1.ШүүхийнхэлэлцүүлэгтшүүгдэгчЧ.Бат-Эрдэнийөгсөн:“...СэлэнгэаймгийнЦагааннуурсумынцагдааНасанбатгэххүнтэйхамтявжбайсан.ТэгээдНасанбатахнамайг“ЧиманайахлахтайхамтуулзчихаарайНарангэжхүнбайгаа”гэжхэлсэн.ТэгээдтухайнөдөрНарангэххүнтэйуулзахад“Чинададхадлангийнтайлбайолжөгчтусболооч”гэхэдньби“Манайсумандхадлангийнталбайдуусан”гэххариуөгсөн.Тэгсэнманайнайзхотоосирсэнбайгаагэхэд*******,*******,Ганбаяргуравбайсан.Тэгээдэнэхүмүүсийнмашиндньоржуулзаадбихэлэхдээ“манайсумандхадлангийнталбайдуусан,өөрсумаасасуугаадүзьегээдЕрөөсумрууутсааряриадасуухадЕрөөсумандхадлангийнталбайдууссан”гэжхэлсэн.ТэгээдбиХушаатсумандхадлангийнталбайбайгаабайх,газрындаамалтайньхолбогдъёгэжхэлсэн.Тэгээдтухайнүедби*******тайярихад*******Дархандбайнагэжхэлсэн.ТэгээдбиднартэршөнөдөөДархандхоноодмаргаашөглөөнь*******тайуулзаадшуудХушаатсумрууявсан.*******бидхоёрынхувьдэнэманайхтэртанайхгэжмаргалдсанзүйлбайхгүй.НаашаадавжороодХушаатсумцаашаадавжороодЗүүнбүрэнсумбайсан.Энэасуудалдээрбиднармаргалдаагүй.Гэхдэээнэталбайхүнийгазаршүү,цаадталдньбайгаажижигталбайгаасөвсбэлдэжболохбайхгээдсалсан.Тэгээдхэдхоногийндараа*******надрууутасдаад“техникүүдээоруулахуу”чигэрээхийгээдөгөөчгэжярьсан.Тухайнүедби*******тайярихгэсэнутасньхолбогдохгүйболохоортоогоогүйорхисон.Дарааньгэрээхийсэнажахуйнэгж,иргэнтэйхийсэнгэрээнийхэрэгжилтийгшалгаадявжбайхадхадланхийжбайсанхүмүүсньбиднартхэлсэн...”гэхмэдүүлэг[1],

2.ШүүхийнхэлэлцүүлэгтшүүгдэгчБ.*******гийнөгсөн:“...2017онынамарЧ.*******,Д.*******,Ганбаяргэдэгхүмүүснаддээриржуулзсан.Тэгээдтэдгээрхүмүүсийнхадланхадахгэжбайсангазрыг“энэболманайсумынгазарнутагөөрхүнтэйгэрээхийчихсэнтулгэрээхийхболомжгүй”гэдгийгхэлээдявуулсан....Ганзориггэдэгхүнийгэрээбайгуулсангазарюм....Нададөвсхураажавахтиймэрхбайхгүйчгэрээбайгуулаагүйболохоорөвсийгньхураагаадавчихвалиржуулзанагэжбодсон...”гэхмэдүүлэг[2],

