“С...” газрын

нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн тухай

 

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн давж заалдах журмаар хэргийг шийдвэрлэсэн

Шүүх бүрэлдэхүүн:

Шүүх хуралдаан даргалагч шүүгч Б.Тунгалагсайхан

Бүрэлдэхүүнд оролцсон шүүгч Д.Баатархүү

Илтгэсэн шүүгч Д.Оюумаа

Давж заалдах гомдол гаргасан хэргийн оролцогч: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А

Нэхэмжлэгч: “С...” газар

Хариуцагч: Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч Л.Э, Г.Г

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Татварын улсын байцаагчийн 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-35210000151 дугаартай татварын нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах тухай”

Давж заалдах гомдол гаргасан шүүхийн шийдвэр: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 0700 дугаар шийдвэр

Давж заалдах шатны шүүх хуралдааны оролцогчид:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А, Б.Д,

Хариуцагч Г.Г

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Оюунтуяа

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Улаанмуна

Хэргийн индекс: 128/2022/0450/З

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

1. Нэхэмжлэгч “С...” газар нь Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч Л.Э, Г.Г нарт холбогдуулан “Татварын улсын байцаагчийн 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-35210000151 дугаартай татварын нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах”-аар маргасан байна.

 

2. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 0700 дугаар шийдвэрээр: “...Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга/-ийн 81 дүгээр зүйлийн 81.1.4, Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын Орлогын татварын давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 5 дугаар зүйлийн 5.4.1, 7 дугаар зүйлийн 7.2, 7.3.1, 8 дугаар зүйлийн 8.1.1, 15 дугаар зүйлийн 15.1.2 дахь заалтыг тус тус баримтлан “С...” газрын гаргасан “Татварын улсын байцаагчийн 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-35210000151 дугаартай татварын нөхөн ногдуулалтын актыг хүчингүй болгуулах” нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож...” шийдвэрлэсэн байна.

 

3. Давж заалдах гомдлын агуулга: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А дараах үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эсэргүүцэж байна. Үүнд:

3.1. “...Шүүхийн шийдвэрийн хамгийн их анхаарсан гол үндэслэл нь агуулгаараа акт үйлдэх үед нэхэмжлэгчийн гаргаж өгсөн зөвлөх үйлчилгээний гэрээ, нэхэмжлэл, экселийн тооцоолол, ХААН банкны дансны хуулга байхгүй байсан гэдэг.  

3.2. Мөн Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.10 дахь хэсэгт “Дараах хүнийг гэрчээр дуудах болон мэдүүлэг авч болохгүй”, 37.10.1-т “үүргээ гүйцэтгэх замаар хэргийн нөхцөл байдлыг мэдэх болсон хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч” гэж заасан. Харин гэрч нь хариуцагч нартай нийтлэг ашиг сонирхолтой бөгөөд хяналт шалгалтыг эхлүүлээд 5 сарын хугацаанд ажилласан учраас хяналт шалгалтын тодорхой хэсгийг гүйцэтгэсэн, актын ажлын баримтыг бүрдүүлэлцсэн хамтрагч буюу нэг талаараа хэргийн оролцогч болох талтай гэж үзэж болохоор юм. 

3.3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1 дэх хэсэгт “Захиргааны хэргийн шүүх хэргийн нөхцөл байдлыг тодруулах, хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг цуглуулах, үнэлэх ажиллагааг хэрэгжүүлэх үүрэгтэй бөгөөд хэргийн оролцогчийг татан оролцуулна”, мөн 32.1-т “хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг цуглуулах үүргийг захиргааны хэргийн шүүх гүйцэтгэнэ”, түүнчлэн 34.2-т “нотлох баримтыг тухайн хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлнэ” гэж заасан.

3.4. Өөрөөр хэлбэл “акт гаргах үед эдгээр баримтыг байцаагчид өгөөгүй байна” гэх үйл баримтад анхаарлаа хандуулан хэргийг бүхэлд нь тал бүрээс, нотлох баримтыг бүрэн цуглуулах ажиллагаа хийлгүйгээр, нэхэмжлэгчийн хэрэгт авагдсан материалыг үнэлэхгүй орхигдуулсан гэж үзэх үндэслэлтэй юм.

