Ховд аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч  Э.Дулмаа даргалж, нарийн бичгийн даргаар М.Өнөрмаа, улсын яллагч А.Анхбаяр, хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч Б.Нямчулуун, шүүгдэгч М.Хүрэлбаатар нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

Ховд аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 203 дугаар зүйлийн 203.1-д зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн шүүгдэгч М.Хүрэлбаатарт холбогдох 201621000089 дугаартай, 153/2016/0049/Э/ индекстэй эрүүгийн хэргийг 2016 оны 06 дугаар  сарын 20-ны  өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн  биеийн байцаалт:

1.Шүүгдэгч: Монгол улсын иргэн, Боржигон овогт Мэндбаярын Хүрэлбаатар 1955 оны 09 дүгээр сарын 12-нд  төрсөн, 61 настай, ПВ 55091218 регистрийн дугаартай, эрэгтэй, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, өндөр насны тэтгэвэрт байдаг, ам бүл 3, эхнэр хүүхдийн  хамт Ховд аймгийн Жаргалант сумын Буянт багийн 13-6 тоотод  оршин суух,  урд ял шийтгэлгүй гэх

                                             Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч М.Хүрэлбаатар нь Ховд аймгийн Жаргалант сумын нутагт байрлах “Улаан уул” гэх нэртэй газраас 2016 оны 01 дүгээр сарын 20-ны үед ховор ан амьтан буюу нэг тооны янгир ямааг зохих зөвшөөрөлгүйгээр агнасан гэмт хэрэгт холбогджээ. /Яллах дүгнэлтэд дурдсанаар/

      ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

Шүүгдэгч М.Хүрэлбаатар шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ: 2016 оны 01 дүгээр сарын 20-ны үед би рашаанаас мөс авахаар явж байгаад 1 тооны янгир ямаа таарахаар нь агнасан. Махыг нь гэртээ авчирсан. Ятуу шувуу таарч магадгүй гэж бодоод буу, хутга авч явсан. Миний элэг, ходоод өвддөг болохоор ятууны шөл сайн байдаг гэж сонссон. Хийсэн хэрэгтээ гэмшиж байна  гэв.

Хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч Б.Нямчулуун шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ: Энэ хэрэгт намайг иргэний нэхэмжлэгч, хохирогчоор тогтоосон. 2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн байдлаар Жаргалант сумын хот хөгжлийн санд М.Хүрэлбаатараас 5400000 төгрөгний нөхөн төлбөр төлсөн байна. Одоо  М.Хүрэлбаатараас нэхэмжлэх зүйл байхгүй гэв.

Гэрч Ч.Чулуунцэцэг мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ: 2016 оны 01 дүгээр сарын сүүлчээр байх, өдрийг нь санахгүй байна. Манай нөхөр М.Хүрэлбаатар урд улаан уулын рашаанаас  мөс авч ирж ууна гээд  өглөө эрт 5-6 цагийн үед гарч явсан. Тэгээд орой 21-22 цагийн үед  гэртээ ирэхдээ нэг гуя, нурууны мах авчирсан. М.Хүрэлбаатар өөрөө хэлэхдээ рашаанаас мөс аваад буцаад ирж байтал нэг янгир ямаа тааралдахаар нь буудаж агнаад гуя, нурууг нь аваад ирлээ гэсэн. Халтар ятуу элгэнд сайн байдаг гэхээр нь шувуу тааралдаж магадгүй гээд гэрээсээ буугаа авч явсан байсан гэжээ. /хх 69-р  хуудас/

Гэрч Б.Оюунням мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ: 2016 оны 04 дүгээр сарын 06-ны өдөр байсан санагдаж байна. Манай хадам аав М.Хүрэлбаатарын гэрт цагдаа нар ирээд намайг гэртээ байж байсан чинь манай гэрт орж ирээд танай хөргөгчинд чинь юм хараатахъя гэсэн. Тэгснээ  Мөнх-Эрдэнэ гэдэг цагдаа  танай хадам аав хэзээ янгир ямаанд явсан бэ гэж асуухаар нь мэдэхгүй гэсэн. Тэгж цагдаа асуух үед мэдсэн.Тэрнээс хойш хадам аав цагдаад шалгуулаад яваад байгаа гэжээ./ хх-70-р хуудас/

Гэрч Д.Уранчимэг мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ: Ховд аймгийн Жаргалант сумын хорих 457-р ангийн зүүн урд зүгт байрлах Улаан уул нь Хар ус нуурын  байгалийн цогцолборт газарт хамаарагдахгүй.1997 оны УИХ-ын тогтоолоор Хар ус нуурын байгалийн цогцолборт газар нутагт хамаарагдах  газар нутгийг зааж өгсөн байдаг бөгөөд уг тогтоолд Улаан уул нь Хар ус нуурын байгалийн цогцолборт газарт хамаарагдахгүй гэжээ. / хх-71-р хуудас/

