2021        05            10                                     2021/ШЦТ/57

 

           

                        ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÍÝÐÈÉÍ ªÌͪªÑ

 

 

Äîðíîãîâü àéìàã äàõü Ñóì äóíäûí ýð¿¿ãèéí õýðãèéí àíõàí øàòíû ø¿¿õèéí ø¿¿ã÷ Д.Адъяасүрэн äàðãàëæ,

Íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Э.Энхмаа,

Улсын яллагчаар хяналтын  ïðîêóðîð Ө.Мөнхнавч,

Шүүгдэгч Ц.Х нарыг îðîëöóóëàí òóñ ø¿¿õèéí ø¿¿õ õóðàëäààíû òàíõèìä нээлттэй õèéñýí ø¿¿õ õóðàëäààíààð Äîðíîãîâü àéìаг дахь Цагдаагийн газраас мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж, аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокурор Ө.Мөнхнавчаас Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт çààñнаар яëëàõ ä¿ãíýëò ¿éëäýæ èð¿¿ëñýí Ц.Хд õîëáîãäîõ ýð¿¿ãèéí 2119000000079 äóãààðòàé õýðãèéã 2021 îíû 05 дугаар ñàðûí 04-íий ºäºð õ¿ëýýí àâ÷, хялбаршуулсан журмаар õÿíàí õýëýëöýâ.

 

  Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, 1981 оны 07 дугаар сарын 13-ны өдөр Дорноговь аймгийн Хатанбулаг суманд төрсөн, 40 настай, эрэгтэй, бага боловсролтой/ бичиг үсэг мэднэ/, мэргэжилгүй, хувиараа такси үйлчилгээ эрхэлдэг, ам бүл 1, ... суух хаягтай, Дорноговь аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 2019/ШЦТ/72 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгүүлж байсан, Ц.Х,

 

Холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/

Шүүгдэгч С. Ц.Х согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2021 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр Дорноговь аймгийн Хатанбулаг сумын 2 дугаар багийн нутаг Буттай гэх газар найз нөхдийн холбоотой иргэн Ц.Дтой мал дутаасан гэх асуудлаас болж маргалдан, сандлаар Ц.Дийн зүүн гар луу цохиж, зүүн шуунд ясны хугарал гэмтэл учруулж, түүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

                                          ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ íü:

Ø¿¿õèéí õýëýëö¿¿ëýãò  äàðààõü íîòëîõ áàðèìòûã øèíæëýí ñóäëàâ. ¯¿íä:             

Шүүгдэгч Ц.Хы шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн “...Манай найзад миний хэдэн мал байдаг. Тэгээд мал дутсанаас болж маргалдаад сандлаар цохисон” гэсэн мэдүүлэг,

 

            Хохирогч Ц.Дийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: "... 2021 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр... гэртээ ирэхэд манай найз Хүдэрчулуун нь архи уучихсан байдалтай хүүхдэд агсан тавиад байсан... Хүдэрчулуун манай ямаанаас 2-3 тооны эр ямаа дутчихсан байна гэж надад хэлсэн. Тэгэхээр нь би Хүдэрчулуунд хандаж би нүүдэл хийхдээ 3 эр ямааг чинь хэрэглэсэн юм аа гэж хэлсэн... Хүдэрчулуун өөдөөс хажуудаа байсан жижиг цагаан өнгийн дугуй тавцантай сандал барьж аваад хамгаалахын завдал өгөхгүй шууд миний зүүн гарын бугуй хэсэг рүү 1 удаа цохисон... Надад Хүдэрчулуунаас нэхэмжлэх зүйл байхгүй ээ... Надад гомдол санал огт байхгүй....” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 5-6 дугаар хуудас/

 

            Гэрч Э.Сгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Ц.Х хажуудаа байсан цагаан төмөр рамтай бөөрөнхий тавцантай жижиг сандлыг нөхөр Ц.Д руу шидсэн тэр үед манай нөхөр зүүн гараараа шидсэн сандлыг хаахад гарын бугуй хэсэгт нь оносон. Тэгээд манай нөхөр Ц.Д хэлэхдээ гар луу сандал шидээд цохисон чинь тас гээд дуугарлаа хугарсан байх гэж хэлээд удалгүй зүүн гарын хэсгээрээ хавдаад муруй юм шиг болчихсон байсан...” гэсэн мэдүүлэг/хх-ийн 12-13 дугаар хуудас/

