МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Мандалбаяр даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

 

Нэхэмжлэгч: Улаанбаатар хот, *******,*******,*******,*******,*******-ийн гаргасан

 

Хариуцагч: Улаанбаатар хот, *******,*******,*******,*******,-д холбогдох,

 

Түрээсийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлд 6,035,360.00 төгрөг гаргуулах тухай үндсэн болон түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , түүний өмгөөлөгч , хариуцагч , түүний өмгөөлөгч , шүүх хуралдааны Нарийн бичгийн дарга Б.Ундрах нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , өмгөөлөгч нар шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 

“ иргэн той 2015 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдөр түрээсийн гэрээ байгуулж, түүнд 2015 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл 1 /нэг/ жилийн хугацаатай Хан Уул дүүргийн*******, “Хансвилл” Их Монгол Улс гудамж,, тоот хаягт байрлах үйлдвэр, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг сарын 1,800,000.00 төгрөгөөр түрээслүүлэхээр тохирсон.

 

Хариуцагч 2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацаанд нийт 10,800,000.00 төгрөг төлсөн.

 

Гэвч түрээслэгч Д.Лувсандож түрээсийн гэрээний хэрэгжилтийн хугацаанд буюу 2016 оны 01 дүгээр сарын 14-ний өдөр гэрээг цуцлах талаар санал ирүүлэхэд бид 01 дүгээр сарын 18-ны өдөр цуцлах боломжгүй, харин түрээсийн гэрээний нөхцлийг хүлээн зөвшөөрсөн, төлбөрийн чадвар бүхий өөр этгээд байгаа тохиолдолд солих боломжтой гэсэн хариу өгсөн юм.

 

 Энэхүү саналын дагуу хариуцагч талаас бидэнд иргэн г санал болгосон боловч тэрээр төлбөрийн чадваргүй этгээд байсан тул 2016 оны 02 дугаар сараас 2016 оны 04 дүгээр сар хүртэл түрээслэж байгаад орхиод явсан.

 

Зохигчдын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээнд хэрэв талууд гэрээг цуцлах, дуусгавар болгох тохиолдолд түрээсийн зүйлийг харилцан хүлээлцэх акт үйлдэхээр заасан ч түрээслэгч энэ үүргээ биелүүлээгүй, түрээсийн зүйлийг мөн адил хаяад явсан.

 

Бид, түрээслэгчийн санал болгосон тэй гэрээ, хэлэлцээр байгуулахаар санал солилцож байсан боловч гэрээ байгуулагдаагүй, тэрээр түрээсийн зүйлийг 2 сар гаруй хугацаанд ашиглаж, 1,000,000.00 төгрөгийг 2 хуваан төлж, үлдэх төлбөрийг төлөөгүй юм.

 

Асуудлын гол нь түрээслэгч ийнхүү төлбөрийн чадваргүй, найдваргүй түрээслэгч олж өгснөөр нэхэмжлэгч 2016 оны 2, 3, 4 дүгээр саруудын түрээсийн төлбөрийг авч чадаагүй ба ашиглалтын зардалд өөрөөсөө нийт 1,000,360.00 төгрөгийг эрх бүхий этгээдэд төлсөн.

 

Талуудын хооронд 2016 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрөөс 2016 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн хооронд гэрээг цуцлах, цуцлахаас татгалзах, гэрээний нөхцлийг зөвшөөрсөн, төлбөрийн чадвартай этгээдээр түрээслэгчийг солих тухай санал солилцож байсан бөгөөд солигдох түрээслэгчийг талбөрийн чадвартайг нотолсон баримтыг ирүүлэх талаар ид удаа дараа мэдэгдсэн боловч хөрөнгийн чадвартай түрээслэгч санал болгох үүргээ зөрчсөн.

 

Иргэний хуулийн 324 дүгээр зүйлийн 324.1-д түрээслэгч тал гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө түрээслэсэн эд хөрөнгийг түрээслүүлэгчид буцаан өгсөн тохиолдолд гэрээний хугацаа дуусах хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрөөс чөлөөлөгдөхгүй гэж заасан.