Гэрч А.Ганцоож мөрдөн байцаалтанд мэдүүлэхдээ:Тухайн жилд агнах ангийн тоо хязгаарыг Байгаль орчны яамны сайдын  тушаалаар ахуйн болон үйлдвэрлэлийн зориулалтаар, ховор ан амьтанг тусгай зөвшөөрлөөр Байгаль орчин ,ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын яамнаас  олгодог  учраас надад мэдэх зүйл байхгүй.Жагсаалт нь манайд байхгүй. Нэг тооны янгир агнасан талаар надад мэдсэн зүйл байхгүй гэжээ. /хх-72-р хуудас/

Хэрэг учралын газарт нөхөн үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт /хх 3-4-р хуудас/

Мэдүүлгийг газар дээр нь шалгасан тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт /хх 5-7-р хуудас/

Эд зүйл хураан авсан тэмдэглэл /хх 14-р хуудас/

Үнэлгээ тогтоолгох баримт / хх-28-р хуудас/

Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх 36-р хуудас/

Эд зүйлд үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт / хх-57-58,61-62р хуудас/ зэрэг болно.

Шүүгдэгч М.Хүрэлбаатар нь  Ховд аймгийн Жаргалант сумын нутагт байрлах “Улаан уул” гэх нэртэй газраас 2016 оны 01 дүгээр сарын 20-ны үед ховор ан амьтан буюу нэг тооны эр янгир ямааг зохих зөвшөөрөлгүйгээр агнасан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь  шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч М.Хүрэлбаатарын... 2016 оны 01 дүгээр сарын 20-ны үед би рашаан авахаар явж байгаад 1 тооны янгир ямаа таарахаар нь агнасан. Махыг нь гэртээ авчирсан. Ятуу шувуу таарч магадгүй гэж бодоод буу, хутга авч явсан.Миний элэг, ходоод өвддөг болохоор ятууны шөл сайн байдаг гэж сонссон... гэх,  хохирогч, иргэний нэхэмжлэгч Б.Нямчулууны ...2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн байдлаар Жаргалант сумын хот хөгжлийн санд М.Хүрэлбаатараас 5400000 төгрөгний нөхөн төлбөр төлсөн байна. Одоо  М.Хүрэлбаатараас нэхэмжлэх зүйл байхгүй... гэх мэдүүлэг,гэрч Ч.Чулуунцэцэгийн... 2016 оны 01 дүгээр сарын сүүлчээр байх, өдрийг нь санахгүй байна.Манай нөхөр М.Хүрэлбаатар урд улаан уулын рашаанаас  мөс авч ирж ууна гээд  өглөө эрт 5-6 цагийн үед гарч явсан. Тэгээд орой 21-22 цагийн үед  гэртээ ирэхдээ нэг гуя, нурууны мах авчирсан. М.Хүрэлбаатар өөрөө хэлэхдээ рашаанаас мөс аваад буцаад ирж байтал нэг янгир ямаа тааралдахаар нь буудаж агнаад гуя, нурууг нь аваад ирлээ гэсэн. Халтар ятуу элгэнд сайн байдаг гэхээр нь шувуу таралдаж магадгүй гээд гэрээсээ буугаа авч явсан байсан гэх мэдүүлэг, хэрэг учралын газарт нөхөн үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт, шүүгдэгч нарын шүүхийн хэлэлцүүлэгт хэргээ хүлээн мэдүүлсэн мэдүүлгүүд зэрэг хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар  нотлогдож байна.

Шүүгдэгч М.Хүрэлбаатар  ховор ан амьтан болох нэг тооны эр янгир ямааг агнасан болох нь тогтоогдож байх тул шүүгдэгчийн үйлдэлд прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 203 дугаар зүйлийн 203.1-т зааснаар зүйлчилсэн нь тохирсон байна.

Иймд шүүгдэгч М.Хүрэлбаатарыг ховор ан амьтан болох 1 тооны эр янгир ямааг зохих зөвшөөрөлгүйгээр агнасан  гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, ял шийтгэл оногдуулах үндэстэй.

Амьтны тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.6-д “Ховор амьтны жагсаалтыг  Засгийн газар батална” гэж заасны дагуу Монгол улсын Засгийн газраас  2012 оны 01 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 07 дугаар тогтоолын 1 дүгээр хавсралтанд янгир ямааг / capra cibirica/  ховор амьтны жагсаалтанд оруулж, Монгол улсын Засгийн газрын 2011 оны 23 дугаар тогтоолын 1 дүгээр хавсралтанд зааснаар ховор амьтан болох эр янгир ямааны экологи эдийн засгийн үнэлгээг 2700000 төгрөгөөр тогтоосон, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.4.2-т зааснаар амьтны аймагт учирсан хохирлыг тухайн амьтны экологи эдийн засгийн үнэлгээг 2 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр нөхөн төлбөр ногдуулахаар заасан байна. 