 

            Гэрч Г.Дгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...23 цаг 50 минутад Ц.Д гэх хүн гараа хугалсан гэж ирснийг үзэж анхан шатны тусламж үзүүлэхэд зүүн гарын бугуй хэсгээр бага зэрэг дотогшоо мурийсан байхаар нь ...чиг тавьж боосон... Тухайн иргэн нь гараа яаж байгаад хугалсан юм бэ гэж асуухад эмнэлэгт дагуулж ирсэн Ц.Х гэх хүнийг сандлаар цохисон юм гэж хэлж байсан...” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 15 дугаар хуудас/

 

          Шинжээчийн 2021 оны 04 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 02/013 дугаартай: “...Ц.Дийн биед зүүн шуу ясны хугарал гэмтэл тогтоогдлоо... Учирсан гэмтэл нь хатуу, мохоо зүйлийн нэг болон хэд хэдэн удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой.... Учирсан гэмтэл нь Гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-т зааснаар гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадварын тогтонги алдалтанд нөлөөлөх эсэх нь эмчилгээ эдгэрэлтээс хамаарна...” гэсэн дүгнэлт /хх-ийн 22 дугаар хуудас/

 

         Эд мөрийн баримтаар тогтоосон тогтоол /хх-ийн 37 дугаар хуудас/

 

         Эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан ýñýõèéã øàëãàõ õóóäàñ / õõ-ийн 54-р тал/ çýðãèéã øèíæëýí ñóäëàâ.

 

Шүүгдэгчийн холбогдсон гэмт хэргийн гэм буруугийн талаар:

          Шүүгдэгч Ц.Х согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2021 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр Дорноговь аймгийн Хатанбулаг сумын 2 дугаар багийн нутаг Буттай гэх газар найз нөхдийн холбоотой иргэн Ц.Дтой мал дутаасан гэх асуудлаас болж маргалдан, сандлаар Ц.Дийн зүүн гар луу цохиж, зүүн шуунд ясны хугарал гэмтэл учруулж, түүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан ãýìò õýðýã ¿éëäñýí áîëîõ íü Ýð¿¿ãèéí хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай õóóëийн 16.1 дүгээр зүйлд çààñàí æóðìûí äàãóó áýõæ¿¿ëýãäñýí нотлох баримтууд болох хохирогч Ц.Дийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: "... 2021 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр... гэртээ ирэхэд манай найз Хүдэрчулуун нь архи уучихсан байдалтай хүүхдэд агсан тавиад байсан... Хүдэрчулуун манай ямаанаас 2-3 тооны эр ямаа дутчихсан байна гэж надад хэлсэн. Тэгэхээр нь би Хүдэрчулуунд хандаж би нүүдэл хийхдээ 3 эр ямааг чинь хэрэглэсэн юм аа гэж хэлсэн... Хүдэрчулуун өөдөөс хажуудаа байсан жижиг цагаан өнгийн дугуй тавцантай сандал барьж аваад хамгаалахын завдал өгөхгүй шууд миний зүүн гарын бугуй хэсэг рүү 1 удаа цохисон....” гэсэн мэдүүлэг, гэрч Э.Сгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Ц.Х хажуудаа байсан цагаан төмөр рамтай бөөрөнхий тавцантай жижиг сандлыг нөхөр Ц.Д руу шидсэн тэр үед манай нөхөр зүүн гараараа шидсэн сандлыг хаахад гарын бугуй хэсэгт нь оносон....” гэсэн мэдүүлэг, гэрч Г.Дгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...23 цаг 50 минутад Ц.Д гэх хүн гараа хугалсан гэж ирснийг үзэж анхан шатны тусламж үзүүлэхэд зүүн гарын бугуй хэсгээр бага зэрэг дотогшоо мурийсан байхаар нь ...чиг тавьж боосон...” гэсэн мэдүүлэг,  Шинжээчийн 2021 оны 04 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 02/013 дугаартай дүгнэлт,  эд мөрийн баримтаар тогтоосон тогтоол зэрэг нотлох баримт болон шүүхийн хэлэлцүүлгээр хэлэлцсэн нотлох баримтуудаар тогтоогдож áàéíà.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт хэлэлцсэн шүүгдэгч Ц.Хд холбогдох эрүүгийн хэрэг нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан нотолбол зохих байдлуудыг шалгаж тогтоосон, улсын яллагчийн гэм буруугийн талаарх дүгнэлт нь хэргийн үйл баримттай тохирсон, шүүгдэгч нь холбогдсон гэмт хэргийн гэм буруугийн талаар маргаагүй байна гэж үзлээ.