3.4. Захиргааны ерөнхий хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.2 дахь хэсэгт “энэ хуулийн 24.1-т заасан бодит нөхцөл байдлыг тогтооход ач холбогдол бүхий шаардлагатай ажиллагаа хийх, нотлох баримтыг цуглуулах, үнэлэх үүргийг захиргааны байгууллага хүлээнэ” гэж заасан байна. Энэхүү заалт нь захиргаа, татвар төлөгчийг хүлээхгүйгээр өөрийн санаачлагаар гуравдагч талаас нотлох баримтыг албадан гаргуулан авч, шийдвэрээ түүнд үндэслэн гаргах тухай зохицуулалт юм. Татварын алба, ХААН банкнаас бидний дансны хуулгыг, гэрээний нөгөө талаас гэрээг, нэхэмжлэлийг нэхэмжлэч гаргагчаас авах бүрэн боломжтой байсан гэж үзэж байна.

3.5. Захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2.1 хууль үндэслэх, 4.2.4 үр нөлөөтэй байх, 4.2.5 зорилгодоо нийцсэн, бодит нөхцөлд тохирсон, шийдвэр нь үндэслэл бүхий байх, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1-д “Захиргааны хэргийн шүүх хэргийн нөхцөл байдлыг тодруулах, хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг цуглуулах, үнэлэх ажиллагааг хэрэгжүүлэх үүрэгтэй бөгөөд хэргийн оролцогчийг татан оролцуулна” гэж заасан үндсэн зарчмуудад нийцэхгүй акт, шийдвэр болсон гэж үзэж байна. Бидний нэхэмжлэлийг агуулгаар нь харвал хэдий татвар төлөгч нотлох баримт өгөөгүй байсан ч татварын алба түүнийг нь цуглуулах боломжтой байсан, хуульд заасан үүргээ биелүүлэхгүй эс үйлдэл гаргасан гэдэг тухай асуудал юм.

3.6. Анхан шатны шүүх өөрийн шийдвэрээр хэрэгт авагдсан төлбөр төлсөн гүйлгээ нь төлөөний газар хамааралгүй буюу “... татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал биш” байна гэдэг дүгнэлтийг хийдэг. Бидний өгсөн нэхэмжлэл нь Сингапурын “С... П..” компаниас нэхэмжлэгч болох төлөөний газарт хаяглан гаргасан, ХААН банкны дансны хуулга нь төлөөний газрын эзэмшдэг дансных, гадаад иргэдэд нь төлөөний газраар дамжин ирсэн, тэдгээрийн ажилласан байршлын тооцооллыг төлөөний газарт гараар нэгтгэн тооцсон экселийн тооцоолол, үндсэн мастер гэрээ нь төлөөний газраа бүртгүүлэх үндсэн бичиг баримт бөгөөд Монгол Улсын аж ахуй нэгж болох “С... и...”  ХХК-тай “С... П..” компани хоорондын гэрээ тул энэхүү гэрээ нь давхар татварын гэрээний 5 дугаар зүйлд заасны дагуу Монгол улсад 18 сараас дээш хугацааных учраас Төлөөний газраа Сингапурын компани бүртгүүлэх ёстой.

3.7. Учир нь Төлөөний газар нь мастер гэрээний дагуу “С... и...”  ХХК-иас “С... П..”-д хүлээн авах ёстой зөвлөх үйлчилгээний нийт дүн буюу 1.300.6 сая төгрөгийг тайлагнасан. Давхар гэрээний дагуу Сингапурт хамаарах хэсгийг хасч тооцох ёстой. Хэрэв хасах ёсгүй гэвэл давхар гэрээний 7 дугаар зүйлийн 1-т заасны дагуу зөвхөн төлөөний газарт хамаарах 729.6 сая төгрөгийг тайлагнах нь зүй юм. Иймээс энд орлогоо дутуу тайлагнасан эсвэл илүү зардалд оруулан төрийг хохироосон зүйл байхгүй.