3.ШүүхийнхэлэлцүүлэгтшүүгдэгчД.*******ынөгсөн:“...2017ондулсорондаяаргангачигболсон.Үүнийдагуу2017оны06дугаарсарын28-ныөдөрМонголулсынзасгийнгазрын186дугаартайтогтоолоорулсорондаяаргангачигболжөвөлжилтхүндэрчболзошгүйбайхтулганзудболсонаймгуудынмалчидболонхадланчдадөвссайнгарсанаймаг,ороннутгийнудирдлагуудөвсхадахталбайгбэлдэжхангахтухайчиглэлөгсөнюм.МинийбиеАрханхайаймгийнӨлзийтсумынуугуулхүн.Минийаавээжээснададөвлөсөн30орчимтооныадуубайдаг.2017онызунАрхангайаймагтдусалчборооороогүйгэжхэлэхэдболно.Монголулсынхадлангийн80-90хувийгхангадагДорнодаймаг,Сүхбаатараймгуудадчборооороогүй.МонголулсынҮндсэнхуульдзааснаармалболМонголулсынөмчбөгөөдтөрийнхамгаалалтадбайнагэжзаасан.Биямарнэгэнбизнесийнашигхонжоохаржөвсбэлтгээгүй.Биөмнөньөвсхадахямарчажилхийжүзээгүй.ТухайнүедбиТөваймгийнПрокурорынгазартажиллажбайсан.МанайбайгууллагынхамтолонТөваймгийнБатсүмбэрсумандочижамрахүеихбайдагбайсантулТөваймгийнБатсүмбэрсумынзасагдаргынажлыг12жилхийсэнГанбаяргэдэгхүнтэйтанилцсанбайсанюм.Ганбаярынэхнэр*******гэдэгхүнийгбиогттанихгүй.ГанбаяргэдэгхүнийхБатсүмбэртнэлээнхэдэнүхэрмалладагюм.Тэгээднэгөдөрнадруузалгаад“минийдүүнийлээдхадланбэлтгэчихгазарбайнауу?Манайэнэхавьдхадланбэлтгэхмашхэцүүболчихлоо”гэхээрньби“харинтиймээнададчгэсэнхэдэнбоодолөвснийхэрэгцээбайна”гэхэдГанбаярах“тэгвэлхоёулаанийлээдөвсбэлтгэе.Ахньбүхтехникийгньгаргая.Харинчигазрыгньолоодбензинтос,газрынтөлбөрийнмөнгийггаргачих”гэжхэлсэн.ИнгээдбидхоёрДорнодаймагрууөвсхадахаарявсанболовчДорнодаймагтхадланхадахболомжгүйболсон.ТэгээдхаагуурөвсарайгайгүйургасанболохыгсудлаадүзэхэдСэлэнгэаймагболонДархан-Уулаймагтарайгайгүйургасанбайсан.ТэгээдСэлэнгэаймгийгсонгожирсэнюм.СэлэнгэдирээдминийбазхүргэнийтаньдагхүнболохСэлэнгэаймагдахьцагдаагийнгазрынхошуучНарангэдэгхүнтэйминийбиеболонГанбаярах,түүнийэхнэр,манайбазхүргэнгээддөрвүүлээуулзсан.Нарангэдэгхүнтэйуулзахдаа“Биднарттусболоодөвсхадахгазаролоодөгөөч.Эсвэлхолбогдохалбантушаалтантайньхолбоодөгөөч”гэжхүссэн.НаранбайцаагчбиднарттусболоодЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******тэйтанилцуулаад“энэхүмүүстөвсхадахгазарөгчтусболооч”гэхэд“затэгье”гэжхэлсэн.ТэгээдЧ.*******“Манайсумандөвсхадахгазарбарагбайхгүйболсон,гэхдээбиХушаатсумынгазрындаамлаасасуугаадөгьегээдХушаатсумынгазрындаамалБ.*******гэдэгхүнтэйутсаарярьсан.УтсаарярихүедБ.*******ньДархан-Уулаймагтбайсан.Б.*******гДарханаасирэхийгхүлээсээрбайгаадоройболсон.ТэгээдбиднарДархандочижбуудалдхоноодөглөөньБ.*******ггэрээсньаваадХушаатсумынойролцооочоодхадланбэлтгэхболомжтойуулынэнгэргазрыгзаагаад“энэгазраасхадланбэлтгэжболох”талаарасуухадЧ.*******Б.*******нарньэнэболманайсумыннутагдэвсгэргэхмэтээрмаргажэхэлсэн.Тэгээдажилдээрээочоодальсумынхньнутагдэвсгэрболохыголжтогтооёгээдявцгаасан.Тэгээд2-3хоногийндараабиЧ.Бат-Эрдэнийутасруузалгаад“нөгөөгазарчиньальсумыннутагдэвсгэрюмбэ?”гэжасуухад“манайсумыннутагдэвсгэрбайналээ.“Танартехникээоруулоруул,эхнийээлжиндгазрынтөлбөрт1,000,000төгрөгтөлнө”гэсэнмессежбичижявуулсан.ТэгэхээрньэнэталаарГанбаярахадхэлтэл“заойлголоо”гэсэнболовчтехникүүдээянзалжирэхгэсээрбайтал7хоногөнгөрсөн.Улмаархадланхадахгазартааирээд15минуторчимболоогүйбайхадЧ.*******жижигмашинтай1хүнтэйхамтхүрчирсэн.Тэгээд“Затанарирчихсэнүү?Тахэдэнэталдньмайхнаабариадэнэталаасньэхлээдөвсөөхад”гэхмэтээрзаажөгөөдгазрынтөлбөрөөтушаагаадгэрээгээхийхшаардлагатайгхэлсэн.БиДарханаасирэхдээмөнгөхэрэгболжмагадгүйгээдбэлэнмөнгөавчирсэнбайсанюм.ТэгээдГанбаярахаас“газрынтөлбөрөөөгөөдгэрээгээхийгэжбайна.Хэдэнтөгрөгөгөхёстойюмбол”гэжасуухад“эхнийээлжинд500,000төгрөгөгчих”гэжхэлэхээрньцүнхнээсээ500,000төгрөгбэлэнтоолоодЧ.*******дхүлээлгэжөгсөн.Тэгээд“хүмүүсирээдасуувалЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******гэдэгхүнтэйгэрээхийсэнгэжхэлээрэй”гэжхэлээдявсан.Ч.Бат-Эрдэнийгяваад10-15минуторчимхугацааөнгөрчбайхадахиадөөржижигмашинтайхүмүүсирсэн.ТэрмашиндХушаатсумынзасагдаргаАтартулга,ХушаатсумынзасагдаргынорлогчБат-Очирнархоёрхүнийхамтнийтдөрвөнхүнирсэн.Тэгээд“энэгазарболманайсумыннутагдэвсгэралбанёсоорзөвшөөрөлавсанюмуу”гэдэгасуудалтавьсан.ТэгэхээрньдөнгөжсаяханЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******гэдэгхүн“энэболманайсумынгазарнутагмөн.Эндээсхадланбэлтгэжболно”гэжхэлээдявсантухайхэлсэн.Тэгтэл“үгүйэнэболХушаатсумыннутагдэвсгэр”гэжхэлсэн.Биднартухайнүедөвсхадахньбайтугайтехникүүдээчбуулгаагүйбайсан.ТэгээдбайжбайталХушаатсумынзасагдаргынорлогчБат-ОчирболонГанбаярахнар“сайнбайнауу”гэжмэндлээднэгнэгнийгээтэврээдавсан.ТэгэхээрньбиГанбаярахаас“тахоёрбиебиенийгээяажтаньдагюмбэ?”гэхэд“Хөдөөажахуйнихсургуулийннэгангидсуралцажбайсанюм”гэжхэлсэн.ТэгээдХушаатсумынзасагдаргаАтартулгань“энэжилхаасаагүйгангачигболоодхэцүүхэнбайдалтайбайна.ЭнэгазарболманайХушаатсумынгазарнутаг.Гэхдээтабүхэнхолоосзорьжирсэнболохоорөвсхадахзөвшөөрөлөгье.Харинманайсумынгазрындаамалтайуулзаадзохихёсоорньгэрээгээхийгээрэй”гэжхэлсэн.ТэгээдГанбаярахынэхнэрньбригадааахалжүлдээдГанбаярахбидхоёрУлаанбаатархотруубуцсан.ТэгээднэлээнхэдхоноодбайжбайталГанбаярахнадрууутасдаад“ахньнөгөөөвсхадажбайгаагазарлууявахгэсэнчиньзамаамэдэхгүйбайна.Чиочижбайсанюмчиньзамзаагаадахтайгааханьтайяваадирээч”гэжхэлсэн.Битэрүедажилгүйбайсанболохоор“затэгье”гээдхамтявсан.ИрэхүедГанбаярахынэхнэрньДархан-Уулаймагтирчихсэначааачихмашинхайгаадявжбайсан.Тэгээдэхнэрийгньаваадхадланхадажбайгаагазартирсэн.Тэгээдоройньбибуцсан.2-3хоногийндарааГанбаярахнадруузалгаад“чиЧ.*******юмууБ.*******тайхолбогдооч,манайөвсийгхураагаадаваадявчихсанбайна”гэжхэлсэн.Тэгэхээрнь“нададхамаагүйасуудалюмчиньөөрсдөөучрааолохбайлгүйдээ”гээдбодоодбайжбайталГанбаярахынэхнэрнь“бихохирсонхүн,биЦагдаагийнбайгууллагаюмуу?Авилгатайтэмцэхгазартгомдолгарганачихуулийнхүнучраасямарагуулгатайгомдолбичихёстойталаархэлээдөггэхээрньби“Хүнгуйжөвсхадчихаадгомдолгаргахньонцгүйбайх.Учрааолоодуулзсанньдээрбайх”гэжхэлжбайсан.ТэгээдбайжбайталГанбаярахынэхнэрньАвилгатайтэмцэхгазартгомдолгаргасанбайсан.Тэгтэлнамайгавилгатайтэмцэхгазраасдуудсан.Биавилгатайтэмцэхгазарт4-5удаамэдүүлэгөгөхдөөболсонзүйлийгүнэнээрньярьсан.Минийярьсанзүйлээсхасажнэмэхзүйлюучбайхгүй.Биөөрөөпрокурорбайсныхувьдямарүйлдэлньавилгаболж,ямарүйлдэлньгазрынтөлбөрболохыгялгажсалгахухаантай.Эхлээднамайггэрчээрасуусанбол2дахьудаагаасньэхлээднамайгавилгаавсангэжүзээдяллагдагчаартатажбайгаатухайхэлсэн.2018оны05дугаарсарднададхолбогдоххэргийгхэрэгсэхгүйболгосон.ӨөрөөрхэлбэлЧ.*******ньалбантушаалааашиглажтаныгзалилсанбайна.Ч.Бат-Эрдэнийгзалилангийнхэрэгтхолбогдууланшалгажбайгаагэдэгасуудаляригдсан.Иймлзүйлболсон.Түүнээсгадна*******гэдэгхүнийөвсийгБ.*******авчихаадбайхадяагаадтамгынгазархохирогчоортогтоогдсоныгойлгохгүйбайна.Тамгынгазарньиргэнийнэхэмжлэгчээртогтоогдоодхохирлоонэхэмжлэхэрхбайсан.НамайгавилгаөгсөнгэжүзэжбайгааюмболнадтайхамтбайсанГанбаяр,*******нарыгчгэсэнхамттатахёстойбайсан.Гарцаагүйнотлохбаримттайбайжхүнийгяллахёстойгэжүзэжбайна...”гэхмэдүүлэг[3],

4.ХохирогчЖ.Болортуяагийн2018оны06-рсарын08-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“....Д.*******ньзохихзөвшөөрөлгүйямарнэгэнгэрээхийлгүйХушаатсумын“Ямаатындаваа”гэхгазраасхадлангийнөвсбэлтгэсэнбайсан.ШинжээчийндүгнэлтээрД.*******ыг75.29гаталбайашигласнытөлбөр56.016төгрөг,хогхаягдлын мөнгөгэж12.000төгрөг,1гагазрынсуурьүнийг248төгрөгөөрбодожүүнийг3дахинүржүүлэхээр744төгрөгболсонбайна.Гагазрынүнийндүнг56.013төгрөгөөрбодсон.Үүндээрбусадгарсанзардлыгтооцожбодохоор68.016төгрөгболжбайна.УгмөнгийгХушаатсумынороннутгийндансандхийхёстой.Үүнийгодоогоортөлжбарагдуулаагүйбайна....Д.*******ньнөхөнгэрээхийгээгүй,ашигласанталбайнмөнгийгтөлжбарагдуулаагүйбайна.Талбайашигласныхаамөнгийгтөлчихвөлямарнэгэнсанал,хүсэлт алгабайна...”гэхмэдүүлэг[4],

5.ИргэнийнэхэмжлэгчД.*******ын2018оны06дугаарсарын05-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...СэлэнгэаймгийнЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******надтайутсааряриадхадланхийхээрочижүзсэнгазармааньманайсумынбуюуСэлэнгэаймгийнЗүүнбүрэнсумыннутагдэвсгэрбайна.Иймдгазрынтөлбөрөөшилжүүлчихгэжхэлсэн....Энэявдлаасхойш7хоногийндараатехникээачаадхадланхийхгазраабуудаллажбайталЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******ирээд“энэгазрыгхад”гэжхэлээдгазарзаажөгөөднадаас500.000төгрөгаваад“араассумынтөвдээрхүрээдир,гэрээгээхийнэ”гэжхэлээд“хүмүүсиржасуувалЧ.*******тэйгэрээхийсэнгэжхэлээрэй...”гэжхэлээдявсан...”гэхмэдүүлэг[5],