 

Түрээслүүлэгч өөр этгээдтэй 2016 оны 2, 3, 4 дүгээр саруудад түрээсийн гэрээ байгуулаагүй, 2016 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдөр иргэн тэй түрээсийн гэрээ байгуулж, түрээсийн зүйлийг түүнд ашиглуулсан.

 

Иймд, хариуцагч оос 2016 оны 2, 3, 4 дүгээр саруудын түрээсийн төлбөр 4,400,000.00 төгрөг, алданги 635,000.00 төгрөг, ашиглалтын зардал 1,000,360.00 төгрөг, нийт 6,035,360.00 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү” гэв.

 

Хариуцагч , түүний өмгөөлөгч нар шүүхэд гаргасан хариу тайлбар болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 

“Миний бие нэхэмжлэгч ийн өмчлөлийн үл хөдлөх хөрөнгийг түрээслэсэн бөгөөд 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацаанд 10,800,000.00 төгрөгийг төлсөн.

 

Түрээслүүлэгч тал 2015 оны 12 дугаар сард түрээсийн төлбөрийг сарын 2,000,000.00 төгрөг болгох санал гаргасныг би зөвшөөрөөгүй, цаашид түрээсийн төлбөрийг төлж чадахгүй болсон учраас гэрээг цуцлах санал гаргасан.

 

Бид энэ хугацаанд хэд, хэдэн удаа харилцан бичгээр санал солилцсон ба намайг түрээсийн гэрээний нөхцлийг хүлээн зөвшөөрсөн, төлбөрийн чадвартай түрээслэгч санал болго гэсний дагуу г санал болгосон юм.

 

болон түүний өмгөөлөгч , нарт өгсөн албан бичгийн хариуг надад өгөхдөө гэрээг цуцлахгүй, харин өөр түрээслэгч санал болгох, тэгэхдээ төлбөрийн чадвартай гэдгийг хангалттай нотолсон баримт ирүүлэхийг шаарддаг байсан.

 

Би, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс түрээсийн зүйлийг ашиглахаа бүрэн больж, дэлгүүрийн үйл ажиллагаа явуулах хэрэгслээ авч гарсны дараагаар тодорхой хугацаанд үйл ажиллагаа явуулсан тул 2016 оны 2, 3, 4 дүгээр саруудын түрээсийн төлбөрийг миний бие төлөх үндэслэлгүй.

 

Нэхэмжлэгч талаас өмнө намайг болон гээс нийт 6,035,360.00 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргаж байсан ба одоо надаас нэхэмжилж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй ” гэв.

 

Хариуцагч , түүний өмгөөлөгч нар шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэл, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 

“Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т “хуульд өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ” гэж, мөн 318.4-т “энэ хуулийн 318.3-т заасан шаардлагыг хангаагүй гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна” гэж заасан.

 

Гэтэл талуудын хооронд 2015 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээг зохигчид улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй байх тул хүчин төгөлдөр бус гэрээ гэж үзнэ.

 

Мөн Иргэний хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.2-т “Гэр бүлийн гишүүдийн хэн нэг нь хамтран өмчлөх дундын өмчийн үл хөдлөх эд хөрөнгөө захиран зарцуулахдаа гэр бүлийн насанд хүрсэн гишүүний бичгээр гаргаж, нотариатаар гэрчлүүлсэн зөвшөөрлийг авна” гэж, түүнчлэн 128.3-т “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол энэ хуулийн 128.2-т заасны дагуу зөвшөөрөл аваагүй хийсэн хэлцэл хүчин төгөлдөр бус байна” гэж тус тус заажээ.

 

Гэрээний зүйл болох Хан Уул дүүргийн*******, “Хансвилл” Их Монгол Улс гудамж,, тоот хаягт байрлах үйлдвэр, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөгчид , нар юм.

 

Гэвч хамтран өмчлөгч аас тухайн үед зохигчдын хооронд байгуулсан энэхүү гэрээг зөвшөөрсөн талаарх баримт байхгүй тул энэхүү гэрээ хүчин төгөлдөр бус юм.

 

Иймд, 2015 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцож өгнө үү” гэв.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , өмгөөлөгч нар шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 

“Талуудын хооронд байгуулсан гэрээ бол Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлд заасан гэрээний чөлөөт байдлын зарчимд нийцсэн.

 

Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.1-д заасны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг аль нэг талын хүсэлтээр бүртгэнэ гэж заасан.