3.8. Актад 571.047.278,15 төгрөгийн зардал нь аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай /2006 оны/ хуулийн 12 дугаар зүйл, 15 болон 15.1.2 “албан татвар төлөгчийн баримтаар нотлогдоогүй зардал” гэж заасныг зөрчсөн гэх бөгөөд Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3 дахь хэсэгт “анхан шатны баримт” гэж ажил, гүйлгээ гарсныг нотолж бүрдүүлдэг гэрээ, нэхэмжлэх, төлбөр төлсөн баримт болон бусад нотолгоог гэдэг. Бид хэрэгт компани хоорондын гэрээ, төлөөний газарт хаягласан нэхэмжлэл, ХААН банкнаас Сингапур луу төлсөн гэдгийг нотлох долларын дансны хуулга, мөн уг дүнг хэрхэн тооцсон тухай өөрийн гар тооцоолол зэргээ нотлох баримтын шаардлага хангуулан өгсөн. Иймд нотлох баримтгүй гэдэг асуудал бол ор үндэслэлгүй юм.

3.9. Төлөөний газраар дамжуулан үйл ажиллагаа явуулаагүй бол хэлэлцэн тохирогч улс буюу Сингапурт ногдуулна, хэрэв төлөөний газартай бол зөвхөн төлөөний газарт хамаарах ашигт буюу хэсэгт нь хэлэлцэн тохирогч нөгөө улс буюу Монгол улсад ногдуулахаар Олон улсын гэрээгээр маш тодорхой зохицуулсан. Энд нийт дүнг бүтнээр нь Монголд ногдуулах эсвэл Төлөөний газаргүй гэдэг маргаан байхгүй учраас түүнд дүгнэлт өгөх шаардлагагүй байтал шууд гэрээний нийт дүн буюу 1,300.6 сая төгрөгийг Монголд татвар төлөхөөр байна гэж дүгнэсэн нь: а. Өөрөө 571,047,278.15 төгрөгийг Сингапурт хуваарилах нь буруу буюу Олон улсын гэрээг үл харгалзан Монгол улсад бүгд тайлагнах ёстой гэдэг байдлаар хариуцагч нь актынхаа үндэслэлээс өөр зүйл яриад, шүүх нь түүнд ийнхүү буруу тайлбар хийн дүгнэлт хийгээд байгаа нь, б. Акт нь “... нотлох баримтгүй...” гээд байхад шал өөрөөр “орлого дутуу тайлагнасан” мэтээр асуудлыг мушгин, үндэслэлтэй юм шиг харагдуулах зэрэг нь туйлын буруу, хууль ёсны бус үйлдэл юм.

3.10. Бид давхар татварын гэрээний дээрх зүйлд заасны дагуу төлөөний газраа татварын албанд бүртгүүлэн, нэгэнт төлөөний газартай болсон учраас зөвлөх үйлчилгээний нийт дүн болох 1,300.6 сая төгрөгийг бүрэн тайлагнаад өөрт хамаарах хэсэг буюу 729,6 сая төгрөгийн орлогодоо Монгол улсад татвараа төлөн, харин үлдсэн Сингапурт хамаарах 571.0 сая төгрөгийн нэхэмжлэл ирсэн байдаг тул зардлаар тайлагнан бүртгэсэн. Сингапурт ногдох орлого болох 571.0 сая төгрөгийн орлогод ногдох татвараа хэрхэн төлөх ёстой тухай асуудал нь Олон улсын гэрээгээрээ Сингапурын “С... П...” компанийн үүрэг асуудал бөгөөд төлөөний газрын хувьд бол тэдэн төгрөг нь Сингапурынх, түүний тооцоолол, баримтжуулах үүрэг зэрэг нь давхар татварын гэрээний 7 дугаар зүйлээр зохицуулагдах ёстой.

3.11. Төлөөний газар нь бүртгүүлээд тайлан, татвараа өгөөд явж байхад түүнийг бүртгүүлэх ёсгүй гэж хариуцагч ярих нь актын үндэслэл, маргааны зүйлд огт хамааралгүй юм. Нэгэнт тооцоолол дээр маргаагүй гэж шүүх бичсэн хэрнээ Сингапурт хамаарах 571 сая төгрөгийн орлого хуваарилах нь буруу. Монголд бүхлээр нь тайлагнах ёстой байж гэдэг талаас нь давхар татварын гэрээг дүгнэх нь үндэслэлгүй юм.