6.ИргэнийхариуцагчН.*******ийн2018оны06дугаарсарын09-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн: “...Нийт506боодолөвснийхохиролтойгэжбодохоорнь1боодолөвсийг4500төгрөгөөрзаржбайсан.Үүндээрунаанызардалд450.000төгрөгөгсөнбайсангэжбодохоорнададнийт2.727.000төгрөгийнхохиролучирчихаадбайна.ҮүнийгЧ.*******,Б.*******гэххүмүүсээсгаргуулжавмаарбайна.УчирньЧ.*******гэхзалуухудлаахэлжХушаатсумандөвсхадуулсан.ХаринБ.*******гэххүнньманайөвсийгүндэслэлгүйгээрхураанавчбусдадзаржборлуулжөөрөөашиголсон./Угньманайөвсийгзохихжурмынхаадагуухураанаваадсумороннутагтааорлогодавсанболнададсаналхүсэлтбайхгүйбайсан./Гэтэлямарчүндэслэлгүй нададчмэдэгдэлгүйхураанавчзарсанбайна.Угасуудалдминийдургүйцэлхүрсэнюм. ...Бинийт506боодолөвсачижявуулсан.Үүнийгяажмэдээдбайгааюмбэгэхээрминийхувийндэвтэрбайдагюм.Угдэвтэрдээрээбиачижявуулжбайгааөвснийхөөтоогбичээджолоочоорньгарынүсэгзуруулдагюм.Гэтэлминийдэвтэрдээрбичижтэмдэглэснээр2017оны09дүгээрсарын06-ныөдөр22-19ДАХ,79-63ТЧЗИЛ-130Чинсүх,506ш,99002052дугаарынутастайгэжбичижтэмдэглэнЧинсүхээргарынүсэгзуруулсанбайна.Үүнийгтанархуулбарланавчболно.Үүнээсөөрбаримталгабайна.Яг506боодолөвсачижявуулсанбайна...”гэхмэдүүлэг[6],

7.ГэрчН.*******ийн2018оны10дугаарсарын24-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...2017оны08дугаарсарын28-ныөдөрСэлэнгэаймгийнХушаатсумандочсон.ХадланхадахаасөмнөХушаатсумынгазрындаамалБ.*******,ЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******нартайуулзсан.МанайхадланавахгэжбайгаагазарньХушаатболонЗүүнбүрэнсумынхилийнзаагбайсанучраасгазрынмаргаантайбайсан.Дарааньгазрынмаргаантайасуудлыгшийдсэн.ТухайнгазарньЗүүнбүрэнсумынхаръяанутагболоодгазрындаамалЧ.*******эсзөвшөөрөлавсан...Ч.*******хүрчирээдманайдүүД.*******аасгазрынтөлбөргээд500.000төгрөгавсан...”гэхмэдүүлэг[7],

8.ГэрчД.*******ын2018оны10дугаарсарын25-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...ХушаатсумынгазрындаамалБ.*******өвстээвэрлэхээсөмнөнадрууяриад“танарманайсумаасзөвшөөрөлгүйөвсхадланхадсанбайна,иржуулз”гэхээрнь“юуяриадбайгааюм.Ч.*******зөвшөөрсөн,биднарөвсачаадтанайсумаарөнгөрнө,тэгэхдээөөртэйчиньуулзъя”гэжхэлсэн....Н.*******надрууутсааряриад“Хоёрмашинөвсирлээ.1машинөвсирээгүйбайна”гэхээрньсураглаталБ.*******аваадхашаандаабуулгасангэсэн.Б.*******нь“зөвшөөрөлгүйөвсавсан,нададюучөгөөгүйболохоорбиөвсөөавлаа”гэжхэлээдутсааавахгүйалгаболсон. МөндээрээсньЧ.Бат-Эдэнэчутсааавахгүйболсон.ОдоогийнбайдлаарН.*******эгчтэйбихадланхадааднэгчбоодолөвсаваагүй.УгньЧ.******* биднарынхадланавсангазрыг“манайсумыннутаг,танархадланхадажболно”гэжхэлээдгазрынтөлбөргэж500.000төгрөгавсан. Тэгээдгэрээбайгуулнагэсэнболовчбайгуулаагүй...”гэхмэдүүлэг[8],

9.ГэрчД.Ганбаярын2018оны11дүгээрсарын24-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...ТухайнгазарочиходЧ.*******,Б.*******нарнь“энэманайнутаг”гээдхоорондоомаргасан. ТэрүедЧ.*******энэманайгазарнутагболохоортанарэнэгазраасхадажболно,биасуудлыгньшийдэжөгнөгэхээрбиднарбуцсан....хадланхадсангазраас2017оны09сарынэхээрөвсөөтатажэхэлсэн.ТэгээдДарханаасмашинхөлслөөдөвсөөачуулсанболовч2чиргүүлтэймашинирээд3дахьмашинирээгүй...тэрөвсийгХушаатсумынгазрындаамалБ.*******“биөөртөөавахёстойюм”гээдбуулгаадавсанбайсан.ҮүнээсхойшБ.*******тайутсаарярьжчадаагүй.ТэгээдЧ.*******тэйутсаар“ЧиманайгазаргээдхадланхадуулсанчиньХушаатманайгазаргээд 500боодолөвсавчихлаа.Чиэнэасуудлаашийдэжөг”гэсэнчиньБ.*******тайяринагээдлалгаболсон.Дахинхолбогдожчадаагүй...”гэхмэдүүлэг[9],

10.ГэрчХ.Бадралын2018оны12дугаарсарын08-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагааны шатандөгсөн:“...Хадланхадахынтулдзаавалиргэнажахуйннэгжүүдгазрынтөлбөрөөтөлжгэрээбайгуулахёстой.Ч.*******иргэд,ажахуйннэгжтэйхадлангийнгэрээбайгуулахэрхбайхгүй.Гэрээбайгуулахэрхньнададбайдаг.ХарингазрындаамалЧ.*******,байгальорчныбайцаагчЭрдэнэчимэгнар гэрээгболовсруулаадоруулжирэхээрньбигарынүсэгзуржтамгадаржбаталгаажуулдаг...”гэхмэдүүлэг[10],

11.ГэрчБ.Атартулгын2017оны12дугаарсарын07-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...2017оны09сарынэхээрСэлэнгэаймгийнХушаатсумыннутагдэвсгэртхадлангийнбригадбуужбайхаарньочижуулзахадД.Ганбаярманайхаасалбанёснызөвшөөрөлаваагүйбайсан.ТухайнүедЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалтайярьсанбайгаагэсэн.Тэгэхээрньби“зөвшөөрөлгүйхадажболохгүй,гэхдээтанарнэгэнтиймхолгазраасирсэнюмчиньзаагдсангазархадлангаахадажболно”гэжхэлсэн. Гэрээггазрындаамал,байгальорчныулсынбайцаагчнархадланхийгчажахуйннэгжтэйгэрээбайгуулж,Засагдаргагарынүсэгзуржбаталгаажуулдаг.Д.Ганбаяралбанёсоорнадтайгэрээбайгуулаагүй.Хэрэвгэрээбайгуулсанболсумандгазрынтөлбөргэж75,000төгрөгтушаахёстой. Хувьхүнийорлогыналбантатваргэж300,000төгрөгтөлөхёстой...”гэхмэдүүлэг[11],

12.ГэрчО.Бат-Очирын2018оны12дугаарсарын12-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...ГазрындаамалБ.*******500боодолөвсхураанавсанталаар2017оны09сарынэхээрнададхэлжбайсан.Засагдаргынтамгынгазарталбанёсоорхүлээлгэжөгөөгүй.Одоохаанабайгаагмэдэхгүй...”гэхмэдүүлэг[12],

13.ГэрчБ.Наранжаргалын2018оны03дугаарсарын04-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...Энэхүмүүсямарнэгэнгэрээхэлцэлхийгээгүйтөлбөрхураамжтөлөөгүй.Хэрэвгэрээхэлцэлхийгээдтөлбөрхураамжаатөлсөнтохиолдолднададхэлэхёстой.Хадлангийнгазарашигласнытөлбөрньороннутгийнорлогындансандордогюм....”гэхмэдүүлэг[13],