Шүүгдэгч  нэг тооны эр янгир ямааны нөхөн төлбөрт  5400000 төгрөгийг төлсөн нь ХААН банкны 2016 оны 06 дугаар сарын 28-ны өдрийн мөнгөн шилжүүлэг, хохирогчийн мэдүүлгээр тогтоогдож байна.   

Шүүгдэгч нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 55 дугаар зүйлийн 55.1.1, 55.1.3, 55.1.9-д зааснаар анх удаа хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдсэн, хохирлоо төлсөн, үйлдсэн хэрэгтээ чин санаанаасаа гэмшиж байгааг ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцлоо.

Шүүгдэгч нь энэ хэрэгт цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүйг дурдаж, хэрэгт  эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн хүрэн өнгийн иштэй тонгорог, янгир ямааны махыг устгаж, Н 21638 гол төмрийн дугаартай, 21638 замагны дугаартай ТОЗ-8 маркийн бууг гэрчилгээний хамт Ховд аймгийн Цагдаагийн газарт шилжүүлэх, хэрэгт битүүмжлэгдэж ирсэн шүүгдэгч М.Хүрэлбаатарын  өмчлөлийн TLS маркийн 32 инчийн зурагт  битүүмжилсэн тогтоолыг хүчингүй болгох нь зүйтэй .

Шүүгдэгчийн хувийн байдал болон ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал, үйлдсэн гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдлыг харгалзан шүүгдэгчид оногдуулах хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх шаардлагагүй гэж үзэж  тэнсэж хянан харгалзахаар  шийдвэрлэв.

Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн  283, 286, 290 дүгээр зүйлийн 290.3,  295, 296 дугаар зүйлийн 296.1, 296.2,  297 дугаар зүйлийн 297.1.1, 297.1.4, 298 дугаар зүйлийн 298.1.2, 298.1.4-т заасныг  удирдлага болгон

    ТОГТООХ  нь:

1. Шүүгдэгч Боржигон овогт Мэндбаярын Хүрэлбаатарыг ан агнуурын тухай хууль тогтоомж зөрчиж, ховор  ан амьтан болох нэг тооны эр янгир ямааг зохих зөвшөөрөлгүйгээр агнасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 203 дугаар зүйлийн  203.1-д зааснаар шүүгдэгч  Боржигон овогт Мэндбаярын Хүрэлбаатарыг  02 /хоёр/ жилийн хугацаагаар, хорих ялаар шийтгэсүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 52 дугаар зүйлийн 52.5 дахь хэсэгт  зааснаар шүүгдэгчид оногдуулсан хорих ялыг жирийн дэглэмтэй, эрэгтэйчүүдийн хорих ангид эдлүүлсүгэй.

4. Шүүгдэгч энэ хэрэгт цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүйг дурдсугай.

5. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 88 дугаар зүйлийн 88.1.1, 88.1.3, Галт зэвсгийн тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.1.4-д зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн хүрэн өнгийн иштэй тонгорог, янгир ямааны махыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц устгаж, Н 21638 гол төмрийн дугаартай, 21638 замагны дугаартай, ТОЗ-8 маркийн бууг, буу эзэмшигчийн гэрчилгээний хамт Ховд аймгийн Цагдаагийн газарт  шилжүүлсүгэй.

6.  Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 134 дүгээр зүйлийн 134.10-т зааснаар  шүүгдэгч М.Хүрэлбаатарын өмчлөлийн TLS маркийн 32 инчийн зурагт  битүүмжилсэн тогтоолыг хүчингүйд тооцсугай.  

7. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1, 61.4-т зааснаар шүүгдэгч М.Хүрэлбаатарт оногдуулсан 02 жилийн хорих ялыг тэнсэж, 01 жилийн хугацаагаар хянан харгалзаж, түүний засрал хүмүүжилд хяналт тавихыг Ховд аймгийн Цагдаагийн газарт даалгасугай

8. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 299 дүгээр зүйлийн 299.3-т зааснаар шийтгэх тогтоол нь танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болох ба Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 301 дүгээр зүйлийн 301.1.1, 65 дугаар зүйлийн 65.1-д зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгчид урд авсан бусдын батлан даалтад өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр хэрэглэсүгэй.

9. Шийтгэх тогтоолыг шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эс зөвшөөрвөл Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 304 дүгээр зүйлийн 304.1-д зааснаар шийтгэх тогтоолыг гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор Ховд аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд  давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                         Э.ДУЛМАА