иргэдээс 1.131.728.233,17 төгрөгийн ХХОАТ-ыг тус тус суутган авч төсөвт төлж байсан атлаа 2015 оноос хойш тухайн үед үйлчилж байсан Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлд заасан “Үйл ажиллагааны орлого” буюу 12.1.2-т заасан “хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого”-д хамруулан суутгагчийн үүрэг гүйцэтгэхгүйгээр тэдгээрт олгосон нь татварыг нөхөн төлүүлэх үндэслэл болно.

Гэхдээ Татварын ерөнхий газрын Татвар төлөгчдөд үйлчлэх газрын 2015 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдрийн 9/385, Хуулийн хэлтсийн мөн оны 6 дугаар сарын 15-ны өдрийн 8/1721 дүгээр “Хариу хүргүүлэх тухай” албан бичгүүдэд “…Зөвлөхүүдтэй байгуулсан гэрээ нь зуучлалын гэрээ тул энэ гэрээний дагуу олгосон орлого нь Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-т заасан “хувиараа ажил гүйцэтгэх бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого буюу үйл ажиллагааны орлого байх бөгөөд мөн хуулийн 23.1-д заасан 10 хувийн татварыг өөрөө буюу тухайн зуучлагч харилцан төлөх ёстой” гэсэн тайлбарыг нэг бус удаа өгч байснаас үзэхэд татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, татвар төлөгчийн эрхээ хэрэгжүүлэх, үүргээ биелүүлэхтэй холбогдсон тайлбар, зөвлөгөөг дээрх байдлаар буруу өгч байсан нь хуулиар хүлээсэн суутгагчийн үүргээ биелүүлэхгүй байхад нөлөөлсөн гэж дүгнэн нөхөн татварт хамаарах торгууль, алдангийг хүчингүй болгох нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв. 

Учир нь Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 17 дугаар зүйлийн 17.1, 22¹ дүгээр зүйлийн 22¹.1.1, одоогийн мөрдөгдөж буй уг хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.1, 75 дугаар зүйлийн 75.1.1-д тус тус татварын төлөгчийн эрх, татварын албаны чиг үүрэгт дээрх харилцааг зохицуулсан, өөрөөр хэлбэл татварын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах, татвар төлөгчийг мэдээллээр ханган зөвлөгөө өгөх, сургалт, сурталчилгаа явуулах чиг үүргийг татварын албанд хүлээлгэсэн байна.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.3-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 6 дугаар сарын 2-ны өдрийн 422 дугаар шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг “Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн /2006 оны/ 4 дүгээр зүйлийн 4.1.4, 11 дүгээр зүйлийн 11.1.5, 11.1.6, 26 дугаар зүйлийн 26.1.1, 26.3, Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1, Татварын ерөнхий хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.1, 75 дугаар зүйлийн 75.1.1-д заасныг баримтлан “О” ХХК-ийн нэхэмжлэлийн зарим шаардлагыг хангаж, Том татвар төлөгчийн газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагчдын 2021 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдрийн “Татварын ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан тухай” НА-21210000027 дугаар нөхөн ногдуулалтын актаар ногдуулсан 493.389.506,33 төгрөгийн торгууль, 328.926.337,57 төгрөгийн алдангийг тус тус хүчингүй болгож, харин 1.644.631.687,78 төгрөгийн нөхөн татварыг хүчингүй болгуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай” гэж өөрчлөн, бусад заалтыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгч “О” ХХК-ийн өмгөөлөгч Г.О, Г.Ж нарын давж заалдах гомдлын зарим хэсгийг хангасугай.  

2.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.3-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдол гаргахдаа төлсөн 70.200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.5 дахь хэсэгт зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж хэргийн оролцогч нар үзвэл магадлалыг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

                                                                        

 

 

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                    Б.ТУНГАЛАГСАЙХАН

 

ШҮҮГЧ                                                      С.МӨНХЖАРГАЛ

 

ШҮҮГЧ                                                         Э.ЛХАГВАСҮРЭН