14.ГэрчГ.Мөнх-Эрдэний2018оны02дугаарсарын25-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...2017оны09сардманайхашаандЗИЛ-130маркийнцэнхэрөнгийнавтомашинчиргүүлтэйбоодолөвсБ.*******буулгасан.Битэрүедямаручиртайөвсвэ?гэжасуугаагүй.Б.*******“танайхашаандбайжбайг”гэжхэлсэн.Дараань2017оны11сарднамайгбайхгүйдБ.*******ньөөрөөхүрчирээдаваадявсанбайсан...”гэхмэдүүлэг[14],

15.ГэрчГ.Чинсүхийн2018оны03дугаарсарын03-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...ХушаатсумынгазрындаамалБ.*******гийнхэлснийдагууөвсийгбуулгасан. Б.*******ньанхнамайг“Дархандбайжбай”гээд2хоногямарнэгэншийдгаргаагүй.Энэхоорондөвснийэзэдтэйхолбообарихгээдчадаагүй.Тэгээднамайг“наадөвсөөХушаатсумандбагийнзасагдаргынхашаандбуулга”гэхээрньбуулгасан.Биөвсийгбуулгасныхариудямарнэгэнмөнгөтөгрөгаваагүй,төрийналбанхаагчийншаардлагыгбиелүүлсэнгэжбодожбайна...”гэхмэдүүлэг[15],

16.ГэрчЧ.Ганзоригийн2018оны03дугаарсарын04-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...2017оны09дүгээрсарын10-ныорчимхадланхадахгазрааочиходТөваймгийнБатсүмбэрсумаасяваагээдхадлангийнбүрэнсалааирсэнбайсан.Тэгээдтэрхүмүүстгэрээгээүзүүлэхэд“ЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалтайгэрээхийсэнХушаатсумтайгэрээхийгээгүй”гэжхэлсэн.Тэгээдманайөвсхадахёстойгазарбарагбайхгүйболсонболохоор“үлдсэнгазраабиөөрөөхадажөвсөөавна”гэтэл“бидтандхадаадөгьё”гээддараань300боодолөвсөгсөн...”гэхмэдүүлэг[16],

17.ГэрчБ.Лхагвасүрэнгийн2018оны04дүгээрсарын27-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...Б.*******гэхзалуузарындагуууулзаадбоодлынөвснийлүүлэхсаналтавьсан.Тухайнсаналньболомжийнсаналбайсантул1боодолөвсийг4000төгрөгөөророннутагттээврийнхэрэгслээравчрахгэрээхийсэн.Гэрээндзаасныдагууөвсбэлтгэхурьдчилгаанд2.000.000/хоёрсая/төгрөгийг,харингэрээдүгнэжөвсөөхүлээжавсныдараа4.000.000/дөрвөнсая/төгрөгийгБ.*******гийн5045523433тоотдансандшилжүүлсэн...гэхмэдүүлэг[17],

18.ХохирогчО.Цогтбаярын2019оны03дугаарсарын06-ныөдөрмөрдөн шалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...ЭнэхэрэгтманайсумынгазрындаамалажилтайЖ.БолортуяахохирогчоороролцожбайсанболовчаргэртньажилгараадбайгааучраассумынЗасагдаргаэнэхэрэгтнамайгхохирогчоороролцуулахшийдвэргаргасан.Сумыннутагдэвсгэртхадлангийнүйлажиллагааявуулсантохиолдолдгазрынтөлбөр,хүнамынорлогыналбантатвар,хогхаягдлынхураамжавдаг.ГазрынтөлбөрийгСэлэнгэаймгийнТөрийнсангийндансандтушаадаг.Харинхүнамынорлогыналбантатвар,хогхаягдлынхураамжийгХушаатсумынОроннутгийнорлогындансандтушаахёстой.Хогхаягдлынхураамжийггэрээндтодорхойтусгажөгдөг.Манайсумынхувьдтогтмол12000төгрөгбайдаг.Газрынтөлбөрболонхувьхүнийорлогыналбантатварыг2017оны07дугаарсарын24-нийөдрийнЗасагдаргынзөвлөлийнхуралдааны10дугаартэмдэглэлдээртодорхойтусгасанбайдаг.Минийхувьдхэргийнталаармэдэхзүйлбайхгүйучраасбуруутайэтгээдүүдээсгазрынтөлбөрболонхүнамынорлогыналбантатвархогхаягдлынхураамжийгтухайнондтогтоосонхэмжээгээрнэхэмжилнэ...”гэхмэдүүлэг[18],

19.ХохирогчО.Мөнхбаярын2019оны03дугаарсарын07-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:”...ХадлангийнүйлажиллагааявуулсантохиолдолдгазрынтөлбөрийгСэлэнгэаймгийнтөрийнсангийндансандтушаадаг.Минийхувьдхэргийнталаармэдэхзүйлбайхгүйучраасбуруутайэтгээдүүдээснэхэмжилнэ...”гэхмэдүүлэг[19],

20.ГэрчЧ.Лхасүрэнгийн2019оны04дүгээрсарын01-нийөдөрмөрдөн шалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...Сонгинохайрхандүүргийн21дүгээрхорооныЗасагдаргаД.ГанбаяргэххүнөмнөньТөваймгийнБатсүмбэрсумынзасагдаргабайсангэсэн2017оны08дугаарсарынсүүлээриржуулзаад2017оны09дүгээрсарын01-нээс10дугаарсарын01-нийхоорондхөдөөөвсхадахажилдявахуу700.000төгрөгийнхөлстөйгөөргэжхэлсэн.Бизөвшөөрөөдягявахболохоорооаваадяваарайгэсэн.ИнгээдбиД.Ганбаярдаргын“Пронтер”маркийнавтомашиндгэрачаадхажуудааэхнэрийгньсуулгаадСэлэнгэаймгийнХушаатЗүүнбүрэнсумыннутгийнзаагбайхХоёрдавааныаргэхгазраасөвсхадахаарболсон.ГэхдээтэргазарньХушаатсумынгазарюмбайналээ,сүүлдэнэтухаймэдсэн.Биднарөөрсдөөтехникхэрэгслээавчочсонбайсантулочоод2-3хоногтхадахгазрынхаабүхөвсийгхадаждууссанингээдхадсанөвсөөачихаарН.*******,Д.ГанбаярнаряваадбиднарлууДарханаасачааныавтомашинчиргүүлтэйньявуулсанбайсан.БиГ.Чинсүхгэдэгжолоочийн“Зил-130”маркийнчиргүүлтэйавтомашинд506боодолөвсачсан,одоотэрН.*******тбаримтньбайгаабитухайнүедээбаримтбичижявуулжбайсан.ЗамдааГ.Чинсүхийначсанөвснүүдньочоогүйгээдсүүлдээбөөнасуудалболоодбайсан.Биугаасаахадсанөвсөөтэднийявуулсанмашиндачсанболохоорнадтайямарнэгэнасуудаляриагүй,бисүүлдойлгохдоогазрынтатварболонхадлангийнхаахураамжийгтөлөөгүйгээдХушаатсумынгазрынхүмүүсхураанавсанюмбайнагэжойлгосон.Одоотухайнавтомашиныулсындугаарыгньсанахгүйбайна.ЖолоочийннэрийгболГ.ЧинсүхгэжбайсанДААсеритэйбайсан.Хариндугаарыгньхэлжмэдэхгүйбайна.Ягминийсанажбайгаагаар506боодолөвсачсанбайсансанагдажбайна.Угаасаанамайгхөлсөлсөнхүмүүсөвсөөачуулахааравтомашинявуулсанболохоортэрирсэнавтомашинболончиргүүлдээртэрөвснүүдийгньачсан.ГазрынтухайдХушаатсумынгазрыналбаныболонболохбусадхүмүүсиржуулзажбайсансанагдажбайнахаринхөлснийажилхийжбайгаабиднарогтуулзаагүй.Харинзахиралболонэздүүдньөөрсдөөуулзаадгүйгээдбайсан,юуярьсаныгмэдэхгүйсонсоогүй.БиднарыгхадланхадахүедН.*******,Д.Ганбаярнарбайхгүйбайсан.ХаринтэрнэгхарөнгийнЛандунасанбайсанзалуугийннэрийгсайнмэдэхгүйбайна,даргалсайнмэдэхбайх.ЖолоочнартайүнэхөлсийгН.*******,Д.Ганбаярнарөөрсдөөтохирсонбайх,биднийхувьдмэдэхзүйлбайхгүй.Даргынзаажөгсөнгазраасгазраасөвсийгньхадсанөөрбусадасуудалогторолцоогүй...”гэхмэдүүлэг[20],