3.12. Гадаад улсаас ирсэн иргэд нь “С... П..”-ийн ажилчид бөгөөд уг компанийн нэрийн өмнөөс “С... и...”  ХХК-д туслалцаа үзүүлэн О... ХХК-д зөвлөх үйлчилгээ үзүүлсэн. Энд нэг ч бие даасан үйлчилгээ үзүүлэгч, гэрээний тал болсон иргэн байхгүй, нэг ч хүнд цалин эсвэл бусад төлбөрийг олгоогүй байхад цалин хөлсний тухай тэдгээрийн суутган татварыг дурьдах шаардлагагүй. Сингапурын хүлээн авсан орлого нь Төлөөний газрын зардал бөгөөд нэгэнт тусдаа компанийн мэргэжилтэн ирж ажилласан учраас бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил үйлчилгээний хөлс гэдэгт хамаарах ёстой. Цалингаас ялгагдах онцлог нь бие даасан, өөрийн нэрээр эрх үүсгэж, хариуцлага хүлээдэг. Харин цалин болохын хувьд компанийн хөдөлмөрийн гэрээний дагуу ажилладаг, түүний нэрийн өмнөөс дангаар гэрээгүй, хариуцлагыг ажил олгогч хариуцдаг. Тиймээс хөлс биш цалин гэж дүгнэж болохгүй юм. Иргэнд өгөөгүй учраас Хувь хүний орлогын албан татвар яригдахгүй. Зардал нь баримтгүй тухай асуудалд түүний нэр төрлийг нь холих нь зохисгүй юм.

 

Иймд Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 128/ШШ2022/0700 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-35210000151 тоот 85,657,091.72 төгрөгийн нөхөн төлбөр бүхий актыг бүхэлд нь хүчингүй болгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү.” гэжээ.

 

4. Хариуцагч нар нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гомдлыг үгүйсгэж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хамгаалж байна.

ХЯНАВАЛ:

1. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.3-д зааснаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг нэхэмжлэгчийн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлын хүрээнд хянав.

2. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж шийдвэрлэв.

3. Шүүх нэхэмжлэгчийн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг дараах үндэслэлээр хангахгүй орхилоо. Үүнд:

3.1. Хариуцагч Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч Л.Э, Г.Г нар гомдол гаргагч “С...” газрын 2017 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдал /эрсдэлд суурилсан/-д татварын хяналт, шалгалт хийх ерөнхий удирдамж, 3521400677 тоот томилолтоор татварын хяналт шалгалт хийгээд, татварын улсын байцаагчийн 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-35210000151 дүгээр “Нөхөн ногдуулалтын акт”-аар Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1.1, 74.1 дэх заалтыг тус тус үндэслэн 57,104,727.82 төгрөгийн нөхөн татвар, 17,131,418.34 төгрөгийн торгууль, 11,420,945.56 төгрөгийн алданги, нийт 85,657,091.72 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

3.2. Харин Нийслэлийн Татварын газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2022 оны 03 дугаар сарын 31-ний өдрийн 15 дугаар тогтоолоор маргаан бүхий акт болох татварын улсын байцаагчийн 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-35210000151 дүгээр “Нөхөн ногдуулалтын акт”-ыг хэвээр баталсан байна. 

3.3. Нэхэмжлэгчээс татварын улсын байцаагчийн 2021 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн НА-35210000151 дүгээр “Нөхөн ногдуулалтын акт”-ыг эс зөвшөөрч тус актыг хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэл гарган маргаж байна. 

3.4. Нэхэмжлэгчээс нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ “...зөрчлийг тогтоохдоо татварын алба буруу тооцоолол хийж, хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг бүрэн хийгээгүй буюу бодит нөхцөл байдлыг тогтоох нотлох баримтуудад хангалттай үндэслэлгүй уг татварын актыг тогтоосон...” хэмээн тайлбарлаж байх ба харин хариуцагчаас “тус компани нь 2017 оны аж ахуй нэгжиийн орлогын албан татварын тайлангийн 23 дугаар мөрөнд “санхүүгийн болон орлогын албан татварын тайлангийн үзүүлэлт хооронд зөрүүг зохицуулах тайлан”-ийн татвар төлөхийн өмнөх ашгийг бууруулах дүн дээр 622,056,371.47 төгрөгийг бичсэн бөгөөд СТ-30 Санхүүгийн болон орлогын албан татварын тайлангийн үзүүлэлт хоорондын зөрүүг зохицуулах тайланд “бусад” хэсэг дээр 571,047,278.15 төгрөгийн бичсэн дүнг Сингапур улсад хамаарах орлогын дүн бөгөөд харин баримтаар нотлогдохгүй зардал биш гэж тайлбар ирүүлсэн байна. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланд зардлаа бууруулан тайлагнасан мөртлөө орлого гэж тайлбарласан атал нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн борлуулалтын орлогоо дээрх орлого гэж нэрлээд байгаа 571,047,278.15 төгрөгийг бууруулан тусгаагүй” хэмээн нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч байна.