 

Хариуцагч тал түрээсийн гэрээний тал учраас түүнд мөн адил энэхүү гэрээг бүртгүүлэх үүрэг хамааралтай болохыг шүүхээс анхаарахыг хүсье.

 

Уг түрээсийн гэрээ нь түрээслүүлэгч болон түрээслэгч нарын хүсэл зоригийн илэрхийлэл бөгөөд хүсэл зориг хүчин төгөлдөр хэвээр байгаа болно.

 

Иргэний хуулийн 128 дугаар зүйлд хамтран өмчлөгчийн зөвшөөрлийг аваагүй хэлцэл хүчин төгөлдөр бус байна гэж заасан ч зохигчид гэрээний зүйлийг захиран зарцуулах гэрээ, хэлэлцээр байгуулаагүй, харин түүнийг ашиглалттай холбоотой хэлцэл байгуулсан тул хүчин төгөлдөр гэж үзнэ.

 

Мөн хамтран өмчлөгч аас 2017 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр энэхүү гэрээг байгуулахыг хүлээн зөвшөөрч байснаа илэрхийлсэн мэдэгдэл өгсөн.

 

Иймд, хариуцагчийн гаргасан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэв.

 

  

Шүүх хуралдаанаар зохигчдын гаргасан тайлбар, хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн бичгийн нотлох баримтыг шинжлэн судлаад

 

                                    ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч ээс хариуцагч ид холбогдуулан түрээсийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлд 6,035,360.00 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэл, хариуцагч оос түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг гаргажээ.

 

Энэхүү хэрэгт шүүхээс 2016 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдөр иргэний хэрэг үүсгэж, хариуцагчид нэхэмжлэлийн хувийг гардуулж, зохигчдод Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан эрх, үүргийг тайлбарлаж, танилцуулсан байна.

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн болон хэрэгт авагдсан бичгийн баримтууд, талуудын тайлбарыг тус тус үндэслэн зохигчдын гаргасан нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

Хэрэгт авагдсан болоод шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримтаар нэхэмжлэгч , хариуцагч нар 2015 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдөр түрээсийн гэрээ байгуулж, Хан Уул дүүргийн*******, “Хансвилл” Их Монгол Улс гудамж,, тоот хаягт байрлах 76.70 м,кв талбайтай үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг 2015 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл түрээслэхээр болжээ /х.х-ийн 5-7-р хуудас/.

 

Энэхүү гэрээгээр хариуцагч тал түрээсийн гэрээний зүйл болсон үл хөдлөх хөрөнгийг дэлгүүрийн зориулалтаар ашиглаж, сар бүр 1,800,000.00 төгрөгийн төлбөрийг төлөх, ийнхүү төлөхдөө түрээсийн гэрээний 5 дугаар зүйлийн 5.1-д зааснаар эхний 1 сарыг үнэгүй, дараагийн 2 сард 1,500,000.00 төгрөгийн төлбөр төлөх үүрэг хүлээсэн байна.

 

Талуудын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараас үзвэл хариуцагч 2015 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд түрээсийн төлбөрт нийт 10,800,000.00 төгрөгийг нэхэмжлэгч т төлсөн, зохигчид энэ талаар маргахгүй байна.

 

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д “Түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж, тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ” гэж заасан.

 

Түрээсийн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.1, зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарт дурьдснаар хариуцагч тал гэрээний зүйлийг дэлгүүрийн зориулалтаар ашигласан байна.

 

Өөрөөр хэлбэл, дээр дурьдсан 76.70 м,кв талбайтай үл хөдлөх хөрөнгийг ашиглаж, дэлгүүрийн үйл ажиллагаанаас бий болсон үр шимийг хүртэх буюу аж ахуйн зориулалтаар өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн нийгэм, эдийн засгийн хэрэгцээг хангах зорилгоор ашиглаж байжээ.

 

Иймд, талуудын хооронд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д заасан түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн байна гэж дүгнэв.

 

Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн үндэслэл, шаардлага, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарт түрээслэгч ийг гэрээний хугацаа дуусах буюу дараагийн түрээслэгчтэй гэрээ байгуулах хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардлыг төлөх үүргээс чөлөөлөгдөхгүй, өөрийн оронд төлбөрийн чадваргүй түрээслэгч санал болгосон хэмээн маргаж байна.