21.ГэрчН.*******ийн2019оны02дугаарсарын19-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...2019оны04дүгээрсарын03-ныөдөрөвсхадсангазрынхаахадлангийнталбайнтөлбөр,хүнамынорлогыналбантатвар,хогийнхураамжийгнь2018оны08дугаарсардтөлжбарагдуулсан.Сэлэнгэаймгийнпрокурорынгазраастухайнтөлбөрүүдийгшүүххуралдаанаасөмнөтөлжбарагдуулахталаархэлсэнюм.2017оны09дүгээрсарын06-ныөдөрманайхадлангийнбригаддээражиллажбайсанЧ.Лхасүрэннь506боодолөвсийгГ.ЧинсүхгэдэгжолоочийнТЧ963улсындугаартайчиргүүлтэй,2219ДАХулсындугаартай“Зил-130”маркийнтээврийнхэрэгсэлдачууланхүлээнавсанжолоочоортухайнүедхөтлөгдөжбайсантэмдэглэлийндэвтэртгарынүсэгзуруулсанбайна.Ч.Лхасүрэнхадлангийнажилдуусаадтухайнхадлангийнажлынүедөөрийнхөтлөжбайсанягаанхавтастайтэмдэглэлийндэвтрийгнададхүлээлгэнөгсөн.Өвсачуулаадгарахүеджолоочнартпадаанбичигөгчбайсан.Г.Чинсүхэдачуулсанөвсирээгүйучраастүүндбичижөгсөнпадаанминийгартирээгүй.Г.Чинсүхэдөвсачуулахаарөгсөнтээврийнхөлснийурьдчилгаа450.000төгрөг,506боодолөвсний2.024.000төгрөгийгБ.*******гааснэхэмжилнэ...гэхмэдүүлэг[21],

22. ГэрчН.*******ийн2019оны02дугаарсарын19-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатанддахинөгсөн:“...Урьдөгсөнмэдүүлэгтээболсонүйлявдлынталаардэлгэрэнгүйярьсан.БиТөваймгийнБатсүмбэрсуманд1991оноосхойшодоогхүртэлүхрийнажахуйэрхэлдэг.Жилийнжилдманайхүхэрмалынхааидэш,хадлан,өвсбэлтгэжхураахшаардлагатайбайдаг.2017онынамрынцагаарТөваймагөвс,ургамалмуутайхадланхийхөвсгүйбайсанучраасмалахуйтайД.*******гэжнайзтайгаахамтарчөвсургамалсайнургасанСэлэнгэаймгаасхадлангийнөвс2017оны08дугаарсарындундуурбэлтгэхээрболжхадлангийнгазархайжнилээнявсаарЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалгэхЧ.*******тэйД.*******бидхоёруулзахад“....Хадлангийнгазархуваарилааддууссан,нэггазарбайгаа,гэхдээтахоёртүзүүлье”гэжхэлээдбидхоёрыгдагуулжСэлэнгэаймгийнЗүүнбүрэнсумыннутагнэрийгньмэдэхгүйгазарочоодөвсбэлтгэхгазарүзүүлээдбидхоёрт“энэгазарньХушаатЗүүнбүрэнсумынгазрыгзаагбайжмагадгүй,хэрвээөвсхадажболохоорбайвалтахоёртойэргээдхолбогдъё...”гэжхэлээдбидхоёрынутасныдугаарыгаваадүлдсэн.Энэявдлаасхойш10гаруйхоногийндарааЧ.*******Д.*******руузалгаад“...Нөгөөгазрааөвсхадажболно.Хадлангийнбригадаааваадирээ”гэжхэлэхээрньбидхоёр2018оны08сүүлээрхадлангийнбригадаааваадЗүүнбүрэнсумандЧ.Бат-Эрдэнийөвсхадажболохыгзөвшөөрсөнгазартньочсон.ТухайнгазарочоодудаагүйбайталЧ.*******ирээдД.*******тайуулзаадявчихсаныдарааД.*******нададхэлэхдээ“..Ч.*******гэрээгээдараахийгээрэйгэжбайна.Газрынтөлбөр500,000төгрөгөгчихлөө...”гэжхэлсэн.Бихажуудньбайгаагүйучраасюуярьсан,500,000төгрөгөгсөн,авсанасуудлыгхараагүй.Ч.Бат-Эрдэнийгирээдгазрынтөлбөр500,000төгрөгаваадявсныдараагаарудалгүйтэрөдөртөөХушаатсумынзасагдарга,орлогчдарга,багийнгэхалбантушаалтайхүмүүсирээд“ЭнэЗүүнбүрэнсумынгазарбиш,Хушаатсумынгазарбайгааюм.Холоосирсэнхүмүүсучраасгэрээгээхийгээдөвсөөхадаад,сумыннөөцпондодөвсөгнөшүү...”гэжхэлсэн.Хадлангаахадаж,өвсөөТөваймагруутатахажилэхэлжДархан-Уулаймгаасхөлсний4ачаанымашинтайтохироодтээврийнхөлснийурьдчилгаамөнгийгдаамалБ.*******“...МанайХушаатыннутгаасөвсзөвшөөрөлгүйхадлаа,танарөвсийгманайгэрийнхашаандбуулга...”гэсэншаардлагатавьсан.Сэлэнгэаймгийнпрокурорынзүгээсгазрынтөлбөрийгтөлгэсэншаардлагыгтавьсанучраасгазрынтөлбөрийгнөхөж2018оны08дугаарсардХушаатсумынЗасагдаргынтамгынгазартгазрынтөлбөр,хогийнхураамж,хувьхүнийорлогыналбантатваргээд100,000гаруймянгантөгрөгийгтөлсөн.Газрынхураамжбаримттөлсөнхуулганададбайна.Ч.*******Д.*******бидхоёрттухайнгазарөвсхадажболохгазрыгзаажөгсөн.БидхоёрэхэндээЗүүнбүрэнсумыннутагдэвсгэргэжбодожбайсан.Д.*******ынхэлснээр500,000төгрөгийггазрыгтөлбөргэжбэлнээрөгсөн.Биднарынтооцооллоор5машин2500боодолөвсбэлтгэсэн.2500боодолөвснөөсороннутагтхүлээлгэжөгсөнөвсбайхгүй.ХаринБ.*******510боодолөвсийгавсанмөртлөөсумынхаафондодоруулаагүй,хувьдааашигласангэжбодожбайна.ЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******“газрынтөлбөрөөтөлчих,дарааньгэрээхийе”гэжхэлээдявсан.Хушаатсумынзасагдарга,орлогчдарга,багийндарганарньөвсөөхадаадфондынөвсөгөөрөй,дараагэрээхийцгээегэжхэлээдявсанучраасгэрээгшуудхийхээрбодолгүйажлааэхэлсэн.Д.*******бидхоёрЧ.Бат-Эрдэнийгтанихгүй.Д.*******Д.Нарангэжтаньдагцагдаагаардамжуулж,Ч.*******тэйхолбогдуулсан...”гэхмэдүүлэг[22],

23.ГэрчБ.Атартулгын2019оны03дугаарсарын05-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатанддахинөгсөн:“...Сумороннутагтбизнесийнзорилгоорхадланхийжбайгаатохиолдолд1гагазрынтөлбөрнь750төгрөг,1боодолөвсөд100төгрөгөөртооцож,орлогыналбантатвароногдуулдаг.ГазрынтөлбөрийгСэлэнгэаймгийнГазрыналбанытөрийнсандахьдансруутушаадаг.Орлогыналбантатварбуюуөвсбэлтгэсэнтатварыгсумынтөрийндансандтушаадагюм.ХадлангийнгазаролгохоосөмнөХадлангийнталбайнургацыгажлынхэсэггарчтодорхойаргачлалындагуутогтоодог.2017ондмкв1-гагазраасдунджаар7центээртогтоосон.Аргачлалньтухайнталбайн1метрквталбайнөвсийгхайчланаваадчиггаргасныдарааөвснийжингээртогтоодог.Энэаргачлалаарбодоодүзэхээр1гаталбайндундаж7центээрбуюу700кгойролцоогоор30боодолөвсбайнагэжтооцсон.Нэгбоодолөвснийстандартнь25кгбайдагболовчодоонэгбоодолөвс22кгжинтэйбоогддог..Дээрхиаргачлалаартатварыгоногдуулдаг...”гэхмэдүүлэг[23],