3.4. Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйлийн 1-д: “Хэлэлцэн тохирогч улсын аж ахуй нэгж нь Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын нутаг дэвсгэрт байрладаг Төлөөлөгчийн газраар дамжуулан аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлээгүй тохиолдолд уг аж ахуй нэгжийн ашигт зөвхөн хэлэлцэн тохирогч улс татвар ногдуулна. Хэрэв аж ахуй нэгж нь дээр дурьдсан байдлаар үйл ажиллагаа эрхэлж байвал уг аж ахуйн нэгжийн ашгийн зөвхөн тухайн төлөөлөгчийн газарт шууд буюу шууд бусаар хамаарах хэсэгт Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улс татвар ногдуулж болно”, 5 дугаар зүйлийн 3-ын б/ аж ахуй нэгж өөрийн ажилчдаараа буюу тухайн асуудал хариуцсан бусад ажилтнуудаараа дамжуулан гүйцэтгэж байгаа аливаа 12 сарын доторх нийт дүнгээр 6 сараас дээш хугацаагаар үргэлжлэх үйлчилгээ /зөвлөх үйлчилгээг оруулна/-г төлөөлөгчийн газар гэдэгт хамруулна гэж тус тус зааснаар Сингапур улсын “С... П..” компанийн төлөөний газраар дамжуулан Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үзүүлж буй зөвлөх үйлчилгээний орлогод Монгол Улсад орлогын албан татвар төлж, тайлагнах үүрэг хүлээхээр зохицуулсан байна.

 

3.5. Мөн Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 он/-ийн 5 дугаар зүйлийн 5.4.1-д зааснаар төлөөний газраар дамжуулан Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын аж ахуй нэгж нь Монгол Улсад байрладаггүй татвар төлөгч бөгөөд 7 дугаар зүйлийн 7.2-т “Тухайн татварын жилд Монгол Улсад олсон болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлогод албан татвар ногдоно”, 8 дугаар зүйлийн 8.1.1-д “үндсэн болон туслах ажил үйлчилгээний борлуулалтын орлогод албан татвар ногдоно” гэж заасан тул Сингапур улсын “С... П..” компанийн Төлөөний газраар дамжуулан Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үзүүлж буй зөвлөх үйлчилгээний орлогод албан татвар ногдоно гэж дүгнэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй.

3.6. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч давж заалдах гомдолд шүүх өөрийн санаачлагаар гуравдагч талаас нотлох баримтыг албадан гаргуулан авч, шийдвэрээ түүнд үндэслэн гаргах тухай зохицуулалттай учир Татварын алба, ХААН банкнаас бидний дансны хуулгыг, гэрээний нөгөө талаас гэрээг, нэхэмжлэлийг нэхэмжлэгч гаргагчаас авах бүрэн боломжтой байсан, анхан шатны шүүх маргааны үндэслэл бүрд шаардлагатай нотлох баримтуудыг цуглуулаагүй хэмээн тайлбарлаж байна.

3.7. Энэ тохиолдолд хэрэгт авагдсан нотлох баримт болон гэрчийн мэдүүлэг зэргээс зөрчилд тооцсон 2017 оны 571,047,278.15 төгрөгийн зардлын задаргаа, анхан шатны баримтуудыг татварын алба нэхэмжлэгчээс шаардсан болох нь тогтоогдож байх тул нэхэмжлэгчийн “тайлбар, баримт бичиг гаргаж өгөх боломжоор хангаагүй” гэх гомдол үндэслэлгүй гэж дүгнэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр, хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий болжээ.