 

Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар:

Шүүгдэгч Ц.Хд прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, 600 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 600 000 төгрөгөөр торгох ялын саналтай хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр ирүүлжээ.

 

Шүүгдэгч Ц.Хд холбогдох хэргийг прокуророос хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр ирүүлсэн бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4-т зааснаар шүүгдэгч нь гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, прокурорын сонсгосон ялыг болон гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, бусдад төлөх төлбөргүй, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон байх тул түүнийг хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 5-д зааснаар прокурорын саналын хүрээнд хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна.

 

Иймд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.Хыг 600 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 600 000 òөгрөгөөр торгож шийдвэрлэлээ.

 

Шүүгдэгчид оногдуулсан торгох ялыг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 160 дугаар зүйлд заасан хугацаанд төлүүлэхээр тогтоож, тогтоосон хугацаанд торгох ялыг биелүүлээгүй бол биелэгдээгүй торгох ялын 15 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг 1 хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулав.

 

Хохирогч Ц.Д нь мөрдөн шалгах ажиллагаанд шүүгдэгчээс нэхэмжлэх зүйлгүй, гомдол саналгүй гэсэн тул шүүгдэгчийг шийтгэх тогтоол гарах үед бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзлээ.

 

Шүүгдэгч Ц.Х нь энэ хэрэгт цагдан хоригдсон хоноггүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, эд мөрийн баримтаар хураагдсан 1 ширхэг сандлыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц устгахыг шүүхийн эд мөрийн баримт устгах комисст даалгах нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Шүүгдэгч Ц.Х нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар өөрөө өөрийгөө өмгөөлөх хүсэлтийг бичгээр  гаргасан нь мөн хуулийн 1.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасантай нийцэж байна.

 

Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэг, 36.6, 36.7, 36.8 дугаар зүйлүүдийг  удирдлага болгон ТОГТООХ нь:  

  

 1.Шүүгдэгч Ц.Хыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.Хд 600 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 600 000 төгрөгөөр торгох ял шийтгэсүгэй.

 

3.Шүүгдэгч Ц.Хд оногдуулсан 600 000 төгрөгийн торгох ялыг  Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 160 дугаар зүйлийн 160.1 дэх хэсэгт заасан 90 хоногийн хугацаанд төлөхөөр тогтоож, тогтоосон хугацаанд торгох ялыг биелүүлээгүй бол биелэгдээгүй торгох ялын 15 /арван тав/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг  мэдэгдсүгэй.

 

4.Шүүгдэгч Ц.Х нь бусдад төлөх төлбөргүй, энэ хэрэгт цагдан хоригдсон хоноггүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг  дурдсугай.

 

5. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн цагаан өнгийн төмөр хийц рамтай, дугуй хэлбэрийн цагаан өнгийн хулдаасан материалаар бүрсэн модон давцантай,  23 см диаметртэй, 25 см өндөртэй, 1 ширхэг сандлыг òîãòîîë õ¿÷èí òºãºëäºð áîëìîãö óñòãàхыг шүүхийн эд мөрийн баримт устгах комисст даалгасугай.

 

6.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 äýõ õýñýãт зааснаар шүүхийн шийтгэх тогтоол уншин сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Ц.Хд урьд авсан õóâèéí áàòàëãàà ãàðãàõ òàñëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг зааснаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Дорноговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах,  эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

 

 

            ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                    Д.АДЪЯАСҮРЭН