24.ГэрчП.Баянтүмэнгийн2019оны04дүгээрсарын31-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...Би2012ондХөдөөажахуйнихсургуулийгтөгссөн.2012-2013онд“Жаст-Ойл“ХХК-нднягтланбодогч,2013оноосодоогхүртэлГазарзохионбайгуулалтгеодези,зурагзүйнгазартгэрээтажилтан,мэргэжилтэн,ахлахмэргэжилтэн,хэлтсийндаргахийжбайна.Биэнэхүмүүсийгогттанихгүй,ямарнэгэнхолбоохарилцаабайхгүй.ТанайхаасирсэнтогтоолындагуушинжээчээражиллахаарболсонтухайнмэргэжилтэнЭ.Чинзолбоогооссонссон.Одоогооражиллаж,эхлээгүйбайна.Харшлахшалтгааннөхцөлбайхгүй.Мөнхамтранажиллажхаршлахзүйлүүсэхгүйтулшинжээчээражиллахадтатгалзахзүйлалгабайна.Мөнхамтранажиллажбайгаамэргэжилтнүүдмааньчхаршлахшалтгааннөхцөл,ашигсонирхлынзөрчилүүсэхгүй...”гэхмэдүүлэг[24],

25.ГэрчЭ.Эрдэнэбаатарын2019оны04дүгээрсарын31-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“..Би2011ондМонголУлсынихсургуулийгтөгссөн.2011-2014ондХовдаймгийнГазрынхарилцаабарилгахотбайгуулалтынгазартмэргэжилтэн,сумындаамал,ахлахмэргэжилтэнхийжбайсан.2015оноосГазарзохионбайгуулалтгеодизизурагзүйнгазартмэргэжилтэн,ахлахмэргэжилтнээражиллажбайна.Биэнэхүмүүсийгогттанихгүйямарнэгэнхолбоохарилцаабайхгүй.Танайхаасирүүлсэнтогтоолындагуушинжээчээражиллахаарболсон.ТухайнхэлтсийндаргаП.Баянтүмэнгээссонсоодтушаалынтөсөлтэйтанилцсан.Ямарнэгэнхаршлахшалтгааннөхцөлбайхгүй.Шинжээчийнбагторсоншинжээчнарбидчгэсэнхоорондооямарнэгэнхаршлахашигсонирхлынзөрчилүүсэхнөхцөлбайдалбайхгүй.Хуулийндагуушинжээчийндүгнэлтийггаргахадтатгалзахзүйлгүй...”гэхмэдүүлэг[25],

26.ГэрчЭ.Чинзолбоогийн2019оны04дүгээрсарын31-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“..Би2017ондОросынхолбооныулсынМосквахотынГеодезизурагзүйнсургуулийгтөгссөн.2017оны08-10дугаарсард“Инженергеодизи”ХХК-дменежер2017оны10дугаарсараасГазарзохионбайгуулалт,геодизизурагзүйнгазартгэрээтажилтнааражиллажбайна.Биэнэхүмүүсийгогттанихгүй,ямарнэгэнхолбоохарилцаабайхгүй.Танайхаасирүүлсэнтогтоолындагуушинжээчээражиллахаарболсон.Газрындаргынтушаалындагуушинжээчээражиллахгэжбайна.Ямарнэгэнхаршлахшалтгааннөхцөлбайхгүй.ШинжээчийнбагторсоншинжээчнарбуюухэлтсийндаргаП.Баянтүмэн,ахлахмэргэжилтэнЭ.Эрдэнэбаатарнартайямарнэгэнхаршлахшалтгаанашигсонирхлынзөрчилүүсэхгүй.Хэрэгтхолбогдсонхүмүүсболонбусадхүмүүстэйчялгаагүйхаршлахшалтгааннөхцөлүүсэхгүй.Хуулийндагуушинжээчийндүгнэлтийггаргахадтатгалзахзүйлгүй...”гэхмэдүүлэг[26],

27.ГэрчБ.Атартулгын2019оны08дугаарсарын14-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“..ИргэнД.*******болонД.Ганбаярнарньманайсумын2даваабуюу/Ямаатындаваа/гэхгазраасөвсхадсан.Харинманайсумтайхадлангийнгазарашиглахгэрээбайгуулаагүй,ямарнэгэнзөвшөөрөлаваагүй.Төлбөртөлөөгүй.ТэрүедСэлэнгэаймгийнХушаатсумынгазрындаамлааражиллажбайсанБ.*******ньзөвшөөрөлгүйхадланхийсэнгэхД.*******аас“1машинөвсийгзамаасньхураагаадавчихлаа”гэжнададмэдэгдэжбайсан.БиБ.*******д“зохиххууль,журмындагууулсынорлогодавахажиллагаагзохионбайгуулаарай”гэжхэлсэн.ГэвчтухайнүедБ.*******гийнхураасангэхөвсулсынорлогоболоогүй.Сүүлдсурагсонсожбайхадөөрөөхураанавсанөвсөөхудалданборлуулсансурагсонсогдожбайсан.Б.*******хэнээс,хэзээ,ямархэмжээнийөвсхураанавсанталаарбаримтбайхгүй.МөнБ.*******гаассумынорлогодтушаасанөвсбайхгүй.Б.*******нь2017ондСэлэнгэаймгийнХушаатсумынГазрындаамалбуюуТөрийнзахиргааныгүйцэтгэхалбантушаалтнааражиллажбайсанучраасАвилгатайтэмцэхгазартХАСХОМ-ийггарганөгчбайсан...”гэхмэдүүлэг[27],

28.ХохирогчО.Цогтбаярын2019оны08дугаарсарын14-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатанддахинөгсөн:“..ХушаатсумынгазрындаамлааражиллажбайсанБ.*******2017ондхуульбусаарбуюухадланхадахгазрынзөвшөөрөлавалгүйгээрхадланхийсэниргэдийнөвснөөс1машинөвсийгхураажаваадсумынорлогоболголгүйгээрхудалданборлуулсангэжойлгожбайна.Б.*******хэнээс,хэзээ,ямархэмжээнийөвсхураанавсанталаармэдэхгүй.МинийхувьдЗасагдаргыншийдвэрээрэнэхэрэгтхохирогчоороролцожбайгааюм.ГэрээбайгуулалгүйгээрХушаатсумыннутагдэвсгэрээсхадлангхадажхохиролучруулсантултухайнхохирлыгнэхэмжлэхээроролцожбайгааюм...”гэхмэдүүлэг[28],

29.ГэрчБ.Лхагвасүрэнгийн2019оны08дугаарсарын14-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатанддахинөгсөн:“...2017ондДархан-Уулаймгийнхэмжээндмашихгандуубайсанучраассумынаюулгүйнфондодөвснөөцлөхзайлшгүйшаардлагагарсан.МөнаймгийнЗасагдаргыннөөцсангаасөвөлжилтийнбэлтгэлажлыгхангаххүрээндсумандхувиарлагдсанхөрөнгөөрөвснийнөөцбүрдүүлэхажлыгхангаххүрээндсумандхувиарлагдсанхөрөнгөөрөвснийнөөцбүрдүүлэхажлыгзохионбайгуулжажахуйнэгжиргэнтэйгэрээбайгууланажиллахыгсумынЗасагдаргынзүгээснададдаалгажзахирамжгаргасанюм.Үүнийдагууөвсхудалданавахажлыгбизохионбайгуулсан.ТэрүедөвсолдохгүйбайсанучраасДарханхотынхэмжээндзархаржбайгаадөвсзарнагэсэнзарындагуухолбогдожБ.*******гаасөвсхудалданавахаартохирсон.2017оны11дүгээрсарынсүүлээрБ.*******гаас1боодолөвсийг6000төгрөгөөрнийт1000боодолөвсийгХонгорсумандтээвэрлэнавчирчөгөхөөртохироод6саятөгрөгнийгэрээгбайгуулсан.Гэрээнийдагуухолбогдохажиллагааявагдсан.Ямаручраасэнэасуудлыгшалгажбайгаагойлгохгүйбайна.Б.*******гэгчийгогттанихгүй.ТухайнүедиргэнээсөвсхудалданавсанХушаатсумынгазрындаамлааражиллажбайсныгньчмэдэхгүй...”гэхмэдүүлэг[29],