 

Иргэний хуулийн 324 дүгээр зүйлийн 324.1-д “Түрээслэгч нь түрээсийн гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө түрээсэлсэн эд хөрөнгийг түрээслүүлэгчид буцаан өгсөн тохиолдолд гэрээний хугацаа дуусах хүртэл түрээсийн төлбөрөөс чөлөөлөгдөхгүй” гэж заасан.

 

Тодруулбал, талуудын хооронд тодорхой хугацаатай түрээсийн гэрээ байгуулагдсанаар түрээслэгч тал үйл ажиллагаагаа хэвийн, чөлөөтэй явуулах нөхцөл бүрдэх бол түрээслүүлэгчийн хувьд тохирсон түрээсийн төлбөрийг зохих ёсоор авах, энэ хугацаанд бусад этгээдэд гэрээ байгуулах санал болгох зэрэг ажиллагаа явуулах шаардлагагүй болох ба түрээслэгч нь түрээсийн зүйлийг түрээслүүлэгчийн буруугаас улбаалан ашиглаагүйгээс бусад тохиолдолд тэрээр гэрээний хугацаагаар тооцоолж, тохиролцсон төлбөрийг төлөхөөс чөлөөлөгдөхгүй юм.

 

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн түрээслэгч болон түрээслүүлэгчийн бие биедээ хандсан санал, хүсэлт, талуудын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараар түрээслүүлэгчээс түрээсийн төлбөрийг сарын 2,000,000.00 төгрөг болгох тухай саналыг түрээслэгч тал үл зөвшөөрч, гэрээг тохирсон хугацаанаас өмнө цуцлах санал гаргаж байсныг нэхэмжлэгчийн зүгээс татгалзаж, харин тэдгээрийн хооронд байгуулсан гэрээний гол нөхцлийг зөвшөөрсөн, төлбөрийн чадвартай этгээдийг санал болгож, түүнийг түрээслэгч болгосон тохиолдолд гэрээг цуцлахыг зөвшөөрч байсан байна /х.х-ийн 22, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 35-р хуудас/.

 

Өөрөөр хэлбэл, талууд түрээсийн гэрээг хугацаанаас өмнө цуцлах нөхцлийг түрээслэгч оос түрээслүүлэгч т өөр этгээдийг санал болгосон бөгөөд тухайн этгээдтэй түрээслүүлэгч тал тохиролцсон тохиолдолд гэрээг дуусгавар болгохыг зөвшөөрсөн байна.     

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн гийн 2016 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн хүсэлтээс үзвэл тэрээр хариуцагч той харилцан тохиролцож, түрээсийн гэрээний гол нөхцлийг зөвшөөрч, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн түрээсийн зүйлийг үргэлжлүүлэн ашиглах тухай саналаа түрээслүүлэгч т гаргаж байсан ба зохигчид энэхүү үйл баримтын талаар маргахгүй байна /х.х-ийн 32-р хуудас/.

 

Гагцхүү нэхэмжлэгч “г төлбөрийн чадваргүй байсан, хариуцагч ийг төлбөрийн чадвартай түрээслэгчийг санал болгоогүй” хэмээн буруутгаж байна.

 

Гэвч Иргэний хуулийн 324 дүгээр зүйлийн 324.1-д зааснаар түрээслэгч нь гэрээний нөхцлийг зөвшөөрсөн, төлбөрийн чадвартай этгээдийг түрээслүүлэгчид зөвхөн санал болгох бөгөөд тус этгээдийг үнэхээр төлбөрийн чадвартай эсэх, түүнтэй түрээсийн гэрээ байгуулж, түрээсийн зүйлийг эзэмшил, ашиглалтанд шилжүүлэх эрхийг гагцхүү түрээслүүлэгч шийдвэрлэнэ.

 

Иймд, түрээслэгч ийг төлбөрийн чадвартай этгээдийг санал болгох үүрэгтэй байсан, уг үүргээ зөрчсөн гэж үзэхгүй. 

 

Зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараар гэрээний зүйлийг 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдөр хүртэл ашиглаж, энэ хугацааны түрээсийн төлбөрт нэхэмжлэгч т 1,000,000.00 төгрөгийг төлсөн байхаас гадна мөн хариуцагч 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр гэрээг цуцлах тухай мэдэгдэл өгч байжээ.