3.8. Нийслэлийн Татварын газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2022 оны 03 дугаар сарын 31-ний өдрийн 15 дугаар тогтоолд: “... “С...” ХХК-ын 2017 оны аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн ТТ-02 тайланд 571,047,278.15 төгрөгийн хасагдахгүй зардлыг Санхүүгийн болон орлогын албан татварын тайлангийн үзүүлэлт хоорондын зөрүүг зохицуулах тайлангийн бууруулах утга хэсэгт тусгаж татвар ногдуулах орлогыг бууруулах үндэслэлгүй бөгөөд татвар ногдуулах орлогын нэмэгдүүлэх дүнгээр дахин бууруулсан байна. Өөрөөр хэлбэл Санхүүгийн болон татварын тайлангийн үзүүлэлт хоорондын зөрүүг зохицуулах тайланд “байнгын зөрүү”-гийн нэмэгдүүлэх утгын “Засгийн газрын баталснаас бусад хэвийн хорогдол” мөрөнд 647,125,185.72 төгрөгийг, баримтаар нотлогдохгүй байгаа зардал мөрөнд 571,047,278.15 төгрөгийг тус тус тайлагнаж татвар ногдуулах орлогыг 1,218,172,463.87 төгрөгөөр нэмэгдүүлэн тайлагнах байсныг бууруулах утга хэсгийн бусад хэсэгт 571,047,278.15 төгрөгийг тусгаж татвар ногдуулах орлогыг 2 дахин бууруулан алдаатай тайлагнасан байна” гэж,

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт: “... К.Ргийн албаны цахим хаягаас татварын улсын байцаагч Г.Г-ын албаны цахим хаягт 2021 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр 13:48 цагт 2019, 2020 оны СТ-30 задаргааг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын туслах журналаар харуулсан файлууд илгээсэн ч “баримтаар нотлогдоогүй” гэх зөрчилд хамаарах 2017 оны 571,047,278.15 төгрөгийн зардлын задаргаа, анхан шатны баримтуудыг ирүүлээгүй байх тул “гаргаж өгсөн зардлын баримтуудыг татварын улсын байцаагч нар үнэлээгүй буюу бодит нөхцөл байдлыг тогтоогоогүй” гэх нэхэмжлэгчийн гомдол үндэслэлгүй байна” гэж тус тус дүгнэсэн нь зөв байх тул энэ талаар гаргасан гомдлыг хангах боломжгүй юм.

 

3.9. Түүнчлэн мэргэжилтэн Сингапур улсад байрлаж ажилласан хугацаанд Төлөөний газраар дамжуулан Монгол Улсад зөвлөх үйлчилгээний үйл ажиллагаа эрхэлсэн гэж үзэх ба энэ хугацааг Төлөөний газраар дамжуулан аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлээгүй гэж үзэх боломжгүй юм. Өөрөөр хэлбэл үзүүлж буй зөвлөх үйлчилгээ нь Монгол Улсад явагдсан, зөвлөх үйлчилгээ авч буй аж ахуй нэгж нь Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж буй тул энэ аж ахуйн үйл ажиллагааг Монгол Улсад эрхэлсэн гэж үзэж Монгол Улсад төлөх татвараас хасагдах зардалд орохгүй гэсэн анхан шатны шүүхийн дүгнэлт хууль ёсны байна.

 

3.10. Мөн гэрч татварын улсын байцаагч Э.Н нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.10-т заасан гэрчээр дуудах болон мэдүүлэг авч болохгүй этгээдэд хамаарахгүй байх тул нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гэрч нь хариуцагч нартай нийтлэг ашиг сонирхолтой буюу нэг талаараа хэргийн оролцогч болох талтай гэх гомдол нь үндэслэлгүй гэж үзлээ.

Иймд дээрх үндэслэлүүдээр анхан шатны шүүхийн дүгнэлт хууль зүйн үндэслэл бүхий, нотлох баримтыг зөв үнэлсэн байх тул шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.1-д заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 700 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Аын давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.3-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй. 

3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.5 дахь хэсэгт зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж хэргийн оролцогч нар үзвэл магадлалыг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                                  Б.ТУНГАЛАГСАЙХАН

ШҮҮГЧ                                                                       Д.БААТАРХҮҮ

ШҮҮГЧ                                                                       Д.ОЮУМАА