30.ГэрчН.Бурмаагийн2019оны08дугаарсарын14-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“..2017оны11дүгээрсарындундуурХонгорсумынЗасагдаргынтамгынгазраасаймгийнЗасагдаргыннөөцсангаасөвөлжилтийнбэлтгэлбайдлыгхангаххүрээндөвс,тэжээлнөөцлөхөөр8саятөгрөгийнсанхүүжилтөгөхөөрмэдэгдсэнучраасөвсхудалданавахаарзарлалөгч,мөнөвсхудалдахзар,зарлалхаржбайгаадСэлэнгэаймгийнХушаатсумыннутагдэвсгэрээсбэлтгэсэнуулынөвсзарнагэхзарындагуухолбогдсон.Б.*******гэхзалууөөрийнбиеэрХонгорсуманддээрирж 1000боодолөвсийгтухайнүеийнзахзээлийнханшбуюу6000төгрөгөөрхудалданборлуулахааргэрээбайгуулсан.Б.*******ггэрээбайгуулахаданхудаахарсантүүнээсхойшүлдэгдэлсанхүүжилтавахгэжнэгудааманайсуманддахинирсэн.Б.*******гбиднарогттанихгүй.ОдооБ.*******гхарвалтанихгүйбайх.Гэрээг2017оны11дүгээрсарын20-ныөдөрбайгуулсан.АймгаасирэхсанхүүжилтудааширсанучраасцасорохоосөмнөөвсөөтатажавчруулахынтулдурьдчилгаасанхүүжилтийгсумынЗасагдаргыннөөцсангаасавсан2саятөгрөгийгбуцаажтөвлөрүүлээдСумынзасагдаргынзахирамжгарсанюм.Б.*******тайманайсумынЗасагдаргынтамгынгазрынханямарчхолбоогүй.Б.*******ньбиднарттанилцуулахдааСэлэнгэаймгийнХушаатсумыннутагдэвсгэрээсуулнаасөөрөөбэлдсэнөвсөөхудалданборлуулжбайнагэж хэлж байсан...”гэхмэдүүлэг[30],

31.Шинжээчийндүгнэлт2019-10-11-нийөдрийнА/221тоот:“...хадланхадсангэхгазруудньСэлэнгэаймгийнХушаатсумынгазарнутагбайна.....1гагазрынсуурьүнэлгээнь2,478,300мянгантөгрөгбайна. ....өмнөхшинжээчД.Алтантамирындүгнэлтүндэслэлтэйбайна...”гэхдүгнэлт[31],

32.ГэрчД.Ганбаярын2019оны10дугаарсарын11-нийөдөрдахинөгсөн:“...Д.*******надад“...Ч.*******газрынхаатөлбөрийгнэхээдбайна.Надад500,000төгрөгбайна.”Гэхээрньбитүүнд“....заямарчбайсан500,000төгрөгөөөгчих,биднарөвсөөхадааддуусгая.Хэдийхэмжээнийхадланхадах,ямархэмжэээнийөвсавахаасшалтгаалаадмөнгийгньтооцъё”гэжхэлсэн.ИнгээдД.*******Ч.*******д500,000төгрөгөгөөдявуулсанюм...”гэхмэдүүлэг[32],

33.ХохирогчО.Цогбаярын2019оны10дугаарсарын19-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандөгсөн:“...2018оны03дугаарсардН.*******ньСэлэнгэаймгийнхушаатсумынгазарнутгаасхадланхадсан3төрлийнтатвараатөлжбарагдуулсанбайна.Иймдманайсумынзүгээснэхэмжлэхзүйлгүй.МинийойлгосноорН.*******ньхэдийгээргэрээгүйгээртуссумыннутагдэвсгэрээсхадланхадсанхэдийчгэлээсумынудирдлагуудыггазардээрньочижажиллахүеэрхадланхадахталаарярилцаж,түүнийдагуугазрындаамалтайуулзсанбайсан.Газрындаамалгэрээгбайгуулангэрээнийхэрэгжилтийгхангуулжажиллахёстой.Газрындаамлынбуруутайүйлажиллагааныулмаасгэрээбайгуулжчадаагүйгэжойлгожбайна.Н.*******ийгхуульбусаарөвсбэлтгэсэнгэжүзэхүндэслэлгүйбайгаатулөвснийүнийгнэхэмжлэхгүй...”гэхмэдүүлэг[33],

34.ШүүгдэгчЧ.Бат-Эрдэнийурьдялшийтгэгдсэнэсэхийгшалгасанхуудас[34],35.ШүүгдэгчЧ.*******дэрүүгийнхэрэгүүсгэж,яллагдагчаартатахтогтоол[35],36.Яллагдагчийгбайцаасантэмдэглэл[36],37.Яллагдагчаартатахтогтоолднэмэлтөөрчлөлторуулахтухайтогтоол[37],38.Шүүгдэгчийниргэнийүнэмлэхнийлавлагаа[38],39.Гарутсандүзлэгхийсэнтэмдэглэл[39],40.ШүүгдэгчЧ.Бат-Эрдэнийгажилдтомилохтухайтушаал[40],41.Газрындаамалынажлынбайр,албантушаалынтодорхойлолт[41],42.ШүүгдэгчБ.*******гийнурьдялшийтгэгдсэнэсэхийгшалгасанхуудас[42],43.ШүүгдэгчБ.*******дэрүүгийнхэрэгүүсгэж,яллагдагчаартатахтогтоол[43],44.Яллагдагчийгбайцаасантэмдэглэл[44],45.Яллагдагчаартатахтогтоолднэмэлтөөрчлөлторуулахтухай[45],46.Шинжээчтомилж,шинжилгээхийлгэхтухайтогтоол[46]47.Шүүгдэгч,нартшинжээчийндүгнэлттанилцуулсантухайтэмдэглэл[47],48.Хохирогч,шүүгдэгчнартхавтастхэргийнматериалтанилцуулсантэмдэглэл[48] зэрэгбичгийннотлохбаримтболно.

49.ШүүгдэгчЧ.Бат-Эрдэний2018оны01дүгээрсарын24-нийөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандяллагдагчаарөгсөн:“...2017оны05дугаарсүүлээрбайхманайсумынцагдааНасанбаатарынхамтаараймагдээрявжбайсанчиньсумынцагдаа“манайахлахД.Нарантантайуулзьягэжбайна”гэжхэлсэн.Бияахгээдбайгааталаарасуусанчинь“мэдэхгүйчамтайуулзаххэрэгтэйгэнэ”гэжхэлэхээрньбизөвшөөрсөн.ТэгээдЦагдаагийнгазрынурдталдочоодД.Нарантайуулзсан.Д.Нараннадтайтанилцаадманайнайз“Улаанбаатархотоосхадланталбайхайжудаадарааирсэнчилнэгхадлангийнталбайолжөгчтусболооч”гэжхэлсэн.Би“манайсумандболхадлангийнталбайбайхгүй”гэжхэлсэнчинь“чинададнэгтусболооч”гээдгуйгаадбайсан.Би“заяахавахбихажууталынХушаатсумынгазрындаамлаасасууя”гэжхэлсэн.ТэгээдшуудутсаааваадХушаатсумынгазрындаамалБ.*******рууярьсан.Б.*******мөнл“манайсумандхадлангийнталбайбайхгүй,гэхдээяахавсумынхилийнзаагдээрүзье”гэжхэлсэн.Тэгээднөгөөдагуулжявсан3хүнбуюуН.*******,Д.Ганбаяр,Д.*******нархажуудбайсанболохоор“хамтяваадүзье”гэжхэлсэн.ТэгээдБ.*******тайдахиадярьсанчинь“Дархан-Уулаймагтгэртээбайна”гэжхэлсэнтулөглөөэртявжүзэхээрболсон.БиднаршөнөдөөДарханоржбуудалдхоноодмаргаашньөглөөэртСэлэнгэаймгийнХушаатсумрууявсан.Өглөөэрт08цагийнүедбайхСэлэнгэаймгийнХушаатболонЗүүнбүрэнсумынхилийнзаагХоёрдаваагэхгазартирсэн.Хадланхадаххүмүүсмааньхадлангийнталбайгааүзээдхадахаарболсон.Б:*******“Хоёрдавааны”урдталдзамаархоёрхэсэгболонхуваагдсангазраасарайжижигхэсгээснь“хадланхадажболно”гэжхэлсэн.Харин“томхэсгээсньхадланхадажболохгүйтүрхүлээжбайгаарай”гэжхэлсэн.Энэхүмүүсболохоор“биднархолоосиржбайгааболохоорбүгдийгньхадъя”гэжхэлсэн.МөнД.*******“мөнгөтөгрөгийгньхамаагүйөгнөшүүдээ,энэгазраабүгдийгньхадуулчих”гэжхэлжбайсан.Битухайнүедээ“танарөөрсдөөучрааолжэнэманайгазарбишучраасбиэнэяриандоролцохгүй”гэжхэлсэн.Д.*******нь“тэгвэлчиЗүүнбүрэнсумаасэнэгазардээргэрээхийгээдөгчих”гэжхэлсэн.Битухайнүед“энэманайгазарбишучраасбигэрээхийхгүй”гэжхэлсэнчинь“хүнирэхэдүзүүлэхюмтайлболболношүүдээ”гээдбайсан.ИнгээдбиднарбуцаадБ.*******бидхоёрСэлэнгэаймагдээрүлдсэн.ХариннөгөөхүмүүсУлаанбаатархотрууявсан.МаргаашнаасньД.*******ньнадруубайнгазалгаад“энэасуудлыгбүтээгээдөг”гээдбайсанболохоорньБ.*******рууярьсанчинь“өөрсдийгньнадрууяриул”гэжхэлсэн.Эргээднадрууяриад“Б.*******чиньтомгазраахадуулахгүйгээдбайна,жижигталбайгаахадгэжбайна”гэжхэлсэн.Үүнээс2-3хоногийндараабайхД.*******надрууяриад“урьдчилгаамөнгөтөгрөгийгньөгье,чинаадгазраабүтээгээдөгБ.*******утсааавахгүйбайна”гэжхэлсэн.ХэдхоногийндараабихадлангийнталбайгааэргэжбайсанчиньД.*******техникхэрэгслээбүгдийгньБ.*******гийнзаажөгсөнжижигталбайдээрбуулгасанбайсан.БиД.*******тайуулзсанчинь“биирчихсэнбайгаа,чиодооэнэгазрынгэрээгБ.*******тайхийгээдөг”гэжхэлээднадад500,000/таванзуунмянга/-нтөгрөгөгсөн.Битүүнээс“таөөрөөярьжбайгаадхийчихгэсэнчиньбигарутсаахаясан,Улаанбаатархотрууоржбайгаадутасаваадхолбогдохооснаашгүйболсон.Тиймээсчигэрээгньхийгээдтөлбөрмөнгийгньтушаачих”гэжхэлсэн.БитэгээдмөнгийгньаваадБ.*******тайхолбогдохгээдутсааряриадхолбогдожчадаагүйбайжбайталД.*******залгаад“Б.*******минийөвсийгбуулгаадаваадүлдчихсэн,чиБ.*******тайхолбогдоодэнэасуудлыгшийдээдөгөөч”гэхээрньбиБ.*******тайяриад“энэхүмүүсгэрээхийхгээднададмөнгөөөгсөн”гэжхэлсэнчиньБ.*******“гэрээхийхболомжбайхгүй,өвсийгньхураанавна”гэжхэлэхээрньбиэнэтухайД.*******тхэлсэнчинь“танартайтэгэжярихгүй,бихуулийнбайгууллагааршалгуулна”гэжхэлээдтанайбайгууллагадхандсан....”гэхмэдүүлэг[49],