 

Үүнийг түрээслүүлэгч ийг “гийн 2016 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдөр гаргасан түрээсийн гэрээний гол нөхцлийг зөвшөөрч, гэрээг 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн үргэлжлүүлэх тухай санал”-ыг зөвшөөрч, гэрээний зүйлийг түүний эзэмшил, ашиглалтанд шилжүүлсэн байна гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

 

Иргэний хуулийн 324 дүгээр зүйлийн 324.2-т “Түрээслэгч өөрийнхөө оронд түрээсийн гэрээний нөхцлийг хүлээн зөвшөөрсөн, төлбөрийн чадвар бүхий өөр түрээслэгчийг санал болгосныг түрээслүүлэгч хүлээн зөвшөөрсөн нөхцөлд түрээслэгч энэ хуулийн 324.1-д заасан үүргээс чөлөөлөгдөнө” гэж заасан.

 

Тодруулбал, түрээслэгч тал түрээсийн гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө түрээсийн зүйлийг хүлээлгэн өгсөн ч нэгэнт тохирсон төлбөр төлөх үүргээс чөлөөлөгдөх тохиолдол нь тус хуулийн 324 дүгээр зүйлийн 344.2-т зааснаар түүний эрх, үүрэг, хариуцлага өөр түрээслэгчид шилжсэн буюу солигдсоноор чөлөөлөгдөх юм.

 

Нэгэнт түрээслэгч ийн санал болгосон этгээдийг түрээслүүлэгч зөвшөөрч, түүнд гэрээний зүйлийг шилжүүлсэн өгсөн, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдөр хүртэл түрээсийн зүйлийг ашигласан байх тул зохигчдын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээ дуусгавар болсон байна.

 

Иймд, хариуцагч ийн түрээсийн гэрээгээр хүлээсэн эрх, үүрэг, хариуцлага 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр дуусгавар болсон тул тэрээр 2016 оны 2, 3, 4 дүгээр саруудын түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардлыг төлөх үүрэггүй гэж дүгнэв.

 

Зохигчдын хооронд 2015 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээний 9 дүгээр зүйлд зааснаар талууд Иргэний хуулийн 231 дүгээр зүйлд заасан үүргийн гүйцэтгэлийг хангах арга болох анзыг хэрэглэхээр тохирчээ.

 

Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3-т заасны дагуу анзын гэрээг бичгээр байгуулах хуулийн шаардлагатайгаас гадна 232 дугаар 232.6-д зааснаар алдангийн хэмжээ гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0.5 хувиас хэтрэхгүй байх зохицуулалтай.

 

Хэдийгээр талуудын алдангийн талаарх тохиролцоо хуульд нийцсэн байх боловч түрээслүүлэгчийн алданги шаардах эрх гагцхүү түрээслэгчийн үүргээ хугацаандаа биелүүлээгүйтэй шууд холбоотой ба нэгэнт хариуцагч тал 4,400,000.00 төгрөгийг төлөх үүрэг хүлээгээгүй буюу түрээсийн гэрээ дуусгавар болсон тул алданги төлөх үүрэг үүсэхгүй.

Өөрөөр хэлбэл, Иргэний хуулийн 87 дугаар зүйлд зааснаар алданги нь үндсэн гэрээтэй салшгүй холбоотой, түүнгүйгээр бие даан хэрэгжиж үл чадах эрх бөгөөд  зохигчдын хоорондын түрээсийн гэрээ дуусгавар болсон тул алдангийн талаарх тохиролцоо мөн адил дуусгавар болсон гэж үзнэ.

 

Иймд, нэхэмжлэгч ийн гаргасан хариуцагч ид холбогдох нэхэмжлэлийн шаардлагаас алданги болох 635,000.00 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй байна.

 

 

Хариуцагч оос нэхэмжлэгч т холбогдуулан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах тухай нэхэмжлэл гаргажээ.

 

Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д “хууль зөрчсөн буюу нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн зан суртахууны хэм хэмжээнд харшилсан хэлцэл” мөн 56.1.8-д “хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн, хуульд заасан тохиолдолд зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүй хийсэн хэлцэл”-үүд хийсэн үеэс хүчин төгөлдөр бус байна.