50.ШүүгдэгчБ.*******гийн2018оны04дүгээрсарын10-ныөдөрмөрдөншалгахажиллагаанышатандяллагдагчаарөгсөн:“...2017оны08дугаарсарындундуурбайхцагхугацаагньнарийнсайнсанахгүйбайна.ЗүүнбүрэнсумынгазрындаамалЧ.*******“хадланхийхгазархэрэгтэйбайна”гэсэн.Би“хадланхийхгазарманайнутагдэвсгэртбайхгүй”гэжхэлсэн.ТэрөдөрамралтынөдөрбайсанбөгөөдманайгэртД.Ганбаяр,Д.*******гэсэнхүмүүстэйхамтирсэн.Тэгээд“хадланхийхгазарбайнауу?танайнутгаарявжүзье”гэжхэлсэн.ИнгээдбиднархамтяваадХушаатсумыннутагдэвсгэртхүмүүсийнхэлдгээр2даваа,ягалбанёснынэрньЯмаатындаваагэхгазарточсон.“Тэндчиньлхадланхийхболомжтойгазарбайнаэндчиньхадланхийе”гээдЧ.*******,Д.*******,Д.Ганбаярнарнадаасгуйсан.Би“энэгазархадланхийжболохгүй,энэгазартсумыниргэнГанзоригийннэрээргэрээхийгдсэнгазар”гэжхэлсэн.Ганзориггэдэгхүнтэйуулзаадтанартяахавярьжхөөрчөгьегэжхэлсэн.Харинтэрболтолтанархадажболохгүйгэжхэлсэн.ИнгээдСэлэнгэорооднамайгбуулгасанбиСэлэнгээсгэртээхарьсан.ҮүнээсхэдхоногийндараабайхХушаатсумыннутагдэвсгэртнөгөөүзсэнгазартааД.*******,Д.Ганбаярнархадлангийнбригадтайирээдбуусанбайсан.Мөнзөвшөөрөлгүйгээрхадаадэхэлсэнбайсан.БитухайнүедньбайгальорчныулсынбайцаагчНаранжаргал,багийндаргаМөнх-Эрдэнэнарынхамтаарявжбайгаадбиганцаараабуугаадхадлангийнбригадынхүмүүстэйуулзсанчинь“Д.*******,Д.Ганбаярнарэндбуугаадхадланхадажбайгэсэнбиднаражилчидньбайгааюмаа”гэжхэлсэн.Би“тэрхүмүүсээнадтайуулзгэжхэлээрэй,энэгазарчиньманайсумыниргэнийхадланавахааргэрээхийсэнгазар”гэжхэлээдсалсан.Үүнээсхэдхоногийндараадахинэргүүлшалгалтаарявжбайгааднөгөөгазрааочиходнөгөөхүмүүсмааньажлаазогсоогоогүйнэмээдзөндөөгазрынөвсийгхадаадбоогоодачижбайсан.Бидахин“энэажлыгхариуцажбайгаахүмүүсхаанабайна,гэрээхийлгүйөвсхадажболохгүй”гэжхэлсэн.Тэгсэн“биднарөөрсдөөочижуулзъя”гэжхэлээдуулзаагүй.Ингээдэнэхүмүүсачааныавтомашинаарөвсөөтатаадэхэлсэн.Надтайогтуулзахгүйболохоорньбидахиночижуулзахад1шланз,чиргүүлтэй“3ил-130”маркийнавтомашинтайөвчачижбайсан.Ингээдтэр“3ил-130”жолоочньтаньдагхүн/Чинсүх/байсантултүүнд“ЧиДарханорохоорооэнээзэнгээдбайгаахүмүүсийгнадтайуулзуулаарай”гэжхэлсэн.Ингээд2хоноходнадтайогтяриагүйэнэхоорондбинөгөөөвстэйавтомашинуудыгньДархандээр2хоногхүлээлгээдингээдаргаабараадЧинсүхийнавтомашинтайөвсийгХушаатсумандМөнх-Эрдэнийхашаандбуулгуулсан.Д.*******болонД.Ганбаярньнамайгхэламаардоромжлоодбайсан.Тэгээднадтайуулзахбайхгэсэнчиньнадтайиржуулзаагүйутсааряриадхадсанөвсөөбүгдийгньачаадавааднүүгээдявсанбайсан.Би2017оны11дүгээрсарын15-ндажлаасаахалагдсанзасагдаргаболонбагийндарганарттэндбайгааөвсийгхэлсэн.БиажлааөгөөдажилгүйбайххугацаандааДархан-УулаймгийнХонгорсумтай2017оны11дүгээрсарын20-ныөдөргэрээхийгээдбоодлынөвснийлүүлэхээрболсон.Тэгээд2017оны12дугаарсарын01-ныөдөрМөнх-ЭрдэнийхашаанаасөвсийгньачаадХонгорсуманднийлүүлсэн.Тухайнүед450боодолөвсбайсансанагдажбайна.Үлдсэн40-50боодолүлдсэнбайхзаримнэгбоодолөвсбоодолньзадарсангэхмэтбайсансанажбайна.Хонгорсумандби1000боодолөвснийлүүлсэнөөрбусадөвсийгньнайзуудболонөөрхүмүүсээсхудалдажавсансанагдажбайна.ХонгорсумандөвснийлүүлэхгэрээгорлогчдаргаЛхагвасүрэнтэйбайгуулсан.Бихураанавсанөвснийэзэнболоххүмүүсийгхохиролгүйболгонооо.Минийажилүүргийнхуваарьтөвсхураанавахямарнэгэнэрххэмжээбайхгүйбиулсынбайцаагчийнэрхбайхгүй....”гэхмэдүүлэг[50]зэрэгболно.

Нэг.ШүүгдэгчЧ.*******,Д.*******,Б.*******

нарынгэмбуруугийнталаар.