 

Түүнчлэн Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.4-т “Сонирхогч этгээд хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагаврыг арилгуулахаар шаардаж болно” гэж, 56.5-д “Энэ хуулийн 56.1-д заасан хэлцэл хийсэн талууд нь уг хэлцлээр шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх, боломжгүй бол үнийг төлөх үүрэгтэй” гэж тус тус зааснаар хүчин төгөлдөр бус гэрээний талууд тухайн гэрээгээр тодорхой үр дагавар бий болсон тохиолдолд түүнийг арилгуулахаар шаардах эрхтэй юм.

 

Гэтэл хариуцагчаас нэхэмжлэгчид холбогдуулан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах шаардлага гаргаснаар ямар үр дагаврыг арилгуулах эсэх нь тодорхойгүй байна. 

 

  Хэдийгээр Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4-т тус тус зааснаар үл хөдлөх хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлээгүй тохиолдолд хүчин төгөлдөр бус байхаар зохицуулсан боловч зохигчдын хооронд байгуулагдаж, хэрэгжиж дууссан буюу дуусгавар болсон гэрээ хүчин төгөлдөр бус болсноор талуудад ямар үр дагаврыг зайлшгүй арилгах нөхцөл байдал байгааг хариуцагч тал нотлохгүй  байна.

 

 Иргэний хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128 дугаар зүйлийн 128.2, 128.3-т заасны дагуу гэр бүлийн гишүүдийн хэн нэгэн хамтран өмчлөх дундын өмчийн үл хөдлөх эд хөрөнгөө захиран зарцуулахдаа гэр бүлийн насанд хүрсэн гишүүний бичгээр гаргаж, нотариатаар гэрчлүүлсэн зөвшөөрлийг аваагүй тохиолдолд тухайн хэлцэл хүчин төгөлдөр бус байна.

 

 Энэхүү зохицуулалт үл хөдлөх эд хөрөнгийг дундаа хамтран өмчлөх эрх үүссэн буюу улсын бүртгэлд өмчлөгчөөр бүртгэгдсэн гэр бүлийн гишүүдэд хамааралтай.

 

 Өөрөөр хэлбэл, Гэр бүлийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.4, Иргэний хуулийн 110 дугаар зүйлд тус тус зааснаар тухайн үл хөдлөх хөрөнгийг улсын бүртгэлд хамтран өмчлөгчөөр бүртгэгдсэн гэр бүлийн гишүүнээс нөгөө өмчлөгч этгээдийн бусадтай байгуулсан гэрээ, хэлэлцээрийг тус хуульд заасан үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах шаардлагад хамаарах юм.

 

Хэрэгт авагдсан баримтаар зохигчдын байгуулсан түрээсийн гэрээний зүйл болох үл хөдөх хөрөнгийн хамтран өмчлөгч аас ийг бусдад түрээслүүлэхийг зөвшөөрч байсан тухайгаа хожим бичгээр илэрхийлсэн байхаас гадна тэрээр гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах талаар шаардлага гаргаагүй байна.

 

Иймд, шүүхээс дээр дурьдсаныг нэгтгэн дүгнээд нэхэмжлэгч ийн гаргасан хариуцагч ид холбогдох түрээсийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлд 6,035,360.00 төгрөг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэл, хариуцагч ийн гаргасан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах сөрөг нэхэмжлэлийг тус тус бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй байна. 

 

 

   Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.3, 116, 118 дугаар зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон

                                                              

ТОГТООХ нь:

 

1. Иргэний хуулийн 324 дүгээр зүйлийн 324.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 56.1.8  дахь хэсэгт заасныг тус тус үндэслэн нэхэмжлэгч ийн гаргасан хариуцагч ид холбогдох түрээсийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлд 6,035,360.00 төгрөг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэл, хариуцагч ийн гаргасан  түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

1. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д тус тус заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 111,515.00 төгрөг, хариуцагчийн төлсөн 110,920.00 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

1. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-д зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш давж заалдах журмаар 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй бөгөөд мөн хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7-д зааснаар шийдвэрийг гардаж авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй.

 

                          

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                              Б.МАНДАЛБАЯР